ថ្នាក់​វិទ្យាស្ថាន
៤ ចូរ​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន


« ចូរប្រុង​ប្រយ័ត្ន » ជំពូក ៤ នៃ ពួកបរិសុទ្ធ ៖ រឿង​អំពី​សាសនាចក្រ​នៃ​ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ​នៃ​ពួកបរិសុទ្ធ​ថ្ងៃ​ចុង​ក្រោយ ភាគ ១ បទដ្ឋាន​នៃ​សេចក្តី​ពិត ឆ្នាំ ១៨១៥–១៨៤៦ ( ឆ្នាំ ២០១៨ )

ជំពូក ៤ ៖ « ចូរ​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន »

ជំពូក ៤

ចូរ​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន

ប្រអប់​សោ

នាង​ អិមម៉ា ហ៊ែល ដែល​មាន​វ័យ ២១ ឆ្នាំ បាន​ឮអំពី​យ៉ូសែប ស្ម៊ីធ ដំបូង​គឺ​នៅ​ពេល​គាត់​បាន​មក​ធ្វើ​ការ​ឲ្យលោក យ៉ូសៀស ស្តូវែល នា​រដូវ​ស្លឹក​ឈើ​ជ្រុះ​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៨២៥ ។ លោក យ៉ូសៀស បាន​ឲ្យ​យុវជន​រូប​នេះ និង​ឪពុក​របស់​គាត់​ជួយ​គាត់​ស្វែង​រក​កំណប់​ដែល​កប់​នៅ​ក្នុងដី​ធ្លី​របស់​គាត់ អ្នក​ស្រុក​និយាយ​តៗ​គ្នា​ថា ក្រុម​អ្នក​រុករក​មួយ​ក្រុម​បាន​តម្កល់​រ៉ែប្រាក់ និង​កប់​កំណប់​នៅ​ក្នុង​តំបន់​នេះ​រាប់​រយ​ឆ្នាំ​កន្លង​មក​ហើយ ។ ដោយការ​ដឹង​ថា យ៉ូសែប មាន​អំណោយ​ទាន​ក្នុង​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ត្បូង​មើល​ឆុត នោះ​លោក យ៉ូសៀស បាន​សន្យា​ថា​ផ្តល់​ប្រាក់​កម្រៃ​ខ្ពស់​ឲ្យ​គាត់ ហើយ​ចែក​ចាយ​កំណប់​ដែល​រក​ឃើញ​នោះ​ជា​មួយ​គាត់ ប្រសិន​បើ​យ៉ូសែបនឹង​ជួយ​គាត់​ស្វែង​រក ។

ឪពុក​របស់​អិមម៉ា គឺ​អ៊ីសាក បាន​គាំ​ទ្រដល់​ដំណើរផ្សងព្រេង​នេះ ។ នៅ​ពេល យ៉ូសែប និងឪពុក​របស់​គាត់​បាន​មក​ដល់​កសិដ្ឋាន ស្តូវែល នៅ​ ភូមិហាម៉ូនី រដ្ឋ​ផែនសិលវេញ៉ា—ភូមិ​មួយ​ដែល​មាន​ចម្ងាយ​ ២៤០ គីឡូម៉ែត្រ​ភាគ​ខាង​ត្បូង​ប៉ាលម៉ៃរ៉ា — នោះ​អ៊ីសាក បាន​ធ្វើ​ជា​សាក្សី​នៅ​ពេល​ពួក​គាត់​បាន​ចុះ​កិច្ចសន្យា ។ គាត់​ក៏​បាន​អនុញ្ញាតឲ្យ​កម្មករ​ស្នាក់​នៅ​ក្នុង​ផ្ទះ​របស់​គាត់​ផងដែរ ។​

មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន នាង​អិមម៉ា បាន​ជួប​នឹង​យ៉ូសែប ។ គាត់​មាន​វ័យ​តិច​ជាង​នាង តែ​មាន​កម្ពស់ ១.៨ ម៉ែត្រ ហើយមាន​រូប​រាង​ដូច​ជា​អ្នក​ធ្លាប់​ធ្វើ​ការ​នឿយហត់ ។ គាត់​មាន​កែវភ្នែក​ពណ៌​ខៀវ និង​មាន​សម្បុរ​ស ហើយ​ដើរ​ខ្ទើចៗ ។ ការ​ប្រើ​ប្រាស់​វេយ្យាករណ៍​របស់​គាត់​មិនត្រឹម​ត្រូវ​ទេ​ហើយ​ជួន​កាល​គាត់​ប្រើ​ពាក្យ​ច្រើន​ជ្រុល​ដើម្បី​បង្ហាញ​ពី​ខ្លួន​គាត់ ប៉ុន្តែ​គាត់​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​ពី​បញ្ញា​តាម​ធម្មជាតិ​នៅ​ពេល​គាត់​និយាយ ។ គាត់ និង​ឪពុក​គឺ​ជា​មនុស្ស​ល្អ​ដែល​ចង់​ថ្វាយ​បង្គំ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ជាជាង​ទៅ​ចូល​រួម​នៅ​ក្នុង​ព្រះ​វិហារ​ដែល អិមម៉ា និង​គ្រួសារ​នាង​ទៅ​ថ្វាយ​បង្គំ ។

ទាំងយ៉ូសែប និង អិមម៉ា​ចូលចិត្ត​លេង​នៅ​ខាងក្រៅ ។ តាំងពីនៅក្មេង អិមម៉ា ចូលចិត្តជិះសេះ និងជិះទូក​លេង​នៅ​តាមដង​ទន្លេជិតផ្ទះរបស់នាង ។ យ៉ូសែប មិនមែនជាអ្នកជិះសេះជំនាញនោះទេ ប៉ុន្តែ​គាត់ពូកែ​លេងបោកចំបាប់ និងបាល់ ។ គាត់ងាយនឹងចុះសម្រុងនឹងអ្នកដទៃ ហើយ​ងាយ​នឹង​ញញឹម ជារឿយៗ​គាត់​តែងតែ​និយាយ​រឿង​កំប្លែង ឬ​រឿងលេងសើច ។ អិមម៉ា​វិញគឺស្រគត់ស្រគំ ប៉ុន្តែ​នាង​ចូលចិត្ត​រឿង​កំប្លែង​ល្អៗ ហើយ​អាច​និយាយ​ជាមួយ​នរណា​ក៏បាន ។ នាងក៏ចូលចិត្តអំណាន និង​ចម្រៀង​ផង​ដែរ ។

ប៉ុន្មានសប្តាហ៍កន្លងផុតទៅ អិមម៉ា​កាន់​តែ​ស្គាល់​យ៉ូសែបច្បាស់​ជាងមុន នោះ​ឪពុកម្តាយ​នាង​កាន់​តែ​មាន​ចិត្ត​អន្ទះសា​ចង់​ដឹង​ពី​ចំណង​មិត្តភាពរបស់ពួកគាត់ ។ យ៉ូសែប គឺជាកម្មករក្រីក្រមកពីរដ្ឋផ្សេង ហើយ​ឪពុកម្តាយ​របស់​នាងសង្ឃឹមថា កូនស្រីខ្លួន​នឹង​កាត់​បន្ថយ​ការ​ចាប់​ចិត្ត​លើ​យ៉ូសែប ហើយ​រៀបការ​ទៅ​គ្រួសារ​មួយ​ដែល​ជា​អ្នក​មាន​នៅក្នុង​ភូមិរបស់ពួកគាត់ ។ ឪពុករបស់អិមម៉ា ក៏កាន់តែ​ប្រយ័ត្ន​អំពី​ការស្វែង​រកកំណប់ ហើយកើត​ការសង្ស័យ​ចំពោះ​តួនាទី​របស់យ៉ូសែប នៅក្នុងកិច្ចការនេះ ។ វាហាក់ដូចជាមិនសំខាន់ចំពោះ អ៊ីសាក ហ៊ែល ទេ ដែលយ៉ូសែប បានព្យាយាមបញ្ចុះបញ្ចូល យ៉ូសៀស ស្តូវែល ឲ្យឈប់ស្វែងរក ព្រោះ​វា​បាន​សបញ្ជាក់​យ៉ាង​ច្បាស់ថា វា​គ្មានបានផលអ្វីនោះទេ ។

