Kapitulo 14
Lahi na Karon
Sa Pebrero 1972, si Elder Spencer W. Kimball nawad-an og paglaom. Ang radiation nga mga pagtambal mikuha sa kanser sa iyang tutonlan apan miguba sa iyang naluya na nga tingog, ug karon dili makasulti og labaw sa hagawhaw. Ang iyang nagkahinay nga kasingkasing mipadayon usab nga mahimong tinubdan sa kabalaka ug pisikal nga kaluya. “Ako sa tinuod pildi,” gisulat niya sa iyang journal.
Mahunahunaon sa dili maayo nga kahimsog ni Elder Kimball, ang Unang Kapangulohan mipagaan sa iyang eskedyul sa pagbiyahe. Mitambong siya sa mga pagpahinungod sa mga Templo sa Ogden ug Provo, miisyu og mga tawag ngadto sa umaabot nga mga misyonaryo, ug mitambag sa bag-ong gibuhat nga Church Historical Department ug sa nagkadaghang propesyonal nga kawani. Mapasalamaton siya nga siya sa gihapon makaserbisyo sa Ginoo niini nga mga paagi, apan mas nagkaguol siya mahitungod sa pagka-nahimong palas-anon sa Simbahan.
Samtang ang iyang kondisyon nagkagrabe, siya ug si Camilla nakigkita ni Harold B. Lee ug ni N. Eldon Tanner. Si Dr. Russell M. Nelson mikuyog uban kanila sa paghatag og medikal nga kahanas ngadto sa panaghisgotan.
“Ako himatyon nga tawo,” mipasabot si Elder Kimball. “Mabati nako nga ang akong kinabuhi nagkaus-os. Sa gikusgon sa pagkadaot, kini akong gituohan nga ako mabuhi lamang og mga duha pa ka bulan.
Siya mora og walay purohan nga mamaayo, gisultihan niya ang grupo, nga walay usa ka komplikado nga pag-opera. Si Dr. Nelson, kinsa pamilyar sa pamaagi, mipasabot nga kini naglangkob og duha ka managlahi nga mga operasyon. “Una, ang depektoso nga aortic valve [dakong ugat gikan sa kasingkasing] nagkinahanglan nga kuhaon ug ilisan og prosthetic aortic valve [artipisyal nga dakong ugat],” siya miingon. “Ikaduha, ang wala nga dakong ugat paingon sa ubos [left anterior descending coronary artery] kinahanglan nga operahan aron sa pagpatipas sa agianan sa dugo gikan sa usa ka agianan ngadto sa lain nga agianan.”
“Unsa ang mga risgo sa mao nga pamaagi?” nangutana si Presidente Lee.
Naghunahuna sa tigulang nga edad ni Elder Kimball, si Dr. Nelson wala mahibalo. “Kami walay kasinatian sa pagbuhat sa duha ka operasyon sa mga pasyente nga anaa niining grupo sa edad,” miingon siya. “Ang ako lamang masulti mao, kini modala og hilabihan ka dako nga risgo.”
“Ako tigulang ug andam nga mamatay,” makapoy nga misulti si Elder Kimball. “Ang Ginoo makaayo kanako diha-diha dayon ug kutob nga Siya gusto kanako. Apan nganong Siya gusto kanako nga ako nagkatigulang ug ang uban makahimo sa unsay akong gibuhat ug makabuhat niini og mas maayo?”
Si Presidente Lee kalit nga mitindog. “Spencer,” miingon siya, nagbukbok sa iyang kumo diha sa iyang lamesa, “ikaw gitawag! Dili ka mamatay. Ikaw kinahanglan nga mobuhat sa tanan nga imong kinahanglang buhaton aron sa pag-amuma sa imong kaugalingon ug magpadayon sa pagpakabuhi!”
“Sige,” miingon si Elder Kimball, “niana ako magpaopera.”
Milabay ang duha ka bulan, sa laing bahin sa Estados Unidos, liboan ka nanagsinggit nga batan-ong mga babaye misugat sa managsoong lalaki nga Osmond—Alan, Wayne, Merill, Jay, ug Donny—samtang sila migawas ngadto sa usa ka entablado sa coliseum sa Hampton, Virginia. Gikan sa edad nga katorse ngadto sa baynte dos, ang managsoong lalaki nanagsul-ob og puti nga bell-buttom jumpsuits nga may tag-as nga mga kwelyo ug naggilak-gilak nga mga rhinestone. Sa dihang sila misugod sa pagkanta ug pagsayaw, ang mga panatiko mipadayon sa pagsinggit.
Sa gawas sa entablado, si Olive Osmond naghunahuna nga kini nindot ang paagi sa batan-ong mga babaye pagpakitag kasalimoang nga pagdayeg sa iyang anak nga mga lalaki. Sa dihang siya ug ang iyang bana, si George Osmond, nagpakasal sa Salt Lake Temple atol sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan, wala sila makahanduraw nga ang ilang mga anak mahimong mga bitoon sa pop nga musika—ug uban sa labing bantogan nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa kalibotan. Ang unang duha ka anak nga mga lalaki, sila si Virl ug Tom, mga bungol, ug usa ka doktor misulay sa pagdani ni Olive ug ni George nga dili na manganak pa. Apan ang magtiayon nakapito pa, ang tanan kanila makadungog.
Sa batan-ong edad, sila si Alan, Wayne, Merrill, Jay, ug Donny nakat-on sa pagkanta nga nagkabagay ug nahimong kanunay nga mga tigpasundayag sa usa ka nasudnong pagsibya sa salida sa telebisyon. Sa dihang sila mas nahingkod, hinoon, gusto nilang ilisan ang ilang lista sa mga awit sa karaang mga kanta ngadto sa usa ka mas bag-o nga tingog.
