Fuakava Foʻoú 2023
22 Sānuali. ʻOku Hoko Fēfē ʻa Sīsū Kalaisi ko ha Maama ʻi Heʻeku Moʻuí? Sione 1


“22 Sānuali. ʻOku Hoko Fēfē ʻa Sīsū Kalaisi ko ha Maama ʻi Heʻeku Moʻuí? Sione 1,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023 (2022)

“22 Sānuali. ʻOku Hoko Fēfē ʻa Sīsū Kalaisi ko ha Maama ʻi Heʻeku Moʻuí?,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023

ʻĪmisi
Ko e Maama ʻo Māmani ʻa Kimoutolu, tā fakatātaaʻi ʻe Simon Dewey

Ko e Maama ʻo Māmaní ʻa Kimoutolu, tā fakatātaaʻi ʻe Simon Dewey

22 Sānuali

ʻOku Hoko Fēfē ʻa Sīsū Kalaisi ko ha Maama ʻi Heʻeku Moʻuí?

Sione 1

ʻĪmisi
fakaʻilonga fealeaʻaki fakatahá

Fealeaʻaki Fakataha

Tataki ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakalasí pe fakakōlomú; fakafuofua ki ha miniti ʻe 10–20

ʻI he kamataʻanga ʻo e fakatahá, lau fakataha ʻa e Kaveinga ʻo e Kau Finemuí pe ko e Kaveinga ʻo e Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. Hili iá, tataki leva ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e ngāue ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻo fakaʻaongaʻi ha fehuʻi ʻe taha pe lahi ange mei he ngaahi fehuʻi ʻi laló pe ngaahi fehuʻi pē ʻaʻau (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa, 10.2, 11.2). Palani ha ngaahi founga ke ngāueʻi ai e meʻa ne mou aleaʻí.

  • Moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Ko e hā ha ngaahi aʻusia kimuí ni kuo nau fakamālohia ʻetau fakamoʻoní?

  • Tokanga kiate kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. Ko hai ʻokú ne fie maʻu ʻetau tokoní mo e ngaahi lotú? Ko e hā e meʻa ʻoku tau ongoʻi ke fakahoko ke tokoniʻi kinautolú?

  • Fakaafeʻi ʻa e tokotaha kotoa pē ke nau maʻu e ongoongoleleí. Te u hoko fēfē nai ko ha maama ki he ngaahi fāmili pe kaungāmeʻa ʻoku ʻikai ke tau tui tataú?

  • Fakatahaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ke taʻengata. Te tau fakahaaʻi fēfē nai ha ʻofa mo e poupou lahi ange ki hotau fāmilí mo fakahoko ha liliu ʻoku leleí ʻi hotau ngaahi ʻapí?

ʻI he fakaʻosinga ʻo e lēsoní, fakahoko e ngaahi meʻa ko ʻení, ʻo ka fie maʻu:

  • Fakamoʻoni ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo akoʻí.

  • Fakamanatu ki he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú fekauʻaki mo e ngaahi palani mo e fakaafe naʻe fakahoko ʻi he lolotonga e fakatahá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi e tokāteliné

Akoʻi e Tokāteliné

Tataki ʻe ha taki kakai lalahi pe toʻu tupu; fakafuofua ki ha miniti ʻe 25–35

Teuteuʻi Fakalaumālie Koe

Naʻe fakaava ʻe he ʻAposetolo ko Sioné ʻene Kosipelí ʻaki ʻene fakafehoanaki ʻa Sīsū Kalaisi ki ha maama ʻoku “ulo ʻi he poʻulí” (Sione 1:5). ʻOku tupu hake e kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí pe kōlomú ʻi ha taimi ʻo e fakapoʻuli fakalaumālié. Ka ko ha toe taimi foki ia ʻoku ʻatā ai e “maama lahi” ʻa e Fakamoʻuí ke tokoniʻi kinautolu ke nau vakai lelei mo ʻilo honau halá (1 Pita 2:9).