អិមម៉ា បានចាប់​ចិត្តលើ​យ៉ូសែបខ្លាំង​ជាង​លើ​បុរស​ណា​ទាំង​អស់​ដែល​នាង​បានស្គាល់ ហើយ​នាង​ពុំឈប់​ចំណាយ​ពេលជាមួយ​យ៉ូសែប ឡើយ ។ នៅពេលគាត់ជោគជ័យនៅក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូល យ៉ូសៀស ឲ្យឈប់រកកំណប់រ៉ែ​ប្រាក់ នោះ​យ៉ូសែប នៅ​តែបន្ត​ស្នាក់​នៅ​ភូមិ​ហាម៉ូនី​ធ្វើការ​នៅកសិដ្ឋាន​របស់ យ៉ូសៀស ។ នៅពេលខ្លះ គាត់ក៏បានធ្វើការឲ្យ​យ៉ូសែប និង ពូលី ណៃត៍​ ជា​កសិដ្ឋាន​របស់​គ្រួសារ​ផ្សេង​ទៀត​នៅ​ក្នុង​តំបន់នេះ ។ នៅពេលគាត់​មិនធ្វើការ គាត់បានទៅលេង អិមម៉ា ។


យ៉ូសែប និងត្បូងមើលឆុតរបស់គាត់ បាន​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ប្រធាន​បទ​ខ្សឹបខ្សៀវ​មួយ​នៅក្នុង​ភូមិ​ហាម៉ូនី ។ ក្រុមមនុស្សដែលមានវ័យចំណាស់នៅក្នុងក្រុងបានជឿលើអ្នកមើលឆុត ប៉ុន្តែកូនៗ និង​ចៅៗ​របស់​ពួកគេ​ជាច្រើន​មិនបាន​ជឿលើ​រឿងនេះទេ ។ ក្មួយប្រុសរបស់ យ៉ូសៀស បានថ្លែង​ថា យ៉ូសែប បានកេញ​ប្រវ័ញ្ច​ពីពូរបស់ខ្លួន ដោយ​បាន​នាំ​ខ្លួន​គាត់​ចូលតុលាការ ហើយ​បាន​ចោទ​ប្រកាន់គាត់​ថា ជាជនឆបោក ។

កាលដែល​កំពុងឈរ​នៅចំពោះ​មុខ​ចៅក្រម​ក្នុង​ស្រុក យ៉ូសែប បានពន្យល់​អំពីរបៀប​ដែលគាត់​បាន​រក​ឃើញ​ត្បូងនេះ ។ លោកយ៉ូសែប ស៊ីញ្ញ័រ បានថ្លែងថា លោក​តែងតែ​ទូល​សួរ​ដល់ព្រះ ឲ្យបង្ហាញ​ដល់​ពួកគេ​នូវ​ព្រះទ័យ​របស់​ទ្រង់ ចំពោះ​អំណោយទាន​ដ៏​អស្ចារ្យ របស់​យ៉ូសែប​ក្នុង​នាមជាអ្នក​មើល​ឆុត​ម្នាក់ ។ នៅទីបំផុត យ៉ូសៀស បានឈរនៅចំពោះ​មុខ​តុលាការ​ ហើយបានថ្លែងថា យ៉ូសែប មិន​បាន​ឆបោកលោកឡើយ ។

ចៅក្រមបានថ្លែងថា « ខ្ញុំមិនយល់ទេថា អ្នកជឿ​លើអ្នក​ទោស​រូបនេះថា​អាចមើលឃើញ ដោយ​មាន​ជំនួយពីត្បូងនេះ ? »

យ៉ូសៀស បានទទូចថា ទេ ។ « ខ្ញុំជឿដោយភាពវិជ្ជមានថា រឿងនេះគឺពិត​មែន » ។

យ៉ូសៀសគឺជាបុរសដែលគេឯងគោរពកោតខ្លាចនៅក្នុងសហគមន៍ ហើយ​មនុស្សម្នា​ស្តាប់​ពាក្យ​សម្តី​របស់គាត់ ។ នៅទីបញ្ចប់ សវនការគ្មានភស្តុតាងថា យ៉ូសែប បានបញ្ឆោត​គាត់​ទេ ដូច្នេះ ចៅក្រម​ក៏លុប​ចោល​ការចោទប្រកាន់​នោះ​ទៅ ។

នៅខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៨២៦ យ៉ូសែប បានត្រឡប់ទៅ​ភ្នំដើម្បី​យកផ្ទាំងចំណារ ប៉ុន្តែ មរ៉ូណៃ បាន​មាន​បន្ទូលថា ផ្ទាំង​ចំណារ​មិន​ទាន់​រួចរាល់​សម្រាប់​គាត់​ទេ ។ ទេវតា​បាន​ប្រាប់​គាត់​ថា « នៅ​ឲ្យ​ឆ្ងាយ​ពី​ក្រុម​ដែល​ស្វែង​រក​លុយ » ។ មានមនុស្សទុច្ចរិតនៅក្នុងចំណោមពួកគេ ។ មរ៉ូណៃ បានផ្តល់ឱកាសឲ្យគាត់មួយឆ្នាំទៀត​ដើម្បី​តម្រឹមចិត្តគាត់ឲ្យដូចព្រះទ័យព្រះ ។ ប្រសិនបើគាត់ធ្វើមិនបានទេ នោះផ្ទាំងចំណារនឹង​មិនត្រូវបាន​ប្រគល់ឲ្យគាត់ឡើយ ។

ទេវតាក៏បានប្រាប់គាត់ថា ឲ្យនាំនរណាម្នាក់ទៀត​មកជាមួយ​គាត់​នៅពេលក្រោយ ។ វាជាសំណើ​ដដែល​ដូចដែល​ទេវតា​អង្គ​នោះ​ធ្លាប់​បាន​ប្រាប់យ៉ូសែប នៅក្នុង​ការនិមិត្ត​លើក​ដំបូង​នៅលើភ្នំ​ដែរ ។ ប៉ុន្តែ តាំង​ពី​អាលវិន​បាន​ទទួល​មរណភាព​មក នោះ​យ៉ូសែប បានមាន​ការច្របូក​ច្របល់ ។

លោក​បានសួរ​ថា « តើ​នរណាជា​បុគ្គល​ត្រឹមត្រូវ​ទៅ ? »

មរ៉ូណៃ បាន​មាន​បន្ទូល​ថា « ឯងនឹងដឹង » ។

យ៉ូសែប បានស្វែងរកការណែនាំរបស់ព្រះ តាមរយៈ​ត្បូង​មើល​ឆុត​របស់​គាត់ ។ បុគ្គល​ត្រឹមត្រូវ​ដែល​គាត់​បាន​គិត​នោះ​គឺ អិមម៉ា ។១០


