Te feiā tei mau i te māramarama nō te ra’i mai
’Ei feiā tei mau i te ’autahu’ara’a o te Atua, ’e ’ei hō’ē pipi nā Iesu Mesia, e feiā ’outou tei mau i te māramarama.
Tē ti’a ra te hō’ē ta’ata ruhiruhiā i roto i te rēni āna’ira’a ta’ata i te fare rata nō te ho’o i te tītiro i te vāhi ho’ora’a. ’Ua ’ite atu te hō’ē taure’are’a tamāhine iāna e mea huru fifi ri’i ’ia haere, ’e ’ua pūpū atu e fa’a’ite iāna nāhea ’ia ho’o i te tītiro i te hō’ē mātini mā te tīa’i ’ore. ’Ua parau mai ra teie ta’ata ruhiruhiā, « Māuruuru, e mea au a’e rā nā’u e tīa’i. E’ita te mātini e ani mai iā’u nō ni’a i tō’u rūmati pu’oira’a ivi ».
I te tahi taime e tauturu te reira, ’ia paraparau i te tahi ta’ata o te ha’ape’ape’a nei nō tō tātou mau fifi.
Tē fārerei nei tātou pā’āto’a i te māuiui, te ’oto ’e te ma’i—e nehenehe te mau taime ’ati, te ’oto ’e te fifi rārahi e ’āmuihia atu i te mau ha’amana’ora’a faufa’a i roto i te ’āfata putu parau o tō tātou vārua.
Nō ni’a i te ora maita’i o tō tātou tino, tē fāri’i nei tātou i te ru’aura’a ’e i te ma’i ’ei tuha’a nō tō tātou tere i te tāhuti nei. Te ’imi nei tātou i te parau a’o a te feiā ’aravihi tei hāro’aro’a maita’i i te parau nō te tino. ’Ia fifi ana’e tātou i te pae o te mana’o ’e aore rā i te pae o te ma’i ferurira’a, e ’imi tātou i te tauturu a te feiā ’aravihi o te rāpa’au i teie mau huru fifi.
Mai tā tātou e fa’aruru nei i te mau tāmatara’a o te tino ’e o te ferurira’a i roto i te tāhuti nei, te fa’aruru ato’a nei tātou i te mau tītaura’a pae vārua. ’Ua fārerei a’e nā te rahira’a o tātou i roto i tō tātou orara’a i te mau taime ’ua ’ama ’ana’ana maita’i tō tātou ’itera’a pāpū. ’Ua fārerei ato’a a’e nā paha tātou i te mau taime mai te mea ra ē, ’ua ātea roa tō tātou Metua i te Ao ra. Tē vai ra te mau taime e poihere tātou i te mau mea o te Vārua mā tō tātou ’ā’au ato’a. Tē vai ato’a ra paha te mau taime e au ra ē, e ’ere te reira i te mea fa’ahiahia roa ’e ’aore rā e mea iti te faufa’a.
I teie mahana, tē hina’aro nei au e paraparau atu nō ni’a i te maita’i pae vārua—nāhea tātou e ’ite ai i te fa’aorara’a nā roto mai i te vai-noa-ra’a i te vāhi hō’ē ’e ’ia haere mā te tino maita’i.
Te ma‘i pae vārua
I te tahi taime e tupu mai te ma’i pae vārua ’ei hōpe’ara’a nō te hara ’e ’aore rā nō te mau puta i te pae ferurira’a. I te tahi taime e tupu marū noa mai te mau fifi pae vārua, ’aita roa tātou i ’ite nō te aha i tupu mai ai. Mai te mau ’āpapara’a papa ’ōfa’i, e nehenehe te māuiui ’e te ’oto pae vārua e patuhia i te roara’a o te tau, mā te fa’ateimaha i tō tātou vārua e tae roa ’ua teimaha rahi roa nō te fa’a’oroma’i. ’Ei hi’ora’a, e nehenehe te reira e tupu mai, ’ia teimaha rahi roa ana’e tā tātou mau hōpoi’a i te ’ohipa, i te fare ’e i te ’ēkālesia ē, e mo’e-roa-hia ia tātou te ’oa’oa o te ’evanelia. E riro tātou i te feruri ato’a ē, ’aore re’a fa’ahou tā tātou e hōro’a, ’e ’aore rā, te ha’apa’ora’a i te mau fa’auera’a a te Atua, tei ō atu ïa i tō tātou pūai.
