Step 1

Pagkamatinuoron

Mahinungdanong Baruganan: Dawata nga ikaw, sa imong kaugalingon, walay gahum sa pagbuntog sa imong pagkaadik ug ang imong kinabuhi dili na makontrolar.

Daghan kanamo nagsugod sa among pagkaadik tungod sa pagkakuryuso. Pipila kanamo nalambigit tungod sa makatarunganon nga panginahanglan sa preskripsyon nga druga o isip buhat sa tinuyo nga pagsupak. Daghan ang misugod niini nga dalan sa dihang bata pa kaayo. Bisan unsa pa ang among motibo sa pagsugod ug among mga kahimtang, among nadiskubrihan sa wala madugay nga ang pagkaadik wala lang mowagtang sa pisikal nga kasakit. Makapadasig kini o makapaminos sa mga sakit nga pagbati. Mitabang kini kanamo nga makalikay sa mga problema nga among giatubang—o maoy among pagtuo. Sa mubong higayon, mibati kami nga gawasnon sa kahadlok, kabalaka, kamingaw, kawalay kadasig, pagmahay, o kalaay. Apan tungod kay ang kinabuhi puno sa mga kondisyon nga nag-aghat niini nga matang sa mga pagbati, mas permi na kaming modangop ngadto sa among pagkaadik. Sa gihapon, kadaghanan namo napakyas sa pag-ila o pag-angkon nga nawad-an na kami sa abilidad sa among kaugalingon sa pagsukol ug paghunong. Si Presidente Russell M. Nelson sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles miobserbar: “Ang pagkaadik motugyan sa umaabut nga kagawasan sa pagpili. Pinaagi sa mga kemikal, ang tawo literal nga dili na makonektar sa iyang kaugalingong kabubut-on” (sa Conference Report, Okt. 1988, 7; o sa Ensign, Nob. 1988, 7).

Ang mga tawo nga nagumon sa mga gawi nga makaadik panagsa ra moangkon nga naadik. Aron malimud ang gibug-aton sa among kahimtang ug makalikay nga mamatikdan ug ang mga sangputanan sa among mga pagpili, naningkamot kami nga mapaminos o matago ang among mga gawi. Wala kami makaamgo nga sa among paglimbong sa uban ug sa among kaugalingon, migrabe ang pagkagumon namo sa among pagkaadik. Samtang misamut ang among pagkawalay mahimo sa pagkaadik, daghan kanamo nangitag sayop sa pamilya, mga higala, mga lider sa Simbahan, ug gani sa Dios. Nag-anam kagrabe ang among pag-inusara, nga gipahimulag ang among kaugalingon gikan sa uban, ilabi na sa Dios.

Sa dihang kami, isip mga adik, midangop ngadto sa mga bakak ug pagkasekreto, nanghinaut nga ipangatarungan ang among kaugalingon o basulon ang uban, nahimo kaming huyang sa espirituhanong paagi. Sa matag buhat sa pagkadili matinuoron, gigapos namo ang among kaugalingon sa “linino nga pisi” nga sa wala madugay nahimong sama kalig-on sa mga kadena (tan-awa sa 2 Nephi 26:22). Unya miabut ang panahon nga kinahanglang moatubang na kami sa reyalidad. Dili na namo matago ang among mga pagkaadik pinaagi sa pagsulti og dugang pa nga bakak o pinaagi sa pag-ingon, “Dili ingon niana kangil-ad!”

Usa ka minahal, usa ka doktor, usa ka huwes, o usa ka eklesyastikal nga lider misulti kanamo sa kamatuoran nga dili na namo ikalimud—ang pagkaadik miguba sa among kinabuhi. Sa dihang matinuoron namong gitan-aw ang nangagi, giangkon namo nga walay bisan usa nga among gisulayan mismo ang misaler. Among giangkon nga ang pagkaadik misamot lang hinoon. Among naamguhan sa unsang paagi ang among pagkaadik miguba sa mga relasyon ug gitangtangan kami sa tanang pagbati nga kami adunay bili. Niining puntoha, among gibuhat ang unang lakang ngadto sa kagawasan ug pagkaayo pinaagi sa pagkakaplag og kaisug sa pag-angkon nga wala lang kami mag-atubang og usa ka problema o ngil-ad nga gawi. Sa katapusan giangkon namo ang kamatuoran nga lisud na idumala ang among kinabuhi ug nga kami nagkinahanglan og tabang sa pagbuntog sa among pagkaadik. Ang nakanindot niining matinuorong pagkaamgo sa kapildihan mao nga sa katapusan ang pagkaayo nagsugod na.