យ៉ូសែប បាន​ធ្លាក់​ក្នុង​អន្លង់​ស្នេហ៍​របស់ អិមម៉ា តាំង​តែ​ពី​ពេល​ដែល​គាត់​ជួប​នាង​ភ្លាម​ម្ល៉េះ ។ ដូច​អាលវិន​ដែរ អិមម៉ា​គឺជាស្រ្តីម្នាក់​ដែលអាច​ជួយ​គាត់​ឲ្យ​ធ្វើជាបុរសដែល​ព្រះអម្ចាស់ត្រូវ​ការ​ឲ្យ​ធ្វើ​កិច្ចការរបស់ទ្រង់ ។ ប៉ុន្តែ អារម្មណ៍របស់គាត់ចំពោះ អិមម៉ា គឺ​មាន​លើស​ពី​នោះ​ទៅ​ទៀត ។ យ៉ូសែប ស្រឡាញ់ ហើយចង់រៀបការជាមួយនាង ។១១

នៅខែ ធ្នូ យ៉ូសែប​បានឈានចូលវ័យម្ភៃមួយឆ្នាំ ។ កាលពីអតីតកាល គាត់បានបណ្តោយឲ្យ​ខ្លួន​គាត់​ទទួល​រងឥទ្ធិពលជាច្រើន ព្រោះ​តែ​ការ​ចង់​បាន​របស់​ជន​ដែល​ចង់ទាញ​យក​ប្រយោជន៍​ពីអំណោយទាន​របស់​នេះ ។១២ ប៉ុន្តែ ក្រោយពី​គាត់​បាន​ទៅលើ​ភ្នំ​ចុងក្រោយ​នេះ គាត់បានដឹងថា គាត់ត្រូវ​ធ្វើអ្វីៗ​ជាច្រើន​ដើម្បី​ត្រៀម​ខ្លួន​ទទួល​យក​ផ្ទាំងចំណារ ។

ពីមុនត្រឡប់ទៅ​ភូមិហាម៉ូនី​វិញ យ៉ូសែប បាន​និយាយជាមួយ​នឹងឪពុកម្តាយគាត់ ។ គាត់បានប្រាប់ទៅឪពុកម្តាយថា « កូន​បាន​សម្រេច​ចិត្ត​រៀបការ ហើយប្រសិនជាពុកម៉ែ គ្មានការជំទាស់ទេ កូន​សូម​រៀបការជាមួយ​កញ្ញា អិមម៉ា ហែល » ។ ឪពុកម្តាយរបស់គាត់ បានពេញចិត្ត​នឹង​ការសម្រេច​ចិត្ត​របស់​គាត់ ហើយ​លូស៊ី បានទទូច​ឲ្យ​គាត់​មក​រស់នៅ​ជាមួយ​ពួកគាត់បន្ទាប់ពីពួកគេរៀបការ​រួច ។១៣

យ៉ូសែប បានចំណាយពេលយ៉ាងច្រើនជាមួយ អិមម៉ា នារដូវរងារនោះ ពេលខ្លះក៏ខ្ចីរទេះ​ជិះ​លើ​ទឹកកក​របស់​គ្រួសារ​ ណៃត៍ កាល​ដែល​ព្រិល​ធ្លាក់​ខ្លាំង​ពិបាកធ្វើដំណើរទៅផ្ទះរបស់​គ្រួសារ ហែល ។ ប៉ុន្តែ ឪពុកម្តាយ​របស់នាង​នៅតែ​មិន​ចូលចិត្ត​គាត់ ហើយ​ការខិតខំ​របស់គាត់​ដើម្បី​យក​ឈ្នះចិត្ត​របស់គ្រួសារនាង​បាន​បរាជ័យ ។១៤

នៅខែ មករា ឆ្នាំ ១៨២៧ អិមម៉ា បានទៅ​លេង​ផ្ទះ​របស់ ស្តូវេល ជាកន្លែងដែលនាង និង​យ៉ូសែប អាចចំណាយ​ពេលជាមួយគ្នា ដោយ​គ្មាន​ការទើស​ចិត្តពីក្រុមគ្រួសារនាង ។ យ៉ូសែប​បានសុំអិមម៉ា​រៀបការនៅទីនោះ ហើយ​ដំបូងឡើយ អិមម៉ា​ហាក់ដូចជាភ្ញាក់ផ្អើល ។ នាងបានដឹងថា ឪពុកម្តាយ​នាង​នឹង​ជំទាស់​ការរៀបការនេះ ។១៥ ប៉ុន្តែ យ៉ូសែប​បានសុំ​នាងឲ្យគិតអំពីរឿងនេះ ។ ពួកគេអាចពង្រត់គ្នាឥឡូវនេះ ។

អិមម៉ា បានគិតអំពីការសុំរៀបការនេះ ។ បើរៀបការជាមួយ យ៉ូសែប នឹងធ្វើឲ្យ​ឪពុក​ម្តាយ​នាង​ខកចិត្ត ប៉ុន្តែ​វាជាការសម្រេចចិត្តរបស់នាង ហើយនាង​ស្រឡាញ់​គាត់ ។១៦


មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយមក នៅថ្ងៃទី១៨ ខែ មករា ឆ្នាំ ១៨២៧ យ៉ូសែប និង អិមម៉ា បាន​រៀបការ​នៅ​ផ្ទះ​តុលាការ​សន្តិភាព​ក្នុង​ស្រុក ។ បន្ទាប់មកពួកគាត់ក៏បានទៅ​ក្រុង​ម៉ែនឆែស្ទើរ ហើយ​បាន​ចាប់​ផ្តើមជីវិត​ជាមួយគ្នា​នៅក្នុង​ផ្ទះ​ថ្មី​របស់​ឪពុក​ម្តាយ​យ៉ូសែប ។ ផ្ទះនោះ​គឺ​ល្អណាស់ ប៉ុន្តែ យ៉ូសែប ស៊ីញ្ញ័រ និង លូស៊ី បាន​ចំណាយ​លុយច្រើនពេកធ្វើផ្ទះនោះ ដែល​បណ្តាល​ឲ្យ​ជំពាក់បំណុល​គេ ហើយ​ក៏បាន​បាត់​បង់​ផ្ទះ​នោះ​ទៅ ។ ឥឡូវនេះ ពួកគាត់​ជួល​ផ្ទះ​នេះ​ពី​ម្ចាស់ថ្មី ។១៧

ក្រុមគ្រួសារ ស្ម៊ីធ ចូលចិត្តឲ្យ​យ៉ូសែប និង​អិមម៉ា​នៅ​ជាមួយ​ពួក​គាត់ ។ ប៉ុន្តែការហៅឲ្យបម្រើរបស់កូនប្រុស​គាត់មក​ពី​ព្រះ​ធ្វើឲ្យពួក​គាត់​ព្រួយបារម្ភ ។ ប្រជាជននៅក្នុងតំបន់​នោះ​បាន​ឮ​អំពី​ផ្ទាំង​ចំណារ​មាស ហើយពេលខ្លះក៏លួចចូល​មក​មើល ។១៨

