Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
15–21 Siulai. Ngāue 10–15: ‘Naʻe Tupu pea Mafola Atu ʻo Lahi ʻa e Folofola ʻo e ʻOtuá’


“15–21 Siulai. Ngāue 10–15: ‘Naʻe Tupu pea Mafola Atu ʻo Lahi ʻa e Folofola ʻo e ʻOtuá” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻou 2019 (2019)

“15–21 Siulai. Ngāue 10–15,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2019

ʻĪmisi
Ko Koliniusi ʻokú na talanoa mo Pita

15–21 Siulai

Ngāue 10–15

“Naʻe Tupu pea Mafola Atu ʻo Lahi ʻa e Folofola ʻo e ʻOtuá”

Lau fakalelei ʻa e Ngāue 10–15, tuku ha taimi ki he Laumālié ke Ne ueʻi koe ki he ngaahi fakakaukaú mo e ongó. Ko e hā e meʻa ʻoku hā ʻi he ngaahi vahe ko ʻení ke ke akó?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Lolotonga e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he māmaní, naʻe faʻa poleʻi Heʻene ngaahi akonakí ʻa e taufatungamotuʻa mo e tui tukufakaholo ʻa e kakaí; naʻe ʻikai ke ngata ʻeni ʻi Heʻene hāʻele hake ki he langí—he naʻá Ne hokohoko atu ke tataki Hono Siasí ʻi he fakahā. Hangē ko ʻení, lolotonga e moʻui ʻa Sīsuú naʻe malangaʻi Heʻene kau ākongá ʻa e ongoongoleleí ki he kakai Siú pē. Ka ʻi he hili e pekia ʻa e Fakamoʻuí pea hoko ʻa Pita ko e palōfita ʻo e Siasí, naʻe fakahā ʻe Sīsū Kalaisi kia Pita kuo hokosia e taimi ke malangaʻi ai e ongoongoleleí ki he kakai kehe ne ʻikai ko ha kau Siú. ʻOku ʻikai ko ha meʻa fakaofo ia he ʻahó ni ʻa e fakakaukau ko ia ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí ki he kau Senitailé, ko e hā leva ʻa e lēsoni ʻi he fakamatala ko ʻení maʻatautolú? Mahalo ko ha lēsoni ʻe taha ko e liliu ʻi he tuʻutuʻuní mo e angafaí—ʻi he Siasi ʻi he kuonga muʻá mo e kuonga ní fakatouʻosi—ʻoku maʻu ia ʻi he fakahā mei he ʻEikí ki Heʻene kau taki kuo filí ( ʻĀmosi 3:7; TF 1:38). Ko e hokohoko atu ko ia hono maʻu ʻo e fakahaá ko ha ʻulungaanga mahuʻinga ia ʻo e Siasi moʻoni mo moʻui ʻo Sīsū Kalaisí. Kuo pau ke tau hangē ko Pitá ʻo loto-fiemālie ke tali ʻa e hokohoko ʻo e fakahaá pea moʻui ʻaki e “folofola kotoa pē ʻa e ʻOtuá” (Luke 4:4), ʻo kau ai ʻa e “ngaahi meʻa kotoa pē kuo [Ne] fakahā mai, mo e ngaahi meʻa kotoa pē ʻokú Ne fakahā mai ʻi he taimi ní” pea mo e “ngaahi meʻa lalahi mo mahuʻinga” ʻoku teʻeki ke Ne fakahā mai “ʻo kau ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá” (Ngaahi Tefito ʻo e Tuí 1:9).

ʻĪmisi
personal study icon

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Ngāue 10

“ʻOku ʻikai filifilimānako ʻa e ʻOtuá.”

Kuo laui toʻu tangata ʻa e tui ʻa e kau Siú ko e hoko ko ia “ko e hako ʻo ʻĒpalahamé,” pe ko e tupu moʻoni ʻia ʻĒpalahamé, ʻoku ʻuhinga ia naʻe tali (fili) ʻe he ʻOtuá ʻa e tokotaha ko iá (vakai, Luke 3:8). Ko ha toe taha kehe mei ai naʻe tala ia ko ha Senitaile “taʻemaʻa” naʻe ʻikai tali ʻe he ʻOtuá. ʻI he Ngāue 10, ko e hā naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí kia Pita fekauʻaki mo e tokotaha “ʻokú Ne maʻu maʻaná”? (Ngāue 10:35). Ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ke maʻu ʻi he vahe ko ʻení naʻe moʻui angatonu ʻa Koniliusi ʻa ia naʻe fakahōifua ai ki he ʻEikí? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻiloʻi “ʻoku ʻikai filifilimānako ʻa e ʻOtuá” (veesi 34), ʻa ia ko hono ʻuhingá ʻe lava ʻe he kakai kotoa pē ke nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí kapau te nau moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí? (vakai, 1 Nīfai 17:35).