Daghang batan-ong mga tawo ang nakagusto sa paspas nga ritmo ug elektrik nga mga gitara sa rock nga mga musika. Apan pipila sa mga lider sa Simbahan nabalaka nga kini hilabihan ka masugyuton. Nakigbahin si Olive ug si George niini nga mga kabalaka, apan sila ug ang ilang mga anak mituo nga ang rock nga musika makapalambo usab og kaayohan. Mituo si Olive nga ang iyang anak nga mga lalaki makabaton og usa ka positibo nga impluwensiya sa kalibotan—kon ang ilang musika makaabot sa matarong nga mananan-aw.
“Kamo adunay usa ka talagsaong misyon,” mosulti siya ngadto sa batang mga lalaki. “Ang Dios mihatag kaninyo niini nga talento tungod sa usa ka rason.”
Sa 1970, ang managsoong lalaki mirekord og usa ka awit nga gitawag og “One Bad Apple,” uban ni Merrill ug Donny nga mga tigsolo. Ang rekord usa ka dakong kalamposan, dali nga naghimo sa batan-ong mga lalaki nga mga bantogan. Human niana, si Olive ug si George mitrabaho og maayo sa pagtabang sa ilang anak nga mga lalaki sa pagsunod sa mga sugo. Samtang ang ubang mga bitoon sa rock nag-inom ug nag-drug, ang mga Osmond misunod sa Pulong sa Kaalam. Imbis motambong og mga binuang nga party, ang managsoong lalaki naghimo og mga family home evening, misimba, ug mihatag og mga debosyonal samtang anaa sa paglibot.
Human nahimong bantogan, ang managsoong lalaki nakigkita ni Presidente Joseph Fielding Smith kinsa mipahinumdom kanila sa ilang katungdanan sa kanunay nga pagpakigbahin sa ebanghelyo. Sa kadugayan, ang iyang magtatambag nga si Harold B. Lee mipahinumdom kanila nga ang kalibotan nagbantay kanila ug tingali mohukom sa Simbahan pinasikad sa ilang mga lihok. Siya miawhag kanila sa paglikay sa mga sitwasyon nga sa moral nga paagi makuyaw ug sa pagbarog alang sa unsay ilang gituohan.
“Kanunay nga adunay duha ka pagpili,” siya mitudlo kanila. “Kanunay pilia kanang diin modala kaninyo nga labing duol ngadto sa celestial nga gingharian.” Dayon siya mikutlo sa mga pulong sa Manluluwas gikan sa Wali sa Bungtod: “Pasigaa ninyo ang inyong kahayag sa atubangan sa mga tawo, aron makita nila ang inyong mga maayong buhat ug daygon nila ang inyong Amahan nga anaa sa langit.”
Wala madugay, daghang mga tawo sa Estados Unidos gipakig-uban ang Simbahan sa mga Osmond. Kon makigsulti sa tigmantala, si Olive hapit kanunay mosulti sa iyang relihiyon ug sa maayong impluwensiya niini sa maayo nga paagi sa kinabuhi sa pamilya ug sa malipayong musika. Diha sa ilang mga panagsultihanay sa mga tigbalita, ang batan-ong mga lalaki bukas nga misulti mahitungod sa ilang tinuohan, ug ang mga panatiko kasagaran magpadala kanila og sulat nga adunay mga pangutana mahitungod sa Simbahan. Tungod kay ang pag-uswag sa Simbahan ingon og ilabi ka kusog diha sa Estados Unidos, dihay kasagaran nga mga ward ug mga branch sa siyudad diin ang mga Osmond mipasundayag, naghimo niini nga mas sayon alang sa mga panatiko nga makontak sa mga misyonaryo ug makahimamat og ubang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.
Bag-ohay, sa tinuod, ang Church News adunay gipakita nga mga kinutlo sa mga sulat gikan sa mga tawo kinsa nakaila sa Simbahan pinaagi sa mga Osmond. Usa ka panatiko misugod sa pagsiksik sa Santos sa Ulahing mga Adlaw human makakita sa kamalipayon ug sa kasuod sa pamilyang Osmond. “Ako nahibalo nga kini adunay kalabotan sa inyong relihiyon,” sila misulat.
Sa panahon sa konsiyerto sa Virginia, ang kamanghorang Osmond, ang otso anyos ang panuigon nga si Jimmy, mikuyog sa iyang mga igsoong lalaki sa entablado alang sa usa ka awit. Si Olive mipabilin sa luyo sa entablado uban sa iyang dose anyos ang panuigon nga anak nga babaye, si Marie, nagtubag og mga pangutana gikan sa lokal nga tigbalita.
“Ako naningkamot sa paghimo og usa ka panimalay layo sa panimalay,” mipasabot si Olive. Naghunahuna siya nga ang pamilya mas suod karon nga sila nag-uban sa paglibot. Sa tinuod, ang managsoong lalaki nagtinabangay sa usa ka mapangandoyon nga bag-ong album—usa ka butang nga mas lawom ug personal kay sa bisan unsa nga butang nga ilang nahimo sukad.
“Sila nagbuhat sa unsay tuyo sa Dios kanila nga ipabuhat,” miingon siya. “Ang mga bata nga ilang nadani nagtan-aw ngadto kanila alang sa usa ka butang.”