នៅថ្ងៃមួយ យ៉ូសែប បានទៅធ្វើកិច្ចការនៅទីក្រុង ។ ដោយរំពឹងថា យ៉ូសែប​នឹង ត្រឡប់​មក​ពិសារ​បាយ​ពេល​ល្ងាចវិញ តែ​ឪពុក​ម្តាយគាត់​បានព្រួយ​បារម្ភពេល​មិនបាន​ឃើញ​គាត់ត្រឡប់មកវិញ ។ ពួកគាត់បានរង់ចាំអស់ជាច្រើនម៉ោង ដោយ​សម្រាន្ត​មិន​លក់ ។ ទីបំផុត យ៉ូសែប បានបើកទ្វារ ហើយ​បាន​ទម្លាក់​ខ្លួន​គាត់ចុះ​នៅលើកៅអីទាំងអស់កម្លាំង ។

ឪពុកគាត់បានសួរថា « ហេតុអ្វី​កូន​ត្រឡប់​មក​ផ្ទះ​វិញយប់ម្ល៉េះ ? »

យ៉ូសែប បានប្រាប់​ថា « កូន​ទទួល​ការដាក់​ទណ្ឌ​កម្មដ៏​ធ្ងន់បំផុត ដែល​កូន​មិន​ធ្លាប់​ទទួលពី​មុន​ក្នុងជីវិតកូន » ។

ឪពុកគាត់​បានទទូចសួរ « តើ​នរណា​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​កូន ? »

យ៉ូសែប បានឆ្លើយថា « គឺទេវតារបស់ព្រះអម្ចាស់ » ។ « ទ្រង់បានមានបន្ទូលថា កូន​បាន​ធ្វេសប្រហែស » ។ ថ្ងៃដែលគាត់ត្រូវជួបជាមួយនឹង​មរ៉ូណៃ គឺកាន់តែ​ខិតមក​ជិតហើយ ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា « មានកិច្ចការ​ជាច្រើន​ដែល​កូន​ត្រូវធ្វើយ៉ាងប្រញាប់ » ។ « កូន​ត្រូវតែ​ចាប់ផ្តើម​ធ្វើកិច្ចការ​ដែល​ព្រះ​បាន​បញ្ជា​ឲ្យ​កូន​ធ្វើ » ។១៩


បន្ទាប់ពីការប្រមូលផលនារដូវស្លឹកឈើ​ជ្រុះ​រួចហើយ យ៉ូសៀស ស្តូវេល និង យ៉ូសែប ណៃត៍ បាន​ធ្វើ​ធុរកិច្ច​ពាណិជ្ជកម្ម​ទៅកាន់​ក្រុង​ម៉ែនឆែស្ទើរ ។ បុរសទាំងពីរនាក់បានដឹងថា ខួបលើកទីបួនរបស់ យ៉ូសែប ដើម្បីឡើងទៅភ្នំគឺជិតមកដល់ហើយ ហើយ​ពួក​គាត់មាន​ចិត្តអន្ទះសាចង់ដឹងថាតើ នៅ​ទី​បំផុត​មរ៉ូណៃ​ទុកចិត្តឲ្យយ៉ូសែប ទទួល​បាន​ផ្ទាំងចំណារឬអត់ ។

ពួកអ្នកស្វែងរកកំណប់នៅក្នុងមូលដ្ឋាន ក៏បាន​ដឹងថា វាដល់ពេលសម្រាប់យ៉ូសែប ដើម្បី​ទទួល​បាន​ផ្ទាំងចំណារដែរ ។ ថ្មីៗនេះ ពួកគេម្នាក់​ដែលមានឈ្មោះថា សាំយ៉ូអែល ឡរីនស៍ បានឡើង​ក្រវែល​ទៅលើភ្នំ​ស្វែងរក​ផ្ទាំង​ចំណារ​នេះ ។ ដោយព្រួយបារម្ភថា សាំយ៉ូអែល​អាចបង្ក​បញ្ហា នោះយ៉ូសែប បាន​សុំឲ្យ​ឪពុក​របស់​គាត់ទៅ​ផ្ទះ​របស់ សាំយ៉ូអែល នៅរាត្រីនៃថ្ងៃទី ២១ ខែ កញ្ញា ដើម្បីឃ្លាំ​មើលគាត់ និង​និយាយ​តទល់​នឹង​គាត់ បើ​មើល​ទៅ​ឃើញ​ថា គាត់ចង់​ឡើងទៅលើភ្នំ​នោះ ។២០

បន្ទាប់មក យ៉ូសែប​បានត្រៀមខ្លួន​ជាស្រេច​ដើម្បី​ទទួល​ផ្ទាំងចំណារ ។ ការឡើងលើភ្នំប្រចាំឆ្នាំរបស់គាត់ គឺត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃ​ស្អែក ប៉ុន្តែ​ដើម្បីការពារពីពួកអ្នកស្វែងរកកំណប់ នោះគាត់​បាន​រៀប​ផែនការ​ត្រូវ​ទៅ​ដល់​ភ្នំ​នៅ​ពេល​រំលង​អាធាត្រ​—គឺត្រូវនឹង​ព្រឹក​ថ្ងៃទី ២២ ខែ កញ្ញា—​ជាពេល​ដែល​គ្មាន​នរណា​រំពឹង​ថា​គាត់​ចេញ​ទៅ​ម៉ោង​នេះ​ឡើយ ។

ប៉ុន្តែ គាត់នៅតែត្រូវ​ស្វែងរកវិធី​សាស្រ្តមួយ​ដើម្បី​ការពារ​ផ្ទាំងចំណារ នៅពេល​គាត់​បាន​ទទួល​វា​មក​នោះ ។ បន្ទាប់ពី​សមាជិក​គ្រួសារ​ជាច្រើន​បាន​ចូល​ដំណេក គាត់​ប្រញាប់​សុំ​ម្តាយ​គាត់​ប្រសិនបើ​គាត់​អាច​សុំ​ប្រអប់​សោ​មួយ ។ លូស៊ី ពុំមាន​ប្រអប់​សោ​ឡើយ ហើយ​គាត់​ព្រួយ​បារម្ភ​ណាស់ ។

យ៉ូសែប បាន​ប្រាប់​ថា « មិនថ្វីទេ » ។ « កូនអាច​ធ្វើវា​បាន​យ៉ាងល្អ​ដោយ​ពុំចាំបាច់​មាន​ប្រអប់​សោ » ។២១

មិនយូរប៉ុន្មាន អិមម៉ា​បានមកដល់​ដោយ​បាន​ស្លៀក​ពាក់​រួច​រាល់​នឹង​ចេញ​ដំណើរ​ទៅ នាង និង​យ៉ូសែប បាន​ឡើង​ជិះ​រទេះ​របស់ យ៉ូសែប ណៃត៍ ចេញ​ដំណើរ​ទាំង​ងងឹត ។ ២២ នៅ​ពេល​ពួក​គាត់​បាន​មក​ដល់​ភ្នំ អិមម៉ា បាន​រង់​ចាំ​នៅ​លើ​រទេះ ខណៈ​ដែល​យ៉ូសែប បាន​ឡើង​ទៅ​លើជម្រាល​ដែល​ផ្ទាំង​ចំណារ​ត្រូវ​បាន​កប់​លាក់​ទុក​នោះ ។

