Vaai Atu i Isi i Tagata e Mafai ona Avea ai i Latou
E tatau ona tatou atiina ae le malosiaga e vaai atu ai i alii, e le o tagata o loo latou i ai i le taimi nei ae o tagata e mafai ona avea ai i latou.
Ou uso e, e faalua i tausaga taitasi ona faatumulia atoatoa lenei Maota Autu ofoofogia mo Konafesi i le au perisitua a le Atua pe a tatou potopoto e faalogologo i savali o musumusuga. O loo i ai se agaga ofoofogia lea e faatumulia ai le sauniga aoao a le au perisitua o le Ekalesia. O lenei agaga e sau mai le Maota Autu mo Konafesi ma ulu atu ai i maota uma o loo potopoto ai atalii o le Atua. Ua tatou lagonaina moni lena agaga i le po nei.
I ni nai tausaga ua mavae, a o lei fausiaina lenei Maota Autu matagofie mo Konafesi, sa auai ai se tagata na asiasi atu i le Lotoa o le Malumalu i le Aai o Sate Leki i se sauniga o le konafesi aoao i le Tapeneko. Sa ia faafofoga i savali a le Usoga. Sa ia faalogo ma le totoa i tatalo. Sa ia faalogo i musika matagofie a le Aufaipese a le Tapeneko. Sa maofa o ia i le mamalu o le okeni ofoofogia a le Tapeneko. Ina ua maea le sauniga sa lagona atu e se tasi o ia o faapea mai, “Ou te tuu atua mea uma ou te maua pe a ou iloaina e moni mea na tautalagia e na failauga i le asō.” O le uiga o lana saunoaga, “Maimau pe ana i ai sa’u molimau o le talalelei.”
E matuai leai lava se mea i lenei lalolagi o le a aumaia se mafanafana ma se fiafiaga sili atu nai lo se molimau o le upumoni. E ui lava i le eseese o malolosi o molimau, ae ou te talitonu o loo i ai i alii uma po o alii talavou uma o loo i ai iinei i le po nei se molimau. Afai e te lagona e te lei mauaina lava se molimau malosi o loo e manao i ai, ou te apoapoai atu ia te oe ia e galue ina ia e maua lena molimau. Afai e malosi ma mauaa, galue ia faatumauina i lena ala. Ua matuai faamanuiaina lava i tatou i le i ai o se malamalama o le upumoni.
O la’u savali i le po nei, uso e, e faapea, e matua anoanoai tagata e itiiti pe leai foi se molimau i le taimi nei, peitai, o loo latou naunau ina ia maua lena molimau pe afai tatou te naunau e faia se taumafaiga e faasoa atu a tatou lava molimau ma fesoasoani ia i latou ia suia. I nisi tulaga e mafai ona tatou tuuina atu se uunaiga mo se suiga. O le a ou talanoa muamua atu ia i latou o tagata o le ekalesia ae e le o tuuto atoatoa i le talalelei i le taimi nei.
I le tele o tausaga ua mavae, i se konafesi faale-eria i Helsinki, Finelani, sa ou faalogo ai i se savali mamana, musuia ma e manatua pea sa tuuina mai i se sauniga a tina ma afafine. E le o galo lava ia te au lena savali, e ui ua toeitiiti atoa le 40 tausaga ua tea talu ona ou faalogo i ai. Faatasi ai ma le tele o upumoni sa talanoa i ai le failauga, sa ia faapea mai e manaomia e se tamaitai ona ta’u atu ia te ia e lalelei o ia. E manaomia ona ta’u atu ia te ia e faatauaina o ia. E manaomia ona ta’u atu ia te ia e le faatauvaa o ia.
Uso e, ou te iloa o alii e faapena foi e pei o tamaitai i lenei tulaga. E manaomia ona ta’u mai ia i tatou e i ai so tatou taua, tatou te mafaia se mea ma e le faatauvaa i tatou. E manaomia ona tuu mai ia i tatou se avanoa e auauna atu ai. Mo na tagata o le ekalesia ua le o toe toaaga pe ua faatuutuu ma ua leai se naunautaiga, e mafai ona tatou saili atu ma le agaga tatalo i nisi o auala e aapa atu ai ia i latou. O le talosagaina o i latou e auauna atu i ni nai mea e gafatiaina atonu o le a avea ma pogai latou te manaomia e toe malolosi mai ai ma toaaga. Ae o na taitai o e mafai ona fesoasoani atu i lenei tulaga, o nisi taimi e le fia mananao ai e faia lea mea. E manaomia ona tatou manatua pea o tagata e mafai ona sui. E mafai ona latou lafoai ni mausa leaga. E mafai ona latou salamo mai solitulafono. E mafai ona latou umia ma le agavaa le perisitua. Ma e mafai ona latou auauna atu ma le filiga i le Alii. Sei ou tuuina atu ni nai faataitaiga.
