Fuakava Foʻoú 2023
11 Sune. Te u Tupulaki Fēfē ke Ofi Ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi? Sione 14–17


“11 Sune. Te u Tupulaki Fēfē ke Ofi Ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi? Sione 14–17,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023 (2022)

“11 Sune. Te u Tupulaki Fēfē ke Ofi Ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi?,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023

ʻĪmisi
finemui ‘oku fai ‘ene lotu

11 Sune

Te u Tupulaki Fēfē ke Ofi Ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi?

Sione 14–17

ʻĪmisi
fakaʻilonga fealeaʻaki fakatahá

Fealeaʻaki Fakataha

Tataki ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakalasí pe fakakōlomú; fakafuofua ki ha miniti ʻe 10–20

ʻI he kamataʻanga ʻo e fakatahá, lau fakataha ʻa e Kaveinga ʻo e Kau Finemuí pe ko e Kaveinga ʻo e Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. Hili iá, tataki leva ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e ngāue ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻo fakaʻaongaʻi ha fehuʻi ʻe taha pe lahi ange mei he ngaahi fehuʻi ʻi laló pe ngaahi fehuʻi pē ʻaʻau (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa, 10.2, 11.2). Palani ha ngaahi founga ke ngāueʻi ai e meʻa ne mou aleaʻí.

  • Moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Ko e hā ha ngaahi aʻusia kimuí ni kuo nau fakamālohia ʻetau fakamoʻoní?

  • Tokanga kiate kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. Ko hai ʻokú ne fie maʻu ʻetau tokoní mo e ngaahi lotú? Ko e hā ʻoku tau ongoʻi ke fakahoko ke tokoní?

  • Fakaafeʻi ʻa e tokotaha kotoa pē ke nau maʻu e ongoongoleleí. Te u hoko fēfē nai ko ha maama ki he kau mēmipa ʻo e fāmili pe kaungāmeʻa ʻoku ʻikai ke tau tui tataú?

  • Fakatahaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ke taʻengata. Te tau fakahaaʻi fēfē ha ʻofa mo e poupou lahi ange ki hotau fāmilí mo fakahoko ha liliu ʻoku leleí ʻi hotau ngaahi ʻapí?

ʻI he fakaʻosinga ʻo e lēsoní, fakahoko e ngaahi meʻa ko ʻení, ʻo ka fie maʻu:

  • Fakamoʻoni ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo akoʻí.

  • Fakamanatu ki he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú fekauʻaki mo e ngaahi palani mo e fakaafe naʻe fakahoko ʻi he lolotonga e fakatahá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi e tokāteliné

Akoʻi e Tokāteliné

Tataki ʻe ha taki kakai lalahi pe toʻu tupu; fakafuofua ki ha miniti ʻe 25–35

Teuteuʻi Fakalaumālie Koe

He ʻikai lava ke tupu ʻa e fuaʻiʻakaú ʻi ha vaʻa ʻoku mavahe mei hono fuʻu ʻakaú. ʻI he founga tatau pē, he ʻikai lava ke tau tupulaki fakalaumālie kapau ʻoku tau mavahe mei he ʻOtuá (vakai, Sione 15:4–6). Ka ʻoku lahi fau ha ngaahi mālohi ʻoku nau feinga ke fakamavaheʻi kitautolu meiate Ia—ko e taimi ʻe niʻihi ko ʻetau hīkisiá pe ngaahi fili taʻe fakapotopotó, ka ko e taimi lahi ko e ngaahi tūkunga pē ʻo e moʻui fakamatelié. ʻI he taimi naʻe fakataha fakaʻosi ai ʻa Sīsū mo ʻEne kau ākongá ʻi he moʻui fakamatelié, naʻá Ne ʻafioʻi ʻe vavé ni pē Haʻane mavahe meiate kinautolu. Ko ia naʻá Ne akoʻi kinautolu fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e fetuʻutaki vāofi mo Ia mo ʻEne Tamaí—ʻo e uouangataha kiate Kinaua ʻo hangē ha vaʻa ki ha fuʻu ʻakaú. Naʻá Ne ui ʻeni ko e “nofo maʻu” ʻiate Iá. Pea naʻá Ne akoʻi ʻEne kau ākongá ki he founga hono fakahoko ʻení. Ka ko e meʻa mahuʻinga tahá, naʻe fakafou ʻi Heʻene feilaulau fakaleleí ʻEne fakaʻatā e fakafehokotaki ko ʻení.

Fakalaulauloto ki hoʻo fehokotaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi hoʻo ako ʻa e Sione 14–17. Fakakaukau foki ki he kakai ʻokú ke akoʻí mo ʻenau loto-holi ke ofi ange ki he ʻOtuá. Ko e hā te ke fakahoko ke tokoni kiate kinautolú? ʻE lava ke ke fakalaulauloto ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:62–68 ʻi hoʻo teuteu ke faiakó.