Hangē ko e kau Siu naʻa nau sio lalo ki he niʻihi naʻe ʻikai ke nau ʻo e hako ʻo ʻĒpalahamé, kuó ke fakamahamahalo taʻeʻofa pe taʻeʻilo nai ki ha taha ʻoku kehe meiate koe? Te ke lava fēfē ke ikunaʻi ʻa e fakahehema ko ʻení? Mahalo naʻa lelei ke fakahoko ha kiʻi ʻekitivitī faingofua ʻi he ngaahi ʻaho ka hoko maí: ʻI he taimi pē ʻokú ke feohi ai mo ha taha, feinga ke ke fakakaukau, “Ko e tokotaha ko ʻení ko e fānau ia ʻa e ʻOtuá.” ʻI hoʻo fai ʻení, ko e hā ha ngaahi liliu ʻokú ke fakatokangaʻi ʻi he founga ʻokú ke fakakaukau mo feohi ai mo e niʻihi kehé?

Vakai foki, D. Todd Christofferson, “Nofomaʻu ʻi Heʻeku ʻOfá,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2016, 48–51; 1 Samuela 16:7.

Ngāue 10; 11:1–1815

ʻOku akoʻi au ʻe he Tamai Hēvaní ʻi he ʻotu lea ki he ʻotu lea ʻo fakafou ʻi he fakahā.

ʻI he taimi naʻe mamata ai ʻa Pita ki he meʻa-hā-mai naʻe fakamatalaʻi ʻi he Ngāue 10, naʻá ne ʻuluaki fāifeinga ke mahino ia peá ne fifili “ʻi hono lotó pe ko e hā hono ʻuhingá” (veesi 17). Ka naʻe foaki ʻe he ʻEikí ha mahino lahi ange kia Pita ʻi he taimi naʻe fekumi ai ʻa Pita ke mahino iá. ʻI hoʻo lau ʻa e Ngāue 10, 11, mo e 15, fakatokangaʻi ʻa e founga naʻe mahino lahi ange ai ʻa e mata meʻa-hā-mai ʻa Pitá hili ha ngaahi taimi. Ko e hā ha founga kuó ke fekumi mo maʻu ai ha mahino lahi ange mei he ʻOtuá ʻi he taimi ʻokú ke loto fehuʻia aí?

ʻOku fakamatala ʻi he Ngāue 10, 11, mo e 15 ʻa e ngaahi sīpinga naʻe fakahinohinoʻi ai ʻe he ʻEikí ʻEne kau tamaioʻeikí ʻi he fakahaá. ʻE ala tokoni ke ke lekooti e meʻa ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e fakahaá ʻi hoʻo lau ʻa e ngaahi vahe ko ʻení. ʻOku folofola fēfē ʻa e Laumālié kiate koé?

Vakai foki, Ronald A. Rasband, “Tuku ke Taki ʻa e Laumālié,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 93–96.

Ngāue 11:26

Ko ha Kalisitiane au he ʻoku ou tui mo muimui kia Sīsū Kalaisi.

Ko e hā ha meʻa ʻoku mahuʻinga ai ha tokotaha ʻoku ui ko ha Kalisitiane? (vakai, Ngāue 11:26). Ko e hā hono mahuʻinga kiate koe ke ke hoko ko ha Kalisitiane pe toʻo kiate koe ʻa e huafa ʻo Sīsū Kalaisí? (vakai, TF 20:77). Fakakaukau ki he mahuʻinga ʻo e ngaahi hingoá. Hangē ko ʻení, ko e hā hono ʻuhinga kiate koe ʻa ho hingoa fakafāmilí? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e hingoa ʻo e Siasí he ʻaho ní? (vakai, TF 115:4).

Vakai foki, Mōsaia 5:7–15; ʻAlamā 46:13–15; 3 Nīfai 27:3–8; M. Russell Ballard, “Ko e Mahuʻinga ʻo ha Hingoa,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2011, 79–82.

