Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
23 Mē. Te u Maʻu Fēfē e Meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní? Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 51–57


“23 Mē. Te u Maʻu Fēfē e Meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní? Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 51–57,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2021 (2020)

“23 Mē. Te u Maʻu Fēfē e Meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní?Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2021

ʻĪmisi
ko ha finemui ʻoku vaheʻi

23 Mē

Te u Maʻu Fēfē e Meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 51–57

ʻĪmisi
fakaʻilonga fealeaʻaki fakatahá

Fealeaʻaki Fakataha

Tataki ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú pe fakakalasí; fakafuofua ki ha miniti ʻe 10–20

ʻI he kamataʻanga ʻo e fakatahá, lau fakataha ʻa e Kaveinga ʻo e Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné pe ko e Kaveinga ʻo e Kau Finemuí. Tataki leva ha fealeaʻaki fekauʻaki mo ha ngaahi meʻa hangē ko ʻení, pea palani ha ngaahi founga ke ngāueʻi ai e ngaahi meʻa ne mou aleaʻí (te mou lava ʻo fili ʻi ha fakataha fakapalesitenisī pe ko e hā ʻe aleaʻí):

  • Ko ʻetau kōlomú pe kalasí. Ko e hā te tau lava ʻo fai ke fakatupulaki ʻa e uouangatahá ʻi he kau mēmipa ʻo ʻetau kōlomú pe kalasí? Ko e hā ha ngaahi taumuʻa te tau fie ngāueʻi fakataha?

  • Ko hotau ngaahi ngafá pe fatongiá. Ko e hā ha meʻa ʻoku tau fai ke vahevahe e ongoongoleleí? Ko e hā ha ngaahi meʻa kuo tau aʻusia ʻi hono fakahoko ʻo e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí?

  • Ko ʻetau moʻuí. Kuo tau mātā fēfē e toʻukupu ʻo e ʻEikí ʻi heʻetau moʻuí? Ko e hā ha meʻa kuó ne ueʻi fakalaumālie kitautolu ʻi heʻetau ako folofola he uike ní?

ʻI he fakaʻosinga ʻo e lēsoní, fakahoko e ngaahi meʻá ni, ʻo ka fie maʻu:

  • Fakamoʻoni ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo akoʻí.

  • Fakamanatu ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú pe kalasí e ngaahi palani mo e fakaafe ne fai ʻi he lolotonga e fakatahá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi e tokāteliné

Akoʻi e Tokāteliné

Tataki ʻe ha taki kakai lalahi pe toʻu tupu; fakafuofua ki ha miniti ʻe 25–35

Teuteuʻi Fakalaumālie Koe

Hili hotau papitaisó, ʻoku hilifaki ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí honau nimá ʻi hotau ʻulú ke foaki mai e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻonioní. Mahalo naʻe manatuʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kōlomú pe kalasí e meʻá ni ʻi heʻenau ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 51–57 he uike ní. Ka neongo ia, ʻoku fie maʻu ha ngaahi meʻa lahi ange ai ki hono maʻu ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. Ke maʻu e Laumālie Māʻoniʻoní ko hotau takaua maʻu peé, kuo pau ke tau matuʻaki fie maʻu Ia, fakaafeʻi Ia ki heʻetau moʻuí mo tauhi faivelenga e ngaahi fekaú. Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe maʻu ʻe kinautolu ʻokú ke akoʻí ʻi heʻenau fekumi ki Hono ivi tākiekiná?

Ke tokoni ki hoʻo teuteú, te ke lava ʻo toe vakaiʻi e “Ko e Meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní” ʻi he Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí ([2004], 101–02) pe ko e pōpoaki ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi “Ke ʻIate Kimoutolu ʻa Hono Laumālié” (Liahona, Mē 2018, 86–89).

ʻĪmisi
kau finemui mo ha kau talavou ʻi he kalasí

Ke maʻu e tataki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻoku totonu ke tau fekumi maʻu pē ki Hono ivi tākiekiná.

Ako Fakataha

Ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú pe kalasí ke mahino lelei ange kiate kinautolu e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻe lava ke ke kamata ʻaki haʻo talanoa fekauʻaki mo e founga ʻo hono foaki ʻo e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻE lava ke nau lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 52:10; 53:3; 55:1–3 mo aleaʻi e meʻa ʻoku nau akó. Fakamamafaʻi ange ʻoku ʻikai foaki ʻe he maʻu lakanga fakataulaʻeikí e Laumālie Māʻoniʻoní ka ʻokú ne fakaafeʻi e mēmipá ke ne maʻu e Laumālie Māʻoniʻoní. Ko e hā e faikehekehé? ʻE lava ke tokoni e ngaahi ʻekitivitī ʻi laló kiate kinautolu ʻokú ke akóʻí ke mahino lelei ange e founga ke maʻu ai e meʻafoaki maʻongoʻonga ko ʻení.

