Te mau mea iti ʼe te ʼōhie
Tītauhia ’ia faʼahaʼamanaʼohia tātou ē, i te hope’a ʼe i muri mai i te hōʼē tau huru roa, e faʼatupu mai teie mau mea iti i te mau mea rārahi.
I.
E au mau taea’e, e mau tuahine, mai ia ’outou nei, ’ua putapū roa vau ’e ’ua ha’api’i rahi ho’i ’e ’ua fa’auruhia e te mau a’ora’a ’e te pehe ’e tae noa atu i tō tātou mana’o au i teie taime. Pāpū roa ē, tē parau ato’a nei ’outou i tō ’outou māuruuru i tō tātou mau taea’e ’e mau tuahine tei ha’apūai mai ia tātou i teie taime putuputura’a nā tātou, ’o rātou te mauha’a i roto i te rima o te Fatu.
Tē māuruuru nei au i te paraparau atu i teie ʼāmuiraʼa i teie sābati Pāta. Tē ʼāmui nei tātou i te tahi atu mau keretetiāno nō te faʼahanahanaraʼa i te tiʼafaʼahouraʼa o te Fatu Iesu Mesia. Nō te mau melo o Te ʼĒkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Moʼa i te mau Mahana Hopeʼa nei, ʼua riro te tiʼafaʼahouraʼa mau o Iesu Mesia ʼei pou nō tō tātou nei faʼaroʼo.
Nō te mea hoʼi ē tē tiʼaturi nei tātou i te mau fa’ati’ara’a a te Bibilia ʼe a te Buka a Moromona nō niʼa i te tiʼafaʼahouraʼa mau o Iesu Mesia, tē tiʼaturi atoʼa nei ïa tātou i te mau haʼapiʼiraʼa e rave rahi i roto i te mau pāpaʼiraʼa moʼa ē e tae atoʼa mai taua huru tiʼafaʼahouraʼa ra i te mau taʼata atoʼa e ora i niʼa i teie nei fenua. E hōroʼā mai taua tiʼafaʼahouraʼa ra i te mea tā te ʼāpōsetolo Petero i piʼi « hōʼē manaʼo ora » (1 Petero 1:3). Taua manaʼo ora ra ʼo tō tātou ïa ʼiteraʼa pāpū ē e ʼere te pohe i te hope’a o tō tātou tiʼaraʼa ta’ata, ’o te hō’ē noa rā taʼa’ahiraʼa tītauhia ra i roto i te ʼōpuaraʼa aroha a tō tātou Metua i te Ao ra nō te faʼaoraraʼa i tāna mau tamariʼi. Tē piʼi nei taua ʼōpuaraʼa ra i te hōʼē tauiraʼa mai te tāhuti i te tāhuti ʼore. ʼEi tufaʼa tumu nō taua tauiraʼa ra ʼo te toparaʼa mahana ïa nō te pohe ʼe te poʼipoʼi hanahana tā te tiʼafaʼahouraʼa o tō tātou Fatu ʼe Faʼaora i fa’atupu, ’o tā tātou hoʼi e faʼahanahana nei i teie sābati Pāta.
II.
I roto i te hōʼē hīmene faʼahiahia tei pāpaʼihia e Eliza R. Snow, tē hīmene nei tātou :
’Auē te fa’ahiahia, te nehenehe ’e te maita’i ē,
O te mau ’ōpuara’a,
A te Atua ’e tōna here
Ma te hanahana !1
Nō te faʼatupu i taua ʼōpuaraʼa ra ’e taua au-maitaʼi-raʼa ra hanahana, tē putuputu nei tātou i roto i te mau rururaʼa, mai teie ʼāmuiraʼa, nō te haʼapiʼi ʼe nō te faʼaitoito te tahi i te tahi.
I teie poʼipoʼi, ʼua hinaʼaro vau i te faʼaʼohipa, ʼei parau nāʼu, te haʼapiʼiraʼa a Alama i tāna ra tamaiti ʼo Helamana, tei pāpaʼihia i roto i te Buka a Moromona : « Nā te mau mea iti hoʼi ʼe te ʼōhie e faʼatupuhia ai te mau mea rārahi » (Alama 37:6).