ʻĪmisi
family study icon

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau mo ho fāmilí e folofolá, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he Laumālié ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu ho fāmilí. Ko ha ngaahi fokotuʻu fakakaukau ʻeni:

Ngāue 10:17, 20

Kuo ʻi ai nai ha taimi kuo tau maʻu ai ha ngaahi aʻusia fakalaumālie pea ongoʻi veiveiua kimui ange ʻi he meʻa ne tau ongoʻi mo akó? Ko e hā ha faleʻi te tau lava ʻo fai ki he niʻihi kehé ʻe ala tokoni ke tau ikunaʻi ai ʻetau loto-veiveiuá? (Vakai, Ronald A. Rasband, “Telia Naʻa Ngalo ʻIate Koe,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2016, 113–15.)

Ngāue 12:1–17

ʻI he taimi naʻe tuku pōpula ai ʻa Pitá, naʻe fakataha mai ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ʻo lotua ia. ʻOku ʻi ai nai ha taha ʻoku ongoʻi fakalaumālie ʻi ho fāmilí ke lotua, hangē ko ha takimuʻa ʻo e Siasí pe ko ha taha ʻoku nau ʻofa ai? ʻOku ʻuhinga ki he hā ke lotu “fakamātoato”? (Ngāue 12:5).

ʻĪmisi
Tukuange ʻo Pita mei he fale fakapōpulá

Ko Hono Tukuange ʻo Pita mei he Fale Fakapōpulá, tā ʻa A. L. Noakes

Ngāue 14

ʻI hoʻomou lau fakataha ʻa e vahe ko ʻení, ʻe lava ke fakaʻilongaʻi ʻe ha niʻihi ʻo e fāmilí ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe maʻu ʻe he kau ākongá mo e Siasí, kae fakaʻilongaʻi ʻe he toenga ʻo e fāmilí ʻa e ngaahi fakafepakí pe ʻahiʻahí. Ko e hā ʻoku tuku ai ʻe he ʻOtuá ke hoko ʻa e ngaahi meʻa faingataʻá ki he kakai angatonú?

Ngāue 15:1–21

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ha fetaʻemahinoʻaki ʻi he Siasí fekauʻaki mo e totonu ko ia ke kamu ʻa e kau papi ului senitailé (ʻikai ko e kau Siú) ko ha fakaʻilonga ʻo ʻenau fuakavá. Naʻe fakaleleiʻi ʻa e fetaʻemahinoʻaki ko ʻení hili ha fakataha ʻa e kau ʻAposetoló ke aleaʻi ʻa e kaveingá mo maʻu ha tali fakalaumālie. ʻE lava ke hoko ʻeni ko ha taimi lelei ke akoʻi ai ki ho fāmilí ʻoku kei fai pē ʻa e meʻa tatau ʻi he kuongá ni. Mou fili fakafāmili ha fehuʻi fekauʻaki mo e ongoongoleleí ʻoku mou fie fekumi fakataha ki hono talí. Mou fekumi fakataha ki ha ngaahi fakakaukau ʻi he ʻū tohi folofolá pea ʻi he ngaahi akonaki ʻa e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻo e kuonga ní. (ʻE ala tokoni ʻa e fakahokohoko ʻo e ngaahi tefito ʻi he makasini konifelenisi ʻa e Siasí.)

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono ako’i ‘o e fānaú, vakai ki he lesoni ʻo e uike ko ‘eni ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au— Ki he Palaimeli.

Fakatupulaki ʻEtau Akoʻí

Tā ha fakatātā. ʻE lava ke tokoni ʻa e ʻū fakatātaá ke fakakaukauloto ai ʻa e fāmilí ki he ngaahi akonaki mo e talanoa mei he folofolá. Te ke lava ʻo lau ha ngaahi veesi ʻe niʻihi pea tuku leva ha taimi ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau tā ha meʻa ʻoku felāveʻi mo e meʻa naʻá ke laú. Hangē ko ʻení, mahalo naʻa saiʻia ʻa e fāmilí ke tā ha fakatātā ʻo e mata meʻa-hā-mai ʻa Pitá ʻi he Ngāue 10.

ʻĪmisi
Koniliusi mo Pita

ʻOku fakahaaʻi ʻe he mata meʻa-hā-mai fakaofo ʻa e ʻeikitau ko Koniliusí pea mo ʻene fononga ke feʻiloaki mo Pitá ʻa e “ʻikai filifilimānako ʻa e ʻOtuá” (Ngāue 10:34).