E ’ere rā nō te mea ē, tē vai mau ra te mau tāmatara’a pae vārua, ’āita ïa e rāve’a no te fa’aora i te reira.
E nehenehe tātou e ora i te pae vārua.
Noa atu e puta pae vārua hōhonu roa—’oia, noa atu ē, ’ia hi’ohia, e au ē, e’ita e ora—e nehenehe e ora mai.
E tō’u mau hoa here ē, ’aita i mo’e te mana fa’aora o Iesu Mesia i tō tātou nei ’anotau.
E nehenehe te tāpe’ara’a a te Fa’aora e tāui i te mau orara’a i tō tātou nei ’anotau mai tei tōna ra tau. Mai te mea e hina’aro tātou ’ia roa’a te fa’aro’o, e nehenehe ’oia e tāpe’a i tō tātou rima, e fa’a’ī i tō tātou vārua i te māramarama ’e te fa’aorara’a nō te ra’i mai, ’e ’ia parau mai ia tātou i te mau parau ha’amaita’ihia, « ’a ti’a, ’a rave i tō ro’i, ’e ’a haere ».1
Te pōiri ’e te māramarama
Noa atu te huru o te mau tumu o tō tātou mau māuiui pae vārua, hō’ē ana’e tumu ’oia ho’i : te ’erera’a i te māramarama hanahana.
E fa’aiti te pōiri i tō tātou ’aravihi ’ia hi’o māramarama maita’i. E ha’amohimohi te reira i tō tātou hi’ora’a i te mea tei riro nā i te hō’ē taime ’ei mea ’āfaro ’e te māramarama. Tei roto ana’e tātou i te pōiri, e ’ōhie roa tātou i te rave i te mau fa’aotira’a tano ’ore, nō te mea ’aita tātou e ’ite ra i te fifi i ni’a i tō tātou ’ē’a. Tei roto ana’e tātou i te pōiri, e ’ōhie roa i te mo’ehia ia tātou te ti’aturira’a, nō te mea ’aita tātou e ’ite ra i te hau ’e te ’oa’oa e tīa’i mai ra ia tātou ’a tāmau noa ai tātou i te haere i mua.
’Āre’a te māramarama, e fa’ati’a ’oia ia tātou ’ia hi’o i te mau mea mai te au i tō rātou ihora huru. E fa’ati’a ’oia ia tātou ’ia ’ite i rotopū i te parau mau ’e te hape, i rotopū i te mea faufa’a ’e te mea faufa’a ’ore. Tei roto ana’e tātou i te māramarama, e nehenehe tātou e rave i te mau fa’aotira’a niuhia i ni’a i te mau parau tumu mau. Tei roto an’e tātou i te māramarama, e roa’a ia tātou « te tīa’i pāpū roa »,2 nō te mea, e nehenehe tātou e hi’o i tō tātou mau tāmatara’a tāhuti nei nā roto i te hō’ē hi’ora’a mure ’ore.
E ’iteahia ia tātou te fa’aorara’a pae vārua nā roto i te fa’aāteara’a ia tātou i te mau marumaru o te ao nei, ’e i roto i te māramarama mure ’ore o te Mesia.