Ina ua faatoa avea lava au ma uso o le Korama a Aposetolo e Toasefululua, sa ou maua le avanoa e faatasi ai ma Peresitene N. Eldon Tanner, o se fesoasoani ia Peresitene Tavita O. MaKei, i se konafesi faalesiteki i Alberta, Kanata. I le taimi o le sauniga, sa faitau atu ai e le peresitene o le siteki ia igoa o uso e toafa ua agavaa mo le faauuina o ni toeaina. O alii nei sa silafia e Peresitene Tanner, aua sa nofo ai o ia i se tasi taimi i lena eria. Ae sa silafia ma manatua e Peresitene Tanner i latou i o latou olaga sa i ai muamua ma na te leiloaina ua suia o latou olaga ma ua agavaa atoatoa e avea ma ni toeaina.
Sa faalau e le peresitene o le siteki le igoa o le alii muamua ma fai atu ia te ia e tulai mai. Sa musumusu mai Peresitene Tanner ia te au, “Vaai atu ia te ia. Ou te lei mafaufauina o le a faauu o ia.” Sa faalau e le peresitene o le siteki le igoa o le alii lona lua, ma ia tulai ae. Sa toe eu lemu au e Peresitene Tanner ma faailoa mai lona maofa. Ma sa faapena ai lava i uso uma e toafa.
Ina ua maea le sauniga, sa ma maua ma Peresitene Tanner le avanoa e faamalo ai i nei uso e toafa. Sa latou faaali mai e mafai ona suia tagata.
I le vaitau o le 1940 ma le 1950, sa lauiloa ai se leoleo o se falepuipui i Amerika, o Clinton Duffy, mo ana taumafaiga ia toe faaleleia alii i totonu o lana falepuipui. Sa fai mai se tasi o faitioga, “E te leiloa o nameri e le mafai ona suia o latou tulaga?”
Sa tali atu Leoleo Duffy, “E tatau ona e iloa ou te le o galue ma ni nameri. O loo ou galue i tagata, ma e suia tagata i aso uma.”1
I le tele o tausaga talu ai sa ou maua ai se avanoa e galue ai o se peresitene o le Misiona a Kanata. O iina sa i ai se matou paranesi e toalaiti lava le au perisitua. Sa i ai lava se faifeautalai e pulefaamalumalu i le paranesi. Sa ou maua se uunaiga malosi e manaomia ona i ai se tagata o le au paia e pulefaamalumalu i le paranesi iina.
Sa i ai se tagata matua i le paranesi o se tiakono i le Perisitua Arona ae sa le auai pe lei lava foi lona auai ina ia siitia ai le perisitua. Sa musuia au e valaau o ia e avea ma peresitene o le paranesi. Ou te manatua pea le aso sa faia ai le ma faatalanoaga ma ia. Sa ou tau atu ia te ia ua musuia au e le Alii e valaau o ia e avea ma peresitene o le paranesi. Ina ua maea le tele o lona faatautee, ma le tele o le faamalosiauga a lona faletua, sa ia faailoa mai ai loa o le a ia galue. Sa ou faauuina o ia o se ositaulaga.
O le amataga fou lena mo lea alii. Sa vave lava ona faatulagaina lona olaga, ma sa ia faamautinoa mai ia te au o le a ia ola i poloaiga e pei ona faamoemoeina o ia e ola ai. I ni nai masina mulimuli ane sa faauuina o ia o se toeaina. Mulimuli ane sa malaga o ia ma lona faletua ma le aiga i le malumalu ma faamauina ai. Sa faamisiona le la fanau ma faaipoipo i le maota o le Alii.
