Na Mata ni Vakabauta
Kevaka meda vakatomika ka digitaka na ka eda vakadonuya ena ivakaro raraba, eda sa vakabuwawataka na noda rai tawamudu, ka vakabibitaka sara vakalevu na veika eda sotava eke.
Ni bera toka Nona laki vakamatei, a kau o Jisu kivei Pailato ki na olo ni veilewai. “O iko na nodra Tui na kai Jutia se segai?” A taroga veivakaisini o Pailato. A sauma o Jisu: “Sa sega ni vakavuravura na noqu matanitu. … Kau [a] lako mai kina ki vuravura oqo, meu dau tukuna na ka dina. O koya yadua sa vakabauta na ka dina, sa rogoca na noqu vosa.”
A taro vakatitiqa o Pailato, “A cava na ka dina?”1
E vuravura nikua, na taro “A cava na ka dina?” ena rawa me vakaosota vakaca na vakasama vakatamata.
Na kena vakasaqarai ena Google “A cava na ka dina?” e levu cake mai na milioni na kena isau. Sa tu e vuqa sara na itukutuku vakarautaki ena noda talevoni veikauyaki mai na kena era tu ena veivola kece ena kedra vale. Eda sa bula vata tu ena levu ni itukutuku kei na nanuma. Na domo veisiwati ka veivakayarataki era sa golevi keda tikoga mai.
Ena nodra coriti tu ena veilecayaki nikua, e sega na kurabui ni vuqa era sa solegi tu ena vosa nei Protagoras kivei ira na Socrates gone ena 2,500 na yabaki sa oti: “Na ka e dina vei iko,” a kaya, “e ka dina vei iko, kei na ka e dina vei au e ka dina vei au.”2
Na Dina ena Kosipeli Vakalesui mai i Jisu Karisito
Ena veivakalougatataki ni kosipeli i Jisu Karisito, eda vakaraitaka ena yalomalua ni tiko eso na ka era sa taucoko ka dina sara. Na veika dina tawamudu oqo sa tautauvata ki na luvena tagane kei na yalewa yadua na Kalou.
E vakavulica na ivolanikalou, “Ia na dina sai koya na kena kilai na veika ena kedra ituvaki ena gauna oqo, kei na kedra ituvaki ena veigauna sa oti, kei na kedra ituvaki ena veigauna e se bera mai.”3 Na dina e rai e muri ka rai e liu, ka vakarabailevutaka na rai ni noda nanuma lailai ni toso na gauna.
E kaya o Jisu,“Oi au na sala, kei na vu ni dina, kei na vu ni bula.”4 Na dina e vakaraitaka na noda sala ki na bula tawamudu, ka yaco duadua ga mai vua na noda iVakabula, o Jisu Karisito. E sega tale ni dua na sala.
E vakavulici keda o Jisu Karisito ena sala ni bula, ena Nona Veisorovaki kei na Tucaketale, eda sa vosoti kina mai na noda ivalavala ca ka tawamate rawa ena taudaku ni ilati. Oqo e ka dina taucoko.
E vakavulica o o Koya ni sega ni dua na ka keda sa vutuniyau se dravudravua, kilai se sega, vakaitutu levu se tawavanua. Ia, eda na saga ena bula oqo me qaqaco noda vakabauta na Turaga o Jisu Karisito, digitaka na vinaka mai na ca, ka maroroya na Nona ivakaro. Ni da marautaka tiko na sasaga ni sainisi kei na veika vakavuniwai, na dina ni Kalou sa uabaleta sara yani na veika sa kunei rawa oqo.
Na saqati tiko ni dina ni veika tawamudu, sa dau tiko ga na ka lasu me vagolei ira tani na luve ni Kalou mai na ka dina. Na ile nei vunimeca sa dau koya vata tikoga. Vakarogoca mada na veika oqo, ka tukuni ena 2,000 na yabaki sa oti:
“… [Ko] sa sega ni kila na ka sa bera ni yaco. … [Ena ka cava ga sa kitaka na tamata] sa sega ni cala kina.”