Usa ka bulan ang milabay, sa buntag sa Abril 12, 1972, si Dr. Russell M. Nelson miandam sa iyang kaugalingon sa pagpahigayon og operasyon sa pag-abli sa dughan aron makita ang kasingkasing. Nakapahigayon na siya og gatosan ka mga operasyon sa iyang kinabuhi, apan wala gayod diha sa usa ka apostol sa Ginoo. Ug bisan tuod siya nakaampo mahitungod sa kang Elder Kimball nga pamaagi ug namalandong kon sa unsa nga paagi ang labing maayo sa pagpahigayon niini, dili siya masaligon nga siya o bisan kinsa nga doktor nga tig-opera makahimo niini nga magmalampuson.
Sa iyang kaugalingon nga hangyo, si Dr. Nelson nakadawat og usa ka panalangin gikan ni Presidente Lee ug Presidente Tanner sa miaging adlaw. Nagbutang sa ilang mga kamot diha sa iyang ulo, gipanalanginan siya nga unta siya makapahigayon sa operasyon nga walay sayop. Misulti sila kaniya nga siya walay katarongan nga mahadlok sa iyang mga kakulangan. Ang Ginoo mipadako kaniya sa pagpahigayon niini nga operasyon.
Ang pamaagi misugod sa alas otso. Diha sa kwarto sa operahanan, usa ka anesthesiologist mipakatulog ni Elder Kimball, samtang ang kang Dr. Nelson nga kaabag nga residente mibarog nga andam uban sa daghang mga nurse ug ubang mga sakop sa team nga tig-opera. Usa ka kasingkasing-baga nga makina naghulat sa duol, andam sa paghatag og oxygen ug pagbomba sa dugo ni Elder Kimball.
Ubos sa kang Dr. Nelson nga direksyon, ang team mitrabaho nga may kahanas sa pag-ilis sa nadaot nga balbula og artipisyal—usa ka gamay nga plastik nga bola sulod sa usa ka metal nga hawla. Ang himan mga katunga sa gidak-on sa iyang kumagko.
Human mabutang ang balbula sa lugar, si Dr. Nelson misugod sa pagtahi. Uban sa usa ka walay sipyat nga tahi human sa lain nga tahi, hinay niya nga gisumpay ang lingin diha sa punoan sa balbula ngadto sa naglibot nga tisyu.
Dayon gitutok niya ang iyang atensyon sa nag-ali sa pagdagan sa dugo ngadto sa kasingkasing. Natultolan ang dakong ugat nga anaa sa dughan ni Elder Kimball, iyang giputol ang ubos nga tumoy ug gibutang ang dakong ugat sa ubos lamang sa naalihan nga agianan sa dugo. Sa makausa na usab, gitahi sa doktor ug gagmay, makuti nga mga tahi hangtod ang himsog nga dakong ugat lig-on nga napatapot.
Samtang siya mitrabaho, si Dr. Nelson nahibulong kon unsa ka hapsay ang operasyon nahimo. Kini nagkinahanglan og liboan ka makuti nga mga maniobra, ang matag usa nagkinahanglan og mabinantayon nga paagi. Apan walay usa nga sayop nga nahitabo. Sa dihang sa kataposan miabot ang pagtangtang ni Elder Kimball gikan sa kasingkasing-baga nga makina, kapin sa upat ka oras human gisugdan ang operasyon, ang medikal nga kawani mipaigking sa iyang kasingkasing sa elektrisidad, ug kini diha-diha dayon milukso balik sa kinabuhi.
Human sa operasyon, si Dr. Nelson mitawag ni Presidente Lee. Ang Unang Kapangulohan ug ang Kurom sa Napulog Duha nagpundok didto sa templo, nagpuasa ug nag-ampo alang ni Elder Kimball. Samtang si Dr. Nelson mihulagway sa pamaagi, gisultihan niya si Presidente Lee nga siya mibati sama og usa ka pitser sa baseball kinsa mao pay pagpitser sa usa ka hingpit nga dula. Ang Ginoo mipalambo sa iyang kahanas, nagtugot kaniya sa pagpahigayon sa operasyon sa eksakto nga paagi ingon nga gisaad diha sa panalangin sa pagkapari.
Nanobra ang kalipay ni Presidente Lee. “Si Brother Kimball naghimo og maayong pag-uswag ug wala na sa makina sa kasingkasing,” gisultihan niya ang apostoles. “Gitubag sa Ginoo ang atong mga pag-ampo.”
Nianang sama nga bulan, didto sa Rio de Janeiro, Brazil, ang kwarenta y uno anyos ang panuigon nga si Helvecio Martins nagdrayb padulong sa panimalay gikan sa trabaho sa dihang usa ka gubot nga trapik mipugos kaniya sa paghunong. Ang linya sa mga sakyanan sa iyang atubangan ingon og walay kataposan, ug kini ingon og ang pagkabara dili mahusay dayon.
Namalandong sa makadiyot si Helvecio sa espirituwal nga pagka-nawad-an og gana nga iyang gibati sulod sa mga katuigan. Sukad sa iyang kabatan-on, mitrabaho siya og maayo sa paglingkawas sa kakabos. Miundang siya sa pag-eskwela sa edad nga onse ug nahimong tigpamupo og kahil. Wala madugay, human ang iyang pamilya mibalhin ngadto sa Rio, mitrabaho siya isip usa ka mensahero. Ang iyang amo misalig kaniya ug midayeg sa iyang kakugi. Sa kadugayan, nakita niya ug giminyoan si Rudá Tourinho de Assis, kinsa miawhag kaniya sa pagtambong og gabii nga eskwelahan.