ʻI hoʻo lau ʻa e Sione 1 ʻi he uike ní, fakalaulauloto ki he ʻuhinga ʻoku fuʻu mahuʻinga ai ʻa e māmá mo e founga ʻoku hoko ai ʻa e Fakamoʻuí ko ha maama ʻi hoʻo moʻuí (vakai foki Liliu ʻa Siosefa Sāmita, Sione 1:1–34 [ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá]). ʻE tāpuekina fēfē ʻe Heʻene māmá ʻa kinautolu ʻokú ke akoʻí? Te ke ueʻi fēfē kinautolu ke nau ʻaʻeva ʻi Heʻene māmá? Ke tokoni atu ke ke fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení, ʻe lava ke ke ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:5–13, 67; 93:2–9 mo e pōpoaki ʻa Sisitā Seuloni ʻIupengi “Ko Kalaisi ʻa e Maama ʻoku Ulo ʻi he Fakapoʻulí” (Liahona, Mē 2019, 73–76).

Ako Fakataha

ʻOku faʻa tokoni ke kamataʻi hoʻomou fealēleaʻakí ʻaki hano ʻoange ki he kalasí pe kōlomú ha faingamālie ke nau talanoaʻi e meʻa kuo nau ako mei heʻenau ako folofolá. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo kole ange he uiké ni ke nau vahevahe ha foʻi lea pe kupuʻi lea mei he Sione 1:1–17 ʻokú ne akoʻi kiate kinautolu ha meʻa fekauʻaki mo e Fakamoʻuí. Tuku ke nau talanoa fekauʻaki mo e ʻuhinga ne nau fili ai ʻenau foʻi leá pe kupuʻi leá pea mo e meʻa ʻokú ne akoʻi kiate kinautolu fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí. Vahevahe mo kinautolu ʻa e founga ʻoku hoko ai ʻa Sīsū Kalaisi ko ha maama ʻi hoʻo moʻuí. ʻE lava ke tokoni atu e ngaahi ʻekitivitī ʻi laló ke hoko atu ʻaki hoʻomou fealēleaʻakí.

  • Ke tokoniʻi ʻa kinautolu ʻokú ke akoʻí ke fakahoungaʻi e maama ʻa e Fakamoʻuí, ʻe lava ke vahevahe ʻe ha mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ʻa e ongo ʻokú te maʻu ʻi haʻate ʻi he fakapoʻulí. ʻOku ʻi ai ha talanoa ʻi he kamataʻanga ʻo e pōpoaki ʻa ʻEletā Tīmote J. Tisesí ʻe ala tokoni, “ʻOku Pīkitai ʻa e Māmá ki he Māmá” (Liahona, Mē 2021, 112–15). Ko e hā ʻoku faʻa ilifia ai e kakaí ʻi he fakapoʻulí? Ko e hā ʻoku tau fie maʻu ai ʻa e māmá? Ko e hā ʻoku ui ai ʻa Sīsū Kalaisi ko e Maama ʻo e Māmaní? Te ke lava ʻo kole ki he toʻu tupú ke nau ako e pōpoaki ʻa ʻEletā Tisesi ʻoku kamata ʻaki ʻa e “Tuku muʻa ke u fokotuʻu atu, mahalo pē ko e taimi ʻeni ke ke fehuʻi hifo ai kiate koe peé.” ʻE lava ke nau kumi e meʻa te tau lava ʻo fakahoko ke ʻomi kakato ange ai e maama ʻa e Fakamoʻuí ki heʻetau moʻuí.