Ang propeta sa Basahon ni Mormon nga si Ammon yano nga mipahayag sa kamatuoran nga among nadiskubrihan sa dihang sa katapusan nagmatinuoron kami sa among kaugalingon:

“Ako wala manghambog sa akong kaugalingon nga kusog, ni sa akong kaugalingon nga kaalam; apan tan-awa, ang akong hingpit nga kalipay napuno, oo, ang akong kasingkasing tugob sa hingpit nga kalipay, ug ako maglipay diha sa akong Dios.

“Oo, ako nasayud nga ako walay bili; ingon sa akong kusog ako mahuyang; busa ako dili manghambog sa akong kaugalingon, apan ako manghambog sa akong Dios, kay diha sa iyang kusog ako makahimo sa tanan nga mga butang” (Alma 26:11–12).

Mga Lakang nga Buhaton

Mahimong matinguhaon sa paghunong

Bisan tuod ang pagkaadik sa mga tawo managlahi, pipila ka mga kamatuoran, sama niini, dili gayud mausab—walay magsugod kon wala ang pagbuot sa indibidwal nga sugdan kini. Ang kagawasan gikan sa pagkaadik ug kalimpyo magsugod sa gamay kaayo nga kidlap sa kabubut-on. Ang katawhan moingon nga ang mga tawo sa katapusan mahimong andam sa paghunong kon ang kasakit sa problema mas grabe pa kay sa kasakit sa solusyon. Miabut ka ba niana nga punto? Kon wala pa ug nagpadayon ka sa imong pagkaadik, siguradong moabut ka niana nga punto tungod kay ang pagkaadik usa ka magkadako nga problema. Sama sa nagkasamot nga sakit, mokutkut kini sa imong abilidad sa paglihok nga normal.

Ang bugtong kinahanglanon aron masugdan ang pagkaayo mao ang tinguha nga mohunong sa mga binuhatan sa pagkaadik. Kon gamay pa ug dili makanunayon ang imong tinguha karon, ayaw kabalaka. Motubo kini!

Ang ubang mga tawo nakahibalo sa panginahanglan nga mahimong gawasnon gikan sa pagkaadik apan dili pa andam nga magsugod. Kon anaa ka niana nga sitwasyon, tingali makasugod ka pinaagi sa pag-angkon sa imong pagkadili andam ug sa paghunahuna sa epekto sa imong pagkaadik. Mahimo nimong ilista kon unsay importante kanimo. Tan-awa ang imong pamilya ug sosyal nga relasyon, ang imong relasyon ngadto sa Dios, ang imong espirituhanong kalig-on, ang imong abilidad sa pagtabang ug pagpanalangin sa uban, ang imong panglawas. Dayon pangitaa ang sukwahi tali sa unsay imong gituohan ug gilauman ug sa imong gawi. Ikonsiderar kon sa unsang paagi ang imong mga binuhatan makadaot sa unsay imong gihatagan og bili. Mahimo ka nga mag-ampo nga ang Ginoo motabang kanimo nga makita ang imong kaugalingon ug imong kinabuhi sama sa Iyang pagkakita niini—uban sa tanan nimong balaan nga potensyal—ug unsay imong girisgo sa pagpadayon sa imong pagkaadik.

Ang pagkahibalo kon unsay mawala kanimo kon magpadayon ka sa imong pagkaadik makatabang nimo nga makakaplag og tinguha nga mohunong. Kon makakaplag ka bisan gamay lang kaayo nga tinguha, may luna ka na sa pagsugod sa step 1. Ug sa imong pag-uswag diha sa mga lakang niini nga programa ug makakita sa mga kausaban nga moabut sa imong kinabuhi, ang imong tinguha motubo.

