Kasaysayan sa Simbahan
Kapitulo 38: Tinuod ug Dili Masukod


Kapitulo 38

Tinuod ug Dili Masukod

gawas nga desinyo sa San Salvador El Salvador Temple

Niadtong Pebrero 2011, si Marco ug si Claudia Villavicencio nasurprisa nga nakadawat og email gikan ni Joshua Perkey, editor sa mga magasin sa Simbahan sa Siyudad sa Salt Lake. Sa miaging tuig, si Joshua miadto sa El Coca, Ecuador, isip kabahin sa paningkamot sa pagsibya og daghang mga artikulo sa magasin mahitungod sa mga Santos sa tibuok kalibotan. Sulod sa pipila ka adlaw, si Joshua mibisita sa mga Villavicencio ug sa ubang mga miyembro sa branch, mitambong sa mga miting sa Simbahan ug sa mga klase sa seminary, ug gilitratohan ang siyudad ug ang mga residente niini.

Sa panahon sa pagbisita ni Joshua, ang branch sa El Coca usa pa lang ka tuig. Apan mitubo kini gikan sa baynte otso ka miyembro ngadto sa otsenta y tres. Si Marco mipahinungod sa kalamboan ngadto sa mga paningkamot sa branch sa pagtabang sa tanan nga mobati nga sila gikinahanglan ug gihigugma. “Among gipaningkamotan sa pagbuhat ang tambag ni Presidente Gordon B. Hinckley nga ang matag bag-ong kinabig nagkinahanglan nga amumahon pinaagi sa maayong pulong sa Dios, adunay higala, ug adunay responsibilidad,” si Marco misulti ni Joshua. Si Claudia, nga nagserbisyo gihapon isip presidente sa Young Women sa branch, miuyon. “Kon ang mga tawo moabot sa simbahan sa unang higayon,” miingon siya, “unsay makapadayeg nila mao ang kon giunsa sila sa pagdawat. Mao nga gitudloan namo ang mga batan-ong babaye kon unsa ka importante ang matag kalag ngadto sa Ginoo.”

Daghan sa mga miyembro ang mipakigbahin og kinasingkasing nga mga istorya ug mga pagpamatuod ngadto ni Joshua. Si Lourdes Chenche, ang presidente sa Relief Society sa branch, naghisgot bahin sa kalipay nga nasinati niya ug sa iyang kapangulohan sa pagserbisyo sa kababayen-an sa branch. “Mopaduol kami nila sa higayon nga sila adunay mga problema,” miingon siya. “Kami mopahibalo nila nga wala sila mag-inusara, nga kita makabaton og tabang ni Jesukristo ug sa branch.”

Niining higayona, sa iyang email ngadto sa mga Villavicencio, si Joshua mipasabot nga naghimo siya og mubo nga bidyo alang sa mga magasin sa Simbahan. Ang bidyo kabahin sa bag-ong online nga mga serye alang sa mga bata sa Primary. Gitawag og “Usa sa usa ka Milyon,” naghulagway kini sa kabataan gikan sa tibuok kalibotan nga nagsugilon og mga istorya mahitungod sa ilang mga kinabuhi ug naghatag og pagpamatuod. Diha sa usa, usa ka batang lalaki sa Ukraine naghisgot mahitungod ni Presidente Thomas S. Monson nga nagdapit niya sa pagbutang og mortar alang sa bato sa pamag-ang [cornerstone] sa bag-ong templo sa Kyiv. Diha sa lain, usa ka batang babaye sa Jamaica naghisgot mahitungod sa pagpaningkamot nga mahimong maayo nga ehemplo sa iyang eskwelahan.

Ang matag bidyo mga usa ka minuto ug tunga ang gitas-on, ug si Joshua gusto mahibalo kon si Marco ug si Claudia motugot ba sa ilang sayis anyos nga anak nga lalaki, si Sair, nga maapil sa bidyo. Ang pagbalhin palayo sa iyang mga paryente ug sa klase sa Primary lisod alang ni Sair. Apan sa miaging tuig, kay mas daghang mga bata ang miadto sa simbahan, nakatambong siya sa Primary pag-usab. Si Claudia naghunahuna nga ang bidyo nindot nga oportunidad sa pagtabang niya nga makahinumdom sa iyang balaanong pagkatawo.

Si Joshua nagpadala ni Sair og mga pangutana mahitungod sa iyang paborito nga mga kalingawan, mga pagkaon, ug mga himno sa Simbahan, ug si Claudia ug si Marco mitabang niya sa pag-andam sa iyang mga tubag. Si Sair naghinamhinam sa paghimo og rekording uban ni Claudia, ug gihatagan niya og bili ang panahon nga ilang gigahin niini.

Gipadala nila ang audio nga file ngadto ni Joshua, ug giapilan kini og pipila ka litrato nga iyang nakuha atol sa iyang pagbisita sa El Coca. Wala madugay, human nga ang bidyo natapos ug gi-post sa online, ang mga Villavicencio milingkod duol sa kompyuter sa ilang sala aron motan-aw niini. Si Sair naghinamhinam kaayo nga makita kon unsa ang resulta niini.

Ang bidyo nagsugod nga adunay usa ka hulagway sa pamilya. Dayon ang gamay nga tingog ni Sair misulti sa Kinatsila, “Ako si Sair, ug taga-Ecuador ko.” Ang mga litrato sa El Coca migawas sa screen, ug si Sair mihulagway sa mabulokon nga mga langgam ug mga hayop ingon man usab sa iyang paborito nga mga pagkaon ug mga dula. Misulti usab siya mahitungod sa pagbalhin ngadto sa El Coca sa wala pa matukod ang branch. “Walay simbahan nga among maadtoan,” siya miingon. “Wala madugay ang ubang mga pamilya mibalhin dinhi, ug daghan pa nga mga tawo ang nabunyagan.”