Human sa mga katuigan sa paningkamot, si Helvécio nakakuha og diploma sa hayskul ug migradwar gikan sa unibersidad nga may degree sa accounting. Dayon misugod siya sa pagtrabaho sa usa ka kompaniya sa gasolina, ug sa naglakaw ang panahon nahimong pangulo sa usa ka departamento nga may sobra sa duha ka gatos ka empleyado.
Sa laing bahin siya ug si Rudá ug ang ilang duha ka anak, si Marcus ug si Marisa, nalingaw sa mga pagdapit ngadto sa sosyal nga mga hitabo kauban sa inila nga mga tawo. Kini usa ka estilo sa kinabuhi nga mas maayo pa kay sa bisan unsa nga mahanduraw ni Helvécio.
Apan bisan sa iyang kalamposan, gibati ni Helvécio ang kakulangan. Gisulayan niya ug ni Rudá ang lain-laing mga relihiyon, nag-apil sa mga Espirituwalista nga mga pagbansay ug sa kadugayan gisuhid ang daghang mga denominasyon sa Kristiyanismo. Walay pagsapayan diin sila miadto, gibati nila ang usa ka butang nga kulang.
Naghulat sa trapik, ang kahigawad ni Helvécio misamot. Giablihan niya ang pultahan sa sakyanan ug migawas ngadto sa karsada. “Akong Dios,” miampo siya, “nahibalo ako nga ikaw anaa sa usa ka dapit, apan ako wala masayod kon hain. Kini posible ba nga ikaw wala makakita sa kasamok nga ang akong pamilya ug ako nagsinati? Kini posible ba nga ikaw wala makaamgo nga kami nangita alang sa usa ka butang ug nga kami wala gani mahibalo kon unsa kini? Nganong ikaw dili motabang kanamo?”
Sa dihang siya nahuman sa iyang gihimo nga pangamuyo, ang trapik misugod sa pagkahusay. Mibalik si Helvécio ngadto sa iyang sakyanan ug mipadayon sa pagdrayb, sa wala madugay nakalimtan ang hitabo.
Duha ka semana ang milabay, ang mga Martins nakakaplag og usa ka kard nga gipasok ilawom sa ilang pultahan. Sa usa ka bahin kini adunay hulagway sa Manunubos, ug sa pikas usa ka eskedyul sa miting alang sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.
Ang kard nakaintriga ni Helvécio, ug gidala niya kini ngadto sa trabahoan sa pagkasunod nga adlaw.
“Boss, ayaw pag-adto didto, usa sa iyang mga empleyado miingon. “Kana usa ka simbahan alang sa Amihanang mga Amerikano. Kon ikaw walay kaila nga miyembro, ako dili gani mosulay sa pag-adto.”
Mituo si Helvécio sa iyang empleyado ug gipadaplin niya ang iyang interes sa Simbahan. Apan wala magdugay, duha ka misyonaryo, si Thomas McIntire ug si Steve Richards, mitunga diha sa pultahan sa mga Martins. Sa higayon nga sila misulod, nakamatikod si Helvécio og usa ka malinawon nga pagbati nga mipuno sa panimalay.
Ang mga misyonaryo mipaila sa ilang mga kaugalingon. “Kami adunay panalangin sa inyong pamilya kon gusto kamo og usa,” sila miingon.
“Oo,” miingon si Helvécio. Apan una siya adunay mga pangutana.
Mihisgot sila og pipila ka kinatibuk-ang impormasyon mahitungod sa Simbahan, ug unya si Helvécio mipataas og usa ka malisod nga pangutana—usa nga importante kaniya isip usa ka kaliwat sa naulipon nga mga tawo sa Africa. “Ingnon nato nga nagpunoang buhatan ang inyong simbahan sa Estados Unidos,” siya miingon, “sa unsang paagi ang inyong relihiyon nagtagad sa mga Itom? Sila ba gitugotan ngadto sa inyong simbahan?”
Si Elder McIntire naulaw. “Sir,” miingon siya, “gusto ba gyod kang mahibalo?”
“Oo,” miingon si Helvécio.
Gipasabot ni Elder McIntire nga ang Itom nga mga tawo mahimong mabunyagan ug makaapil isip mga miyembro sa Simbahan apan dili tugotan sa paghupot sa pagkapari o pagtambong sa templo. Si Helvécio ug si Rudá midawat sa iyang tubag ug nangutana pa og daghang mga pangutana mahitungod sa pagkapari ug sa ebanghelyo. Gitubag sa mga misyonaryo ang matag pangutana sa malinawon ug sa eksakto nga paagi.
Sa panahon nga ang mga misyonaryo mibiya, upat og tunga ka oras na ang milabay. Nianang pagkagabii, si Helvécio ug si Rudá mihisgot unsay gitudlo sa mga misyonaryo kanila. Sila nadani sa leksiyon sa mga misyonaryo ug gibati nga ang ilang mga pangutana natubag sa hingpit.
Wala magdugay, ang mga Martin mitambong sa ilang unang miting sa sakramento. Ang serbisyo nindot, ug ang kongregasyon mainitong miabiabi kanila. Wala madugay pagkahuman, ang presidente sa branch mihapit sa panimalay sa mga Martin ug mipailaila kanila ngadto sa duha ka mga lalaki kinsa mahimo nila nga mga home teacher.
Samtang ang pamilya mipadayon sa pagtambong sa simbahan ug sa pakigkita sa mga misyonaryo, ang ilang hugot nga pagtuo milambo. Usa ka adlaw, sila mitambong og usa ka hilabihan ka gamhanan nga miting sa Rio de Janeiro District, ug sila nahibalo nga sila gikinahanglan nga magpasakop sa Simbahan.