“[Na Kalou sa sega ni vakalougatataki iko, ia] na tamata yadua [sa torocake kina] me vaka na [nona] gugumatua.”5
“E sega ni vakaibalebale me lako mai kina e dua … me vaka na Karisito … [me] sa Luve ni Kalou.”6
“[Na veika dou sa vakabauta sa ivakarau lialia ka] sa [vakasama] sesewa walega.”7 Sa vaka beka na gauna nikua?
Mai na Vakalesuimai ni kosipeli, sa solia vei keda na Kalou na sala meda vulica ka kila kina na bibi ni ka dina vakayalo: eda vulica mai na ivolanikalou tabu, noda dui masu, veika eda sotava, na nodra ivakasala na parofita kei na iapositolo bula, kei na veidusimaki ni Yalo Tabu, e rawa ni vukea meda “kila kina na dina ni veika kecega.”8
Na Dina ena Kilai Vakayalo
Eda sa rawa ni kila na veika ni Kalou ni da vakasaqara vakayalo. E kaya o Paula, “Na veika ni Kalou sa sega tale e dua sa kila, a Yalo ga ni Kalou. … [Ni] ra sa kilai vakayalo ga.”9
Raica na droini oqo nei Michael Murphy. Mai na kena irairai oqo, o na sega sara ni vakabauta ni droinitaki tiko oqo e dua na mata ni tamata. Ia, ni ko raica na veidigo ena dua tale na kena irairai, o na raica kina na totoka ni ka e bulia kina o daudroini.
Sa vakakina, noda raica na veika dina vakayalo ni Kalou mai na kena irairai ni mata ni vakabauta. E kaya o Paula: “Ia na tamata sa vakayago sa sega ni vakabauta na veika ni Yalo ni Kalou: ni sa ka lialia vua: a sa sega ni kila rawa ko koya, ni ra sa kilai vakayalo ga.”10
Na ivolanikalou, noda masu, veika eda dui sotava, parofita edaidai, kei na isolisoli ni Yalo Tabu sa kauta mai vei keda na rai vakayalo matata ni ka dina baleta na noda ilakolako e vuravura.
Na iVakaro ena Mata ni Vakabauta
Meda raica mada na ivakaro raraba ni matavuvale ena mata ni vakabauta.
A vakaraitaka raraba o Peresitedi Gordon B. Hinckley “Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba” sa oti ena itukutuku oqo: “Ena kena sa levu tiko ga na vereverea ka vaka me tukuni tu ni sa ka dina, kei na levu ni veilasutaki baleta na itagede kei na ivakarau, ka sa kaukauwa ga na idre ni veitemaki me rokataki o vuravura, keitou sa via vakadreti [kemuni] kina.”11
E tekivu na ivakaro: “Na tamata kece sara—na tagane kei na yalewa—era sa buli me ra ucuya na Kalou. Oi keda yadua eda luvena yalewa, se tagane lomani vakayalo na noda itubutubu vakalomalagi, ka tu na keda dui ituvaki kei na icavacava vakalou.”
Oqo na veika dina tawamudu. O iko kei au e daru sega ni bula mai vakacala-ka.
Au taleitaka na vosa oqo: “Ena vuravura taumada, o ira na luvena tagane kei na yalewa vakayalo na Kalou era a kila ka qarava na Kalou ni sa Tamadra Tawamudu ka ciqoma na Nona ituvatuva.”12
Eda a bula tu ni bera noda mai sucu. Na keda dui ivakadinadina sa tudei tu ga e lomada. Ena sala eda sega ni kila vakataucoko, na noda tubu vakayalo e kea ena vuravura taumada sa vakauqeta oi keda o cei eke.13 Eda a ciqoma na ituvatuva ni Kalou. Eda sa kila tiko eda na mai sotava na dredre, mosi, kei na rarawa e vuravura.14 Eda a kila talega ni na lako mai na iVakabula ni kevaka meda vakadinadinataka ni da sa kilikili, eda na lamata ena Tucaketale, ka “rawata na lagilagi e vakaikuritaki e [uluda] me sega ni mudu ka sega ni mudu.”15
E dodonu na ivakaro: “Keitou vakaraitaka eke ni sa lewa vakalou na ivakarau ni vakatubukawa. Keitou vakadeitaka na vakalou ni bula, kei na kena bibi ena yavu tawamudu ni Kalou.”