Ako Fakataha

Fakakaukau ki he founga te ke lava ai ʻo ueʻi fakalaumālie e toʻu tupú ke nau aleaʻi e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí fekauʻaki mo e ngaahi fuʻu vainé mo e ngaahi vaʻá ʻi he Sione 15:1–12. ʻE lava ke ke fakaʻaongaʻi ha tā valivali, fakatātā, pe ko ha vaʻa totonu ke tokoni ke nau fakakaukauloto ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe Sīsuú. Te ke lava ʻo kole ange ke nau talanoa ki ha ngaahi taimi ne nau ongoʻi ofi ai ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi—pe ngaahi taimi kuo nau ongoʻi mamaʻo ai meiate Kinaua. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e founga te tau lava ai ʻo nofo ofi kiate Kinauá? ʻE lava ke tokoni e ngaahi ʻekitivitī hangē ko ʻení ke fakatupulaki ʻa e fepōtalanoaʻaki ko ʻení.

  • ʻE ala mahuʻinga ke tuku ha taimi ke aleaʻi ai e fehuʻi “Ko e hā ʻokú ne fakamavaheʻi kitautolu mei he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?” Te ke lava ʻo hiki e fehuʻí ʻi he palakipoé pea kole ha ngaahi tali. ʻE lava leva ke ke talanoa fekauʻaki mo e meʻa ʻoku tau fai ke fokotuʻu ai ha vā fetuʻutaki mo ha kaungāmeʻa pe mēmipa ʻo e fāmilí. ʻOku faitatau fēfē nai ʻeni—mo kehe mei he—founga ʻoku tau fokotuʻu ai ha vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí? ʻOku tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ke tau ofi ange kiate Ia mo ʻEne Tamaí? Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ke lau e ngaahi potufolofola ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú” ke tokoni ki heʻenau tali e fehuʻi ko ʻení. ʻE ala ʻaonga ki he toʻu tupú hano ako tautau toko ua e ngaahi veesi ko ʻení mo hono vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau akó.

  • ʻOku ʻikai ha taha ʻe ofi ange ki he ʻOtua ko e Tamaí ka ko Hono ʻAlo ʻOfaʻanga ko Sīsū Kalaisí. Ko e hā ʻoku tau ako mei he Fakamoʻuí fekauʻaki mo e ʻunu ke ofi ange ki he ʻOtuá? ʻE lava ke fakalaulauloto e kau mēmipa ʻo e kalasí mo e kōlomú ki he fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau lau ʻa e Luke 22:41–43; Sione 6:38; 17:3, 20–23; 3 Nīfai 11:11; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:43. Te tau hoko fēfē ʻo taha mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

  • ʻI he pōpoaki ʻa ʻEletā Maikolo Sione U. TeiKo Hotau Fakamoʻui Fakatāutahá, naʻá ne manatu ai ki ha taimi naʻá ne fakatokangaʻi naʻe “fuʻu siʻisiʻi [ʻene] ʻilo ki he Fakamoʻuí mo e anga [ʻene] ʻiloʻi moʻoni Iá” (Liahona, Mē 2021, 99). Te ke lava ʻo kole ki hoʻo kalasí pe kōlomú ke nau aleaʻi ʻa e ngaahi faikehekehe ʻi he ʻilo fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí mo hono ʻiloʻi moʻoni Iá. Te nau lava ʻo talanoa fekauʻaki mo e meʻa ʻoku nau fakahoko ke ʻilo fekauʻaki mo Iá pea mo e meʻa ʻoku nau fakahoko ke ʻiloʻi moʻoni ai Iá. ʻE lava leva ke nau fekumi ʻi ha ngaahi konga ʻo e pōpoaki ʻa ʻEletā Teí ke maʻu e faleʻi naʻá ne fakahoko fekauʻaki mo e feinga ke ʻiloʻi moʻoni ʻa e Fakamoʻuí. Kuo tāpuekina fēfē nai ʻetau moʻuí ʻi heʻetau fekumi ke ʻiloʻi Iá?

  •   ʻE lava ke faʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ha lisi ʻo e ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e founga ke fakatupulaki ai honau vā fetuʻutaki mo ʻenau Tamai ʻi he Langí. Fakaafeʻi ke nau vahevahe ha meʻa mei heʻenau lisí. Kapau ʻe lava, mahalo te nau fiefia ke faʻu haʻanau ngaahi vitiō nounou pē ʻanautolu ʻo fakamatalaʻi ai ʻa e founga ʻoku nau ʻunu ai ke ofi ange ki he ʻOtuá.

ʻĪmisi
kau finemui ʻoku lau folofola

ʻI he fakaʻau ke tau ʻiloʻi ʻa e Fakamoʻuí mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú, te tau nofo maʻu ʻi Heʻene ʻofá (vakai, Sione 15:10).

Ngāue ʻi he Tui

Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ke nau fakalaulauloto mo lekooti ʻa e meʻa te nau fakahoko ke ngāueʻi ai e ngaahi ongo ne nau maʻu ʻi he ʻaho ní. ʻE lava ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú, ʻo kapau te nau loto ki ai. Fakaafeʻi ke nau fakakaukau ki he founga ʻe fakamālohia ai ʻe heʻenau ngaahi ueʻi fakalaumālié ʻa honau vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú

Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí

Naʻe teuteu e Fakamoʻuí ki Heʻene ngāue fakafaifekau ʻi he māmaní ʻaki ʻEne lotu mo ʻaukai koeʻuhí ke Ne ofi ki Heʻene Tamaí (vakai, Mātiu 4:1–2; Luke 4:1–2). ʻI hoʻo teuteu ke faiakó, tuku ha taimi ke fekumi ai ki he fakahinohino ʻa e Tamai Hēvaní, he ʻokú ke akoʻi ʻEne fānaú!

Paaki