“Kitang tanan mga misyonaryo!” miingon siya. “Karon daghan na ko og mga higala sa Primary. Manganta kami mahitungod ni Jesus ug sa Langitnong Amahan sama sa ubang mga bata sa tibuok kalibotan. Ganahan ko mokanta og ‘Ako Anak sa Dios.’”

Samtang naglingkod si Claudia uban sa iyang anak nga lalaki, dili siya makatuo nga ang mga tawo bisan asa makakita na karon unsa ka dako sa kalipay nga nahimo sa ebanghelyo sa iyang pamilya. Ang bidyo mipahinumdom niya nga ang Dios nagbantay sa tanang lugar sama sa El Coca—ug nagtrabaho pinaagi sa mga tawo sama niya, ni Marco, ni Sair, ug sa ubang mga Santos diha sa branch.

Nanghinaot siya nga ang bidyo mopahinumdom ni Sair nga siya kabahin sa dako ug importante nga organisasyon sama sa Primary—ug bisan og bata pa, makaserbisyo siya sa Ginoo.


Sa hinapos sa Pebrero 2011, si Emma Hernandez personal nga mihatod sa imbitasyon sa gradwasyon ngadto sa iyang amahan. Sa milabayng unom ka tuig, misupak ang iyang amahan sa iyang kaminyoon ngadto sa iyang bana, si Hector David, tungod kay nagtuo siya nga makababag kini sa iyang edukasyon. Apan pinaagi sa pinansiyal nga suporta sa Makanunayon nga Pundo sa Edukasyon, si Emma nakabaton og degree sa marketing gikan sa inila nga unibersidad sa Honduras.

Ang iyang amahan nalipay alang niya, ug siya mapagarbohon kaniya. Dugay na nga nausab ang iyang hunahuna mahitungod sa iyang kaminyoon. Sa nagsingabot ang kasal, si Emma nag-ampo nga ang kasingkasing sa iyang amahan mahumok. Ug ang iyang inahan mitabang niya nga makita nga si Hector David mao ang angay alang sa ilang anak. Bag-ohay lang, ang mga paningkamot sa pagpangalagad sa makugihon nga presidente sa korum sa mga elder, inubanan sa sinsero nga tinguha nga moduol ngadto ni Kristo ug sa paghimo og mga pakigsaad ngadto Kaniya, ang midala sa iyang amahan balik ngadto sa simbahan human sa daghang katuigan nga nawala.

Si Emma nalipay sa pagbalik sa iyang amahan sa Simbahan. Siya ug ang iyang inahan nag-ampo sulod sa katuigan nga ang iyang kasingkasing mausab aron ang ilang pamilya makaadto sa balay sa Ginoo nga manag-uban. Kini nga mga pag-ampo gitubag sa buntag sa Abril 1, 2010, sa dihang si Emma ug ang kadaghanan sa iyang pamilya miabot sa Guatemala City Temple aron maselyo ngadto sa usag usa alang sa kahangtoran. Ang kalangitan tin-aw, ug ang bag-ong gitanom nga mga bulak mipanindot sa tanaman sa templo samtang misulod siya sa templo uban sa iyang amahan, inahan, ug igsoon nga babaye.

Si Emma mibati sa Espiritu sa dihang milakaw siya padulong sa lawak alang sa pagselyo ug iyang nakita ang iyang mga ginikanan nga nagluhod sa altar. Ang kalinaw ug gugma gibati nila samtang nagkuptanay sila sa mga kamot ug nagtan-aw sa mga mata sa usag usa. Human sa seremonya, didto sa celestial nga lawak, nagginaksanay sila sa usag usa ug nanaghilak sa kalipay. Ang amahan ni Emma usa ka tawo nga wala maanad nga mopahayag sa gibati, apan mabati niya [Emma] ang iyang [amahan] mga pagbati pinaagi sa iyang gakos.

Karon, usa ka tuig human sa pagselyo, siya ug si Hector David pareho nga nakakab-ot sa ilang mga tumong sa edukasyon samtang nagmugna og pamilya ug nagserbisyo kanunay sa Simbahan. Si Emma nakadiskobre sa iyang hilig sa marketing, ug karon siya adunay kahibalo ug mga himan aron mahimong sarang alang sa iyang propesyon. Uban sa degree ni Hector David sa finance, silang duha adunay mas dakong kinitaan sa pag-atiman sa ilang pamilya. Labing importante, si Emma nahingkod atol sa iyang mga pag-eskwela, nakakat-on kon unsaon nga mabuntog ang mga hagit ug mosalig sa Ginoo.

Sa sinugdanan, nabug-atan siya sa pag-eskwela. Adunay higayon nga wala siya kahibalo kon aduna pa bay igong kwarta ang ilang pamilya aron makahuman sa iyang degree. Apan ang Makanunayong Pundo sa Edukasyon [Perpetual Education Fund] miwagtang niana nga kabalaka, ug ang suporta sa iyang pamilya nakahatag niya og kalig-on nga mopadayon sa iyang mga pangandoy ug nakapahimo niya nga magmadasigon. Ang iyang kamapasalamaton sa Ginoo milambo, ug siya ug si Hector David nagtan-aw sa ilang pagserbisyo sa Simbahan isip oportunidad sa pagpasalamat ug pagpakita og gugma ngadto sa Manluluwas. Karon, si Emma matinguhaon sa paggamit sa iyang edukasyon ug sa pagbayad sa iyang utang sa Makanunayong Pundo sa Edukasyon [PEF]. Ug siya nagtuo nga makahimo siya gani og mas dako nga mga kalamposan sa umaabot.

Niadtong Marso 4, 2011, ang adlaw sa gradwasyon ni Emma, ang iyang pamilya nagkapundok pag-usab, niining higayona diha sa gymnasium sa iyang unibersidad alang sa seremonya sa iyang gradwasyon. Sayo siya nga miabot kuyog sa iyang mga kauban nga mogradwar aron magpraktis sa seremonya, nagsul-ob og parehong itom nga kalo ug gown. Sa dihang miabot ang iyang pamilya, nalipay si Emma nga makita dili lang si Hector David ug si Oscar David apan ang iyang inahan, amahan, ug ubang mga paryente usab.