មរ៉ូណៃ បានលេច​ព្រះ​កាយ​ឡើង ហើយ​យ៉ូសែប បាន​លើក​ផ្ទាំង​ចំណារ​ និង​ត្បូង​មើល​ឆុត​ឡើង​ចេញ​ពី​ប្រអប់​ត្បូង ។ ពី​មុន យ៉ូសែប ចុះ​ពី​លើ​ភ្នំ មរ៉ូណៃ បាន​រំឭក​គាត់​មិន​ឲ្យ​បង្ហាញ​ផ្ទាំង​ចំណារ​ដល់​នរណា​ម្នាក់​ឡើយ លើក​លែង​តែ​ជន​ដែល​ព្រះ​អម្ចាស់​បាន​តែងតាំងប៉ុណ្ណោះ ហើយ​សន្យា​ជា​មួយ​គាត់​ថា ផ្ទាំង​ចំណារ​នេះ​នឹង​ត្រូវ​បាន​ការពារ ប្រសិន​បើ​គាត់​ធ្វើ​អស់​ពី​លទ្ធភាព​គាត់​ដើម្បី​ការ​ពារ​វា ។

មរ៉ូណៃ បាន​ប្រាប់​គាត់​ថា « ឯង​ត្រូវ​តែ​ប្រយ័ត្ន និង​ស្មោះ​ត្រង់​ចំពោះ​ទំនុក​ចិត្ត​ដែល​មាន​ចំពោះ​ឯង បើ​មិន​ដូច្នោះ​ទេ​ឯងនឹង​ត្រូវ​គ្រប់គ្រង​ដោយ​អំណាចរបស់​មនុស្ស​ទុច្ចរិត ដ្បិត​វា​នឹង​រក​គ្រប់​ផែនការ និងគម្រោង​ការ​ដែល​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន​ដើម្បី​យក​ផ្ទាំង​ចំណារ​ពី​ឯង ។ ហើយ​បើ​សិន​ជា​ឯង​មិន​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ឲ្យ​បាន​ខ្ជាប់​ខ្ជួន​ទេនោះ​ពួក​វា​នឹង​មាន​ជ័យជម្នះ​លើ​ឯង » ។២៣

យ៉ូសែប បាន​យក​ផ្ទាំង​ចំណារ​ចុះ​ពី​លើ​ភ្នំ ប៉ុន្តែ​ពី​មុន​គាត់​បាន​មក​ដល់​រទេះ គាត់​បាន​ទុក​វា​នៅ​ក្នុង​រូង​គល់​ឈើ​មួយ​ដែល​វា​នឹង​មាន​សុវត្ថិភាព រហូត​ដល់​ពេល​គាត់​មាន​ប្រអប់​សោ​មួយ ។ បន្ទាប់​មក​គាត់​បាន​មក​ជួប អិមម៉ា ហើយ​ពួកគេ​ក៏​បាន​ត្រឡប់​ទៅ​ផ្ទះ​វិញ កាល​ដែល​ព្រះ​អាទិត្យ​រះ​ឡើង ។២៤


នៅ​ឯ​ផ្ទះ​របស់​គ្រួសារ​ស្ម៊ីធ លូស៊ី​បាន​រង់​ចាំ​មើល​ផ្លូវ​របស់​យ៉ូសែប និង​អិមម៉ា​ដោយ​អន្ទះ​សា ខណៈ​ដែល​គាត់​កំពុង​រៀប​ចំ​អាហារ​ពេល​ព្រឹក​ជូន យ៉ូសែប ស៊ីញ្ញ័រ, យ៉ូសែប ណៃត៍ និងយ៉ូសៀស ស្តូវេល ។ បេះ​ដូង​របស់​គាត់​លោត​ខុស​ចង្វាក់​កាល​ដែល​គាត់​កំពុង​ធ្វើ​ការ ព្រោះ​ភ័យ​ខ្លាច​ថា​កូន​របស់​គាត់​ត្រឡប់​មក​វិញ​ដោយ​គ្មាន​ផ្ទាំង​ចំណារ​ទៀត ។២៥

មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន​ក្រោយ​មក យ៉ូសែប និង​អិមម៉ា បាន​ចូល​មក​ដល់​ក្នុង​ផ្ទះ ។ លូស៊ីបាន​មើល​ទៅ​យ៉ូសែប មើលថា​គាត់​ទទួល​បាន​ផ្ទាំង​ចំណារ​ឬ​អត់ ប៉ុន្តែ​លូស៊ីបាន​ចេញ​ពី​បន្ទប់​មក​ទាំង​ការ​ញាប់​ញ័រ ពេល​គាត់​ឃើញ​ដៃ​យ៉ូសែប​ទទេ ។

យ៉ូសែប​បាន​ដើរ​តាម​ម្តាយ ។ គាត់​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា « ម៉ែ សូម​កុំ​ខ្វាយ​ខ្វល់​ធ្វើ​អ្វី » ។ គាត់​បាន​ហុច​វត្ថុ​មួយ​ដែល​បាន​រុំ​នឹង​កន្សែង​ដៃ​ឲ្យ​ទៅ​ម្តាយ ។ ពេល​ លូស៊ី ប៉ះ​សាច់​ក្រណាត់​នោះ គាត់មាន​អារម្មណ៍​ថា មាន​ដុំ​ធំ​ពីរ​ដុំ ។ ដុំ​ទាំង​ពីរ​នោះ​គឺ​ជា​យូរីម និង​ធូមីម​ជា​ត្បូង​មើល​ឆុត​ដែល​ព្រះ​អម្ចាស់​បាន​រៀប​ចំទុក​សម្រាប់​បក​ប្រែ​ផ្ទាំង​ចំណារ ។២៦

លូស៊ី បាន​មាន​ចិត្ត​សប្បាយ​រីករាយ​វិញ ។ យ៉ូសែប មើល​ទៅ​ហាក់​ដូច​ជា​បន្ទុក​ដ៏​ធំ​បាន​ត្រូវ​ដក​ចេញ​ពី​អម្រែក​របស់​គាត់ ។ ប៉ុន្តែ​នៅ​ពេល​គាត់​ចេញ​ទៅ​ជួប​មនុស្ស​ដទៃ​ទៀត​នៅ​ក្នុង​ផ្ទះ គាត់​បាន​ធ្វើ​ទឹក​មុខ​សោកសៅ ហើយ​បរិភោគ​អាហារ​ពេល​ព្រឹក​របស់​គាត់​ដោយ​ស្ងប់​ស្ងាត់ ។ ក្រោយ​ពី​គាត់​បាន​បរិភោគ​រួច​ហើយ គាត់​បាន​យក​ដៃ​ទាំង​ពីរ​ទល់​ក្បាល​គាត់ ។ គាត់​បាន​និយាយ​ទៅ​កាន់ យ៉ូសែប ណៃត៍ ថា « ខ្ញុំ​ខក​បំណង​ខ្លាំង​ណាស់ » ។

យ៉ូសែប ណៃត៍ បាន​តប​ថា « ឲ្យ​ខ្ញុំ​ចូលរួម​សោក​ស្តាយ​ផង » ។

យ៉ូសែប បាន​ធ្វើ​ម្តង​ទៀត គាត់​បាន​ប្តូរ​ទឹក​មុខ​គាត់​ទៅ​ជា​ញញឹម រួច​ថា « ខ្ញុំ​ពិត​ជា​ខក​បំណង​ខ្លាំង​ណាស់ » ។ « វា​ប្រសើរ​ខ្លាំង​ណាស់ វា​ហួស​ពី​អ្វី​ដែល​ខ្ញុំ​បានគិត​ទៅទៀត ! » គាត់​បន្ត​មាន​ប្រសាសន៍​អំពី​ទំហំ និង​ទម្ងន់​នៃ​ផ្ទាំងចំណារ​នោះ ហើយ​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​យ៉ាង​រីករាយ​អំពី យូរីម និង​ធូមីម ។