“Kami lahi na karon,” ang trese anyos ang panuigon nga Marcus miingon usa ka semana ang milabay samtang ang pamilya nagdrayb paingon sa panimalay gikan sa Sunday School. “Ang inyong mga nawong hayag, ug ako nahibalo kon unsa ang nakaingon niana—ang ebanghelyo ni Jesukristo.”
Gihunong ni Helvécio ang sakyanan sa daplin sa karsada, diin ang pamilya nanghilak. Sa dihang ang mga Martin mibalik ngadto sa chapel nianang pagkagabii alang sa miting sa sakramento, gisultihan nila ang ilang presidente sa branch nga sila andam na nga magpabunyag.
Usa ka adlaw mga ingon niini nga panahon, ang manedyer sa mga Osmond, si Ed Leffler, nangutana sa pamilya kon sila gusto ba nga mopasundayag sa England. Ang awit sa managsoong lalaki nga “Down by the Lazy River” ug ang gi-rekord nga solo ni Donny sa “Puppy Love” mga hit sa Estados Unidos ug sa Canada. Ang tanan sa Amihanang America ingon og nakaila sa managsoong Osmond nga mga lalaki, ug karon ang mga tinedyer sa Europe nakamatikod na usab.
“Sigurado,” miingon si Olive, “apan sa usa ka kondisyon—nga ako makahimamat sa reyna.”
Nagkomedya siya, apan giseryoso ni Ed ang iyang komentaryo. “Akong tan-awon kon kana mahimo bang ma-eskedyul,” miingon siya.
Pagkataudtaod, gipahibalo ni Ed ang pamilya nga iyang gipahimutang ang usa ka pasundayag alang ni Reyna Elizabeth II ug sa iyang bana, si Prinsipe Philip. Ug si Olive makakuha sa iyang gipangandoy. Siya ug si George adunay usa ka pagdapit nga makigkita sa harianong magtiayon atol sa intermisyon.
Dili makatuo si Olive niini. Mipalit siya og pormal nga sinina ug pipila ka mga gwantes alang sa okasyon. Mipalit usab siya og bag-o nga pundok sa mga kasulatan ug nangahas sa iyang kaugalingon sa paghatag niini isip usa ka regalo ngadto sa reyna.
Ang mga Osmond miabot sa London sa Mayo ug migahin og pipila ka adlaw sa pagbansay sa ilang mga awit. Ang ilang pasundayag nahitabo sa Mayo 22, 1972, diha sa London Palladium, usa ka inila nga teatro sa siyudad sa West End. Kini usa ka gipakita sa telebisyon nga konsiyerto sa kalooy nga nagpakita sa mga mang-aawit, mga artista, ug mga komedyante gikan sa United Kingdom ug sa Estados Unidos.
Si Olive ug si George milingkod diha sa mananan-aw uban ni Marie atol sa unang katunga sa pasundayag. Sa intermisyon, si Lew Grade, ang tawo kinsa mi-organisar sa pasundayag, mihikap ni George sa bukton. “Ngari pagdali,” miingon siya.
Si Olive ug si George mibarog ug midali sunod ni Lew. Sa wala pa siya miabot sa tumoy sa pasilyo, bisan pa, naamgohan ni Olive nga nabiyaan niya ang iyang regalo alang sa reyna ubos sa iyang lingkoranan. Sulod sa usa ka pamilok iyang nahunahunaan ang pagbiya sa mga kasulatan didto. Apan siya nakabuhat og daghan sa milabay nga gabii sa pagmarka ug paghimo og mugbo nga mga pagpasabot sa iyang paborito nga mga tudling alang sa reyna. Ug siya nahibalo nga siya dili gayod makabaton og higayon pag-usab. Mituyok, midagan siya balik ngadto sa iyang gilingkoran ug gikuha ang basahon.
Sa dihang si Lew mipasulod kaniya ug ni George ngadto sa atubangan sa reyna, miduol si Olive sa harianong magtiayon, miyukbo nga piniko ang usa ka bitiis samtang naggunit sa kilid sa iyang sinina, nagbinayloay og pipila ka pulong uban kanila, ug mipadayon sa paglakaw nga wala mahatag ang iyang regalo. Siya niana milingi ug nakakita nga si George mihunong sa pakigsulti ni Prinsipe Philip mahitungod sa ilang parehas nga interes sa pagpangayam ug pagpangisda.
Nakamatikod og laing sakop sa harianong pamilya nga nagtindog sa duol, miduol si Olive kaniya uban sa iyang kopya sa sumbanan nga mga basahon. “Mahimo bang ihatag sa reyna kining gamay nga regalo nga akong nabiyaan?” mihangyo siya.
Ang lalaki mitan-aw ni Olive uban sa usa ka kidlap diha sa iyang mata. “Elizabeth!” miingon siya. “Si Gng. Osmond nagdala kanimo og regalo.”
“Unsa ka nindot,” miingon ang reyna. “Palihog dali ngari.”
Naulaw, mituman si Olive. “Gusto akong magdala kanimo og gasa,” mipasabot siya, naglisod asa niya pangitaa ang mga pulong. “Malisod nga mahibalo kon unsa ang ihatag sa usa ka reyna, busa gidala ko kanimo ang among labing bililhon nga kabtangan.”
“Makabulag ka ba niini?” nangutana ang reyna.
“Oo,” miingon si Olive, “Ako adunay lain nga sama niini.”
Gitan-aw sa reyna ang mga kasulatan. “Salamat, Gng. Osmond. Ako kining mahalon,” miingon siya. “Ibutang ko kini sa akong estante.”