Samtang mipaso siya sa naglinya nga mga opisyal sa unibersidad, milamano sa ilang mga kamot ug sa kataposan midawat sa iyang diploma, si Emma nagpasalamat sa Ginoo alang sa iyang mga panalangin. Ang iyang amahan mao ang una nga migakos niya sa dihang nahuman ang seremonya. “Congratulations, anak,” miingon siya, nagtan-aw nga murag natangtang ang kabug-at gikan sa iyang mga abaga. Nalipay si Emma nga nagtan-aw niya nga malinawon na.

Dayon iyang gigakos ug gihagkan si Hector David, malipayon alang sa suporta nga iyang gihatag niya sa tibuok niyang pag-eskwela.

“Salamat,” siya miingon niya samtang nagginaksanay sila. “Dili ko makahimo niini kon wala ka.”


Sa buntag sa Abril 2, 2011, si Presidente Thomas S. Monson mibarog sa pulpito sa Conference Center ug mitan-aw sa liboan ka Santos nga nagpundok alang sa tinuig nga kinatibuk-ang komperensiya sa Simbahan. “Sa dihang kini nga bilding giplano, abi namo nga dili kini nato mapuno,” siya miingon, dako kaayo og pahiyom. “Tan-awa lang kini karon.”

Ang komperensiya nagtimaan sa iyang ikatulong tuig isip presidente sa Simbahan, usa ka tawag nga nakapahimo niya nga mas bisi kaysa mahunahunaan sa kasagaran sa mga tawo. Mapasalamaton kaayo siya sa mga Santos sa tibuok kalibotan, nga karon sobra na sa katorse ka milyon ang gidaghanon. “Nagpasalamat ko kaninyo alang sa inyong hugot nga pagtuo ug debosyon sa ebanghelyo, sa gugma ug pag-atiman nga inyong gipakita sa usag usa, ug sa serbisyo nga inyong gihatag diha sa inyong mga ward ug mga branch ug mga stake ug mga district,” miingon siya.

Makadasig kadto nga panahon nga mahimong usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw. Sa milabayng tunga sa siglo, si Presidente David O. McKay nalipay sa maayong reputasyon sa Simbahan, ilabi na sa Estados Unidos. Apan bisan pa man niana, ang Simbahan wala pa kaayo mailhi sa kadaghanan sa mga tawo. Dili na kana mao ang sitwasyon. Ang mga dekada sa halapad nga misyonaryo nga buhat, epektibo nga mga inisyatiba sa mga relasyon sa publiko, dinagko ug ginagmay nga mga proyekto sa makitawhanong tabang, ug ang mapaubsanon, matag-adlaw nga mga binuhatan sa indibidwal nga mga Santos ang nakapahimo sa Simbahan nga pamilya diha sa daghang bahin sa kalibotan.

Bag-ohay lang, usab, ang Simbahan nahimong gitutokan sa dakong pagtagad sa media. Ang paglangkob sa Simbahan atol sa 2002 Winter Olympics nahimong sinugdanan sa hilabihan nga publisidad nga miabot sa dihang si Mitt Romney, ang nangulo sa komitiba sa nag-organisar sa 2002 Olympic ug usa ka prominente nga politiko nga Santos sa Ulahing mga Adlaw, mipahibalo nga modagan siya pagka-presidente sa Estados Unidos. Bisan og wala siya makadaog sa botasyon sa iyang kaubanan sa politiko niadtong 2008, daghang tawo ang naglaom nga modagan siya pag-usab sa 2012.

Ug ang interes sa publiko diha sa Simbahan nagpabiling taas. Ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nabalita isip mga tighimo og mga balaod ug mga lider sa patigayon. Ang uban miapil sa kompetisyon sa tinuod nga mga salida sa telebisyon ug diha sa mga arena sa pang-propesyonal nga mga isport. Ang uban nakabaton og kasikat isip mga rock star ug mga musikero sa konsiyerto. Sa gihapon ang uban nagsulat og labing halinon nga mga nobela, ang uban gihimong sikat nga mga salida.

Ang nagkadaghan nga nainteresado sa Simbahan ug ang mga miyembro niini wala magpasabot nga ang tanan nagtinguha sa paghangop sa gipahiuli nga ebanghelyo. Daghang tawo nga nasayop sa pagsabot sa Simbahan o wala mouyon sa mga pagtulun-an niini. Gani, si Presidente Monson ug ang ubang mga lider nabalaka nga ang katilingban mopalayo gikan sa dugay na nga naandang Kristohanon nga mga hiyas ug mga pagtulun-an ug mga tulumanon sa Simbahan. Walay laing dapit nga ang pagpalayo mas makita kaysa diha sa mga gituohan mahitungod sa kaminyoon.

Sa bag-ohay nga mga katuigan, ang mga tigpataliwala alang sa tomboy, bayot, doble og sekso, pag-usab sa sekso nga natawhan sa tawo ngadto sa katugbang nga sekso [transgender], ug linain [queer] (LGBTQ) nga mga indibidwal nagtinguha alang sa katungod sa kaminyoon sa managsama og sekso. Ang Simbahan ug ang ubang mga organisasyon sa relihiyon misupak niini nga mga butang, nagmatuod nga ang kaminyoon tali sa usa ka lalaki ug babaye gi-orden sa Dios.

Ang labing nailhan nga panghitabo miabot niadtong Nobiyembre 2008, sa dihang ang mga residente sa California gihatagan og kahigayonan nga mobotar sa usa ka pag-amenda sa konstitusyon sa estado nga legal nga mohulagway sa kaminyoon tali sa usa ka lalaki ug usa ka babaye. Ang Simbahan miapil sa ubang relihiyoso nga mga grupo sa pagpangolekta og pundo agi og suporta sa gisugyot. Ang mga lider sa Simbahan sa Siyudad sa Salt Lake miawhag usab sa mga miyembro sa California nga aktibong mosuporta ug mopasiugda niini.