គាត់​មាន​ប្រសាសន៍ថា « ខ្ញុំ​អាច​មើល​ឃើញ​អ្វីៗ​ទាំង​អស់ » ។ « វា​អស្ចារ្យ ណាស់ » ។២៧


នៅ​ថ្ងៃ​បន្ទាប់​ពី​គាត់​បាន​ទទួល​ផ្ទាំង​ចំណារ​ហើយ យ៉ូសែប បាន​ទៅ​ធ្វើ​ការ​ជួស​ជុល​អណ្តូង​នៅ​ជិត​ក្រុង ដើម្បី​ទទួល​បាន​កម្រៃ​ទិញ​ប្រអប់​សោ​មួយ ។ នៅ​ព្រឹក​នា​ថ្ងៃ​ដដែល​នោះ ខណៈ​ដែល​កំពុងធ្វើ​ការ​នៅ​ឯ​ភ្នំ​ជិត​ផ្ទះ​របស់​គ្រួសារ​ស្ម៊ីធ នោះ​យ៉ូសែប​ស៊ីញ្ញ័រ បាន​ឮ​ក្រុម​មនុស្ស​មួយ​ក្រុមរៀប​គម្រោង​ការ​អាក្រក់​ដើម្បី​លួច​ផ្ទាំង​ចំណារ​មាស ។ គ្នា​វា​ម្នាក់​បាន​និយាយ​ថា « យើង​នឹង​យក​ផ្ទាំង​ចំណារ ទោះ​បី​ជា​មាន ចូ ស្ម៊ីធ ឬ​អារក្ស​ពី​ស្ថាន​នរក​ក៏​ដោយ »។

ដោយ​តក់​ស្លុត​ខ្លាំង យ៉ូសែប ស៊ីញ្ញ័រ ក៏​បាន​ត្រឡប់​ទៅ​ផ្ទះ​វិញ ហើយ​បាន​ប្រាប់​ទៅ​អិមម៉ា ។ នាង​បាន​ប្រាប់​ថា នាង​មិន​ដឹង​ថា​ផ្ទាំង​ចំណារ​នៅ​ឯ​ណា​ទេ ប៉ុន្តែ​នាងជឿ​ជាក់​ថា យ៉ូសែប បាន​លាក់​ទុក​វា​យ៉ាង​ល្អ​ហើយ ។

យ៉ូសែប ស៊ីញ្ញ័រ បាន​ឆ្លើយ « ពិត​ណាស់ ប៉ុន្តែ​កូន​នៅ​ចាំ​អំពីរឿងតូច​តាច​ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​អេសាវ​បាត់​បង់ពរជ័យ​ និង​អំណាច​ជា​កូន​ច្បង​គាត់​ទេ ។ វា​ក៏​អាច​កើត​ឡើង​ចំពោះ យ៉ូសែប ដែរ » ។២៨

ដើម្បី​បញ្ជាក់​ថា ផ្ទាំង​ចំណារ​នៅ​មាន​សុវត្ថិភាព អិមម៉ា បាន​ឡើង​ជិះ​សេះ​ភ្លាម​ ហើយ​បាន​ជិះ​ជាង​មួយ​ម៉ោង​ទៅ​កាន់​កសិដ្ឋាន ជា​កន្លែង​ដែល​យ៉ូសែប កំពុង​ធ្វើ​ការ ។ នាង​បាន​ឃើញ​គាត់​ធ្វើ​ការ​យ៉ាង​ខ្លាំង​នៅ​ជិត​អណ្តូង​ទឹក ទាំង​ខ្លួន​ប្រឡាក់​ពេញ​ដោយ​ដី និង​ទទឹក​ជោគ​ដោយ​ញើស ។ ដោយ​បាន​ឮ​ពី​គ្រោះ​ថ្នាក់​នោះ យ៉ូសែប បាន​មើល​តាម​យូ​រីម និង​ធូមីម ហើយ​បាន​ឃើញ​ថា​ផ្ទាំង​ចំណារ​មាន​សុវត្ថិភាព​ទេ ។

នៅ​ផ្ទះ​ឯ​ណោះ​វិញ យ៉ូសែប ស៊ីញ្ញ័រ ដើរ​ចុះ​ឡើងៗ​នៅ​ខាង​ក្រៅ​ផ្ទះ ដោយក្រឡេក​មើល​ផ្លូវ​គ្រប់​វិនាទី រហូត​ដល់​គាត់​បាន​ឃើញ​យ៉ូសែប និង​អិមម៉ា​មក​ដល់ ។

យ៉ូសែប បាន​មាន​ប្រសាសន៍​កាល​គាត់កំពុង​នៅ​លើ​ខ្នង​សេះថា​ « ពុក អ្វីៗ​ទាំងអស់​មាន​សុវត្ថិភាព​ទេ — សូម​កុំ​ភ័យ​តក់ស្លុត​ឡើយ » ។២៩

ប៉ុន្តែ​វា​ជា​ពេល​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ​សកម្មភាព​ហើយ ។


យ៉ូសែប បាន​ប្រញាប់​ត្រឡប់​ទៅ​ភ្នំ​វិញ ហើយ​បាន​ឃើញ​គល់​ឈើ​ដែល​គាត់​បាន​លាក់​ទុក​ផ្ទាំងចំណារ​ក្នុង​នោះ រួច​គាត់​បាន​រុំ​ផ្ទាំង​នោះ​នឹង​អាវ​ដោយ​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន ។៣០ បន្ទាប់​មក គាត់​បាន​គេច​ចូល​ក្នុង​ព្រៃ ហើយ​តម្រង់​ឆ្ពោះ​ទៅ​ផ្ទះ ដោយ​ភ្នែក​ទាំង​គូ​មើល​ប្រយ័ត្ន​ពី​គ្រោះ​ថ្នាក់ ។ ព្រៃឈើ​បាន​លាក់​បាំង​គាត់​ពី​មនុស្ស​នៅ​លើ​ផ្លូវ​ធំ ប៉ុន្តែ​វា​ក៏​ជា​កន្លែង​ងាយ​ស្រួល​ឲ្យ​ពួក​ចោរ​លាក់​ខ្លួន​ដែរ ។

យ៉ូសែប​បាន​ដើរ​កាត់​ព្រៃ​យ៉ាង​លឿន​តាម​ដែល​គាត់​អាចធ្វើបាន ទោះ​ជា​កំណត់ត្រា​នោះ​ធ្ងន់​ក្ដី ។ មាន​ដើម​ឈើ​មួយ​ដើម​រលំ​ដួល​បិទ​ផ្លូវ​ពី​មុខ​គាត់ ហើយ​នៅ​ពេល​ដែល​គាត់លោត​រំលង​វា គាត់​មាន​អារម្មណ៍​ថា មាន​អ្វី​មួយ​នៅ​ពី​ក្រោយ​គាត់ ។ ពេល​ងាក​ទៅ​ក្រោយ គាត់​ឃើញ​បុរស​ម្នាក់​កំពុង​សំដៅ​មករក​គាត់ ដោយ​កាន់​កាំភ្លើងក្នុង​ដៃ​ដូច​ជា​នៅ​សមរភូមិ ។