E rave rahi mau mea iti ʼe te ʼōhie i roto i te ʼevanelia a Iesu Mesia tei haʼapiʼihia mai ia tātou. Tītauhia ’ia faʼahaʼamanaʼohia tātou ē, i te hope’a ʼe i muri mai i te hōʼē tau huru roa, e faʼatupu mai teie mau mea iti i te mau mea rārahi. Tē vai nei e rave rahi mau aʼoraʼa a te mau Hui mana faʼatere rahi ʼe te tahi atu mau ʼorometua haʼapiʼi rahi nō niʼa i teie tumu parau. Nō te faufaʼa rahi o te tumu parau i manaʼo ai au e paraparau fa’ahou ā nō te reira.
I te hōʼē poʼipoʼi ’a haere ’āvae noa ai au, ’ua fa’aha’amana’o te tahi mea tā’u i ’ite atu i te pūai o te mau mea iti ’e te ʼōhie i roto i te hōʼē tau roa. Teie te hōhoʼa tāʼu i pata mai. Tē paparari ra te hiti porōmu tima me’ume’u ’e te paʼari. Nā te tahi ānei turaʼiraʼa pūai ʼe te rārahi teie ’ohipa ? ’Aita, nā te tupuraʼa marū noa ʼe te haʼihaʼi o te torora’a hōʼē o te mau aʼa o te tumu rāʼau piri mai i fa’atupu i teie ʼāfāfāraʼa. Teie fa’ahohu te tahi hi’ora’a tāʼu i ʼite i te tahi atu aroā porōmu.
E mea naʼinaʼi roa te mana tūra’i i ʼāfāfā ai teie mau hiti porōmu tīmā ’ia fāitohia i te mau mahana atoʼa ʼaore rā i te mau ʼāvaʼe atoʼa, i muri a’e rā i te hōʼē tau roa e mea pūai ïa te ʼohipa tāna e rave.
Mai te reira atoʼa te pūai o te mau mea iti ʼe te ʼōhie tei haʼapiʼihia ia tātou i roto i te mau pāpaʼiraʼa moʼa ʼe nā te mau peropheta ora. ʼA feruri na i te tuatāpaparaʼa i te mau pāpaʼiraʼa moʼa tei haʼapiʼihia ia tātou ’ia faʼaʼohipa i roto i tō tātou oraraʼa i te mau mahana atoʼa. ʼAore rā ʼa feruri na i te mau pure tātaʼitahi ʼe te mau pure ʼutuāfare nā roto i te tūturiraʼa tei riro ʼei mau peu tāmau nā te feiā moʼa haʼapaʼo i te mau mahana hopeʼa nei. ʼA feruri na i te haereraʼa i te haʼapiʼiraʼa ʼevanelia nā te feiā ʼāpī ʼaore rā te mau piha haʼapiʼiraʼa ʼevanelia ʼa te feiā ʼāpī paʼari. Noa atu e au ra ē e mea iti ʼe e mea ʼōhie roa teie mau peu tātaʼitahi, i te roaraʼa rā o te taime e riro ïa rātou ʼei faʼaitoitoraʼa ʼe ’ei tupuraʼa pūai i te pae vārua. E tupu te reira nō te mea ē, teie mau mea iti tātaʼitahi ʼe te ʼōhie e ani te reira i te auhoaraʼa o te Vārua Maitaʼi, te Faʼaʼite pāpū ʼo tē haʼamāramarama mai ʼe ʼo tē arataʼi hoʼi ia tātou i te parau mau ra, mai tei fa’ata’ahia mai e te peresideni Eyring.
Te tahi atu tumu nō te faʼaitoitoraʼa ʼe te tupuraʼa pae vārua ʼo te peu tāmau ïa nō te tātarahaparaʼa, ’e tae noa atu i te mau hara haʼihaʼi. E nehenehe tā tātou iho hiʼopoʼaraʼa ia tātou iho e tauturu ia tātou ’ia ʼite e nāhea tō tātou manuia-ʼore-raʼa ʼe nāhea ïa tātou e rave maitaʼi aʼe ai. ’Ia ravehia taua tātarahaparaʼa ra nā mua a’e i tō tātou ʼamuraʼa i te ʼōroʼa i te mau hepetoma atoʼa e ti’a ai. ʼUa hōroʼahia mai te tahi mau tumu parau e feruri i roto i teie ’ohipa tātarahaparaʼa i roto i te hīmene « ʼUa rave ānei au i te tahi maitaʼi ? »
’Ua rave ānei au i te ’ohipa maita’i i te ao nei i teie mahana ?
