Fuakava Foʻoú 2023
9 Siulai. ʻOku Tataki Fēfē ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí? Ngāue 1–5


“9 Siulai. ʻOku Tataki Fēfē ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí? Ngāue 1–5,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023 (2022)

“9 Siulai. ʻOku Tataki Fēfē ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí?,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023

ʻĪmisi
Lea ʻa e ʻAposetolo ko Pitá ki he kakaí

Hili e Toetuʻu ʻa e Fakamoʻuí, naʻá Ne tataki Hono Siasí ʻo fakafou ʻi Heʻene kau ʻAposetoló, kau ai ʻa Pita.

9 Siulai

ʻOku Tataki Fēfē ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí?

Ngāue 1–5

ʻĪmisi
fakaʻilonga fealeaʻaki fakatahá

Fealeaʻaki Fakataha

Tataki ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakalasí pe fakakōlomú; fakafuofua ki ha miniti ʻe 10–20

ʻI he kamataʻanga ʻo e fakatahá, lau fakataha ʻa e Kaveinga ʻo e Kau Finemuí pe ko e Kaveinga ʻo e Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. Hili iá, tataki leva ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e ngāue ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻo fakaʻaongaʻi ha fehuʻi ʻe taha pe lahi ange mei he ngaahi fehuʻi ʻi laló pe ngaahi fehuʻi pē ʻaʻau (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa, 10.2, 11.2). Palani ha ngaahi founga ke ngāueʻi ai e meʻa ne mou aleaʻí.

  • Moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Ko e hā ha ngaahi kaveinga kuo aleaʻi ʻe he kau pīsopelikí ʻi heʻetau fakataha alēlea fakauooti ʻa e toʻu tupú? Ko e hā ha meʻa ʻe lava ke tau fakahoko fakakalasi pe fakakōlomu ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi fealeaʻaki ko iá?

  • Tokanga kiate kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. Te tau tokoniʻi fēfē nai ʻa e kakaí ʻi ha ngaahi founga faka-Kalaisi ʻi he taimi ʻoku tau vakai ai ki ha fiemaʻu ka ʻoku ʻikai ke tau ʻilo ʻa e meʻa ke lea ʻakí?

  • Fakaafeʻi ʻa e tokotaha kotoa pē ke nau maʻu e ongoongoleleí. Ko e hā ha meʻa kuo tau maʻu ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻokú ne ʻomi ʻa e fiefiá? Te tau lava fēfē nai ke vahevahe ʻa e fiefia ko iá mo e niʻihi kehé?

  • Fakatahaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ke taʻengata. Ko e hā ha meʻa ʻoku tau fakahoko ke fekumi ai ki he ngaahi hingoa ʻo ʻetau ngaahi kui ʻoku nau fie maʻu ʻa e ngaahi ouau fakatemipalé? Ko e hā ha meʻa ʻe lava ke tau fakahoko ke tokoni ai ki he niʻihi kehé ke nau fekumi ki he ngaahi hingoa ʻo ʻenau ngaahi kuí?

ʻI he fakaʻosinga ʻo e lēsoní, fakahoko e ngaahi meʻa ko ʻení, ʻo ka fie maʻu:

  • Fakamoʻoni ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo akoʻí.

  • Fakamanatu ki he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú fekauʻaki mo e ngaahi palani mo e fakaafe naʻe fakahoko ʻi he lolotonga e fakatahá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi e tokāteliné

Akoʻi e Tokāteliné

Tataki ʻe ha taki kakai lalahi pe toʻu tupu; fakafuofua ki ha miniti ʻe 25–35

Teuteuʻi Fakalaumālie Koe

Ko e meʻa ʻe taha hono ʻiloʻi ʻoku lelei ʻa e Siasí, ʻoku akoʻi ʻe he Siasí e ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú, pe ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he Siasí ke ke hoko ko ha tokotaha lelei ange. Ka ko ha meʻa kehe ʻa hono ʻiloʻi ia ko e Siasi he ʻaho ní ko e Siasi moʻoni ia ʻo Sīsū Kalaisí, ʻa ia kuó Ne fokotuʻu, tataki fakataautaha mo hokohoko ia ʻo fakafou ʻi ha palōfita moʻui. ʻOku ʻomi ʻe he tohi ʻa Ngāué ha fakamoʻoni lahi ʻoku kau ʻa e Fakamoʻuí ʻi hono tataki Hono Siasí. ʻI hoʻo ako ʻa e vahe 1–5, kumi ʻa e fakamoʻoni ko iá, pea fakalaulauloto ki he founga ʻokú ke ʻilo ai ʻoku hokohoko atu ʻEne tataki Hono Siasí he ʻaho ní. Kuo tāpuekina fēfē nai koe ʻe he ʻilo ko ʻení?

ʻOku maʻu nai ʻe he toʻu tupu ʻokú ke akoʻí ha fakamoʻoni ko e Siasi ʻoku nau kau ki aí ʻoku tataki ia ʻe he Fakamoʻuí Tonu? ʻE tāpuekina fēfē nai kinautolu ʻe ha fakamoʻoni pehē? Te ke lava fēfē ʻo tokoniʻi kinautolu ke maʻu pe fakamālohia ʻa e fakamoʻoni ko ʻení? Makehe mei hono ako e Ngāue 1–5, te ke lava foki ʻo lau e pōpoaki ʻa ʻEletā Kuenitini L. Kuki, “Koe Tāpuaki ʻo e Hokohoko Maʻu Fakahaá mo e Fakahā Fakafoʻituitui ke Tataki ʻEtau Moʻuí” (Liahona, Mē 2020, 96–100).