Rahi noa atu tō tātou hāro’aro’ara’a ’e te fa’a’ōhipara’a i te ha’api’ira’a tumu o te māramarama, rahi noa ato’a atu tō tātou ti’ara’a ’ia pāruru ia tātou i te mau ma’i pae vārua o te ha’amāuiui ’e o tē ha’ape’ape’a nei ia tātou nā te mau vāhi ato’a, ’e te mea maita’i roa atu e nehenehe tātou e tāvini mā te pūai, te itoito, te aupuru ’e te ha’eha’a ’ei feiā tei mau i te ’autahu’ara’a mo’a—’ei mau tāvini e ’ei mau pipi mau nā tō tātou Ari’i here e te mure ’ore.
Te māramarama o te ao
’Ua parau Iesu Mesia, « o vau te māramarama o teie nei ao, o te pe’e mai iā‘u ra, e ’ore ïa e haere noa i te pōuri, e māramarama ora ïa tōna ».3
E aha te aura’a nō teie parau ?
Teie ïa : Te ta’ata e pe’e ia Iesu Mesia mā te ha’eha’a, e fāri’i ïa i tōna māramarama. ’E e tupu te reira māramarama i te rahi ’e e ha’amou roa i te pōiri ta’ota’o.
Te aura’a ra, tē vai ra ïa te hō’ē mana, te hō’ē fa’aurura’a nō roto mai i te Fa’aora. Nō ’ō mai te reira « nō mua mai i te ’aro o te Atua ’ia fa’a’ī roa i te rahira’a o te mau vāhi ato’a ra ».4 Nō te mea ho’i ē, e ha’amāramarama, e fa’ateitei e ’ē tūrama te reira mana i tō tātou orara’a, pinepine te mau pāpa’ira’a mo’a i te parau i te reira ē, te māramarama, e parau-ato’a-hia rā, te vārua ’e te parau mau.
I roto i te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau, e tai’o tātou : « Nō te mea e parau mau te parau a te Fatu, ’e o te parau mau ra e māramarama ïa, ’e o te māramarama o te Vārua ïa, ’oia te Vārua o Iesu Mesia ».5
Teie mana’o hōhonu—teie māramarama o te vārua ia, e parau mau ia, e ’ana’ana teie māramarama i ni’a i te mau vārua ato’a e haere mai i te ao nei—e mea faufa’a roa mai tei tīa’i-māite-hia E ha’amāramarama ’e e fa’a’ī te māramarama o te Mesia i te vārua o te feiā ato’a e fa’aro’o i te reo o te Vārua.6
E fa’a’ī te māramarama o te Mesia i te ra’i nui ātea.
E fa’a’ī i te fenua.
’E e nehenehe te reira e fa’a’ī i te mau ’ā’au ato’a.
« E ’ore te Atua e ha’apa’o i te huru o te ta’ata ».7 Nō te mau ta’ata ato’a tōna māramarama—tei rahi ’e ’aore rā tei iti, tei tao’a rahi ’e ’aore rā tei veve, tei ha’amaita’ihia ’e ’aore rā tei ’ere.
Mai te mea ē, e ’īriti ’outou i tō ’outou vārua ’e te ’ā’au nō te fāri’i i te māramarama o te Mesia ’e ’ia pe’e i te Fa’aora mā te ha’eha’a, e rahi atu ïa te māramarama tā ’outou e fāri’i. ’Ua a’o ’e ’ua nā ni’a iho i te a’o, te tahi vāhi iti i ’ō nei e mai reira ho’i ’ei ’ō te tahi vāhi iti, e rahi atu te māramarama ’e te parau mau tā ’outou e ha’aputu i roto i tō ’outou vārua, e tae roa atu e ti’avaruhia te pōiri i rāpae i tō ’outou orara’a.8
E fa’a’ara te Atua i tō ’outou mata.
E hōro’a mai te Atua i te hō’ē māfatu ’āpī nō ’outou.