Bisan og ang gisugyot naglisod sa pagpasar, ang Simbahan nakadawat og daghang pagpanaway sa tahas niini diha sa botasyon, nga maoy hinungdan nga ang pipila sa mga tawo nagprotesta sa gawas sa mga templo.

Si Presidente Monson ug ang ubang mga lider sa Simbahan nagpabiling mapasaligon sa paghupot sa doktrina sa kaminyoon ug sa mga sumbanan sa Simbahan. Namulong sila bahin sa kalingkawasan ug kagawasan sa relihiyon sa paghulagway ug sa pagtudlo sa kaminyoon isip usa ka sagrado nga panaghiusa tali sa usa ka lalaki ug usa ka babaye. Nagtinguha usab sila sa pagpalig-on sa mga relasyon uban sa laing mga grupo, sama sa Simbahan sa Romano Katoliko, nga mituo sa sama.

Apan sa hinayhinay, naningkamot sila nga makakaplag og managsama nga giutohan sa komunidad sa LGBTQ. Samtang ang mga debate bahin sa kaminyoon ug katungod sa mga bayot nagpadayon, ang mga lider sa Simbahan miawhag sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga magmahigugmaon ug magmatinahoron kon ang mga panagbangi motumaw ug ipanghimaraot ang pagdaugdaog [bullying] sa LGBTQ nga mga tawo. Pagka-Nobiyembre 2009, ang Simbahan miapil sa mga tighimo og mga balaod sa Siyudad sa Salt Lake sa pagsuporta sa mga katungod sa kapuy-an alang sa tanan, bisan unsa pa ang gipili nga sekso. Ang mga lider sa Simbahan nagtinguha usab sa paghatag og mas maayo nga mga kapanguhaan ug sa pagpasiugda og dugang nga pagsabot alang sa mga miyembro sa Simbahan nga LGBTQ, kinsa mobati kanunay nga gidaugdaog sa tunga-tunga sa mga debate. Kauban niini nga mga kapanguhaan sa pagpalambo mao ang bag-ong website sa Simbahan nga adunay mga artikulo ug mga bidyo sa mga Santos ug sa ilang mga pamilya nga nagpakigbahin sa ilang mga kasinatian ug mga pagpamatuod.

Usa sa mga bidyo nagsugilon sa istorya ni Suzanne Bowser, usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw nga nagsagubang sulod sa katuigan nga miabot sa hingpit nga pagsabot bahin sa iyang kaibog sa mga babaye. Mipadayon siya sa pag-adto sa Simbahan, apan usahay ang iyang kasingkasing murag mabuak. Paglabay sa panahon, pinaagi sa tabang sa mga higala ug pamilya nga misuporta niya sa iyang pakigbisog, miabot siya sa mas malinawon nga lugar. “Kining parte nako nga maibog sa babaye, mahimo kining parte nako, ug OK ra ko,” siya nakaamgo. “Magmalipayon gihapon ko. Maanaa gihapon nako ang akong Manluluwas sa akong kinabuhi.” Ang Iyang gugma alang niya mipuno sa kahaw-ang nga gibati niya usahay.

Siya adunay mga lider sa Simbahan usab nga andam maminaw kaniya, ug kana nakahimo og dakong kalainan. “Ako adunay mga lider sa pagkapari,” siya mihinumdom, “kinsa gusto gayod nga mahibalo.”

Sa pagtapos ni Presidente Monson sa kinatibuk-ang komperensiya niadtong Abril 2011, giawhag niya ang mga Santos sa pagpadan-ag sa ilang mga kahayag, sama sa gitudlo sa Manluluwas. “Hinaot nga kita buotan nga mga lumulupyo sa mga nasod nga atong gipuy-an ug buotan nga mga silingan diha sa atong mga komunidad, makighigala niadtong anaa sa laing mga pagtuo, ingon man usab ngadto sa kauban sa atong pagtuo,” miingon siya. “Hinaot nga kita mahimong mga ehemplo sa pagkamatinuoron ug kaligdong bisan asa kita moadto ug bisan unsa ang atong buhaton.”

Siya ug ang ubang mga lider sa Simbahan nakasabot ug mihatag og gibug-aton sa kaimportante sa pagkahimong mga sumusunod ni Kristo sa pulong ug sa buhat. Kon ang bag-ohay nga pagtagad sa media wala nay laing nahimo kondili ang pagpakita nga bisan kon daghang tawo ang nakadungog sa Simbahan, ang mga panglantaw sa tinuohan ug sa mahinungdanong mensahe niini managlahi sa halapad nga paagi. Alang sa daghang mga tawo, ang Simbahan usa gihapon ka katingalahan.

Ang mga lider sa Simbahan nahibalo nga kinahanglan mausab kini. Kinahanglan nga wala gayoy bisan unsa nga mga pagduhaduha nga ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nagsunod ni Jesukristo.


Niadtong Agosto 17, 2011, si Silvia ug si Jeff Allred mibiyahe paingon sa San Salvador, El Salvador, ang siyudad diin si Silvia natawo ug nagdako ug diin, upat ka adlaw na lang, ang balay sa Ginoo ipahinungod. Ang templo gipahibalo dili pa lang dugay sa iyang pagkatawag ngadto sa kinatibuk-ang kapangulohan sa Relief Society, ug ang iyang bag-ong responsibilidad nakapugong niya sa pagtambong sa seremonya sa pagsugod sa pagtukod [groundbreaking]. Apan karon, pinaagi sa imbitasyon sa Unang Kapangulohan, siya adunay oportunidad nga moapil sa pagpahinungod. Siya ug si Jeff naghinamhinam.