O nisi taimi o le faailoa atu i o tatou uso o loo manaomiaina ma faatauaina i latou e mafai ona fesoasoani ia i latou e laa atu ai i le tuuto ma le toaaga atoa. E mafai ona moni lenei mea i e umiaina le perisitua e tusa lava po o le a le matua. O lo tatou tiutetauave lea ia tuu atu ia i latou ni avanoa e ola ai e pei ona tatau ai. E mafai ona tatou fesoasoani ia i latou ia faatoilalo o latou vaivaiga. E tatau ona tatou atiina ae le malosiaga e vaai atu ai i alii, e le o tagata o loo latou i ai i le taimi nei ae o tagata e mafai ona avea ai i latou pe a latou mauaina ni molimau o le talalelei a Keriso.
Sa i ai se taimi sa ou auai ai i se fonotaga i Leadville, Colorado. O Leadville e taatia i le maualuga e silia ma le 10,000 futu (3,000 m). Ou te manatua lena fonotaga patino ona o le maualuga tele o le nofoaga, ae ou te manatua foi le mea sa tupu ai i lena afiafi. Sa na o sina vaega toalaiti o le au perisitua sa i ai. Sa pei foi o le paranesi i le Misiona a Kanata, sa pulefaamalumalu ai foi se faifeautalai ma o le tulaga lava lena sa i ai.
O lena po sa matagofie le matou fonotaga, ae a o matou usuina le pese faaiu, na oo mai le musumusuga e ao ona i ai se peresitene o le paranesi i le lotoifale e pulefaamalumalu. Sa ou faliu atu i le peresitene o le misiona ma fesili atu, “Pe le o i ai se tasi iinei e mafai ona pulefaamalumalu—se alii i le lotoifale?”
Sa ia tali mai, “Ou te le iloa se tasi.”
I le taimi a o usuina lena pese, sa ou tilotilo ma le totoa i alii sa nonofo i laina e tolu muamua. Sa foliga mai na taulai atu lo’u gauai i se tasi o uso. Sa ou fai atu i le peresitene o le misiona, “Faamata e mafai ona avea o ia ma peresitene o le paranesi?”
Sa ia tali mai, “Ou te leiloa. Masalo e mafai.”
Sa ou fai atu, “Peresitene, o le a ou ave o ia i totonu o le isi potu ma faatalanoa o ia. Ia e saunoa atu pe a uma le pese faaiu seia ma toe foi mai.”
Ina ua ma toe savavali atu i le potu, sa faaiu e le peresitene o le misiona lana molimau. Sa ou tuu atua le igoa o le uso e avea ma peresitene fou o le paranesi. Talu mai lena lava aso, ua i ai lava se tagata i le lotoifale i Leadville, Colorado, e taitaia le iunite iina.
O le mataupu faavae lava lea e tasi, uso e, e faaaoga foi ia i latou e lei avea ma ni tagata o le ekalesia. E tatau ona tatou atiina ae le malosiaga e vaai atu ai i alii, e le o tagata o loo i ai ae o tagata o le a mafai ona avea ai i latou pe a avea i latou ma tagata o le Ekalesia, pe a i ai sa latou molimau o le talalelei, ma pe a ogatusa o latou olaga ma ona aoaoga.
I le tausaga e 1961 sa faia ai se konafesi i le lalolagi atoa mo peresitene o misiona, ma sa aumai uma ai peresitene o misiona o le Ekalesia i le Aai o Sate Leki mo na fonotaga. Sa ou sau i le Aai o Sate Leki mai lau misiona i Toronto i Kanata.
I se tasi o fonotaga patino, na faatoa foi mai ai N. Eldon Tanner, o le sa avea ma Fesoasoani i le Korama a le Toasefululua, mai lona uluai aafiaga a o pulefaamalumalu i le misiona i Peretania Tele ma Europa i sisifo. Sa ia faamatalaina se faifeautalai o le sa avea ma se faifeautalai sa matua sili ona faamanuiaina i faifeautalai uma lea sa la feiloai i faatalanoaga sa ia faatautaia. Sa ia fai mai a o ia faatalanoaina lena faifeautalai, na ia fai atu ia te ia, “Ou te manatu o tagata uma sa e papatisoina na o mai i le Ekalesia o ni tagata sa faafesootai mai.”
Sa tali mai le alii talavou, “Leai, sa matou maua i latou uma e ala i le talai tu’itu’i.”