Nā te here, te māramarama ’e te parau mau a te Atua e fa’aora fa’ahou i te mau mea i ta’oto, ’e e fānau-fa’ahou-hia ’outou i roto i te hō’ē orara’a ’āpī i roto ia Iesu Mesia.9
’Ua fafau mai te Fatu ē, « e mai te mea ’ua rōtahi tō ’outou mata i tō’u hanahana ra e fa’a’īhia tō ’outou mau tino pā’āto’a i te māramarama, ’e e ’ore roa ho‘i te pōuri i roto ia ’outou na ; ’e o te tino o tei fa’a’īhia i te māramarama ra e ’ite ïa i te mau mea ato’a ».10
Teie te rā’au hōpe’a nō te ma’i pae vārua. E mo’e ’ē te pōiri i mua i te māramarama.
Hō’ē fa’ahōho’ara’a nō te pōiri pae vārua
Teie rā, e’ita te Atua e fa’ahepo ia tātou ’ia tauahi i tōna māramarama.
Mai te mea ē, e au māite tātou i roto i te pōiri, e ’ere i te mea pāpū ē, e tāui tō tātou ’ā’au.
Nō te fa’atupu i te tāuira’a, tītauhia ia tātou ’ia vaiiho pāpū i te māramarama ’ia tomo i roto.
I roto i tō’u mau rerera’a ’ei tāpena manureva nā roto i tō tātou paraneta fenua nei, e tupu noa tō’u māere rahi nō te nehenehe ’e te maita’i hope o te poietera’a a te Atua. ’Ua ’ite ta’a ’ē au ē, e mea fa’ahiahia mau te autā’atira’a i rotopū i te fenua ’e te mahana. ’Ua fa’ariro vau i te reira ’ei ha’api’ira’a hōhonu nō ni’a i te vaira’a o te pōiri ’e te māramarama.
’Ua ’ite pā’āto’a tātou ē, i roto e 24 hora, e huri te pō ’ei ao, ’e te ao ’ei pō.
Nō reira, e aha te pō ?
E ’ere ïa i te tahi atu mea maori rā, hō’ē marumaru.
Noa atu te pōiri ta’ota’o o te mau pō, e’ita te mahana e fa’aea i te hiti mai i tōna māramarama. E tāmau noa ’oia i te ’ana’ana ma te māramarama rahi. Terā rā, tei roto te āfara’a o te fenua i te pōiri.
Nā te ma’irira’a o te māramarama e fa’atupu i te pōiri.
’Ia topa ana’e te pōiri o te pō, ’aita tātou e hepohepo ’e e ha’ape’ape’a ē, ’ua pohe te mahana. ’Aita tātou e parau ē, ’aita e mahana fa’ahou ’e ’aore rā ’ua pohe. ’Ua’ite tātou ē, tei roto tātou i te marumaru, ē e tāmau noa te fenua i te ’ohu, ’e i te hōpe’a ra, e hiti fa’ahou mai te mau hihi mahana i ni’a ia tātou.
E ’ere te pōiri i te tāpa’o ē, ’aita e māramarama. Pinepine roa, tōna aura’a, ’aita tātou i te vāhi ti’a mau nō te fāri’i i te māramarama. I te taime nō te ha’apōurira’a te mahana ’aita i maoro a’enei, e rave rahi ta’ata tei tāpapa atu i te vahi ’ātahataha [étroit] o te marumauru o te ’āva’e i ni’a i te fenua nei, noa atu te pūai o te mahana.
’Oia ato’a te māramarama pae vārua, e tāmau noa ’oia i te ’ana’ana i ni’a i te mau mea ato’a tā te Atua i poi’ete. E ’imi Sātane i te mau rāve’a ato’a nō te tu’u i te hō’ē marumaru i ni’a ia tātou ’aore rā e tu’u ia tātou i roto i te hō’ē marumaru o tā tātou iho i hāmani. E fa’ahepo ’oia ia tātou ’ia fa’atupu i tā tātou iho ha’apōirira’a mahana; e tūra’i ’oia ia tātou i roto i te pōiri o tōna ana.
