Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au 2024
4–10 Nōvema: “ʻOku Ou Lea Kiate Kimoutolu ʻo Hangē ʻOku Mou ʻI Hení.” Molomona 7–9


“4–10 Nōvema: ʻʻOku Ou Lea Kiate Kimoutolu ʻo Hangē ʻOku Mou ʻI Hení.’ Molomona 7–9,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: Tohi ʻa Molomoná 2024 (2023)

“4–10 Nōvema. Molomona 7–9,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e ʻApí mo e Lotú: 2024 (2023)

ʻĪmisi
tohi ʻa Molonaí ʻi he ʻū lauʻi peleti koulá

Ko e Tohi ʻa Molonai ʻi he ʻŪ Lauʻi Peleti Koulá, tā fakatātā ʻa Dale Kilborn

4–10 Nōvema: “ʻOku Ou Lea Kiate Kimoutolu ʻo Hangē ʻOku Mou ʻI Hení”

Molomona 7–9

Naʻe ʻiloʻi ʻe Molonai ʻa e ongo ʻo e nofo toko taha ʻi ha māmani faiangahalá—tautautefito ʻi he hili e mālōlō ʻene tamaí ʻi he taú pea fakaʻauha mo e kau Nīfaí. Naʻá ne tohi ʻo pehē, “ʻOku ou toe toko taha pē. ʻOku ʻikai haku ngaahi kaumeʻa pe potu ke u ʻalu ki ai” (Molomona 8:3, 5). Mahalo naʻe ngali siva e ʻamanakí, ka naʻe maʻu ʻe Molonai ‘a e ʻamanaki lelei ʻia Sīsū Kalaisi pea mo ʻene fakamoʻoni “ʻe teka atu maʻu ai pē ʻa e ngaahi taumuʻa taʻengata ʻo e ʻEikí” (Molomona 8:22). Pea naʻe ʻiloʻi ʻe Molonai ʻe hoko ʻa e Tohi ʻa Molomoná ko ha konga mahuʻinga ʻo e ngaahi taumuʻa taʻengata ko iá—ʻa e lekooti naʻá ne faivelenga ke fakaʻosí, ʻa e lekooti te ne ʻomi ha kakai tokolahi ʻi ha ʻaho ki he “ʻiloʻi ʻo Kalaisí” (Molomona 8:16; 9:36). Naʻe hoko e tui ʻa Molonai ki he ngaahi talaʻofa ko ʻení ke ne malava ai ʻo fakahaaʻi ki he kau laukonga ʻo e tohí ni ʻi he kahaʻú, “ʻoku ou lea kiate kimoutolu ʻo hangē ʻoku mou ʻi hení” pea “ʻoku ou ʻiloʻi te mou maʻu ʻeku ngaahi leá” (Molomona 8:35; 9:30). Ko ʻeni ʻoku tau maʻu ʻene ngaahi leá, pea ʻoku teka atu ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí ki muʻa, koeʻuhí he naʻe fai pau ʻa Molomona mo Molonai ki hona misioná, neongo naʻá na nofo ʻiate kinaua pē.

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako ʻi ʻApí mo e Lotú

Molomona 7

“Tui kia Sīsū Kalaisi” pea “puke maʻu ʻa [ʻEne] ongoongoleleí.”

Hili hono fakanounouʻi ʻe Molomona ʻa e lekooti ʻo hono kakaí, naʻá ne fai ʻene pōpoaki fakaʻosí ʻi he Molomona 7. ʻOkú ke pehē ko e hā naʻá ne fili ai ʻa e pōpoaki ko ʻení? Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ke “puke maʻu ʻa e ongoongolelei ʻa Kalaisí”? (Molomona 7:8).

Vakai foki, “ʻOku Ou Tui kia Kalaisi,” Ngaahi Himí, fika 66.

Molomona 7:8–10; 8:12–16; 9:31–37

ʻOku mahuʻinga lahi ʻa e Tohi ʻa Molomoná.