Ako Fakataha

Ke kamata hoʻomou fealēleaʻakí, te ke lava ʻo hiki ʻi he palakipoé Naʻe tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí ʻo fakafou ʻi he fakahā ki Heʻene kau ʻAposetoló. ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ha meʻa ne nau maʻu ʻi heʻenau ako ʻa e Ngāue 1–5 ʻokú ne poupouʻi ʻa e fakamatala ko ʻení. (Kapau ʻe fie maʻu, ʻe lava ke ke tataki kinautolu ki he Ngāue 1:1–8; 2:36–39; 4:1–13, 31–33.) Ko e hā ha fakamoʻoni ʻoku tau mamata ki ai ʻoku tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí ʻi he founga tatau pē he ʻahó ni? ʻE lava ke tokoni e ngaahi ʻekitivitī pehení kiate kinautolu ʻokú ke akoʻí ke fakamālohia ʻenau tui ki he moʻoni mahuʻinga ko ʻení.

  • ʻE lava ke ke teuteuʻi ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: ʻOku tataki fēfē ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí? Te tau fakatupulaki fēfē ʻetau tui ʻoku tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí? Ko e hā ʻokú ke falala ai ki he kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻa e ʻEikí? ʻOange ki he mēmipa takitaha ʻo e kalasí pe kōlomú ha taha ʻo e ngaahi fehuʻí, pea fakaafeʻi kinautolu ke nau fakalaulauloto ki he fehuʻí mo fakakaukau ki ha ngaahi potufolofola ʻe lava ʻo tokoni ke nau tali iá (kapau ʻe fie maʻu, vakai kihe “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú” ki ha ngaahi fakakaukau). Pea ʻoange leva ha taimi ki he tokotaha kotoa pē ke vahevahe mo aleaʻi ʻa e meʻa naʻa nau akó.

  • Ke tokoni ke ʻilo ʻe he kalasí pe kōlomú e founga ʻoku tataki ʻaki ʻe he ʻEikí ʻa Hono Siasí, ʻe lava ke ke fakaafeʻi kinautolu ke nau toe vakaiʻi e konga ʻuluaki ʻo e pōpoaki ʻa ʻEletā Kuenitini L. Kuki “Ko e Tāpuaki ʻo e Hokohoko Maʻu Fakahaá mo e Fakahā Fakafoʻituitui ke Tataki ʻEtau Moʻuí.” ʻE lava ke vahevahe ʻe he mēmipa takitaha ʻo e kalasí pe kōlomú ha meʻa mei he pōpoakí ʻokú ne tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻoku tataki tonu mo fakataautaha ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí. Ko e hā ha ngaahi fakakaukau kehe ʻoku tau maʻu ʻi he ngaahi potufolofola ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú”?

  • ʻE lava foki ke tokoni ki he toʻu tupú ke nau ako lahi ange ki he founga ʻoku tataki ai ʻe he ʻEikí homou uōtí. ʻE lava ke ke kole ange ki he toʻu tupú ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻo e founga ʻoku tataki ai ʻe he ʻEikí ʻa e kau taki fakafoʻituitui ʻo e uōtí, kau ai ʻa e palesiteni fakakalasí pe fakakōlomú. ʻI he uike kimuʻa he kalasí, ʻe lava ke ke kole ki ha niʻihi ʻo e kau taki fakauōtí ke vahevahe—fakatāutaha pe fakaʻilekitulōnika—ha ngaahi aʻusia ʻokú ne fakahaaʻi e founga ʻoku tataki ai kinautolu ʻe he ʻEikí. ʻE lava ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ha ngaahi sīpinga kehe ʻi he pōpoaki ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi, “ʻOku Tataki ʻe he ʻEikí Hono Siasí” (Liahona, Nōvema 2017, 81–84). Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau tui ʻoku ueʻi fakalaumālie ʻe he ʻEikí hotau kau taki fakauōtí?

  • ʻOku ongoʻi ʻe ha kakai ʻe niʻihi kapau ko ha kakai lelei kitautolu mo fai ha ngaahi meʻa lelei, ʻoku ʻikai ke tau fie maʻu ʻe kitautolu ha siasi. Mahalo te ke fehuʻi ki he toʻu tupú pe te nau tali fēfē e fakakaukaú ni. Naʻe ʻomi ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻi heʻene pōpoaki “Ko e Fie Maʻu ke ʻi ai ha Siasí” (Liahona, Nōvema 2021, 24–26), ha ngaahi ʻuhinga lahi ʻo e mahuʻinga ke ʻi ai ha ngaahi siasí, ʻo kau ai e Siasi ʻo e ʻEikí kuo fakafoki maí. ʻE lava ke fekumi tautau toko ua, fakakulupu iiki pe ko ha kalasi pe kōlomu e toʻu tupú ʻi he pōpoaki ko ʻení, pea vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú.

ʻĪmisi
kau talavou ʻoku fakataha

ʻOku tataki ʻe he ʻEikí Hono Siasí ʻo fakafou ʻi he fakahā, ʻo kau ai e kau palesitenisī fakakalasí mo fakakōlomú.

Ngāue ʻi he Tui

Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ke nau fakalaulauloto mo lekooti ʻa e meʻa te nau fakahoko ke ngāueʻi ai e ngaahi ongo ne nau maʻu ʻi he ʻaho ní. ʻE lava ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú, ʻo kapau te nau loto ki ai. Fakaafeʻi ke nau fakakaukau ki he founga ʻe fakamālohia ai ʻe heʻenau ngaahi ueʻi fakalaumālié ʻa honau vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú

Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí

Ke fakaafeʻi ʻa e Laumālié ʻi hoʻo faiakó, poupouʻi e niʻihi kehé ke nau vahevahe ʻenau fakamoʻoni fakatāutaha ki he moʻoni ʻoku mou aleaʻí.

Paaki