យ៉ូសែប បាន​ផ្តួល​បុរស​នោះ​ចុះ​លើ​ដី ដោយ​ដៃ​ម្ខាង​កាន់​ផ្ទាំង​ចំណារ​យ៉ាង​ណែន រួច​ស្រវា​រត់​ទៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ជ្រៅ ។ ពេល​គាត់​រត់​បាន​ប្រហែលជា​កន្លះ​គីឡូម៉ែត្រ នោះ​មាន​បុរស​ម្នាក់​លោត​ចេញ​ពី​ដើម​ឈើ​មក ហើយ​បាន​វាយ​គាត់នឹង​ខ្នង​កាំ​ភ្លើង ។ យ៉ូសែប បាន​វាយ​ជា​មួយ​បុរស​នោះ ហើយ​បាន​រត់​យ៉ាង​លឿន​ចេញ​ពី​ព្រៃ ។ ប៉ុន្តែ​ពីមុន​គាត់​អាច​រត់​ទៅ​ឆ្ងាយ បុរស​ទីបី​ក៏​មក​ស្ទាក់​វាយ​គាត់​យ៉ាង​ដំណំ​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​គាត់​ទន់​ដៃ​ទន់​ជើង ។ ដោយ​ខិតខំ​ប្រមូល​កម្លាំង​មក​វិញ យ៉ូសែប​បាន​វាយ​បុរស​នោះ​យ៉ាង​ខ្លាំង រួច​រត់​សំដៅ​ទៅ​ផ្ទះ ។៣១

ពេល​មក​ដល់​ផ្ទះ យ៉ូសែប បាន​ទម្លាយ​ទ្វារ​ចូល​ផ្ទះជា​មួយ​នឹង​បង្វេច​ដ៏​ធំ​នៅ​ក្រោម​ដៃ​របស់​គាត់ ។ គាត់​បាន​ស្រែក​ថា « ពុក កូន​បាន​ផ្ទាំង​ចំណារ​ហើយ » ។

ប្អូន​ស្រី​របស់​គាត់ ខាថារីន ដែល​មាន​វ័យ​ដប់​បួន​ឆ្នាំ បាន​ជួយ​គាត់​ដាក់​បង្វេច​ចុះ​នៅ​លើ​តុ ខណៈ​ដែល​សមាជិក​គ្រួសារ​ទាំង​អស់​នៅ​ជុំ​វិញ​គាត់ ។ យ៉ូសែប​ដឹង​ថា ឪពុក និង​ប្អូន​ប្រុស​គាត់​ វិលលាម ចង់​ស្រាយ​បង្វេច​ផ្ទាំង​ចំណារ​នោះ ប៉ុន្ដែ​គាត់​បាន​បញ្ឈប់​ពួកគេ ។

យ៉ូសែប ស៊ីញ្ញ័រ បាន​សួរ​ថា « យើង​សុំ​មើល​វា​បាន​ទេ ? »

យ៉ូសែប ឆ្លើយ​ថា « ទេ » ។ « ពី​ដំបូង​ខ្ញុំ​មិន​បាន​គោរព​ប្រតិបត្តិ ឥឡូវ​នេះ​ខ្ញុំ​ត្រូវ​តែ​គោរព​ប្រតិបត្តិ​តាម » ។

គាត់​បាន​ប្រាប់​ដល់​ពួក​គេ​ថា ពួក​គេ​អាច​ស្ទាបលើ​សាច់​ក្រណាត់ ហើយ វិលលាម ប្អូន​ប្រុស​គាត់​បាន​លើក​បង្វេច​នោះ​ឡើង ។ បង្វេច​នោះ​វា​ធ្ងន់​ជាង​ថ្ម​ទៅ​ទៀត ហើយ​វិលលាម អាច​ស្ទាប​ដឹង​ថា វា​មាន​លក្ខណៈ​ជា​សន្លឹកៗ​ដូច​ជា​សន្លឹក​សៀវភៅ ។៣២ យ៉ូសែប ក៏​បាន​បញ្ជូន​ប្អូន​ប្រុស​ពៅ​របស់​គាត់ ឈ្មោះ ដន់ ខាឡូស ឲ្យ​ទៅ​ទិញ​ប្រអប់​សោ​ពី​ហៃរ៉ុម ដែល​រស់​នៅ​ចុង​ភូមិ​ជា​មួយ​ភរិយា​របស់​គាត់​ឈ្មោះ ជឺរ៉ូស្សា និង​កូន​ស្រី​ទើប​នឹង​កើត​របស់​ពួក​គេ ។

ហៃរ៉ុម ក៏​បាន​មក​ដល់​ភ្លាម ហើយ​នៅ​ពេល​ដែល​ផ្ទាំង​ចំណារ​ត្រូវ​បាន​ចាក់​សោ​ទុក​យ៉ាង​មាន​សុវត្ថិភាព​នៅ​ក្នុង​ប្រអប់​ហើយ យ៉ូសែប បានទម្លាក់​ខ្លួន​នៅ​លើ​គ្រែ​ជិត​នោះ ហើយ​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ប្រាប់​ពី​រឿង​ពួក​ចោរ​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ ។

កាល​កំពុង​និយាយ​រៀបរាប់​នោះ ទើប​គាត់​ដឹង​ថា​ដៃ​គាត់​ឈឺ ។ ពេល​ប្រតាយ​ប្រតប់​គ្នា​នោះ គាត់​គ្រេច​មេដៃ ។

គាត់​និយាយ​ភ្លាម​ថា « ពុក ខ្ញុំ​មិន​គួរ​និយាយ​ទៀត​ទេ ហើយ​សូម​ពុកទាញ​មេដៃ​ដែល​គ្រេច​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ត្រូវ​វិញ​ផង » ។៣៣

កំណត់​ចំណាំ

  1. Agreement of Josiah Stowell and Others ថ្ងៃទី ១ ខែ វិច្ឆិកា  ឆ្នាំ ១៨២៥ នៅ​ក្នុង JSP, D១:៣៤៥–៥២ ។

  2. Smith, Biographical Sketches, ទំព័រ ៩១–៩២; Oliver Cowdery, “Letter VIII,” LDS Messenger and Advocate, ខែ តុលា ឆ្នាំ ១៨៣៥, ២:២០០–២០១; Joseph Smith History ១៨៣៨–៥៦ ភាគ A-១, ៧–៨ នៅ​ក្នុង JSP, H១:២៣៤ ( សេចក្ដី​ព្រាង​ ២ ); Smith, On Mormonism, ទំព័រ ១០ ។ ប្រធាន​បទ ៖ Treasure Seeking

  3. Agreement of Josiah Stowell and Others ថ្ងៃទី ១ ខែ វិច្ឆិកា  ឆ្នាំ ១៨២៥ នៅ​ក្នុង JSP, D១:៣៤៥–៥២ ។

  4. Pratt, Autobiography, ទំព័រ ៤៧; Burnett, Recollections and Opinions of an Old Pioneer, ទំព័រ ៦៦–៦៧; Woodruff, Journal ថ្ងៃទី ៤ ​ខែ ​កក្កដា ឆ្នាំ ១៨៤៣ និង​ថ្ងៃទី ២០ ខែ ​តុលា  ឆ្នាំ ១៨៥៥; Emmeline B. Wells, « L.D.S. Women of the Past » Woman’s Exponent, ថ្ងៃទី ១ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩០៨, ៣៦:៤៩; Joseph Smith III, « Last Testimony of Sister Emma » Saints’ Herald, ថ្ងៃទី ១ ខែ តុលា ឆ្នាំ ១៨៧៩  ទំព័រ ២៨៩; សូម​មើល​ផង​ដែរ Staker and Ashton «Growing Up in the Isaac and Elizabeth Hale Home»; និង Ashurst-McGee « Josiah Stowell Jr.–John S. Fullmer Correspondence » ទំព័រ ១០៨–១៧ ។