Mibatig kaluag si Olive ug nakig-istorya kadali mahitungod sa iyang pamilya ngadto sa reyna. Sila dayon mibalik ngadto sa ilang mga lingkoranan sa pagtan-aw sa mga batan-ong lalaki nga nagpasundayag.
Wala madugay, samtang ang pamilya nangandam sa paglupad sa pagpauli, si Ed Leffler miduol ni Olive. “Unsay imong hunahuna?” nangutana siya.
“Usa kadto ka kahinam sa tibuok kinabuhi,” miingon si Olive. “Gani ako nakahimo sa paghatag kaniya og kopya sa Basahon ni Mormon.”
“Ikaw unsa?” Miingon si Ed, klaro nga nasuko. “Kana mao tingali ang labing bati nga butang nga imong posible nga nahimo.” Siya mipasabot nga isip pangulo sa Simbahan sa England, ang reyna wala sa kahimtang sa pagdawat sa mga pagtulon-an sa Basahon ni Mormon.
Ang mga pulong ni Ed nakapasamok ni Olive. Dili niya tuyo ang magpasakit ni bisan kinsa. Mituo lamang siya nga ang reyna adunay usa ka katungod sa pagpaminaw sa gipahiuli nga ebanghelyo sama ni bisan kinsa pa. Siya ba nakabuhat ba gyod og usa ka butang nga sayop?
Sa dihang ang pamilya misakay na sa eroplano ug ang tanan napahimutang na, milingkod si Olive ug misugod sa pagbasa sa iyang mga kasulatan. Ang mga pahina naukab, ug ang iyang mga mata natumong diha sa Doktrina ug mga Pakigsaad 1:23: “Nga ang kahingpitan sa akong ebanghelyo mahimo tingali nga ikapahayag pinaagi sa mahuyang ug yano ngadto sa mga lumulupyo sa kalibutan, ug sa atubangan sa mga hari ug mga magmamando.”
Ang mga pulong mihupay ni Olive. Ang iyang mga pagduhaduha nawagtang, ug nahibalo siya nga siya nakabuhat sa hustong butang.
Sa gabii sa Hunyo 15, 1972, ang 18 anyos ang panuigon nga si Maeta Holiday mipahiyom samtang siya mibarog uban sa labaw sa lima ka gatos nga senior hayskul diha sa usa ka gymnasium sa Habagatang California. Sa pipila ka gutlo, siya ug ang iyang kauban sa klase modawat sa ilang mga diploma sa hayskul ug magsugod sa sunod nga yugto sa ilang mga kinabuhi. Nagsul-ob sila og terno nga mga kalo ug mga toga, nga ang babaye nga mga estudyante pula ug ang lalaki nga mga estudyante itom.
Alang ni Maeta, ang gradwasyon mipasabot nga ang iyang panahon sa Programa sa Pagpahimutang sa Estudyante nga Indian [Indian Student Placement Program] miabot na ang kataposan. Sa dili madugay mobiya na siya sa iyang nagsagop nga pamilya sa pagsugod og usa ka bag-ong kinabuhi alang sa iyang kaugalingon. Sama sa daghang mga gradwado sa placement program, siya miplano sa pagtambong sa Brigham Young University. Sobra sa lima ka gatos ka Nitibong mga Amerikano, kadaghanan kinsa mga Navajo sama ni Maeta, kasamtangan nga mitambong sa BYU. Ang eskwelahan mitanyag og dako-dako nga mga eskolarsip ngadto niini nga mga estudyante, ug ang kang Maeta nga sinagop nga mga ginikanan, si Venna ug Spencer Black nakatabang kaniya sa pag-apply alang sa panabang.
Nahibalo si Maeta nga ang mga Black mopadayon sa pagsuporta kaniya. Sa dihang siya miabot sa pagpuyo uban kanila sa milabay nga upat ka tuig, sila diha-diha dayon mitagad kaniya sama sa usa ka anak nga babaye. Sila mihatag kaniya og malungtaron nga panimalay ug mitabang kaniya sa pagbati, sa unang higayon sa iyang kinabuhi, nga siya kabahin sa usa ka mahigugmaong pamilya. Ug bisan tuod siya mipasakop sa Simbahan sa dugay na nga wala pa siya mipuyo uban kanila, mipakita sila kaniya kon unsa ang mahimo sa usa ka pamilya kon kini nakasentro diha sa mga pagtulon-an ni Jesukristo.
Dili tanang mga estudyante sa placement program aduna nianang maayo nga mga kasinatian uban sa ilang mga sinagop nga mga pamilya. Ang pipila ka mga estudyante wala mobati nga giabiabi sa ilang sinagop nga mga pamilya o magkauyon sa ilang sinagop nga mga ginikanan o mga igsoon. Ang uban misupak sa mga paninguha sa ilang sinagop nga mga pamilya sa pagpaila kanila ngadto sa dili Nitibo nga kultura. Sa samang higayon, ang ubang mga estudyante nakakita og mga paagi sa paghatag og bili sa ilang kabilin ug sa ilang kasinatian sa placement program. Sila mibalik ngadto sa ilang mga kampo, milig-on sa ilang mga komunidad, ug mipuyo nga nagtuman sa mga kinabuhi didto isip mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.