Si Silvia nagserbisyo sa kinatibuk-ang kapangulohan sa Relief Society sulod sa upat ka tuig. Atol nianang higayona, ang mga tema bahin sa hugot nga pagtuo, pamilya, ug kahupayan migiya sa matag paningkamot sa organisasyon. Ang kapangulohan kanunay nga nagbiyahe, gamit ang gibag-o nga Tamdanan nga Basahon sa mga Instruksiyon sa Simbahan aron sa pagbansay sa lokal nga mga lider sa Relief Society sa pagdawat og pagpadayag, sa pagtrabaho diha sa mga konseho sa Simbahan, sa pagpangalagad niadtong nanginahanglan, ug sa pagtuman sa ubang mga responsibilidad. Si Silvia mismo nakabisita sa mga sister sa Relief Society sa baynte ka nasod sa lima ka kontinente.

Ang kapangulohan nakigtambayayong sa ilang mga sakop sa hunta sa paghimo og mga bidyo nga maghatag og dihadiha dayon nga mga pagbansay alang sa bag-ong gitawag nga mga lider sa tibuok kalibotan. Kini nga mga bidyo maakses gikan sa web page sa Relief Society ug gilakip diha sa Leadership Training Library [Librarya sa Pagbansay sa Pagpangulo], usa ka bag-ong koleksiyon sa online nga mga kapanguhaan sa mga instruksiyon nga makita diha sa website sa Simbahan.

Ang pagpalig-on sa visiting teaching mao ang laing mahinungdanon nga gitutokan sa ilang trabaho. Sulod sa katuigan, ang mga magasin sa Simbahan nagmantala og yano nga mga leksiyon sa visiting teaching. Karon ang mga leksiyon giprinta uban sa dugang nga mga tip ug mga kapanguhaan sa pagpalambo sa pagtudlo sa mga sister. Ubos sa pagdumala ni Silvia, ang mga sakop sa hunta nangita usab og mga paagi aron masuportahan ang pagbalhin gikan sa Young Women ngadto sa Relief Society. Samtang magbiyahe, si Silvia kasagaran makig-istorya sa lokal nga mga lider sa Relief Society ug sa Young Women mahitungod sa pagpalig-on sa relasyon tali sa mga organisasyon pinaagi sa pag-awhag nila nga mas makighinabi. Giawhag usab niya ang mga sister sa Relief Society sa pagtabang sa ilang labing bag-o nga mga miyembro ug sa pagpangita og mga paagi sa pagtudlo sa mga batan-ong babaye.

Nadasig sa kasaysayan nga ilang nadawat gikan ni Presidente Boyd K. Packer ug kay gisangonan sa Unang Kapangulohan, ang Relief Society nag-andam sa pagmantala sa usa ka basahon, Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian: Ang Kasaysayan ug Buhat sa Relief Society. Ang basahon hingpit nga gihulagway ug gisulat sa yano nga estilo nga tukma alang sa mga magbabasa sa tanang abilidad. Hubaron kini sa baynte tres ka pinulongan ug iapud-apod ngadto sa kababayen-an sa Simbahan. Ang kapangulohan nanghinaot nga makatabang kini sa mga sister nga makat-on gikan sa mga nangagi, mas masabtan ang ilang espirituhanong panulundon isip mga disipulo ni Kristo, ug mohangop sa balaanong gitudlo nga misyon sa Relief Society.

Sa adlaw sa wala pa ang pagpahinungod sa Salvador Temple, si Silvia ug si Jeff misuroy sa gambalay ug natingala sa mga detalye nga giadorno niini—ang nindot kaayo nga pagkakulit nga kahoy ug ang dekorasyon nga bildo ug mga tumbaga nga kagamitan nga gikulitan og bulak nga yucca, ang nasodnong bulak sa El Salvador. Duol sa pultahan pasulod, sa luyo sa recommend desk, nakita ni Silvia ang orihinal nga painting sa Manluluwas. Naggakos Siya sa duha ka bata, mga otso o nuwebe anyos, nga parehas og panagway sa taga-Central America. Ang background labong ug lunhaw, sama sa mga tanom sa tibuok El Salvador. Natandog sa gugma sa Manluluwas alang sa Iyang tanang anak, si Silvia mihilak.

Sa pagpahinungod pagkasunod adlaw, dili malikayan ni Silvia nga maghunahuna mahitungod sa nangagi. Usa siya sa labing una nga mga miyembro sa Simbahan sa El Salvador, ug bisan og ang iyang mga pagbiyahe midala niya sa tibuok kalibotan, puno kini sa gahom nga makita nga ang Simbahan milambo sa iyang yutang natawhan.

Naglingkod sa celestial nga lawak, mitan-aw siya sa palibot diha sa lokal nga mga miyembro nga mipuno sa mga lingkoranan. Daghan nila mas tigulang na ug, sama niya, nabunyagan sa dihang ang Simbahan bag-o pa sa El Salvador. Nagpabilin sila nga matinud-anon sa ilang mga pakigsaad, kasagaran taliwala sa kakabos ug kalisdanan. Ang pipila nila mamahimong mga worker sa ordinansa kon abli na ang templo. Nasayod siya nga nag-ampo sila alang niini nga templo sulod sa daghang katuigan.

Sa dihang si Silvia mipasakop sa Simbahan isip usa ka ten-edyer niadtong 1959, ang labing duol nga templo mao ang Mesa, Arizona—upat ka adlaw nga biyahe. Karon adunay usa ka gatos ka libo nga mga Santos sa El Salvador. Ang Simbahan milambo didto sa mga paagi nga dili mahunahuna ni Silvia sa batan-on pa siya.

Sa dihang higayon na niya aron mamulong, si Silvia mibarog. Bisan og maayo kaayo siya mosulti og Iningles, ang Kinatsila mao ang nagpadayon nga pinulongan nga gigamit sa iyang paghunahuna, pag-ampo, ug pagtinguha sa Espiritu Santo. Atol niini nga pagpahinungod, siya mohatag sa iyang pakigpulong gamit ang iyang lumad nga pinulongan, nga nakapasayon niya sa pagpadangat sa iyang mga pagbati sa kinahiladman. Siya namulong dili lang ngadto sa mga tawo nga naa sa balay sa Ginoo apan ngadto usab sa liboan nga mga Santos diha sa distrito sa templo nga nagtan-aw sa sibya sa pagpahinungod diha sa ilang mga meetinghouse.