  • ʻOku faitatau e meʻa ne fakahoko ʻe Līhai mo hono fāmilí ke tataki kinautolu ʻe he Liahoná mo e meʻa kuo pau ke tau fai ke maʻu e ivi takiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. Te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ange ha fakatātā ʻo Līhai mo e Liahoná (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika 68) pea kole ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú pe kalasí ke vahevahe e meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo e Liahoná. Hili iá, te ke lava ʻo fakaafeʻi ha vahe ua ʻe taha ʻo kinautolu ke lau e 1 Nīfai 16:14–29 pea lau ʻe he vahe ua ʻe tahá ʻa e 1 Nīfai 18:8–22, ʻo kumi e ngaahi founga ʻoku faitatau ai e Liahoná mo e Laumālie Māʻoniʻoní. Ko e hā ʻoku tau ako mei he sīpinga ʻo e fāmili ʻo Līhaí ʻe lava ke tokoni mai ke tau maʻu kakato ange ai e Laumālie Māʻoniʻoní?

  • ʻOku ʻi he konga takitaha ʻo e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú ha faleʻi fekauʻaki mo hono moʻui ʻaki ʻo e ngaahi tuʻunga moʻui mo e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí. ʻOku fakaafeʻi ʻe hono moʻui ʻaki e ngaahi fekau ko ʻení e mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ki heʻetau moʻuí. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kōlomú pe kalasí ke nau takitaha fili ha taha ʻo e ngaahi konga ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, lau ia, pea fakaʻilongaʻi e ngaahi meʻa ʻoku totonu mo ʻikai totonu ke nau fakahokó ke tokoni kiate kinautolu ke maʻu e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻE lava leva ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau akó mo e toenga ʻo e kōlomú pe kalasí. Fakaafeʻi kinautolu ke fokotuʻu ha taumuʻa ʻe tokoni ke nau maʻu kakato ange ai e Laumālie Māʻoniʻoní. Ko e hā ʻoku tau fie maʻu ai ke ʻiate kitautolu e Laumālie Māʻoniʻoní? (vakai, Sione 14:26–27; 15:26; 16:13; 2 Nīfai 32:3).

  • ʻI he pōpoaki ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi “Ke ʻIate Kimoutolu ʻa Hono Laumālié” (Liahona, Mē 2018, 86–89), naʻá ne pehē ai, “Ko ʻeku fakaʻamu ʻi he ʻaho ní ke fakalahi hoʻomou loto-holi mo e malava ke maʻu e Laumālie Māʻoniʻoní” (peesi 86). Kole ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú pe kalasí ke nau lau e foʻi palakalafi ʻe hiva ʻi heʻene pōpoakí ʻoku kamata ʻaki ʻa e “ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi aʻusia ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá” (peesi 88). Fakaafeʻi kinautolu ke kumi e meʻa naʻe fakahoko ʻe Siosefa Sāmita ke ne maʻu e takiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻE lava ke nau hiki ʻi he palakipoé ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú. ʻO ka fie maʻu, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia fekauʻaki mo haʻanau maʻu ha fakahinohino mei he Laumālie Māʻoniʻoní. Ko e hā ne nau fai ʻi he taimi ʻo e ngaahi aʻusia ko ʻení naʻe iku ai ki haʻanau maʻu ha fakahinohino mei he Laumālie Māʻoniʻoní? Te ke lava foki ʻo vahevahe haʻo aʻusia.

Ngāue ʻi he Tui

Poupouʻi ʻa e kōlomú pe kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakalaulauloto mo lekooti ʻa e meʻa te nau fai ke ngāueʻi ai e ngaahi ongo ne nau maʻu he ʻaho ní. ʻOku felāveʻi fēfē ʻa e lēsoni he ʻaho ní mo e ngaahi taumuʻa fakafoʻituitui kuo nau fokotuʻú? Kapau te nau fie maʻu, ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kōlomú pe kalasí ʻenau ngaahi fakakaukaú.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú

Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamoʻuí

ʻI he teuteu atu e Fakamoʻuí ki Heʻene ngāue fakafaifekau ʻi he māmaní, naʻe “tataki atu [ʻa e Fakamoʻuí] ʻe he Laumālié ki he feituʻu maomaonganoá” ke ʻaukai, ke lotu, pea “ke ne ʻi he ʻOtuá” (Liliu ʻa Siosefa Sāmitá: Mātiu 4:1 [ʻi he , Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá]). ʻOku ʻuhinga hono akoʻi ke ongo moʻoni e ongoongoleleí, ke ʻoua naʻa tau teuteu lēsoni pē kae teuteuʻi foki mo kitautolu. (Vakai Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamoʻuí [2016], 12.)

Paaki