ʼUa tauturu ānei au i te hōʼē taʼata nava’i ʼore ?
’Ua fa’a’ana’anatae ānei au i tei ’oto ra ’e ’ua fa’a’oa’oa ānei i te hō’ē ta’ata ?
Mai te mea ē, ’aita, ʼaita ïa vau i manuia.
’Ua ha’amāmāhia ānei te hōpoi’a a te hō’ē ta’ata i teie mahana
Nō tō’u hina’aro e hōro’a ?
’Ua tauturu ānei au i tei ma’ihia ’e tei teimaha ?
Tei reira ānei au ’a hina’aro ai rātou i tā’u tauturu ?2
E mea pāpū ē e mau mea iti teie, terā rā e mau hōhoʼa pāpū ïa nō te mea tā Alama i haʼapiʼi atu i tāna ra tamaiti ʼo Helamana : « ’E tē ʼohipa noa nei ā te Fatu te Atua nā roto i te mau rāveʼa, ’ia faʼatupu i tāna mau ʼōpuaraʼa rārahi ʼe te mure ʼore ra… e faʼatupu hoʼi ʼoia i te ora nō te mau taʼata e rave rahi » (Alama 37:7).
ʼUa hōroʼa te peresideni Steven C. Wheelwright i te hōʼē naho’a taʼata o te fare haʼapiʼiraʼa teitei nō Brigham Young—Hawaii i teie faʼaʼiteraʼa faʼauruhia nō ni’a i te haʼapiʼiraʼa a Alama : « ʼUa haʼapāpū Alama i tāna tamaiti ē ʼo terā mau ïa te hōhoʼa tā te Fatu e peʼe ’ia faʼaʼohipa anaʼe tātou i te faʼaroʼo iāna ʼe ’ia peʼe anaʼe tātou i tāna aʼo i roto i te mau mea iti ʼe te ʼōhie, ʼe e haʼamaitaʼi ïa ʼoia ia tātou nā roto i te mau temeio haʼihaʼi i te mau mahana tāta’itahi, ’e ʼi muri a’e i te hōʼē tau roa, nā roto i te mau ʼohipa māere. »3
ʼUa haʼapiʼi mai te peresideni Howard W. Hunter ē : « Mea pinepine roa te mau ’ohipa mātau tā tātou e rave nei i te faʼatupu i te ʼohipa maitaʼi rahi i roto i te oraraʼa o vetahi ʼē, ’ia faʼa’auhia i te mau mea tā tō te ao nei e faʼa’au pinepine roa nei ’ei fāito rahi. ».4
Teie te hōʼē haʼapiʼiraʼa a tō te ao nei nō niʼa i teie ā tumu parau tei hōroʼahia mai e te huitoʼofa tahito nō Indiana, tei pāpaʼi : « Te faʼaineineraʼa hō’ē roa nō te faʼaotiraʼa hōhonu e taui i te oraraʼa, ʼaore rā e taui i te nūnaʼa, ʼo taua ïa mau hānere ʼe tauatini faʼaotiraʼa haʼihaʼi roa ra ʼe te pāpū tei ravehia i te vāhi moʼemoʼe. »5
Taua mau faʼaotiraʼa ra haʼihaʼi roa tei ravehia i te vāhi moʼemoʼe ʼo tō tātou ïa faʼaʼohiparaʼa i tō tātou taime, te mea tā tātou e mātaʼitaʼi nei i roto i te ’āfata teata ʼe te itenati, te mea tā tātou e taiʼo nei, te mau hōhoʼa pēni ʼe te ʼupaʼupa ʼo te hāʼati nei ia tātou i te vāhi ʼohipa ʼe i te fare, te mea tā tātou e ʼimi nei nō te faʼaʼoaʼoa, ʼe tā tātou huru faʼaotiraʼa ’ia vai parau tiʼa ’e ’ia parau i te parau mau. Te tahi atu mea iti ʼe te ʼōhie ʼo te raveraʼa ïa i te peu maitaʼi ʼe te ʼanaʼanatae i roto i tō tātou mau auraʼa ʼe vetahi ʼē.