Naʻe fehuʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē: “Kapau ʻe foaki atu kiate koe ha taiamoni pe makakoloa pe ko e Tohi ʻa Molomoná, ko e fē ʻa e meʻa te ke filí? Ko hono moʻoní, ko e fē ʻoku mahuʻinga ange kiate koé?” (“Ko e Tohi ʻa Molomoná: Naʻe Mei Fēfē Nai Hoʻo Moʻuí Ka Ne ʻIkai Ia?,” Liahona, Nōvema 2017, 61).

Ko e hā ha meʻa ʻokú ke maʻu ʻi he Molomona 7:8–10; 8:12–22; mo e 9:31–37 ʻoku tokoni ke mahino kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e Tohi ʻa Molomoná ʻi hotau kuongá? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ia kiate koé? Mahalo te ke maʻu ha toe ngaahi fakakaukau lahi ange ʻi he 1 Nīfai 13:38–41; 2 Nīfai 3:11–12; mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 33:16; 42:12–13.

ʻĪmisi
ngaahi tatau ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻi ha ngaahi lea fakafonua kehekehe

ʻOku ʻaonga ʻa e ngaahi meʻa naʻe tohi ʻe he kau palōfita ʻo e Tohi ʻa Molomoná kiate kitautolu

Molomona 8:1–11

Te u lava ʻo tauhi ʻa e ngaahi fekaú neongo ʻoku ʻikai tauhi ia ʻe he niʻihi kehé.

Mahalo te ke ongoʻi tuenoa ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻi hoʻo feinga ke tauhi ʻa e ngaahi fekaú. Ko e hā te ke lava ʻo ako mei he sīpinga ʻa Molonaí ʻa ia ʻe lava ʻo tokoní? (vakai, Molomona 8:1–11). Kapau te ke lava ʻo fehuʻi ange kia Molonai pe naʻe founga fēfē ʻene kei faivelengá, ʻokú ke pehē ko e hā ʻene talí?

Vakai foki, “ʻE Lava ke ʻIloʻi ʻe he Tokotaha Kotoa ʻa e Moʻoní: Palōmesi ʻa Molonaí” (vitiō), Gospel Library.

Molomona 8:26–41; 9:1–30

Naʻe hiki e Tohi ʻa Molomoná maʻa hotau kuongá.

Naʻe fakahā ʻe Sīsū Kalaisi kia Molonai ʻa e ngaahi meʻa ʻe hokó ʻi he taimi ʻe ʻomi ai ʻa e Tohi ʻa Molomoná (vakai, Molomona 8:34–35), pea naʻe tataki ia ke ne fai ha ngaahi fakatokanga loto-toʻa ki hotau kuongá. ʻI hoʻo lau ʻa e Molomona 8:26–41 mo e 9:1–30, fakalaulauloto ki he founga ʻe kaunga ai ʻene ngaahi leá kiate koé. Hangē ko ʻení, ʻoku ʻeke ʻe Molonai ha ngaahi fehuʻi ʻe 24 ʻi he ngaahi veesi ko ʻení. Ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ke vakai ki ai ʻi he ngaahi fehuʻi ko ʻení naʻe mamata mai ʻa Molonai ki hotau kuongá? ʻE tokoni fēfē ʻa e Tohi ʻa Molomoná ki he ngaahi faingataʻa naʻe tomuʻa mamata ki ai ʻa Molonaí?

Fakafanongo ki he Laumālié. Tokanga ki hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ongó, neongo kapau ʻoku hangē ʻoku ʻikai felāveʻi ia mo e meʻa ʻokú ke laú. Mahalo ko e ngaahi ongo ko ʻení ko e ngaahi meʻa ia ʻoku finangalo hoʻo Tamai Hēvaní ke ke akó. Hangē ko ʻení, ko e hā ha ngaahi ongo ʻokú ke maʻu hili hoʻo fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi ʻoku fai ʻe Molonai ʻi he Molomona 9:1–30?

