Fuakava Foʻoú 2023
12 Nōvema. Te u Lava Fēfē ʻo ʻUnuʻunu Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo Fakafou ʻi he Ngaahi Ouau mo e Ngaahi Fuakava Toputapú? Hepelū 7–13


“12 Nōvema. Te u Lava Fēfē ʻo ʻUnuʻunu Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo Fakafou ʻi he Ngaahi Ouau mo e Ngaahi Fuakava Toputapú? Hepelū 7–13,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023 (2022)

“12 Nōvema. Te u Lava Fēfē ʻo ʻUnuʻunu Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo Fakafou ʻi he Ngaahi Ouau mo e Ngaahi Fuakava Toputapú?,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Ngaahi Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné mo e Ngaahi Kalasi ʻa e Kau Finemuí: Ngaahi Tefito Fakatokāteliné 2023

ʻĪmisi
talavou ʻoku tufa sākalamēniti

12 Nōvema

Te u Lava Fēfē ʻo ʻUnuʻunu Ofi Ange kia Sīsū Kalaisi ʻo Fakafou ʻi he Ngaahi Ouau mo e Ngaahi Fuakava Toputapú?

Hepelū 7–13

ʻĪmisi
fakaʻilonga fealeaʻaki fakatahá

Fealeaʻaki Fakataha

Tataki ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakalasí pe fakakōlomú; fakafuofua ki ha miniti ʻe 10–20

ʻI he kamataʻanga ʻo e fakatahá, lau fakataha ʻa e Kaveinga ʻo e Kau Finemuí pe ko e Kaveinga ʻo e Kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. Hili iá, tataki leva ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e ngāue ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻo fakaʻaongaʻi ha fehuʻi ʻe taha pe lahi ange mei he ngaahi fehuʻi ʻi laló pe ngaahi fehuʻi pē ʻaʻau (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa, 10.2, 11.2). Palani ha ngaahi founga ke ngāueʻi ai e meʻa ne mou aleaʻí.

  • Moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Ko e hā ha founga kuo tau ofi ange ai ki he Fakamoʻuí? Ko e hā ha founga ʻoku tau feinga ai ke tau tatau ange mo Iá?

  • Tokanga kiate kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. Ko hai ha tokotaha naʻa tau fakakaukau ki ai kimuí ni? Ko e hā ha founga ʻe lava ke tau tokoniʻi ai ʻa e niʻihi fakafoʻituitui ko ʻení?

  • Fakaafeʻi ʻa e tokotaha kotoa pē ke nau maʻu e ongoongoleleí. Ko e hā ha founga ʻe lava ke tau tali ai ʻa e ngaahi fehuʻi ʻa hotau kaungāmeʻá fekauʻaki mo e Siasí ʻi ha founga ʻe fakamālohia ai ʻenau tui ki he Fakamoʻuí?

  • Fakatahaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ke taʻengata. Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke tau fehokotaki lelei ange ai mo e kāingá, hangē ko e ngaahi kuí mo e ngaahi tokoua ʻakí?

ʻI he fakaʻosinga ʻo e lēsoní, fakahoko e ngaahi meʻa ko ʻení, ʻo ka fie maʻu:

  • Fakamoʻoni ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo akoʻí.

  • Fakamanatu ki he kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú fekauʻaki mo e ngaahi palani mo e fakaafe naʻe fakahoko ʻi he lolotonga e fakatahá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi e tokāteliné

Akoʻi e Tokāteliné

Tataki ʻe ha taki kakai lalahi pe toʻu tupu; fakafuofua ki ha miniti ʻe 25–35

Teuteuʻi Fakalaumālie Koe

Naʻe laui senituli e kau ʻa e fānau ʻo ʻIsilelí, ʻa ia naʻe faʻa ui he taimi ʻe niʻihi ko e kakai Hepeluú, ʻi he faivelenga ki he ngaahi ouau naʻe fekauʻaki mo e tāpanekalé mo e fono ʻa Mōsesé. Ka naʻe ʻi ai honau tokolahi naʻe ʻikai ke nau ʻiloʻi ko e ngaahi meʻá ni ko ha “ngaahi fakatātā [ia] ʻo e ngaahi meʻa ʻi he langí”—ko ha “ʻata … ʻo e ngaahi meʻa lelei ʻe hokó” (Hepelū 9:23; 10:1). Naʻe fakataumuʻa kotoa e ngaahi ouaú ke akoʻi kinautolu fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi. Ko e meʻa ʻeni naʻe fakamatalaʻi ʻe Paula ʻi heʻene Tohi ki he kakai Hepeluú. ʻOku toe mahuʻinga foki ʻEne pōpoakí kiate kitautolu he ʻahó ni koeʻuhí he ʻoku tau maʻu foki mo ha ngaahi ouau toputapu mo e taumuʻa tatau. ʻOku mahuʻinga ai ke tau fehuʻi kiate kitautolu ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení: ʻOku tokoniʻi nai kitautolu ʻe he ngaahi ouau ko ʻení ke tau manatuʻi ʻa Sīsū Kalaisi? ʻOku ʻi ai nai ha meʻa lahi ange te tau lava ʻo fakahoko ke aʻusia ai e mālohi ʻo Sīsū Kalaisí ʻo fakafou ʻi he ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí? Pe ʻoku tau hangē ko e kakai Hepelū ʻo e kuonga muʻá, ʻo ʻikai ʻiloʻi honau mahuʻinga loloto angé?

Fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo lau ʻa e Hepelū 7–13 pea ʻi hoʻo teuteu ke akoʻi e founga ʻoku ʻomi ai kitautolu ʻe he ngaahi ouaú mo e ngaahi fuakavá ke tau ofi ange kia Sīsū Kalaisí. ʻE lava foki ke ke ako ha niʻihi ʻo e ngaahi pōpoaki ʻo e konifelenisi lahí ʻoku ʻoatu ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení.

Ako Fakataha

Ke tokoni kiate kinautolu ʻokú ke akoʻí ke ʻiloʻi e founga te nau lava ai ʻo ʻunu ofi ange kia Sīsū Kalaisi ʻo fakafou ʻi he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ʻo ʻEne ongoongoleleí, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke nau hiki ha niʻihi ʻo e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí mo honau ngaahi fuakava fekauʻakí ʻi he palakipoé (vakai, Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Ngaahi Ouaú,” “Fuakavá,” topics.ChurchofJesusChrist.org). Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi ouau mo e ngaahi fuakava ko ʻení fekauʻaki mo Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí? ʻOku ʻomi ʻe he fakamatala ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú” ha ʻuhinga ʻo e ngaahi ouaú mo ha ngaahi fakakaukau mahuʻinga kehe. ʻE lava foki ke tokoni e ngaahi ʻekitivitī hangē ko ʻení.

  • Te ke lava ʻo fakaafeʻi e toʻu tupú ke lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:19–22 pea aleaʻi ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e “mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá”? Kuo tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe he ngaahi ouaú mo e ngaahi fuakavá ke tau aʻusia e mālohi ko iá? Ko e hā ha liliu kuo fakahoko ʻe he ngaahi ouaú mo e ngaahi fuakavá ʻi heʻetau moʻuí? ʻOku nau tokoniʻi fēfē kitautolu ke tau kei fetuʻutaki maʻu ai pē mo e Fakamoʻuí? Ke tokoni ke tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení, ʻe lava ke lau ʻe he toʻu tupú ʻa e ʻuluaki palakalafi ʻe fā ʻo e pōpoaki ʻa ʻEletā Keni F. Lisiate “Ko e Mālohi ʻo e Anga Faka-ʻOtuá” (Liahona, Mē 2016, 118) pe pōpoaki ʻa ʻEletā Petinā “Tuku ke Langa ʻa e Falé Ni ki Hoku Hingoá” (Liahona, Mē 2020, 84–87), tautefito ki he konga “Mei Loto ki Tuʻa.”

  • ʻE lava ke ke ʻeke ange kiate kinautolu ʻokú ke akoʻí pe te nau fakamatalaʻi fēfē e ouau ʻo e sākalamēnití ki ha taha ʻoku ʻikai ke ne ʻilo ha meʻa fekauʻaki mo ia. ʻOku ʻomi ʻe he konga “Aʻusia mo e Fakamoʻoni” ʻi he pōpoaki ʻa ʻEletā Taniela B. Uākolo ko e “ʻE ʻOmi ʻe he Ngaahi Ouau Fakamoʻuí ha Maama Fakaofó” (Liahona, Mē 2018, 39–41) ha sīpinga.   ʻOku ʻomi fēfē kitautolu ʻe he sākalamēnití ke tau ofi ange kia Sīsū Kalaisi? Ko e hā ha ngaahi faingamālie ʻoku tau maʻu ke akoʻi e niʻihi kehé fekauʻaki mo e meʻá ni?