  5. Baugh, « Joseph Smith’s Athletic Nature » ទំព័រ ១៣៧–៥០; Pratt, Autobiography, ទំព័រ ៤៧; Burnett, Recollections and Opinions of an Old Pioneer, ទំព័រ ៦៦–៦៧; Recollections of the Pioneers of Lee County, ទំព័រ ៩៦; Youngreen, Reflections of Emma, ទំព័រ ៦១, ៦៧, ៦៥, ៦៩; Emmeline B. Wells, « L.D.S. Women of the Past » Woman’s Exponent, ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩០៨, ៣៦:៤៩ ។

  6. Joseph Smith History ឆ្នាំ ១៨៣៨–៥៦​ ភាគ A-១, ៨ នៅ​ក្នុង JSP, H១:២៣៤ ( សេចក្ដី​ព្រាង  ២ ); Smith, Biographical Sketches, ទំព័រ ៩២; Bushman, Rough Stone Rolling, ទំព័រ ៥១–៥៣; Staker, « Isaac and Elizabeth Hale in Their Endless Mountain Home » ទំព័រ ១០៤ ។

  7. Joseph Smith History ១៨៣៨–៥៦ ភាគ A-១, ៧–៨, នៅ​ក្នុង JSP, H១:២៣៤–៣៦ ( សេចក្ដី​ព្រាង  ២ ); Knight, Reminiscences, ទំព័រ ២; Joseph Smith III, « Last Testimony of Sister Emma » Saints’ Herald,ថ្ងៃទី ១ ខែ តុលា  ឆ្នាំ ១៨៧៩ ទំព័រ ២៩០ ។

  8. William D. Purple, « Joseph Smith, the Originator of Mormonism » Chenango Union, ថ្ងៃទី ២ ខែ ឧសភា ឆ្នាំ ១៨៧៧, [ទំព័រ ៣]; សូម​មើល​ផងដែរ An Act for Apprehending and Punishing Disorderly Persons ( ថ្ងៃទី ៩ ខែ​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៧៨៨ ), Laws of the State of New-York (ឆ្នាំ ១៨១៣ ), ១:១១១៤ ។ ប្រធាន​បទ ៖ Joseph Smith’s 1826 Trial

  9. « Mormonism—No. II » Tiffany’s Monthly ខែ​ កក្កដា ឆ្នាំ ១៨៥៩ ទំព័រ ១៦៩ ។

  10. Knight, Reminiscences ទំព័រ ២ ។

  11. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ ទំព័រ ៩៦; សូម​មើល​ផងដែរ Knight, Reminiscences ទំព័រ ២ ។

  12. សូម​មើល « The Original Prophet » Fraser’s Magazine ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៨៧៣ ទំព័រ ២២៩–៣០ ។

  13. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៥ ទំព័រ ៩៧ ។

  14. Knight, Reminiscences ទំព័រ ២; Joseph Smith III, « Last Testimony of Sister Emma » Saints’ Herald ថ្ងៃទី ១ ខែ តុលា​ ឆ្នាំ ១៨៧៩ ទំព័រ ២៨៩ ។

  15. Joseph Smith III, « Last Testimony of Sister Emma » Saints’ Herald ថ្ងៃទី ១ ខែ តុលា ឆ្នាំ ១៨៧៩ ទំព័រ ២៨៩; Joseph Smith History ឆ្នាំ ១៨៣៨–៥៦ ភាគ A-១, ៨ នៅ​ក្នុង JSP, H១:២៣៦ ( សេចក្ដី​ព្រាង  ២ ) ។

  16. Joseph Smith III, « Last Testimony of Sister Emma » Saints’ Herald ថ្ងៃទី ១ ខែ តុលា   ឆ្នាំ ១៨៧៩ ទំព័រ ២៩០, Joseph Lewis and Hiel Lewis, « Mormon History. A New Chapter, about to Be Published » Amboy Journal ថ្ងៃទី ៣០ ខែ មេសា ឆ្នាំ ១៨៧៩ ទំព័រ ១; សូម​មើល​ផង​ដែរ Oliver Cowdery, « Letter VIII » នៅ​ក្នុង LDS Messenger and Advocateខែ តុលា  ឆ្នាំ ១៨៣៥, ២:២០១ ។

  17. Joseph Smith History ឆ្នាំ ១៨៣៨–៥៦ ភាគ A-១, ៨ នៅ​ក្នុង JSP, H១:២៣៦ ( សេចក្ដី​ព្រាង ២ ); Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤១–៤៥ សៀវភៅ ៤, ទំព័រ [១១]–[១២]; សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [១]–[៣] ។ ប្រធានបទ ៖ Sacred Grove and Smith Family Farm

  18. « Mormonism—No. II » Tiffany’s Monthly ខែ​ កក្កដា ឆ្នាំ ១៨៥៩ ទំព័រ ១៦៧–៦៨ ។

  19. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [៤]–[៦] ។

  20. Knight, Reminiscences ទំព័រ ២ ។

  21. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥, សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [៦] ។

  22. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៥ ទំព័រ ១០៥ ។

  23. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៦ ទំព័រ [១] ។

  24. « Mormonism—No. II » Tiffany’s Monthly ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ១៨៥៩ ទំព័រ ១៦៥–៦៦; Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [៦] ។

  25. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [៦]–[៧]; Knight, Reminiscences, ទំព័រ ២ ។

  26. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [៧]–[៨] ។

  27. Knight, Reminiscences ទំព័រ ២–៣; Joseph Smith History ឆ្នាំ ១៨៣៨–៥៦ ភាគ A-១, ៥ នៅ​ក្នុង JSP, H១:២២២ ( សេចក្ដី​ព្រាង  ២ ); សូម​មើល​ផង​ដែរ អាលម៉ា ៣៧:២៣ ។

  28. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [៨]–[១០]; « Mormonism—No. II » Tiffany’s Monthly ខែ សីហា ឆ្នាំ ១៨៥៩ ទំព័រ ១៦៦; Smith, Biographical Sketches ទំព័រ ១០៣; សូម​មើល​ផង​ដែរ លោក​កុប្បត្តិ ២៥:២៩–៣៤ ។

  29. Lucy Mack Smith, Historyឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [១០] និង adjacent paper fragment ។

  30. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [១១] ។ ប្រធាន​បទ ៖ Gold Plates

  31. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [១១] ។

  32. « The Old Soldier’s Testimony » Saints’ Herald ថ្ងៃទី ៤ តុលា ឆ្នាំ ១៨៨៤ ទំព័រ ៦៤៣–៤៤; Salisbury, « Things the Prophet’s Sister Told Me » ឆ្នាំ ១៩៤៥, Church History Library; Ball, « The Prophet’s Sister Testifies She Lifted the B. of M. Plates » ឆ្នាំ ១៩៥៤, Church History Library; Smith, William Smith on Mormonism  ទំព័រ ១១; Lucy Mack Smith, History  ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [១១]; Joseph Smith III, « Last Testimony of Sister Emma » Saints’ Herald, ថ្ងៃទី ១ ខែ តុលា ឆ្នាំ ១៨៧៩ ទំព័រ ២៩០ ។

  33. Lucy Mack Smith, History ឆ្នាំ ១៨៤៤–៤៥ សៀវភៅ ៥, ទំព័រ [១១]–[១២] ។ ប្រធានបទ ៖ Lucy Mack Smith