  • ʻE lava ke tokoni e ngaahi potufolofola ʻoku lisi atu ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú” ke mahino lelei ange ki hoʻo kalasí pe kōlomú ʻa e maama ʻoku foaki ʻe Sīsū Kalaisí. ʻE lava ke mou lau mo aleaʻi fakakalasi ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola kamatá. Hili iá pea hiki ʻi he palakipoé ʻa e Te tau lava fēfē ʻo ʻomi e maama ʻa e Fakamoʻuí ki heʻetau moʻuí? pea fakaafeʻi e toʻu tupú ke hiki e ngaahi tali ʻoku nau maʻu ʻi he seti folofola hono uá. ʻE lava ke ke fakahoa e toʻutupú ke nau tautau toko ua pea kole ange ke nau fevahevaheʻaki e founga kuo hoko ai ʻa Sīsū Kalaisi ko ha maama ʻi heʻenau moʻuí.

  • Naʻe pehē ʻe Sisitā Seuloni ʻIupengi, “Ko e taha ʻo e ngaahi fie maʻu tefito ʻoku tau fie maʻu ke tupulakí ko e fehokotaki maʻu pē mo ʻetau maʻuʻanga māmá–ʻa Sīsū Kalaisi” (“Ko Kalaisi ʻa e Maama ʻOku Ulo ʻi he Fakapoʻulí,” 73). ʻE lava ke ke fakatātaaʻi ʻaki eni ha lēsoni fakataumuʻa—ʻe lava ke fakaʻaliʻali ha kasa pe telefoni toʻotoʻo pea aleaʻi e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai hono maʻuʻanga iví. ʻE lava leva ke toe vakaiʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ʻa e pōpoaki ʻa Sisitā ʻIupengí, ʻo kumi e ngaahi founga ʻoku feinga ai ʻa Sētane ke “motuhi [ʻetau] maʻuʻanga iví.” Te tau tauhi fēfē ha fehokotakiʻanga mālohi mo Sīsū Kalaisi? Ko e hā ha faleʻi ʻoku tau maʻu ʻi he pōpoaki ʻa Sisitā ʻIupengí?

  • ʻOku fakamoʻoniʻi ʻe he ngaahi himi hangē ko e “Ko e ʻEikí ko ʻEku Māmá” mo e “Kosipeli ko e Maama Leleí” (Ngaahi Himi, fika 45, 47) ko Sīsū Kalaisi ʻa ʻetau māmá. Fakakaukau ke hivaʻi fakataha e ongo foʻi himí (pe ngaahi himi kehe ʻokú ke ʻiloʻi) pea feinga ke ʻiloʻi e ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea ʻokú ne akoʻi mai e founga ʻoku hangē ai ʻa Sīsū Kalaisi ko ha māmá. Kuo ʻomi fēfē ʻe he niʻihi kehé e maama ʻa e Fakamoʻuí ki heʻetau moʻuí? Te tau lava fēfē ʻo vahevahe ʻa ʻEne māmá mo e niʻihi kehé?

ʻĪmisi
Ko ha Meʻaʻofa ʻo e Māmá, tā fakatātaaʻi ʻe Eva Timothy

Ko ha Meʻaʻofa ʻo e Māmá, tā fakatātaaʻi ʻe Eva Timothy

Ngāue ʻi he Tui

Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ke nau fakalaulauloto mo lekooti ʻa e meʻa te nau fakahoko ke ngāueʻi ai e ngaahi ongo ne nau maʻu ʻi he ʻaho ní. ʻE lava ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú, ʻo kapau te nau loto ki ai. Fakaafeʻi ke nau fakakaukau ki he founga ʻe fakamālohia ai ʻe heʻenau ngaahi ueʻi fakalaumālié ʻa honau vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú

Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí

ʻI hoʻo fakatokangaʻi lelei e meʻa ʻoku hoko ʻi he moʻui hoʻo kalasí pe kōlomú, te ke maʻu ai ha ngaahi faingamālie akoʻi fisifisimuʻa. ʻE hanga ʻe he ngaahi fakamatala pe fehuʻi ʻoku fai ʻe he kau akó ʻo fakatupu ha ngaahi mōmeniti akoʻi.

Paaki