Fuakava Foʻoú 2023
23 Siulai. ʻOku ʻUhinga Nai ki he Hā ʻa e Hoko ko ha Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí? Ngāue 10–15


“23 Siulai. ʻOku ʻUhinga Nai ki he Hā ʻa e Hoko ko ha Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí? Ngāue 10–15,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023 (2022)

“23 Siulai. ʻOku ʻUhinga Nai ki he Hā ʻa e Hoko ko ha Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí?,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023

ʻĪmisi
Sīsū mo ha kau muimui

Sīsū mo ʻEne Kau Ākongá, © Balage Balogh/Art Resource, NY

23 Siulai

ʻOku ʻUhinga Nai ki he Hā ʻa e Hoko ko ha Ākonga ʻa Sīsū Kalaisí?

Ngāue 10–15

ʻĪmisi
fakaʻilonga fealeaʻaki fakatahá

Fealeaʻaki Fakataha

Tataki ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakalasí pe fakakōlomú; fakafuofua ki ha miniti ʻe 10–20

ʻI he kamataʻanga ʻo e fakatahá, lau fakataha ʻa e Kaveinga ʻo e Kau Finemuí pe ko e Kaveinga ʻo e Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. Hili iá, tataki leva ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e ngāue ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻo fakaʻaongaʻi ha fehuʻi ʻe taha pe lahi ange mei he ngaahi fehuʻi ʻi laló pe ngaahi fehuʻi pē ʻaʻau (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa, 10.2, 11.2). Palani ha ngaahi founga ke ngāueʻi ai e meʻa ne mou aleaʻí.

  • Moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Kuo tau mātā fēfē nai e toʻukupu ʻo e ʻEikí ʻi heʻetau moʻuí?

  • Tokanga kiate kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. Te tau lava fēfē nai ʻo fepoupouʻaki ʻi he ngaahi meʻa ʻoku tau fouá?

  • Fakaafeʻi ʻa e tokotaha kotoa pē ke nau maʻu e ongoongoleleí. Te tau fakaʻaongaʻi lelei ange fēfē nai ʻa e tekinolosiá ko ha meʻangāue ke vahevahe ai ʻa e ongoongoleleí?

  • Fakatahaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ke taʻengata. Ko e hā e meʻa ʻoku tau fakahoko ke tokoni ki hotau ngaahi fāmilí ke nau haʻu kia Kalaisí?

ʻI he fakaʻosinga ʻo e lēsoní, fakahoko e ngaahi meʻa ko ʻení, ʻo ka fie maʻu:

  • Fakamoʻoni ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo akoʻí.

  • Fakamanatu ki he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú fekauʻaki mo e ngaahi palani mo e fakaafe naʻe fakahoko ʻi he lolotonga e fakatahá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi e tokāteliné

Akoʻi e Tokāteliné

Tataki ʻe ha taki kakai lalahi pe toʻu tupu; fakafuofua ki ha miniti ʻe 25–35

Teuteuʻi Fakalaumālie Koe

ʻOku fakamatala evahe 11 ʻo e tohi ʻa Ngāué ki he fuofua taimi “naʻe … ui [ai] ʻa e kau ākongá ko e Kalisitiané” (veesi 26). Ko ha faingamālie mo ha fatongia toputapu ia ke ʻiloa kita ko ha taha ʻo e kau ākonga ʻa Kalaisí pea ke ui ʻaki Hono huafá. Hangē ko ia ne lea ʻaki ʻe Palesiteni Lāsolo M. Pālatí: “ʻOku tau ʻiloʻi nai ʻetau mohu tāpuekina ke toʻo kiate kitautolu e huafa ʻo e ʻAlo ʻOfaʻanga Tofu pē ʻe Taha ʻo e ʻOtuá ne Fakatupú? ʻOku mahino nai kiate kitautolu ʻa hono mahuʻingá? Ko e huafa ʻo e Fakamoʻuí ʻa e hingoa pē taha ʻi he lalo langí ʻe lava ke fakamoʻui ai ʻa e tangatá” (“Ko e Mahuʻinga ʻo ha Hingoá,” Liahona, Nōvema 2011, 79).

Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ke hoko—ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisí? Ko e hā ʻene ʻuhinga ki he kau mēmipa hoʻo kalasí pe kōlomú? ʻOku tākiekina fēfē koe ʻi hoʻo toʻo kiate koe Hono huafá? Mahalo te ke fakakaukau foki ki ha ngaahi taimi naʻe ueʻi fakalaumālie ai koe ʻe he sīpinga ʻa ha taha naʻe hoko ko ha ākonga moʻoni ʻa Kalaisi.

ʻI hoʻo teuteu ke faiakó, makehe mei hono lau e Ngāue 10–15, fakakaukau ke lau ha pōpoaki ʻe taha pe lahi ange ʻo e konifelenisi lahí ʻoku maʻu ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú.”