E nehenehe te pōiri pae vārua e huti i te hō’ē pāruru ha’amo’era’a e ha’ati i te feiā tei haere na nā roto i te māramarama ’e tei ’oa’oa na i roto i te Fatu. Noa atu rā i te reira, i roto ato’a i te mau taime pōiri rahi, e fa’aro’o te Atua i tā tātou tāparura’a ha’eha’a, ’a pure ai tātou, « e te Fatu, te ti’aturi nei au ; tauturu mai ’oe i tō’u ti’aturi ’ore ».11
I te mau mahana o Alama e rave rahi tei rohi nō te fāri’i i te mau mea o te vārua, ’e « nō tō rātou fa’aro’o ’ore », ’aita i ti’a i te māramarama o te Atua ’ia tomo i roto i tō rātou vārua « ’e ’ua ’eta’eta tō rātou a’au ».12
E feiā tātou tei mau i te māramarama
Te mau taea’e, tei ia tātou noa te fa’aotira’a, e pārahi tātou i te vāhi ti’a nō te hi’o i te māramarama hanahana ’e te parau mau o te ’evanelia a Iesu Mesia. Noa atu ē, ’ua topa te pō, e mai te mea ra ē, te pōiri ra te ao, e nehenehe tā tātou e fa’aoti e haere i roto i te māramarama o te Mesia, e ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a, ’e e fa’a’ite mā te itoito i tōna huru mau ’e i tōna rahi.
’Ei feiā tei mau i te ’autahu’ara’a a te Atua, ’e ’ei pipi nā Iesu Mesia, e feiā ’outou tei mau i te māramarama. ’A tāmau noa i te rave i te mau mea o te fa’a’amu noa i tōna māramarama hanahana. « E fa’ateitei i tō ’outou māramarama »13 ’e « ia ’ana’ana ïa i mua i te ’aro o te ta’ata nei »—’eiaha nō te hi’o mai ia ’outou ’e ’ia ha’afa’ahiahia mai ia ’outou, « ’ia hi’o [mai rā] rātou i tā ’outou parau maita’i, ’e ’ia ha’amaita’i i tō ’outou Metua i te Ao ra ».14
E au mau taea’e here ē, e mau mauha’a ’outou i roto i te rima o te Fatu nō te ’ōpuara’a ’ia hōpoi atu i te māramarama ’e te ora i roto i te vārua o te mau tamari’i a te Metua i te Ao ra. Penei a’e tē mana’o ra ’outou ē, ’aita e ti’a ’ia ’outou e fa’aora i te feiā tei ma’ihia i te pae vārua—mai te rave ’ohipa nō te fare rata i ’ore roa e ti’a ’ia tauturu i te rūmati pu’oira’a ivi. Penei a’e te fārerei nei ’outou i tō ’outou iho mau fifi pae vārua. Noa atu rā te reira, ’ua pi’i te Fatu ia ’outou. ’Ua hōro’a mai ’oia ia ’outou i te mana ’e te hōpoi’a ’ia fa’atoro i te rima i te feiā i roto i te ’ati. ’Ua tu’u mai ’oia i ni’a ia ’outou i tōna mana ’autahu’ara’a mo’a nō te hōpoi i te māramarama i roto i te pōiri ’e ’ia fa’ati’a ’e ’ia ha’amaita’i i te mau tamari’i a te Atua. ’Ua fa’aho’i fa’ahou mai te Atua i tāna ’Ēkālesia ’e tāna ’evanelia tao’a rahi, « e fa’aora i te ’ā’au i putahia ra ».15 ’Ua fa’aineine ’oia i te ’ē’a e tae atu ai i te maita’i pae vārua ra nō te ’ite i te fa’aorara’a mai roto mai i te vai-noa-ra’a i te vāhi hō’ē, ’e te haerera’a i te ora maita’i pae vārua fa’ahiahia ra.