Na ituvatuva nei Tamada e vakauqeta e dua na veiwatini me rau vakaluveni ena vuravura oqo ka noda itavi meda vosa baleta nodra taqomaki na se bera ni sucu.
E Talei dina na Nodra Veisemati na iVakavuvuli ni iVakaro
Kevaka meda tomika ka digitaka na ka eda vakadonuya ena ivakaro raraba, eda sa vakabuwawataka na noda rai tawamudu, ka vakabibitaka sara vakalevu na veika eda sotava eke. Ni da tugana ena masumasu na ivakaro raraba ena mata ni vakabauta, eda na kila cake kina na sala era sa semati totoka tu kina na ivakavuvuli, veitokoni, me vakatakilai mai na ituvatuva nei Tamada vei ira na Luvena.16
Meda sa qai kurabui dina beka ni sa vakatakila mai na parofita ni Turaga na Lomana, vakakina vei ira eso, se tiko na taro? E dina, eso era besetaka e kea na domodra na parofita,17 ia eso era a masu ka tugana nodra taro dodonu—na taro ena vakadeitaki ena vosota kei na mata ni vakabauta. Kevaka sa vakatakilai mai na ivakaro raraba ena duatani na senitiuri, ena dau tiko ga na taro eso, ena duidui toka mai na taro ni siga nikua. Dua na kedra inaki na parofita o ya mera vukei keda ena kena saumi donu na taro dina.18
Ni se bera ni Peresitedi ni Lotu, a kaya kina o Peresitedi Russell M. Nelson: “Era dau rai vakayawa na parofita. Era raica na veika rerevaki ka veivakararawataki sa biuta tu se mena qai biuta o vunimeca ena noda sala. Era sa dauraica talega na parofita na madigi kei na gauna donu sa waraki ira tu era vakarorogo era gadreva mera talairawarawa kina.”19
Au vakadinadinataka na dina kei na kaukauwa vakayalo ni domodratou duavata na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua
Sa Lako Tani tiko ko Vuravura
Ena noqu bula, keimami sa raica na veisau levu ena vakabauta nei vuravura baleta e vuqa na ivakavuvuli e vakavulici tiko ena ivakaro raraba. Niu tubu cake tiko kei na gauna au sa vakamau kina, e vuqa e vuravura era sa gole tani mai na itagede ni Turaga eda vakatoka me lawa ni tiko savasava, me rau veiyacovi ga o tagane kei yalewa e rau sa vakamau vakalawa. Ena noqu yabaki 20 kei na 30 vakacaca, e vuqa era sa gole tani mai na nodra taqomaki o ira se bera ni sucu, ka sa yaco dei ga na vakalutu. Ena veiyabaki sa oti ga qo, e vuqa era sa gole tani mai na lawa ni Kalou o ya ni vakamau sa nodrau duavata vakalou e dua na tagane kei na yalewa.20
Ni da raica e vuqa era sa lako tani mai na iyalayala sa tuva na Turaga eda nanuma lesu na siga mai Kapenaumi a kaya kina na iVakabula ni sa Vakalou o Koya ka rarawa ni “vuqa vei ira na nona tisaipeli … sa lako [tani].”
A qai rai na iVakabula vei ira na lewe Tinikarua, “Dou sa via lako tani talega koi kemudou?”
E sauma ko Pita:
“Kemuni na Turaga, keitou na lako vei cei? Sa tu ga vei kemuni na vosa ni bula tawamudu.