  • ʻE lava ke tokoni ki he toʻu tupú hono toe vakaiʻi e ngaahi fokotuʻu ʻe nima ʻi he pōpoaki ʻa ʻEletā Pita F. Meiasi “ʻE Lava ke Tokoniʻi Kitautolu ʻe he Sākalamēnití ke Tau Māʻoniʻoni” (Liahona, Nōvema 2016, 85–87) ke mahino e founga ke nau mateuteu lelei ange ai ki he sākalamēnití.   Aleaʻi e founga ʻe lava ke tokoni ai e ngaahi ouau toputapú ni mo honau ngaahi fuakava fekauʻakí ʻo ʻomi kitautolu ke tau ofi ange ki he Fakamoʻuí.

  • ʻE lava ke ke hiki e ngaahi foʻi lea Sākalamēniti, Papitaiso, mo e Temipalé ʻi he palakipoé. ʻI lalo ʻi he foʻi lea takitaha, fakaafeʻi e toʻu tupú ke lisi e ngaahi fuakava ʻoku tau fakahokó. ʻE lava ke tokoni atu e ngaahi potufolofola ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú”. Aleaʻi fakataha e founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ngaahi fuakavá ni ke tau toe ofi ange kia Sīsū Kalaisí.

  • ʻE lava ke ke vahevahe fakakulupu hoʻo kalasí pe kōlomú pea vahe ki he kulupu takitaha ke nau toe vakaiʻi ha konga ʻo e pōpoaki ʻa ʻEletā Lōnolo A. Lasipeni “Ko e tauhi Pau ki Heʻetau Ngaahi Palōmesí mo e Ngaahi Fuakavá” (Liahona, Nōvema 2019, 53–56) pe pōpoaki ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni “ʻUhinga e Hala ʻo e Fuakavá” (Liahona, Mē 2021, 116–19). Poupouʻi kinautolu ke vahevahe e meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo e founga ʻoku fakamālohia ai honau vā fetuʻutaki mo Sīsū Kalaisí ʻi hono tauhi ʻenau ngaahi fuakavá.

ʻĪmisi
kau finemui ʻoku lue ʻi tuʻa he temipalé

ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi ouau toputapu ʻo e ongoongoleleí ʻa e “mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá” ki heʻetau moʻuí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:19–22).

Ngāue ʻi he Tui

Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí pe kōlomú ke nau fakalaulauloto mo lekooti ʻa e meʻa te nau fakahoko ke ngāueʻi ai e ngaahi ongo ne nau maʻu ʻi he ʻaho ní. ʻE lava ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú, ʻo kapau te nau loto ki ai. Fakaafeʻi ke nau fakakaukau ki he founga ʻe fakamālohia ai ʻe heʻenau ngaahi ueʻi fakalaumālié ʻa honau vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Poupoú

  • Mōsaia 18:8–10 (Fuakava ʻo e Papitaisó)

  • Molonai 4–5 (Fuakava ʻo e Sākalamēnití)

  • Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā: “ʻOku fuʻu mahuʻinga e ngaahi ouau māʻoniʻoní ʻi he ongoongolelei ʻa e Fakamoʻuí pea pehē ki he founga haʻu kiate Iá mo fekumi ki ha fanauʻi foʻou fakalaumālié. Ko ha ngaahi ngāue toputapu e ngaahi ouaú ʻoku ʻi ai hano taumuʻa fakalaumālie, mahuʻinga taʻengata, pea ʻoku fekauʻaki ia mo e ngaahi fono mo e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e ʻOtuá. …

    “ʻOku mahulu atu e ngaahi ouau fakamoʻui mo hakeakiʻi ʻoku fakahoko ʻi he Siasi ʻo e ʻEikí ne fakafoki maí, ʻi ha faʻahinga kātoanga pe ngāue fakataipe kotoa pē. Ka ʻoku ʻi ai e ngaahi founga kuo fakamafaiʻi ke tafe mai ai e ngaahi tāpuaki mo e mālohi ʻo e langí ki heʻetau moʻui fakafoʻituituí. …

    ʻOku mahuʻinga e ngaahi ouau ne maʻu mo tauhi he angatonú ki hono maʻu e mālohi faka-ʻOtuá mo e ngaahi tāpuaki kotoa pē ʻoku maʻu mei he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí” (“Tauhi Maʻu Ai pē ha Fakamolemole ʻo Hoʻomou Ngaahi Angahalá,” Liahona, Mē 2016, 59–60).

Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí

ʻI hoʻo fakaafeʻi ʻa kinautolu ʻokú ke akoʻí ke nau ngāueʻi e tokāteline moʻoní, ʻokú ke tokoni ai ke fakaaʻu atu e aʻusia fakaakó ki honau ngaahi ʻapí mo e moʻui fakaʻahó.

Paaki