I te mau taime ato’a ’a fāriu ai ’outou i tō ’outou ’ā’au i te Atua ra nā roto i te pure ha’eha’a, e fāri’i ’outou i tōna māramarama. I te mau taime ato’a ’a ’imi ai ’outou i tāna parau ’e i tōna hina’aro i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a, e ’ana’ana rahi mai te māramarama. I te mau taime ato’a ’a ’ite ai ’outou i te hō’ē ta’ata i roto i te hepohepo ’e ’a fa’atusia ai ’outou ia ’outou iho nō te fa’atoro atu i te rima mā te here, e rahi ’e e oru te māramarama. I te mau taime ato’a ’a pāto’i ai ’outou i te fa’ahemara’a ’e ’a mā’iti ai i te vi’ivi’i ’ore, i te mau taime ato’a ’a ’imi ai ’outou ’e ’aore rā ’a fa’arahi ai ’outou i te fa’a’orera’a hara, i te mau taime ato’a ’a fa’a’ite pāpū ai ’outou mā te mata’u ’ore i te parau mau, e tīahi te māramarama i te pōiri ’e e ’ume mai ia vetahi ’ē o te ’imi ato’a ra i te māramarama.
’A feruri na i tō ’outou iho mau ’itera’a, te mau taime ’a tāvini ai ’outou i te Atua ’e i te ta’ata tupu ’a ’ana’ana mai ai te māramarama hanahana i roto i tō ’outou orara’a—i roto i te hiero mo’a, i te ’amura’a mā’a o te ’ōro’a mo’a, i roto i te hō’ē taime hau o te ferurira’a hōhonu i roto i te pure, i roto i tā ’outou mau putuputura’a ’utuāfare, ’e ’aore rā i roto i te hō’ē ’ohipa tāvinira’a ’autahu’ara’a. ’A fa’a’ite i te reira mau taime i te ’utuāfare, i te mau hoa, ’e i tō tātou ihoa rā feiā ’āpī o te ’imi nei i te māramarama. E tītauhia rātou ’ia fa’aro’o nā roto mai ia ’outou ē, mā teie māramarama e tae mai te ti’aturira’a ’e te fa’aorara’a, noa atu i roto i te hō’ē ao tei ’ī te pōiri.
E hōpoi mai te māramarama o te Mesia i te tīa’ira’a, te ’oa’oa e te fa’aorara’a o te mau huru puta ’e te ma’i pae vārua ato’a.16 Te feiā e fāri’i i teie fa’aurura’a nehenehe, e riro mai ïa ’ei mauha’a i roto i te rima o te māramarama o teie nei Ao, nō te hōro’a i te māramarama ia vetahi ’ē.17 E ’ite rātou i te mea tā te ari’i Lamoni i fāri’i : « I fa’aō taua māramarama ra i te ’oa’oa rahi i roto i tōna ’ā’au, pe’e ’ē atura te ata pōiri, e… i tupu ihora te māramarama o te ora mure ’ore i roto i tōna ra ’ā’au ».18
E au mau taea’e here ē, e au mau hoa here, tō tātou hina’aro, o te ’imi ïa i te Fatu e tae roa atu i te taime e ’ama ai tōna māramarama o te ora mure ’ore mā te ’ana’ana i roto ia tātou, ’e ’ia riro mai tō tātou ’itera’a pāpū ’ei mea pāutuutu ’e te pa’ari, noa atu i roto i te mahu pōiri.
Tā’u pure ’e tā’u ha’amaita’ira’a maori rā, ’ia manuia ’outou i te fa’atupura’a i tō ’outou haere’a ’ei mau taea’e e mau nei i te ’autahu’ara’a o te Atua Manahope, ’e ’ia riro tāmau noa ’ei feiā ’oa’oa tei mau i tōna māramarama nō te ra’i mai. Nā roto i te i‘oa mo‘a o Iesu Mesia, tō tātou Fatu, ’āmene.