“Ang akong kasingkasing napuno sa kalipay ug pasalamat karon,” miingon siya. “Ako mopamatuod kaninyo nga ang mga panalangin nga gisaad kanato diha sa templo tinuod ug dili masukod. Ang templo mao ang balay sa Ginoo. Siya Mismo mibalaan niini. Ang Iyang mga mata ug ang Iyang kasingkasing ania sa kanunay.”


Unom ka semana ang milabay, pagka-Oktubre 2, 2011, ang gipaandar sa gasolina nga generator nagtingog sa meetinghouse sa Luputa sa Democratic Republic of the Congo. Sa sulod, mga duha ka gatos nga mga Santos—lakip ni Willy ug ni Lilly Binene—naglingkod sa atubangan sa telebisyon sa chapel. Sa pipila ka gutlo, ang Dominggo sa gabii nga sibya sa ika-181 nga Tunga sa Tuig nga Kinatibuk-ang Komperensiya sa Simbahan magsugod na, gihubad ngadto sa French—usa sa singkwenta ka pinulongan diin ang komperensiya makita sa mga Santos sa tibuok kalibotan. Mao kadto ang labing una nga kinatibuk-ang komperensiya nga nasinati sa mga miyembro sa Simbahan sa Luputa isip mga miyembro sa usa ka stake sa Zion.

Ang pag-organisar sa Luputa Stake sa milabayng tulo ka bulan dili ikatingala ni bisan kinsa nga pamilyar sa paspas nga pagtubo sa Simbahan diha sa siyudad. Pagka-2008, sa sama nga tuig ang pamilya Binene naselyo sa templo, sobra sa usa ka napulog duha ka gatos nga mga Santos ang nagpuyo sa Luputa. Nianang higayona, walay full-time nga mga misyonaryo nga nagserbisyo didto. Apan sulod sa sunod nga tulo ka tuig, si Willy ug ang ubang mga lider sa Simbahan nakigtambayayong sa matinud-anong mga misyonaryo sa branch aron sobra pa sa nadoble ang gidaghanon sa mga Santos sa ilang district—usa ka paningkamot nga sa walay pagduhaduha gitabangan sa tahas sa Simbahan sa pagdala og limpyo nga tubig ngadto sa siyudad. Ang district gani nagpadala og traynta y kwatro ka full-time nga mga misyonaryo aron moserbisyo sa laing mga parte sa DRC, Africa, ug sa kalibotan.

Sa gihapon, si Willy nasurprisa sa dihang si Elder Paul E. Koelliker ug si Elder Alfred Kyungu sa Seventy mitawag niya nga mahimong presidente sa bag-ong stake. Ang Simbahan sa Luputa adunay pipila ka sinati nga mga lider sa pagkapari, nga ang matag usa nila makahimo sa pagserbisyo isip presidente sa stake. Dili ba panahon na sa uban aron mangulo?

Pagka-Hunyo 26, ang adlaw nga naorganisar ang stake, si Willy mitabang ni Elder Koelliker ug ni Elder Kyungu sa paghatag sa mga tawag sa full-time nga pagmisyon ngadto sa kinse ka batan-ong mga babaye ug mga lalaki sa stake. Human niana, si Willy mipahiyom samtang miposing alang sa paglitrato uban sa grupo. Sa milabayng duha ka dekada, ang kagubot sa etniko ug pagpamatay ang mipalayo niya gikan sa iyang panimalay, mikuha sa iyang kahigayonan nga makaserbisyo og iyang kaugalingong full-time nga misyon alang sa Ginoo. Apan ang iyang katuigan nga gipahinungod sa pagserbisyo sa Simbahan sa Luputa nakatabang nga mahatagan ang bag-ong henerasyon nga mga Santos sa mga oportunidad nga wala niya.

Sa dihang nagsugod na ang sibya sa komperensiya, milingkod si Willy ug naminaw sa mga mamumulong. Kasagaran si Presidente Monson mao ang unang mamumulong sa pagbukas sa komperensiya, apan ang problema sa kahimsog sa panglawas ang nakalangay sa iyang pag-adto sa Conference Center. Human sa tunga-tunga nga himno, hinuon, miduol siya sa pulpito ug gi-welcome ang mga Santos ngadto sa komperensiya uban sa malipayon nga “hello.”

“Kon kita nagkapuliki, ang panahon dali kaayong molabay,” miingon siya, “ug ang miaging unom ka bulan labot gyod ko niana.”

Si Presidente Monson naghisgot sa pagpahinungod sa templo sa El Salvador ingon man sa pagpahinungod pag-usab sa templo sa Atlanta sa habagatang bahin sa Estados Unidos. “Ang pagtukod og mga templo nagpadayong walay hunong, mga kaigsoonan,” miingon siya. “Karon akong pribilihiyo sa pagpahibalo sa daghang bag-ong mga templo.”

Si Willy naminaw og maayo. Karong bag-o, ang mga templo mao ang gihunahuna sa mga lider sa Simbahan sa Luputa. Gani, sa unang komperensiya sa stake diha sa siyudad, daghan sa mga pakigpulong nakasentro sa pagpangandam sa mga Santos sa pagtambong sa balay sa Ginoo. Gawas sa mga Binene, pipila lang sa mga Santos sa Luputa ang nakaadto sa Johannesburg Temple. Bisan kon ang mga passport sayon ra nga makuha sa DRC, ang mga visa sa pagbiyahe ngadto sa South Africa dili sayon. Nagpasabot kini nga daghan sa mga Santos sa DRC natanggong nga naghulat, nabalaka nga ang ilang mga passport ma-expire sa dili pa nila madawat ang visa ug motambong sa templo.