Kalimti ang garbo ug tinguhaa ang kamapainubsanon

Ang garbo ug ang kamatinuoron dili dungan nga maanaa. Ang garbo usa ka ilusyon ug importante nga elemento sa tanan nga pagkaadik. Ang garbo motuis sa kamatuoran mahitungod sa mga butang kon unsa kini karon, unsa kini kaniadto, ug unsa kini sa umaabut. Dako kini nga babag sa imong pagkaayo. Si Presidente Ezra Taft Benson mipasabut sa garbo:

“Ang garbo usa gayud ka wala masabti nga sala. …

“Kadaghanan nato naghunahuna sa garbo isip paghunahuna lang sa kaugalingon, pagkamaakohon, pagkahambugero, pagkaarogante, o pagkamapahitas-on. Kining tanan mga elemento sa sala, apan ang pinakasentro, o ang kinauyukan, wala pa.

Ang klarong ebidensya nga anaa ang garbo mao ang pagdumot—pagdumot sa Dios ug sa atong isigkatawo. Ang pagdumot nagpasabut sa ‘kalagot, pagkamasupakon, o matang sa pagsukol.’ Kini ang gahum diin si Satanas buot nga modumala kanato.

“Ang garbo adunay kinaiya sa pagpakigtigi. Atong gipakigtigi ang atong kabubut-on ngadto sa kabubut-on sa Dios. Kon atong itumong ang atong garbo ngadto sa Dios, kini diha sa diwa nga “ang akong pagbuot ug dili imo ang matuman.” …

“Ang pakigtigi sa atong kabubut-on ngadto sa kabubut-on sa Dios moresulta sa mga tinguha, kahinam, ug mainit nga mga pagbati nga dili mapugngan (tan-awa sa Alma 38:12; 3 Nephi 12:30).

Ang mga mapahitas-on dili makadawat sa awtoridad sa Dios nga mohatag og direksyon sa ilang kinabuhi (tan-awa sa Helaman 12:6). Ilang gipakigtigi ang ilang panglantaw sa kamatuoran batok sa talagsaong kahibalo sa Dios, ang ilang mga abilidad batok sa gahum sa priesthood sa Dios, ang ilang mga nahimo batok sa Iyang talagsaong mga buhat” (sa Conference Report, Abr. 1989, 3–4; o Ensign, Mayo 1989, 4).

Samtang mahimo kang andam sa paghunong ug pag-angkon sa mga problema nga imong giatubang, sa hinay-hinay ang imong garbo mapulihan sa kamapainubsanon.

Angkuna ang problema; pangayo og tabang; tambong sa mga miting

Sa dihang nagpatuyang kami sa among pagkaadik, among gibakakan ang among kaugalingon ug ang uban. Apan dili gayud kami makailad sa among kaugalingon. Nagpakaaron-ingnon kami nga ok ra, puno sa paisug-isog ug pangatarungan, apan sa sulod kanamo nasayud kami. Ang Kahayag ni Kristo padayon nga nagpahinumdom kanamo. Nasayud kami nga midailos na kami diha sa danglog nga bakilid padulong sa nagkadako nga kasub-anan. Ang paglimud niini nga kamatuoran lisud kaayong buhaton nga sa katapusan ang pag-angkon nga kami adunay problema usa ka dakong kahupayan. Sa kalit lang, mihatag kami og gamay nga agianan aron makasulod ang paglaum. Sa dihang miangkon kami nga kami adunay problema ug nahimo kaming andam sa pagtinguha og suporta ug tabang, gihatagan namo og luna kana nga paglaum aron motubo. Andam na dayon kami sa paghimo sa sunod nga lakang sa pagtambong og recovery meeting.

Ang pag-apil sa usa ka support group o recovery meeting tingali dili mahimo alang sa tanan. Kon dili ka makatambong og recovery meeting, makasunod gihapon ka sa matag lakang, nga dunay ginagmay nga mga kausaban, samtang makigtrabaho ka sa imong bishop o sa maayong pagkapili nga propesyonal nga magtatambag.