Alang sa iyang bahin, si Maeta sa gihapon nahadlok sa iyang sakit nga mga kasinatian isip usa ka bata. Dili siya gusto sa matang sa kinabuhi ang iyang mga ginikanan o mga apohan mipuyo. Si Venna, hinoon, nakaawhag kaniya sa paghatag og bili sa iyang Navajo nga kabilin. “Ikaw kinahanglan nga mapagarbohon kon kinsa ikaw,” makausa si Venna misulti kaniya. “Ang Dios nahibalo nga ikaw espesyal tungod kay ang Basahon ni Mormon mahitungod sa imong katawhan.” Sama sa daghang mga Santos niana nga higayon, si Venna nakasabot nga ang mga saad sa Basahon ni Mormon naggamit ngadto sa Nitibong mga Amerikano. Kon siya motan-aw ni Maeta, iyang makita ang usa ka kaliwat ni Lehi ug Sariah, may katungod ngadto sa mga panalangin sa pakigsaad.
“Maeta, ako gusto niini alang kanimo,” nakasulti si Venna. “Ako gusto nga ikaw maminyo sa templo pila ka adlaw. Ug ako gusto nga ikaw magpadayon sa pagsimba, ug gusto lamang ako nga ikaw mahibalo nga ikaw espesyal, ug kami nahigugma kanimo.”
Samtang si Maeta midawat sa iyang diploma, siya wala gihapon sa hingpit makasabot o makadawat sa tanan nga gitudlo ni Venna kaniya. Ug ingon nga siya midayeg sa iyang sinagop nga pamilya, wala siya mahibalo kon siya makabaton ba og usa ka malampuson nga kaminyoon o pamilya sa iyang kaugalingon. Human nakasaksi sa pagdiborsyo sa iyang mga ginikanan ug sa pakigbisog sa iyang inahan sa pag-amuma sa iyang kaugalingong mga anak, siya walay interes sa kaminyoon o sa pag-amuma og pamilya.
Human sa iyang paggradwar, nahibaloan ni Maeta nga ang iyang aplikasyon ngadto sa BYU nadawat. Samtang siya nagsakay sa bus ngadto sa Provo, gihunahuna niya ang iyang kaugmaon—ug ang iyang hugot nga pagtuo. Ang pagsimba ug pagtambong sa seminary nakahimo og importanting bahin sa Indian Placement Program. Apan gusto ba niya ang gipahiuli nga ebanghelyo nga mahimong usa ka bahin sa iyang kaugmaon?
“Aw, kon ako moadto sa BYU, ako buot mahibalo kon unsay akong kinahanglan nga buhaton,” siya naghunahuna. “Kinahanglan ba nga ako mahimong kabahin sa Simbahan o kinahanglan ba nga ako dili?”
Misugod siya sa paghunahuna mahitungod sa mga leksiyon nga iyang nakat-unan gikan ni Venna ug ni Spencer. Ang iyang kinabuhi dili sayon, apan siya napanalanginan sa pagpuyo uban kanila ug nahimong kabahin sa ilang pamilya.
“Ako nagtuo sa Dios,” gihunahuna niya. “Siya anaa diha sa tanan niini nga panahon.”
Sa Agosto 26, 1972, si Isabel Santana ug ang iyang bana, si Juan Machuca, gibati ang kahinam diha sa kahanginan samtang sila nagparking sa ilang dalag nga Volkswagen sa gawas sa Auditorio Nacional sa Siyudad sa Mexico. Sobra sa desisayis ka libo nga mga Santos gikan sa Mexico ug sa Central America ang nagpundok diha sa dakong sentro sa panghitabo alang sa usa ka kinatibuk-ang komperensiya sa area. Alang sa daghan, ang komperensiya mao ang ilang unang higayon nga makadungog og mga kinatibuk-ang awtoridad nga mamulong og personal.
Ang Simbahan nakasugod sa paghimo og kinatibuk-ang komperensiya sa area ubos sa direksiyon ni Presidente Joseph Fielding Smith. Tungod kay kasagaran sa mga miyembro sa Simbahan dili makatambong og kinatibuk-ang komperensiya didto sa Siyudad sa Salt Lake, ang lokal nga mga komperensiya mihatag kanila og oportunidad nga mag-uban og pundok ug magdawat og panudlo gikan sa lokal ug kinatibuk-ang mga awtoridad. Ang unang kinatibuk-ang komperensiya sa area gihimo sa Manchester, England, sa 1971. May sobra sa otsenta ka libo nga mga miyembro sa Simbahan, ang Mexico mao ang may labing daghan nga miyembro sa gawas sa Estados Unidos, naghimo niini nga usa ka maayo kaayo nga lugar nga mopahigayon sa ingon nga komperensiya.
Si Isabel ug si Juan nahingangha samtang sila misulod padayon sa unahan ngadto sa sentro sa kalihokan. Dihay mga miyembro sa Simbahan gikan sa tibuok Mexico ug ingon ka layo sama sa Guatemala, Honduras, Costa Rica, ug Panama. Ang pipila sa mga Santos mibiyahe og tulo ka gatos ka milya aron makaadto didto. Usa ka hamtong nga babaye gikan sa amihanan-kasadpan sa Mexico nanglabada sa iyang silingan sulod sa lima ka bulan aron sa pagtigom og kwarta igo nga makahimo sa biyahe. Pipila sa mga Santos nakabayad sa ilang biyahe pinaagi sa pagpamaligya og tacos ug tamales, paglimpyo og mga sakyanan, o pagtrabaho sa nataran. Ang uban namaligya og mga gamit o mihulam og kwarta aron sila makaadto. Ang uban nagpuasa tungod kay sila walay salapi alang sa pagkaon. Sa ka swerte, ang Benemérito mipapuyo sa kadaghanan sa mga Santos gikan sa layo kaayo.