Ang unang templo nga gipahibalo ni Presidente Monson mao ang ikaduha sa siyudad sa Provo, Utah. Bag-ohay lang, ang makasaysayanon nga tabernakulo sa siyudad aksidente nga nasunog, ug ang kalayo mihurot hapit sa tanan gawas sa mga bungbong sa gawas. Karon ang Simbahan nagplano sa pagtukod pag-usab ug usbon ang katuyoan niini isip usa ka balay sa Ginoo.

“Malipayon ko nga mopahibalo sa bag-ong mga templo sa mosunod nga mga lokasyon,” si Presidente Monson mipadayon. “Barranquilla, Colombia; Durban, South Africa; Kinshasa sa Democratic Republic of the Congo; ug—”

Sa dihang nadungog nila ang “Kinshasa,” si Willy ug tanan sa iyang palibot mibarog ug misinggit sa kalipay. Nasurprisa kaayo sila sa balita. Wala madugay, ang Congolese nga mga Santos dili na mabalaka mahitungod sa mga visa sa pagbiyahe o ma-expire ang mga passport. Ang yano nga pagpahibalo sa propeta nakapausab sa tanan.

Walay mga hungihong, walay mga timailhan nga ang Simbahan nagplano sa pagtukod og templo sa DRC. Adunay paglaom lamang—paglaom nga usa ka adlaw ang Ginoo moestablisar sa Iyang balay diha sa ilang yuta.

Karon nahitabo na kini! Sa kataposan nahitabo na kini!

  1. Perkey, Oral History Interview, [00:00:54]–[00:06:48], [00:13:07]–[00:13:55]; Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [July 2023]; Joshua Perkey to Marco Villavicencio, Email, Feb. 7, 2011, Marco Villavicencio and Claudia Villavicencio, Oral History Interviews, CHL; Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [May 2023], 21–28. Mga Hisgotanan: Mga Peryodiko sa Simbahan; Globalisasyon; Ecuador

  2. Joshua J. Perkey, “Hungry for the Word in Ecuador,” Ensign, Feb. 2012, 46–51; Villavicencio, Oral History Interview, 17.

  3. Joshua Perkey to Marco Villavicencio, Email, Feb. 7, 2011, Marco Villavicencio and Claudia Villavicencio, Oral History Interviews, CHL; Perkey, Oral History Interview, [00:07:10]–[00:07:50]; R. Scott Lloyd, “‘One in a Million’ Feature Spotlights Primary Children,” Church News, Feb. 12, 2011, 14; “Danil,” and “Giordayne,” One in a Million, ChurchofJesusChrist.org/media/video; Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [July 2023]; Villavicencio and Villavicencio, Oral History Interview [May 2023], 2, 8, 21–28.

  4. Villavicencio and Villavicencio, Email Interview [July 2023]; “Sair,” One in a Million, ChurchofJesusChrist.org/media/video. Hisgotanan: Primary

  5. Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2023], [21]–[29], [34]–[41]; Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2022], [5], [7]–[11], [15], [23]–[25], [33], [37]–[38]; Emma Hernandez to James Perry, Emails, Oct. 11, 2023; Mar. 14, 2024, Emma Acosta Hernandez and Hector David Hernandez, Oral History Interviews, CHL.

  6. Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2023], [35], [39]–[41]. Hisgotanan: Pagselyo

  7. Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2023], [25], [27], [29], [32]–[33]; Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2022], [5], [11], [17], [19], [24]–[26], [30]–[31], [33], [36]; Emma Hernandez to James Perry, Emails, Sept. 12, 2023; Oct. 11, 2023; Mar. 12, 2024, Emma Acosta Hernandez and Hector David Hernandez, Oral History Interviews, CHL.

  8. Hernandez and Hernandez, Oral History Interview [2023], [25]–[27], [29]–[33]; Hernandez Family at Emma Hernandez’s University Graduation, Mar. 4, 2011, Photograph; Emma Hernandez to James Perry, Email, Sept. 12, 2023, Emma Acosta Hernandez and Hector David Hernandez, Oral History Interviews, CHL.

  9. Thomas S. Monson, “Komperensiya Na Usab,” and Brook P. Hales, “Statistical Report, 2010,” Liahona, Mayo 2011, 4, 6, 29; Monson, Journal, Jan. 31, 2011; Feb. 1, 2011; Mar. 2 and 16, 2011.

  10. Haws, Mormon Image in the American Mind, 172–75, 195–99, 207–38; Shipps, Sojourner, 98–123; Walter Kirn, “The Mormon Moment,” Newsweek, June 5, 2011, newsweek.com. Hisgotanan: Pangpubliko nga mga Relasyon

  11. Haws, Mormon Image in the American Mind, 237–38; Thomas S. Monson, “Gahum sa Priesthood,” Liahona, Mayo 2011, 66; Monson, Journal, Feb. 16, 1999; Mar. 30, 1999; Oct. 8, 1999; May 31, 2006.

  12. NeJaime, “Before Marriage,” 87–172; Russell M. Nelson, “Elder Russell M. Nelson: The Family: The Hope for the Future of Nations,” Church News, Aug. 12, 2009, thechurchnews.com; First Presidency to General Authorities and others, June 20, 2008, in “California and Same-Sex Marriage,” Newsroom, June 30, 2008; “Church Readies Members on Proposition 8,” Newsroom, Oct. 8, 2008, newsroom.ChurchofJesusChrist.org; Young, “Mormons and Same-Sex Marriage,” 159–60.