Kon makahimo ka sa pagtambong og recovery meeting, makatabang kini kanimo sa labing minos duha ka mga rason. Una, dinhi nga mga miting magtuon ka sa piho nga mga baruganan sa ebanghelyo nga, kon gamiton, makatabang kanimo sa pag-usab sa imong batasan. Si Presidente Boyd K. Packer, Presidente sa Korum sa Napulog Duha mitudlo: “Ang pagtuon sa mga doktrina sa ebanghelyo mas dali nga makapalambo sa pamatasan kay sa pagtuon bahin sa pamatasan aron mapalambo kini. Ang pagtutok sa usa ka butang inubanan sa dili takus nga kinaiya moresulta sa dili takus nga kinaiya. Mao nga gihatagan gayud nato og gibug-aton ang pagtuon sa mga doktrina sa ebanghelyo” (sa Conference Report, Okt. 1986, 20; o Ensign, Nob. 1986, 17). Ikaduha, kini nga mga miting maoy dapit aron makigpundok sa uban nga nagtinguha og pagkaayo ug niadtong nagsubay na niini nga dalan ug maoy buhi nga pagpamatuod sa kaepektibo niini. Sa mga recovery meeting makakaplag ka og pagsabut, paglaum, ug suporta.

Pagtuon ug Pagsabut

Ang pagtuon sa mga kasulatan ug mga pamahayag sa mga lider sa Simbahan makatabang kanimo nga masugdan ang imong pagkaayo. Kini nga pagtuon mopalambo sa imong panabut ug motabang kanimo nga makat-on.

Makagamit ka sa mga kasulatan, mga pamahayag, ug mga pangutana nga nagsunod alang sa mainampuong personal nga pagtuon, sa pagsulat, ug sa diskusyon sa grupo. Ang paghunahuna nga mosulat tingali makahadlok nimo, apan ang pagsulat usa ka gamhanan nga himan alang sa pagkaayo. Makahatag kini kanimo og panahon sa pagpamalandong; makatabang kini kanimo nga i-focus ang imong hunahuna; makatabang kini kanimo nga makakita ug makasabut sa mga isyu, mga hunahuna, ug mga gawi kalabut sa imong pagkaadik. Kon magsulat ka, may rekord ka usab sa imong mga hunahuna. Samtang mouswag ka diha sa mga lakang, makahimo ka sa pagsukod sa imong pag-uswag. Sa pagkakaron, pagmatinuoron lang ug sinsero samtang magsulat ka sa imong mga gihunahuna, mga pagbati, ug mga impresyon.

Gilibutan sa mga tintasyon

“Ako gilibutan, tungod sa mga pagtintal ug ang mga sala sayon nga mohasol kanako.

“Ug kon ako magtinguha sa pagmaya, ang akong kasingkasing mag-agulo tungod sa akong mga sala; bisan pa niana, ako nasayud kang kinsa ako mosalig.

“Ang akong Dios mao ang akong kaabag; siya nag-agak kanako sa akong mga kasakit sa kamingawan; ug siya nanalipod kanako diha sa ibabaw sa mga katubigan sa dakong lawod.

“Siya mitagbaw kanako sa iyang gugma, gani hangtud sa pagkaugdaw sa akong unod” (2 Nephi 4:18–21).

Gibati ba nimo nga nalibutan o nalit-ag? Kanus-a man ka kasagaran nga mibati og ingon niini?
Unsa nga mga sitwasyon o mga pagbati ang nakapaluya kanimo aron monunot ka sa pagkaadik?
Sa dihang nabug-atan si Nephi, asa man niya gibutang ang iyang pagsalig? Unsay imong mabuhat aron mobutang og dugang pagsalig sa Ginoo?

“Ako nasayud “nga ang tawo walay bili”

“Nahinabo nga kini sulod sa daghan nga mga takna sa wala pa si Moises makadawat pag-usab sa iyang kinaiyanhon nga kusog sama sa tawo; ug siya miingon ngadto sa iyang kaugalingon: Karon, tungod niini nga katuyoan ako nasayud nga ang tawo walay bili, diin nga butang ako wala gayud makahunahuna” (Moises 1:10).