Eʼita ïa te hōʼē o teie mau mea iti ʼe te ʼōhie ’e te hinaʼarohia e arataʼi ia tātou i te mau mea rārahi maori rā ’ia faʼaʼohipa-pāpū-hia ʼe tāmauhia te reira. ʼUa parauhia ē ʼua parau te peresideni Brigham Young : « ʼUa ’ī tō tātou mau oraraʼa i te mau taime iti ʼe te ʼōhie, tei riro ʼei mau taime huru rahi ’ia ʼāmuihia, ʼe ʼo tē faʼatupu i te tāʼātoʼaraʼa o te oraraʼa o te hōʼē tāne ʼaore rā vahine. »6
ʼUa hāʼatihia tātou ’e te mau faʼatianiraʼa a te mau veʼa ʼe te mau faʼa’inoraʼa a te taʼere e tū’ino i tā tātou mau hīroʼa maitaʼi mai te mea eʼita tātou e pātoʼi tāmau noa i te reira mau mea. Nō te nuʼu atu i niʼa i tā tātou fā mure ʼore, ʼe tiʼa ïa ia tātou ’ia hoe tāmau noa. E tauturu ïa mai te mea e tufaʼa tātou nō te hōʼē pupu ’o tē hoe ʼāmui nei, mai tei faʼaʼitehia i roto i teie hōhoʼa nō te hōʼē pupu hoe. Nō te faʼananea atu ā i taua hi’ora’a ra, nō te pūai o te ʼōpape o te ta’ere ʼe mai te mea e faʼaea tātou i te hoe, e he’e tiʼa atu ïa tātou i raro i te hōʼē vāhi hinaʼaro-ʼore-hia e tātou ʼo te riro mai rā ʼei vāhi tāpaeraʼa mai te mea eʼita tātou e tāmata tāmau i te nuʼu atu i mua.
I muri aʼe i te faʼahitiraʼa i te hōʼē ʼohipa haʼihaʼi tei tupu ʼe taua mau fa’ahope’ara’a rarahi ra, ʼua pāpaʼi Nephi : « ’E nō reira e ʼite ai tātou, nā roto i te mau rāveʼa iti e faʼatupu ai te Fatu i te mau mea rārahi » (1 Nephi 16:29). Tē vai nei i roto i te Faufaʼa Tahito te hōʼē hiʼoraʼa nō te reira huru e ʼore e moʼehia. Tē taiʼo nei tātou e nāhea tō te mau tamariʼi o ’Īserā’ela i te hōhoniraʼahia nā te mau ’ōphi auahi. E rave rahi taʼata tei pohe i tō rātou hōhoniraʼahia (hiʼo Nūmera 21:6). I tō Mose pureraʼa nō te tauturu, ʼua faʼauruhia ʼoia ’ia hāmani i te « hōʼē ’ōphi veo, e haʼamau aʼera i niʼa i te rāʼau roa ra ». I reira, « ’ua hōhonihia te taʼata ʼe te ’ōphi ra, ’ua hiʼo anaʼe ʼoia i taua ʼōphi veo ra, ʼua ora ïa » (’īrava 9). Taua mea iti roa ra nō taua temeio rahi ra ! Mai tā Nephi i haʼamāramarama ’a haʼapiʼi ai ʼoia i teie hiʼoraʼa i te feiā e ’orure ra i te Fatu, e noa atu ʼua faʼaineine te Fatu i te hōʼē rāveʼa iti e nehenehe ai ia rātou ’ia faʼaorahia, « nō te rāveʼa pāpū ra ʼe te rave-ʼōhie-raʼa-hia, e rave rahi i pohe ai ra » (1 Nephi 17:41).