Ako Fakataha

Ke tokoni ke mahino ki he kau mēmipa ʻo hoʻo kalasí pe kōlomú ʻa e ʻuhinga ʻo e hoko ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisí, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke nau fakaʻosi e konga lea ko ʻení: “Ko e ākonga ʻa Sīsū Kalaisí ko ha taha ʻoku …” ʻE lava ke nau toe vakaiʻi ʻa e Ngāue 11:19–26, ʻo kumi ha ngaahi fakakaukau ʻi he veesi 21, 23–24, 26 fekauʻaki mo e founga naʻe fakahaaʻi ai ʻe he kāingalotu ko ʻeni ʻo e Siasí ko ha kau ākonga kinautolú. ʻOku tākiekina fēfē ʻe heʻetau hoko ko e kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí ʻetau ngaahi fakakaukaú mo e ʻulungāngá? ʻE lava ke tānaki atu e ngaahi ʻekitivitī pehení ki he fealēleaʻaki ko ʻení.

  • ʻE ala tokoni ke aleaʻi pe ko e hā ʻa e ākonga ʻa Sīsū Kalaisi (vakai ki he fakamatala ʻa ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú”). Te ke lava ʻo kole ki he toʻu tupú ke nau vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi akonaki ʻa Sīsū Kalaisi ʻokú ne ueʻi fakalaumālie kinautolu mo ha ngaahi meʻa kuo nau ako mei Heʻene sīpingá. Te nau lava ʻo fekumi ʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú,” pe ko ha ngaahi potufolofola kehe ʻoku nau ʻiloʻi, ke maʻu ha ngaahi fakakaukau. ʻE lava ke nau lisi ʻi he palakipoé ʻa e meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mei he ngaahi potufolofolá. ʻE lava leva ke nau talanoa ki ha ngaahi founga te nau lava ai ʻo muimui fakamātoato ki he ngaahi akonaki mo e sīpinga ʻoku hiki he palakipoé.

  • Kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ke nau fakakaukau ki he ʻuhinga ʻo e hoko ko ha Kalisitiané. ʻE lava ke nau faʻu ha lisi ʻo e ngaahi ʻulungaanga lelei te nau ʻamanaki ke maʻu ʻi he moʻui ʻa ha taha ʻoku muimui ʻia Sīsū Kalaisi (hangē ko ʻení, vakai, Sione 13:34–35). ʻE lava ke ke vahevahe e toʻu tupú ki ha kulupu ʻe ua pea kole ki he kulupu takitaha ke nau lau ha taha ʻo e ongo pōpoaki ko ʻení ʻo kumi ha toe ngaahi ʻulungaanga te nau tānaki atu ki heʻenau lisí: ʻEletā Telanisi M. Vinisoni, “Ko e Ākonga Moʻoni ʻa e Fakamoʻuí” (Liahona, Nōvema 2019, 9–11) mo ʻEletā Masimo Tī Fio, “ʻOfa Haohaoá: Ko e Fakaʻilonga Totonu ʻo e Ākonga Moʻoni Kotoa Pē” (Liahona, Mē 2018, 81–83). Fakaafeʻi ʻa e toʻu tupú ke nau fakalaulauloto ki ha meʻa ʻi he lisí ʻoku nau fie fakatupulaki.

  • Te ke lava ʻo fehuʻi ki he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú pe ko e hā ʻene ʻuhinga kiate kinautolu ke ui ʻaki kinautolu e huafa ʻo Sīsū Kalaisí. Mahalo te nau lava ʻo vahevahe ha ngaahi aʻusia ne nau maʻu ʻi ha taimi naʻe ʻilo ai ʻe ha taha ko ha mēmipa kinautolu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. ʻOku tau ongoʻi fēfē ʻi hono ui kitautolu ko e kau muimui ʻo Sīsū Kalaisi mo e kāingalotu ʻo Hono Siasí? ʻE lava foki ke vakaiʻi ʻe he toʻu tupú ha ngaahi potufolofola pe taha ʻo e ngaahi pōpoaki ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú,” ʻo kumi ha ngaahi fakakaukau ʻokú ne ueʻi fakalaumālie kinautolu ke nau moʻui ʻo fakatatau mo e huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻa ia kuo nau toʻo kiate kinautolú. ʻOku liliu fēfē e ngaahi fili ʻoku tau fakahokó ʻi hono ui ʻaki kitautolu e huafa ʻo Sīsū Kalaisí?

ʻĪmisi
kau finemui ʻoku nau luelue

ʻI heʻetau hoko ko e kau mēmipa ʻo e Siasi ʻo Kalaisí, ko ʻEne kau ākonga kitautolu pea ʻoku ui kitautolu ʻaki Hono huafá.

Ngāue ʻi he Tui

Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ke nau fakalaulauloto mo lekooti ʻa e meʻa te nau fakahoko ke ngāueʻi ai e ngaahi ongo ne nau maʻu ʻi he ʻaho ní. ʻE lava ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú, ʻo kapau te nau loto ki ai. Fakaafeʻi ke nau fakakaukau ki he founga ʻe fakamālohia ai ʻe hono fakahoko ʻenau ngaahi ueʻi fakalaumālié ʻa honau vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú

Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí

ʻI hoʻo hoko ko ha faiakó, te ke lava ʻo poupouʻi e ngaahi fealēleaʻaki ʻokú ne faitokonia e ngaahi aʻusia mo e fakamoʻoni ʻa e kau akó.

Paaki