Giunsa ni Moises paghulagway ang iyang kaugalingon kon itandi sa Dios?
Sa unsang paagi ang gamay nga bata mahimong bililhon kaayo ug sa gihapon walay bili kon itandi ngadto sa iyang mga ginikanan?
Sa unsang paagi nga ikaw walay bili kon wala kay tabang sa Dios?
Sa unsang paagi nga ikaw bililhon kaayo?
Isulat kon sa unsang paagi ang pag-ila sa imong pagkawalay mahimo sa pagbuntog sa imong pagkaadik nga ikaw ra moresulta sa imong pag-angkon sa imong pagkawalay bili ug mahimong sama sa usa ka bata.

Kagutom ug kauhaw

““Bulahan ang mga gigutom ug giuhaw sa pagkamatarung, kay sila pagabusgon” (Mateo 5:6).

“Ug ang akong kalag gigutom; ug ako miluhod sa atubangan sa akong Magbubuhat, ug ako nangamuyo ngadto kaniya sa hilabihan nga pag-ampo ug nangaliya alang sa akong kaugalingon nga kalag; ug sa tibuok adlaw ako nangamuyo ngadto kaniya; oo, ug sa diha nga midangat ang kagabhion ako sa gihapon mipataas sa akong tingog pag-ayo nga kini miabut sa mga kalangitan” (Enos 1:4).

Niining duha ka mga kasulatan, atong nakat-unan nga ang atong mga kalag mahimong gutumon. Mibati ka ba sukad og kahaw-ang sa sulod, bisan kon wala ka gigutom sa pisikal nga paagi? Unsay hinungdan niana nga kahaw-ang?
Sa unsang paagi ang imong kagutom alang sa mga butang sa Espiritu makatabang nimo nga mas matinuoron?

Pagkamatinuoron

“Ang pipila motratar sa kalidad sa kinaiya nga gitawag og pagkamatinuoron nga usa ka yano ra kaayo nga hilisgutan. Apan nagtuo ako nga kini ang pinakaunud sa ebanghelyo. Kon walay pagkamatinuoron, ang atong kinabuhi … mout-ut ngadto sa pagkangil-ad ug kasamok” (Gordon B. Hinckley, “We Believe in Being Honest,” Ensign, Okt. 1990, 2).

Isulat ang mahitungod sa mga paagi nga namakak ka ug misulay sa pagtago sa imong pagkaadik gikan sa imong kaugalingon ug sa uban. Sa unsang paagi kini nga gawi miresulta sa “pagkangil-ad ug kasamok”?

Pagkamapainubsanon

“Ug karon, tungod kay kamo napugos sa pagpaubos, bulahan kamo; kay ang tawo usahay, kon siya mapugos sa pagpaubos, modangop sa paghinulsol; ug karon sa pagkatinuod, si bisan kinsa ang maghinulsol makakaplag sa kalooy; ug siya nga makakaplag sa kalooy ug molahutay sa katapusan ang mao maluwas” (Alma 32:13).

Isulat ang mahitungod sa mga sirkumstansya nga mipugos kanimo sa pagpaubos ug sa pagtinguha og paghinulsol. Unsa nga paglaum ang gihatag ni Alma kanimo? Sa unsang paagi nimo makaplagan o madawat kana nga paglaum?

Ang kalipay sa Ginoo

“Ang bakakon nga mga ngabil dulumtanan sa Ginoo: apan kadtong nagabuhat sa kamatuoran maoy iyang kalipay” (Proverbio 12:22).

Ang pagsulat sa mga tubag niini nga mga pangutana nagkinahanglan og mas lawom nga pagkamatinuoron mahitungod sa imong kaugalingon. Unsay kalabutan niini nga tudling sa kasulatan ngadto niini nga matang sa pagkamatinuoron? Sa unsang paagi nga mamahimo ka nga kalipay sa Ginoo?