Tē faʼahaʼamanaʼo mai nei teie hiʼoraʼa ʼe teie haʼapiʼiraʼa ia tātou ē ʼaita te ʼōhie o te ʼēʼa ʼaore rā te rave-ʼōhie-raʼa i te ʼohipa i faʼauehia e haʼafaufaʼa ʼore nei i te faʼatupuraʼa i tō tātou hinaʼaro parau tiʼa.
ʼOia atoʼa, e nehenehe te mau ʼohipa haʼihaʼi nō te haʼapaʼo-ʼore-raʼa ʼaore rā te mau ha’apaera’a haʼihaʼi i te peʼera’a i te mau peu parau tiʼa e huti ia tātou i raro i te hōʼē fa’ahopeʼara’a tei faʼa’arahia ia tātou ’ia ’ape atu. Tē hōroʼa nei te Parau Paʼari i te hōʼē hōhoʼa nō te reira huru. ’Aita te huru o te hōʼē ʼavaʼava i niʼa i te tino, ʼaore rā o te hōʼē inuraʼa ʼava, ʼaore rā te hōʼē fāito rāʼau ta’ero, e nehenehe e fāitohia. ’Ia maoro rā te raveraʼa i te reira mau mea, e mea pūai ïa te ’ino ʼe penei a’e eʼita e noaʼa faʼahou i te taui. ʼA haʼamanaʼo i te ʼāfāfāraʼa o te pae porōmu nā roto i te tupuraʼa te aʼa o te tumu rāʼau. E mea pāpū maita’i ē, te mau ʼati riʼariʼa nō te raveraʼa i te tahi mea faʼatītī, mai te mau rāʼau ta’ero e ’aro i tō tātou tino ʼaore rā te mau hōhoʼa faufau e haʼaviʼiviʼi i tō tātou manaʼo, e nehenehe roa ïa te reira ’ia ʼapehia mai te mea eʼita roa atu tātou e rave i te reira nō te taime mātāmua—noa atu te hōʼē noa iho taime.
E rave rahi mau matahiti i teienei, ’ua faʼaʼite atu te peresideni M. Russell Ballard i te hōʼē ʼāmuiraʼa rahi « nāhea te mau mea iti ʼe te ʼōhie i te rirora’a ʼei mea ’ino ʼe te tūʼino i te faʼaoraraʼa o te hō’ē ta’ata. » ʼUa haʼapiʼi ʼoia ē : « Mai te mau nape ’o tē faʼatupu i te hōʼē aho, i muri iho i te hōʼē fenu, ’e i te pae hopeʼa te hōʼē taura, e nehenehe ïa teie mau mea iti ’ia ʼāmui-anaʼe-hia e riro ʼei mea paʼari roa nō te ʼōfati atu. ’Ia vai ara noa tātou i te pūai o te mau mea iti ʼe te ʼōhie e ti’a ai, i te paturaʼa i te fāito pae vārua maita’i », ’ua parau ’oia. « ’E ’oia ato’a, ’ia vai ara ato’a tātou e ti’a ai, e faʼaʼohipa Sātane i te mau mea iti ʼe te ʼōhie nō te arataʼi ia tātou i roto i te hepohepo ʼe te ’ati. »7
ʼUa hōroʼa atoʼa te peresideni Wheelwright i te hōʼē ā faʼa’araraʼa i te rururaʼa i BYU-Hawaii : « Nā roto i te ʼoreraʼa e rave i te mau mea ʼiti ʼe te ʼōhie te fa’aro’o e fēʼaʼa ai, te mau temeio e faʼaea ai, ʼe te haereraʼa i mua i te Fatu ra ʼe i tōna ra bāsileia e tāpeʼahia ai nā mua, ’a haʼamata atu ai i te matara i te monora’a-hia te māʼimiraʼa i te bāsileia o te Atua e te mau māʼimiraʼa pae tino ʼe te mau hinaʼaro o te ao nei. »8
Nō te pāruru atu i te mau huru ʼino e tūʼino i tō tātou haereraʼa i mua i te pae vārua, ʼe tiʼa ïa ia tātou ’ia peʼe i te hi’ora’a pae vārua o te mau mea iti ʼe te ʼōhie. ʼUa faʼaʼite mai ʼo Elder David A. Bednar i teie parau tumu i roto i te hōʼē ʼāmuiraʼa a te mau vahine i BYU : « E nehenehe tā tātou e haʼapiʼi rahi mai nō niʼa i te nātura ʼe te faufaʼa o teie hi’ora’a pae vārua nā roto i te fa’anahora’a… faʼatōpataraʼa pape i niʼa i te repo ma te fāito ha’ehaʼa roa », ’ia faʼa’auhia i te faʼataheraʼa ʼaore rā te nīniʼi-rahi-raʼa i te pape i te vāhi ʼaita paha i hinaʼarohia.