“Ia keitou sa vakabauta ka kila ni sai kemuni na Karisito, na Luve ni Kalou bula.”21
E Sega ni Veika Kece ga e Veirauti ena loma ni iVakaro
E vuqa sara, na gone kei na qase, era dinata ka dei tiko ki na nodra ivakavuvuli na parofita, e dina ga ni veika era dui sotava tiko nikua e sega ni sema donu tiko ki na ivakaro raraba: na nodra bula na gone e yavalati ena veisere; nodra itokani na itabagone era vakacala na lawa ni tiko savasava; yalewa kei na tagane era sa sere e mavoa vakaca na yalodra ni ra dodomo e tuba na watidra; ira na veiwatini era sega ni vakaluveni rawa; ira na yalewa kei na tagane era vakamau vei watidra era sega ni wasea nodra vakabauta ena kosipeli vakalesuimai, ira na yalewa kei na tagane sega ni vakamau, ena vuku ni veika eso, era sa sega ni vakamau rawa.
Dua na itokani ni 20 na yabaki, au dau qoroi koya vakalevu, e sega tu ni vakamau baleta ni dodomo tagane tiko. Na turaga oqo e dina tu ki na nona veiyalayalati ni valetabu, ka gumatuataka na veika vou kei na taledi, ka veiqaravi ena Lotu vakakina vei ira na lewenivanua. Se qai tukuna oti toka vei au, “Au rawa ni lomani ira era vakataki au era digitaka mera kakua ni maroroya na lawa ni tiko savasava ena noda vuravura oqo. Ia a sega beka ni kerea na Karisito meda ‘sa sega ni vakavuravura’? Sa matata sara ni itagede ni Kalou sa duidui mai na kena e vuravura.”
Na lawa ni tamata edau sivita wasoma na iyalayala ni lawa sa tuva na Kalou. Vei ira na gadreva me ra vakamarautaka na Kalou, vakabauta, yalovosota, kei na yalodina.22
O au kei watiqu, o Kathy, keirau kila e dua na yalewa sega ni vakamau, sa yabaki 40 tiko, e maqosa sara ena nona ilesilesi ka veiqaravi qaqa ena nona tabanalevu. Sa maroroya talega ko koya na lawa ni Kalou. E a vola vakaoqo ko koya:
“Au sa tatadrataka tiko na siga meu vakalougatataki me dua na watiqu ka vakaluveni. Au se wawa tikoga. Ena so na gauna, edau kauta mai na noqu ituvaki na veika me vaka na guilecavi se na galili, ia au saga meu kua ni nanuma na ka e sega vei au, ia meu nanuma ga na ka e tu vei au ka meu vukei ira eso.
“Noqu qaravi ira na wekaqu, noqu tabanalevu, kei na valetabu sa vukei au sara. Au sega ni guilecavi se galili baleta niu sa tiki, eda sa tiki kece, ni dua na matavuvale levu.”
Sa Tiko e Dua e Kila Vakavinaka
Eso era na kaya, “Iko sega ni kila na ka au sotava tiko.” Au na sega beka, ia au vakadinadinataka ni tiko e Dua e kila vinaka.23 E tiko e Dua, ena vuku ni Nona solibula ena were vakakina ena kauveilatai, e kila na nomu icolacola. Ni ko vakasaqarai Koya ka maroroya na Nona ivakaro, au yalataka ni na vakalougatataki iko ka colata na nomu icolacola e bibi mo colata duadua. Ena solia vei iko o Koya na itokani tawamudu kei na madigi mo veiqaravi. E bibi cake, ni na vakasinaiti iko ena yaloqaqa ni Yalo Tabu ka caudreva vei iko na Nona veivakadonui vakalomalagi. Na digidigi, na vakatutu eso, e cakitaka na itokani ni Yalo Tabu se na veivakalougatataki tawamudu, e sega ni dodonu meda taura.
Au kila ni bula tiko na iVakabula. Au vakadinadinataka ni sai Koya na ivurevure ni dina taucoko e yaga ka na vakadeitaka na kalougata kece sa yalataka o Koya kivei ira era maroroya na Nona ivakaro. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.