Sa fesili atu Uso Tanner ia te ia po o le a se mea sa ese ai e uiga i lana auala—aisea na matua tulaga ese ai le manuia ae sa le faapena isi. Sa fai mai le alii talavou sa ia taumafai e papatiso tagata uma sa ia feiloai i ai. Sa ia fai mai afai na te tuitui atu i le faitotoa ma vaaia se alii o ulaula se sikā ma ofu i ni lavalava tuai ma foliga mai e le naunau i soo se mea—aemaise lava i mea tau lotu—o le a vaai faalemafaufau le faifeautalai i le tulaga o le a foliga i ai lea alii i nisi tulaga o le a ese mai ai. I lona mafaufau na te vaai ai ia te ia ua sele mama lana soesa ma o loo ofuina se ofutino paepae ma se ofuvae paepae. Ma sa mafai ona vaaia e le faifeautalai ia lava o taitai atu lena alii i le vai o le papatisoga. Sa ia fai mai, “Pe a ou vaai atu i se tasi i lena ala, ou te maua le malosi e tuu atu ai lau molimau ia te ia i se ala e mafai ai ona pai atu i lona loto.”
Ua ia i tatou le tiutetauave e vaai atu ai i a tatou uo, a tatou paaga, o tatou tuaoi i lenei ala. Ou te toe fai atu, ua ia i tatou le tiutetauave e vaai atu ai i tagata, e le o le tagata o loo latou i ai ae o tagata e mafai ona avea ai i latou. Ou te augani atu ia te outou ia mafaufau ia i latou i lenei ala.
Uso e, sa tau mai e le Alii ia i tatou se mea e uiga i le taua o lenei perisitua o loo tatou umia. Sa Ia tau mai ia i tatou e faapea tatou te mauaina faatasi ma se tautoga ma se feagaiga. Sa Ia tuu mai ia i tatou se faatonuga lea e tatau ona tatou faamaoni ma tumau ai i mea uma tatou te maua, ma ua ia i tatou le tiutetauave e tausia ai lenei feagaiga e oo lava i le iuga. Ona foai mai ai lea e le Tama o mea uma o ia te Ia ia i tatou.2
O le lototele o le upu lea e tatau ona tatou faalogo i ai ma taofimau i o tatou loto—le lototele tatou te fulitua ai i faaosoosoga, le lototele e sii ai o tatou leo e molimau atu ai i tagata uma tatou te feiloai, i le manatuaina e tatau ona maua e tagata uma se avanoa e faalogo ai i le savali. E le o se mea faigofie lea mo le toatele e fai. Ae e mafai ona tatou talitonu i upu a Paulo ia Timoteo:
“Aua ua le foaiina mai e le Atua ia te i tatou le Agaga e mata’u ai, a o le Agaga e faamalosi ai, ma alofa ai, ma mafaufau tonu ai.
“O lenei, aua e te mā i le molimau i lo tatou Alii.”3
Ia Me o le 1974 sa ma i ai ma Uso John H. Groberg i Atumotu o Toga. Sa i ai so ma taimi faatulagaina e asiasi ai i le tupu o Toga, ma sa matou feiloai ma ia i se sauniga aloaia. Sa matou feiloai i tulaga faaaloalo masani. Peitai, ae ma te lei tuumuli, sa tau atu e John Groberg se mea sa lei masani ai. Sa ia fai atu, “Lau Afioga, e tatau ona avea moni lava oe ma se Mamona atoa ai ma au auauna, aua o le a matua foia ai ou faafitauli ma o latou faafitauli.”
Sa matua ata fiafia le tupu ma tali mai, “John Groberg, masalo e sao oe.”
Sa ou mafaufau i le Aposetolo o Paulo i luma o Akeripa. Sa ou mafaufau i le tali a Akeripa i le molimau a Paulo: “O se mea itiiti ona e faaliliuina lea o au e fai ma Kerisiano.”4 Sa i ai ia Uso Groberg le lototele e tuu atu ai lana molimau i se tupu.
O le po nei e faitau afe i tatou o loo auauna atu i le taimi atoa i le Alii o ni Ana faifeautalai. I se tali i se valaauga, ua latou tuua ai o latou aiga, auaiga, uo, ma aoga ae o atu e auauna. E fesiligia e i latou e lē malamalama le fesili: “Aisea latou te tali atu ai ma le naunautai ma loto e foai atu le tele o mea?”