’Ua nā ’ō ’oia ē : « E moʼe hōhonu atu te mau tōpata tāmau nō te pape i roto i te repo ʼe e hōroʼa rātou i te hōʼē fāito rari i roto i te repo i reira te mau rā’au tanu e nehenehe ai e tupu. Nā reira atoʼa, mai te mea e haʼapaʼo maitaʼi ʼe e fāriʼi pinepine ʼoutou ʼe ’o vau nei i te mau tōpata māʼa vārua, i reira ïa te mau aʼa o te ʼevanelia e tomo hōhonu atu ai i roto i tō tātou nei vārua, e nehenehe ai ’ia haʼamauhia ’e ’ia tanu-pāpū-hia ʼe e nehenehe ai e faʼatupu mai i te hotu faʼahiahia ʼe te monamona.
’Ua nā ’ō fa’ahou ’oia : « E faʼatupu te hi’ora’a pae vārua nō te mau mea iti ʼe te ʼōhie e faʼatupu nei i te mau mea rārahi, i te paʼari ʼe te pāpūraʼa, te paieti hōhonu ʼe te faʼafāriu-hope-roa-raʼa atu i te Fatu ra ia Iesu Mesia ʼe tāna ʼevanelia. »9
ʼUa haʼapiʼi te peropheta Ioseph Semita i teie tumu parau nā roto i te mau parau tei tuʼuhia i teienei i roto i Te Parau Haʼapiʼiraʼa ʼe te mau Parau Fafau : « ʼEiaha te hōʼē taʼata ’ia manaʼo mai ē e mau mea faufaʼa iti te reira ; nō te mea e rave rahi te mau mea… nō te feiā moʼa ra, ʼo tei tiʼaturihia na i taua mau mea iho ra » (PHPF123:15).
ʼEi tūʼatiraʼa i te mau tāmataraʼa mātāmua e haʼamau i te ʼĒkālesia i Missouri, ʼua aʼo te Fatu i te faʼaʼoromaʼi i te mea ē « ’ia tupu… te mau mea atoʼa i tō rātou iho tau e tiʼa aʼi » (PHPF 64:32). I muri iho ʼua hōroʼa mai ʼoia i teie haʼapiʼiraʼa rahi : « Nō reira, ’eiaha e rohirohi i roto i te ’ohipa maita’i, nō te mea tē ha’amau atu nei ’outou i te niu nō te hō’ē ʼohipa rahi roa. ’E nā roto i te mau mea iti nei e tupu mai ai tei rahi roa ra » (PHPF 64:33).
Tē tiʼaturi nei au ē, tē hinaʼaro pāʼātoʼa nei tātou i te peʼe i te tītauraʼa a te peresideni Russell M. Nelson ’ia haere i mua « nā niʼa i te ʼēʼa nō te fafauraʼa. »10 E haʼapūaihia tā tātou faʼaotiraʼa e nā reira nā roto i te peʼe- tāmau-raʼa i te mau « mea iti » tā te ʼevanelia a Iesu Mesia ʼe te feiā faʼatere o tāna ʼĒkālesia e ha’api’i ia tātou. Tē faʼaʼite pāpū atu nei au nōna ʼe tē ti’aoro nei au i tāna mau haʼamaitaʼiraʼa i niʼa i te mau taʼata atoʼa ʼo tē ʼimi i te faʼaea i niʼa i tāna ʼēʼa nō te fafauraʼa, i te iʼoa o Iesu Mesia, ’āmene.