Samtang ang mga Machuca mihulat diha sa linya sa pagsulod sa awditoryum, usa ka sakyanan mihunong sa duol, ug migawas nanaog si Spencer W. Kimball ug ang iyang asawa, si Camilla. Upat ka bulan ang nakalabay sukad sa operasyon sa kasingkasing ni Elder Kimball, ug siya naayo na igo sa pagpadayon sa iyang mga katungdanan diha sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles. Sa tinuod, siya gi-eskedyul sa pagpamulong sa mga Santos nianang hapon.
Bisan tuod og si Presidente Joseph Fielding Smith nakatabang sa pagplano sa komperensiya, siya namatay sa wala pa siya makatambong. Ang iyang kamatayon mitimaan sa kataposan sa mga dekada sa usa ka taas ug maunungong kinabuhi ug serbisyo alang sa Simbahan ug sa mga miyembro niini. Isip usa ka apostol, nakasulat siya og daghan kabahin sa doktrina sa ebanghelyo ug mga makasaysayanong mga hilisgotan, mipasiugda sa genealogy ug templo nga buhat, ug mipahinungod sa Pilipinas ug sa Korea alang sa pagsangyaw sa ebanghelyo. Isip presidente sa Simbahan, gihatagan niya og awtoridad ang unang stake sa Peru ug Habagatang Africa, mahinuklugong mipadako sa mga seminary ug sa mga institute sa tibuok kalibotan, gilig-on og balik ang pampubliko nga mga komunikasyon ug gipataas ang mga sumbanan sa mga departamento sa Simbahan.
“Walay buhat nga bisan kinsa kanato makahimo nga sama ka importante sa pagsangyaw sa ebanghelyo ug sa paglig-on sa Simbahan ug gingharian sa Dios dinhi sa kalibotan,” nasultihan niya ang mga Santos diha sa iyang kataposan nga kinatibuk-ang komperensiya. “Ug busa atong dapiton ang mga anak sa atong Amahan bisan diin, sa pagtuo ni Kristo, sa pagdawat Kaniya sama nga Siya gipadayag sa buhing mga propeta, ug sa pagpasakop sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.”
Ang iyang manununod, si Harold B. Lee, na set apart isip presidente sa Simbahan, naghimo ni Elder Kimball ang bag-ong presidente sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles.
Sa dihang si Isabel ug si Juan nakasulod na ngadto sa Auditorio Nacional, nakakaplag sila og mga lingkoranan taliwala sa liboan ka mga Santos. Ang awditoryum adunay upat ka lut-od sa lingkoranan libot sa area sa entablado. Usa ka koro sa mga miyembro sa Simbahan gikan sa amihanang Mexico mipuno sa entablado. Sa ilang atubangan mao ang usa ka pulpito ug usa ka pundok sa taas og likod nga mga lingkoranan alang sa kinatibuk-ang mga awtoridad ug ubang mga mamumulong.
Misugod ang komperensiya sa pakigpulong gikan ni Presidente Marion G. Romney, kinsa natawo ug gipadako diha sa mga kolonya sa Santos sa Ulahing mga Adlaw sa amihanang Mexico ug bag-ohay nga gihimong magtatambag sa Unang Kapangulohan. Namulong sa Kinatsila, misulti siya kanila sa iyang gugma alang sa mga Santos sa Mexico ug sa Central America ug sa iyang pasalamat alang sa gobyerno sa Mexico.
Si Presidente N. Eldon Tanner dayon namulong, nagsaulog sa kalig-on sa Simbahan diha sa Mexico ug sa ubang Kinatsila ang pinulongan nga mga nasod sa mga America. “Ang pagtubo nahitabo, ug ang pagpangulo gipalambo sa tibuok kalibotan,” siya mipadayag pinaagi sa tighubad. Sa pagtabang niining naglambo nga mga lider, ang Simbahan nga Kinatibuk-ang Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo bag-ohay nga gitakdo ug gihubad ngadto sa labaw sa dosena nga pinulongan, lakip ang Kinatsila. Ang mga lider sa tibuok kalibotan makadumala sa Simbahan pinasubay sa sama nga sundanan.
“Kini kahibulongan nga makita kon giunsa sa mga tawo ang pagdawat sa ebanghelyo ug pag-anha sa Simbahan ug gingharian sa Dios,” mipamatuod si Presidente Tanner, “tanan nagpamatuod ngadto sa mga panalangin nga nahatag kanila, nag-ila nga kini ang Simbahan ni Jesukristo.”
Namati ngadto sa mga mamumulong mihimo ni Isabel nga mobati og kalipay nga nahimong usa ka Santos sa Ulahing Adlaw nga Mexicano. Ang iyang edukasyon sa Benemérito nakatudlo kaniya sa bili sa pagkamiyembro sa Simbahan, sa paghimo sa gipahiuli nga ebanghelyo nga sentro nga bahin sa iyang kinabuhi. Sa dihang siya unang miabot sa eskwelahan, siya usa ka manggiulawon nga batan-ong babaye nga walay tataw nga pagbati sa iyang espirituwal nga potensyal. Apan ang iyang mga magtutudlo nakapanalangin kaniya sa dili maihap nga mga paagi. Nakapalambo siya og naandang inadlaw nga pagtuon ug pag-ampo, ug siya milakaw uban ang pagsalig ug usa ka mainitong pagpamatuod sa kamatuoran.
Karon, giliyokan sa daghan kaayong mga Santos, dili siya makapugong kon dili magmalipayon. “Ako taga dinhi,” gihunahuna niya. “Ako sakop niini.”