E mafai ona tali atu a tatou faifeautalai i upu a Paulo, lena faifeautalai silisili o anamua: “Aua afai ou te folafola le tala lelei, e le se mea lea ou te mitamita ai, aua ua leai sa’u faitalia i lea mea; oi talofa foi ia te au, pe a ou le folafolaina le tala lelei!”5
O loo i ai i tusitusiga paia le folafolaga aupito sili ona fitoitonu, le tiutetauave aupito sili ona noatia, le poloaiga aupito sili ona tuusao ua tuuina mai e ala mai i le Alii toetu ina ua faaali atu o Ia i Kalilaia i soo e toasefulutasi. Sa Ia fetalai mai:
“Ua tuuina mai ia te au le pule uma lava i le lagi ma le lalolagi.
“O lenei, ia outou o atu e fai nuu uma lava ma soo, ma papatiso atu ia te i latou i le suafa o le Tama, ma le Atalii, ma le Agaga Paia:
“Ia outou aoao atu ia te i latou ia tausi i mea uma ua ou fai atu ai ia te outou; faauta foi, ou te ia te outou i aso uma lava, e oo lava i le gataaga o le lalolagi.”6
O le poloaiga paia, ua o mai faatasi ma lana folafolaga mamalu, o la tatou anavatau lea o le asō, e pei lava foi ona i ai i le taulotoaiga o taimi. O le galuega faafaifeautalai o se vaega autu o Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai. Sa i ai lava, ma o le a i ai pea. E pei ona tautino mai e le Perofeta o Iosefa Samita: “I mea uma ua talanoaina, o le tiute aupito silisili ma taua o le talai atu lea o le Talalelei.”7
I totonu o le lua tausaga puupuu, o faifeautalai faamisiona uma o loo auauna i le taimi nei i lenei autau mamalu a le Atua o le a faamaeaina a latou galuega faamamaluina ma o le a toe foi atu i o latou aiga ma ē pele. O e e suitulaga ia i latou o loo maua i le po nei i e o loo umiaina le Perisitua Arona o le Ekalesia. Alii talavou, ua outou sauni ea e tali mai? Ua outou naunau ea e galulue? Ua outou saunia ea e auauna atu?
Sa aoteleina e Peresitene Teila ia agavaa: “O ituaiga o alii tatou te mananao i ai e avea ma ē e tauaveina lenei savali o le talalelei o ni alii e faatuatua i le Atua; ni alii e faatuatua i la latou tapuaiga; ni alii e faamamaluina o latou perisitua; … ni alii e faatumulia i le Agaga Paia ma le mana o le Atua[;] … ni alii o le mamalu, amiosao, amiomama ma le paia.”8
Uso e, ua poloaiina i tatou taitoatasi e faasoa atu le talalelei a Keriso. Pe a ogatasi o tatou olaga ma tulaga faatonuina a le Atua lava Ia, o i latou o loo tatou uunaiaina o le a le gagana lava i nei upu faavauvau: “Ua mavae ona po o le seleselegasaito, ua uma le tausaga vevela, a e le faaolaina i tatou.”9
O le Leoleo Mamoe atoatoa o agaga, le faifeautalai na togiolaina tagata, na Ia tuu mai ia i tatou Lana faamautinoaga:
“Ma afai e faapea lua te galulue i o oulua aso uma i le alagaina o le salamo i lenei nuu, ma aumai, na o se agaga e toatasi ia te au, e matua tele lava lo oulua olioli faatasi ma ia i le malo o lo’u Tama!
“Ma o lenei, afai o le a tele lo oulua olioli faatasi ma se agaga e toatasi na oulua aumai ia te au i le malo o lo’u Tama, e matua tele atu lo oulua olioli pe afai lua te aumai ni agaga e toatele ia te au!”10
Ona o Ia o le na fetalaia nei upu, ou te tautino atu ai la’u molimau patino. O Ia o le Alo o le Atua, lo tatou Togiola, ma lo tatou Faaola.
Ou te tatalo ina ia tatou maua le lototele e faaloaloa atu ai le lima faaaumea, le naunautaiga e taumafai ma saga taumafai ai pea, atoa ai ma le lotomaualalo o loo manaomia e saili ai le taitaiga mai lo tatou Tama a o tatou faataunuuina lo tatou tiutetauave e faasoa atu le talalelei. Ua i o tatou luga le tiutetauave, uso e. I le suafa o Iesu Keriso, amene.