  13. Young, “Mormons and Same-Sex Marriage,” 161–62; “Catholic Bishop Decries Religious Bigotry against Mormons,” Newsroom, Nov. 7, 2008, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  14. Young, “Mormons and Same-Sex Marriage,” 164–66; “Church Issues Statement on Proposition 8 Protest,” Newsroom, Nov. 7, 2008, newsroom.ChurchofJesusChrist.org; Scott Taylor, “Mormon Church Supports Salt Lake City’s Protections for Gay Rights,” Deseret News, Nov. 10, 2009, deseret.com; “Church Responds to HRC Petition: Statement on Same-Sex Attraction,” Newsroom, Oct. 12, 2010, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  15. God Loveth His Children, 1; “New Pamphlet: ‘God Loveth His Children,’” Church News, Aug. 4, 2007, 5; Doug Andersen and others to Michael Otterson, Jan. 25, 2010; “Gays and Mormons,” Feb. 22, 2010; Doug Andersen to Michael Otterson, Mar. 10, 2010; Paul Pieper to Michael Otterson, Apr. 12, 2011; “Mormon Issues: Sexual Orientation and Identity,” webpage mockup, Mar. 8, 2012; Dallin H. Oaks, “Helping Leaders, Families, and Individuals Deal with Same-Gender Attraction,” Mar. 30, 2012, Public Affairs Department, Michael Otterson Files, CHL.

  16. “Disciples of Christ Love All People,” “True to Beliefs,” and “I Never Stopped Going to Church,” video transcripts, Love One Another: A Discussion on Same-Sex Attraction, Mormons and Gays (website), mormonsandgays.org, capture [21:20:06], Sept. 14, 2016, archived at Wayback Machine, web.archive.org.

  17. Thomas S. Monson, “Sa Pagpanamilit,” Liahona, Mayo 2011, 114.

  18. “Directors’ Council Discussion on Branding,” May 8, 2009, Public Affairs Department, Michael Otterson Files, CHL; “Driving Core Messages for the Church,” Jan. 12, 2010, in Michael Otterson to Quorum of the Twelve, Memorandum, Jan. 13, 2010; Church Messaging Presentation, July 2010, Public Affairs Department, Michael Otterson Files, CHL.

  19. Allred, Journal, Aug. 17, 2011; Chris Morales, “New Temple for El Salvador,” Church News, Nov. 24, 2007, 3; Allred and Allred, Oral History Interview, 7; Allred, Oral History Interview [June 2021], 10; First Presidency to Silvia Allred, Feb. 24, 2011, Relief Society, Silvia Allred Files, CHL.

  20. Beck, Relief Society General Presidency Executive Summary, [6]–[10], [18]–[20], [29]–[32]; Priesthood Executive Council, Minutes and Records, Feb. 9, 2011; Priesthood Executive Council to First Presidency, Memorandum, Mar. 9, 2011, Priesthood Executive Council, Minutes and Records, CHL; Priesthood Department to General Authorities and others, Oct. 5, 2011, Historical Department, Circular Letters, CHL.

  21. Beck, Relief Society General Presidency Executive Summary, [45]–[48]; Allred, Oral History Interview [2023], 13–15.

  22. “Relief Society History Book Proposal,” May 19, 2009, Relief Society, General Presidency Meeting Minutes, CHL; Priesthood Executive Council, Minutes, May 20, 2009; Priesthood Executive Council, Minutes and Records, Jan. 12, 2011; Mar. 22, 2011; Apr. 6, 2011; Beck, Relief Society General Presidency Executive Summary, [41]–[44], [49]–[54]; Sarah Jane Weaver, “Witness of Divine Roles,” Church News, Sept. 10, 2011, 3; Anak nga mga Babaye sa Akong Gingharian, xi–xiv. Hisgotanan: Relief Society

  23. Allred, Oral History Interview [Mar. 2012], 41–42; Allred, Oral History Interview [June 2021], 10–12; Allred, Oral History Interview [2023], 17–18. Hisgotanan: El Salvador

  24. Silvia Allred, Address, San Salvador El Salvador Temple Dedication, Aug. 21, 2011, 1–2, Relief Society, General Presidency Meeting Minutes, CHL; Allred, Oral History Interview [June 2021], 10–13; Allred, Oral History Interview [2023], 18; Jason Swensen, “El Salvador Temple: A Symbol of Peace and Hope,” Church News, Aug. 27, 2011, 6.

  25. Allred, Oral History Interview [June 2021], 13; First Presidency to General Authorities and others, Jan. 28, 2011, First Presidency, Circular Letters, CHL; Silvia Allred, Address, San Salvador El Salvador Temple Dedication, Aug. 21, 2011, 1, 4, Relief Society, General Presidency Meeting Minutes, CHL. Hisgotanan: Mga Pagpahinungod sa Templo ug Mga Pag-ampo sa Pagpahinungod

  26. Willy Binene, Oral History Interview [Dec. 2023]; Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023]; First Presidency to General Authorities and others, Aug. 18, 2011, First Presidency, Circular Letters, CHL.

  27. “Growth of Church in Remote Central Africa Is Remarkable,” Church News, July 23, 2011, 10; “Membership by Branch in the Luputa Democratic Republic of the Congo District for Years 2006–2012,” copy in editors’ possession; Willy Binene, Oral History Interview [Dec. 2023]; Willy Binene and Church Leaders with Newly Called Missionaries, [June 26, 2011], Photograph, Luputa Democratic Republic of the Congo Stake Photographs, CHL.

  28. Monson, Journal, Sept. 30–Oct. 1, 2011; Thomas S. Monson, “Sa Atong Pagkita og Usab,” Liahona, Nob. 2011, 4; “Growth of Church in Remote Central Africa Is Remarkable,” Church News, July 23, 2011, 10; Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023].

  29. Thomas S. Monson, “Sa Atong Pagkita og Usab,” Liahona, Nob. 2011, 5; Cowan and Bray, Provo’s Two Temples, 148–71, 176–79, 185. Usa ka kopya sa painting sa Ikaduhang Pag-anhi ni Kristo nga wala masunog. (Ryan Morgenegg, “Fire Devastates Historic Provo Tabernacle,” Church News, Dec. 25, 2010, 2.)

  30. Thomas S. Monson, “Sa Atong Pagkita og Usab,” Liahona, Nob. 2011, 5; Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023]. Mga Hisgotanan: Democratic Republic of the Congo; Pagtukod og Templo