Molomona 9:1–25

ʻĪmisi
fakaʻilonga seminelí
Ko Sīsū Kalaisí ko ha ʻOtua Ia ʻo e ngaahi maná.

Naʻe fakaʻosi ʻe Molonai ʻa e ngaahi tohi ʻa ʻene tamaí ʻaki ha pōpoaki mālohi maʻá e kakai ʻi hotau kuongá ʻa ia ʻoku ʻikai ke nau tui ki he ngaahi maná (vakai, Molomona 8:26; 9:1, 10–11). Ko e hā e ʻuhinga ʻokú ke ongoʻi ai ʻoku fiemaʻu ke tui ki he ngaahi maná ʻi he ʻaho ní? Fekumi ʻi he Molomona 9:9–11, 15–27 mo e Molonai 7:27–29 pea fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:

  • Ko e hā ʻoku ou ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mei he ngaahi veesi ko ʻení?

  • Ko e hā ʻoku ou ako fekauʻaki mo e ngaahi mana ʻi he kuohilí mo e lolotonga ní?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi lelei ʻo e tui ko Sīsū Kalaisi ko e ʻOtua ʻo e ngaahi maná? Ko e hā e ngaahi nunuʻa ʻo e ʻikai ke tui ki he meʻá ni?

  • Ko e hā ha ngaahi mana—lalahi mo iiki—kuo fakahoko ʻe he Fakamoʻuí ʻi heʻeku moʻuí? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi mana ko ʻení fekauʻaki mo Iá?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni: “ʻE fakahoko ʻe hotau Fakamoʻuí mo e Huhuʻi ko Sīsū Kalaisí ha niʻihi ʻo ʻEne ngaahi ngāue [mafatukituki] tahá ʻi he taimí ni mo e taimi te Ne toe hāʻele mai aí. Te tau sio ki ha ngaahi fakaʻilonga fakaofo, ko e ʻOtua ko e Tamaí mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí ʻokú Na puleʻi ʻa e Siasí ʻi he māfimafi mo e nāunau” (“Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí,” Liahona, Mē 2018, 96). ʻOkú ke pehē ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi mana ko ʻení? Ko e hā te ke lava ʻo fai ke tokoni ki he Fakamoʻuí ke fakahoko iá?

Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e tuí mo e ngaahi maná mei he ngaahi aʻusia ʻa e Kāingalotu ʻi Haʻamoa, Tonga, Fisi, mo Tahití ʻi he taimi naʻe ʻaʻahi ai ʻa Palesiteni mo Sisitā Nalesoni kiate kinautolú? (vakai, Russell M. Nelson, “Kuo Toetuʻu ʻa Kalaisi; ʻE Hiki e Ngaahi Moʻungá ʻi he Tui Kiate Iá,” Liahona, Mē 2021, 101–4).

Vakai foki, Ronald A. Rasband, “Vakai! Ko e ʻOtua Au ʻo e Ngaahi Maná,” Liahona, Mē 2021, 109–12.

Ngaahi Fakakaukau ki hono Akoʻi ʻo e Fānaú

Molomona 7:8–10

ʻOku fakamoʻoni ʻa e Tohi ʻa Molomoná mo e Tohi Tapú kia Sīsū Kalaisi.

  • Ke fakamamafaʻi ʻa e fekauʻaki ʻa e Tohi Tapú mo e Tohi ʻa Molomoná, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Molonaí, te ke lava ʻo fai ha kiʻi vaʻinga mo hoʻo fānaú, ‘o hangē ko ʻení: Kole ange ke nau lea ʻaki ʻa e “Fuakava Motuʻa, Fuakava Foʻou” ʻi he taimi ʻokú ke puke hake ai ha tatau ʻo e Tohi Tapú pea “Fakamo’oni ʻe Taha” ʻi he taimi ʻokú ke puke hake ai ha tatau ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Te ke lava foki ʻo fili ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi ʻoku fakamoʻoni ki ai ʻa e Tohi Tapú mo e Tohi ʻa Molomoná fakatouʻosi—hangē ko e ʻaloʻi, pekia, mo e Toetuʻu ʻa Sīsuú—pea fakaafeʻi hoʻo fānaú ke nau kumi ha ʻū fakatātā ʻo e ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó (hangē ko e Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí).

  • Ke tokoniʻi hoʻo fānaú ke nau ako ʻa e tefito ʻo e tui hono valú, te ke lava ʻo tohiʻi ʻa e foʻi lea takitaha ʻi ha fanga kiʻi laʻipepa kehekehe. Fakaafeʻi hoʻo fānaú ke nau ngāue fakataha ke fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi foʻi leá ʻi hono fakahokohoko totonú pea toutou lau ia.

Molomona 8:1–7

Te u lava ʻo tauhi ʻa e ngaahi fekaú neongo ʻeku ongoʻi tuenoá.

  • ʻE lava ke fakalotoa ʻe he sīpinga ʻa Molonaí hoʻo fānaú ke nau talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá neongo ʻenau ongoʻi tuenoá. Hili hoʻo lau mo kinautolu ʻa e Molomona 8:1–7, te nau lava ʻo vahevahe ʻa e ongo naʻa nau mei maʻu kapau ko Molonai kinautolu. Ko e hā ʻa e meʻa ʻi he veesi 1, 3, mo e 4, naʻe fekauʻi ʻa Molonai ke ne faí, pea naʻe founga fēfē ʻene talangofuá? Te tau lava fēfē nai ʻo tatau ange mo Molonaí?

  • Mahalo te ke lava ʻo talanoa mo hoʻo fānaú fekauʻaki mo ha ngaahi tūkunga kuo pau ke nau fili ʻi he meʻa ʻoku totonú mo e meʻa ʻoku halá ʻi he taimi ʻoku ʻikai sio atu ai ha tahá. ʻOku tokoniʻi fēfē nai kitautolu ʻe he tui kia Sīsū Kalaisí ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení? ʻE lava ke tānaki atu ha foʻi hiva hangē ko e “Tuʻu ʻi he Totonú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 81) ki he fealēleaʻaki ko ʻení.

Molomona 8:24–26; 9:7–26

Ko Sīsū Kalaisí ko ha “ʻOtua [Ia] ʻo e ngaahi maná.”

  • Mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange ki hoʻo fānaú ko e maná ko ha meʻa ia ʻoku fai ʻe he ʻOtuá ke fakahaaʻi ʻaki Hono māfimafí mo tāpuekina ʻetau moʻuí. Te ke lava leva ʻo lau ha ngaahi kupuʻi lea mei he Molomona 9:11–13, 17 ʻokú ne fakamatalaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi mana ʻa e ʻOtuá, pea ʻe lava ke fakakaukau hoʻo fānaú ki ha ngaahi mana kehe (ʻe ala tokoni ʻa e ʻū fakatātā mei he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, hangē ko e fika 26, 40, 41, mo e 83). Talanoa fekauʻaki mo e ngaahi mana kuo fai ʻe he ʻOtuá ʻi hoʻo moʻuí.

  • Fakaʻaliʻali ki hoʻo fānaú ha founga feimeʻatokoni, pea talanoa ki he meʻa ʻe hoko kapau he ʻikai te ke fakakau ha meʻa (ingredient) ʻoku mahuʻinga [ki he feimeʻatokoní]. Lau fakataha ʻa e Molomona 8:24 mo e 9:20–21 ke maʻu ʻa e “ngaahi founga” ʻe lava ke iku ki ha ngaahi mana mei he ʻOtuá.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange, vakai ki he makasini Ko e Kaumeʻá ʻo e māhina ní.

ʻĪmisi
ʻOku mamata ʻa Molonai ki he fakaʻauha ʻo e kau Nīfaí

Ko e Mamata ʻa Molonai ki he Fakaʻauha ʻo e Kau Nīfaí, tā fakatātā ʻa Joseph Brickey

Paaki