Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
22–28 Siulai. Ngāue 16–21: ‘Kuo Ui ʻe he ʻEikí ke Mau Malanga ʻAki ʻa e Ongoongoleleí’


“22–28 Siulai. Ngāue 16–21: ‘Kuo Ui ʻe he ʻEikí ke Mau Malanga ʻAki ʻa e Ongoongoleleí’” Haʻu ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻou 2019 (2019)

“22–28 Siulai. Ngāue 16–21,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2019

ʻĪmisi
Ko Paula ʻi he ʻAleopeikó

22–28 Siulai

Ngāue 16–21

“Kuo Ui ʻe he ʻEikí ke Mau Malanga ʻAki ʻa e Ongoongoleleí”

ʻI hoʻo lau fekauʻaki mo e feinga ʻa Paula ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí, ʻe lava ke ueʻi koe ʻe he Laumālié ki ha ngaahi fakakaukau pe ngaahi ongo. Hiki ʻa e ngaahi ueʻi ko ʻení, pea palani ke ngāueʻi ia.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Naʻe kau ʻi he folofola fakaʻosi ʻa e ʻEikí ki Heʻene kau ʻAposetoló ʻa e fekau, “Ko ia ke ʻalu ʻa kimoutolu, ʻo fakalotuʻi ʻa e ngaahi puleʻanga kotoa pē, ʻo papitaiso ʻa kinautolu ʻi he huafa ʻo e Tamaí, mo e ʻAló, mo e Laumālie Māʻoniʻoní: ʻo akonaki atu kiate kinautolu ke nau tokanga ki he ngaahi meʻa kotoa pē ʻa ia kuó u fekau kiate kimoutolú” (Mātiu 28:19–20). Neongo naʻe ʻikai aʻu ʻa e kau ʻAposetoló ki he ngaahi puleʻanga kotoa pē, ka ʻoku fakahaaʻi ʻi he Ngāue 16–21 naʻe fai ʻe Paula mo hono ngaahi hoa faifekaú ha ngāue fakaofo ʻi hono fokotuʻu ʻo e Siasí. Naʻa nau akoʻi, papitaiso, mo foaki ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. Naʻa nau fakahoko ha ngaahi mana, ʻo aʻu ki hano fokotuʻu ha tangata mei he maté, mo tomuʻa fakahā ʻa e Hē Fakaʻaufuli mei he Moʻoní (Ngāue 20:7–12; 20:28–31). Pea ʻoku hokohoko atu ʻa hono fakahoko e ngāue naʻa nau kamataʻí ʻe he kau ʻAposetolo moʻui ʻo e kuonga ní, ʻo kau ai mo e kau ākonga moʻui māteaki hangē ko kimoutolú, ʻa ia ʻoku mou tokoni ke fakahoko e fekau ʻa e Fakamoʻuí ʻi ha ngaahi founga ne taʻeʻamanekina kia Paula. Mahalo ʻokú ke ʻiloʻi ha niʻihi ʻoku ʻikai ke nau ʻiloʻi ʻa ʻenau Tamai Hēvaní pe ko ʻEne ongoongoleleí. Mahalo kuó ke ʻosi ongoʻi ʻa e “ngaueue [ho] laumālié ʻiate [koe]” ke vahevahe mo kinautolu e meʻa ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo Iá (Ngāue 17:16). Kapau te ke muimui ki he sīpinga ʻa Paula ki he loto-fakatōkilaló mo e loto-toʻa ʻi hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí, te ke lava ai ʻo ʻiloʻi ha taha kuo “matala ʻe he ʻEikí hono lotó” (Ngāue 16:14).

ʻĪmisi
personal study icon

Ngaahi Fakakaukau ki hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Ngāue 16–21

ʻE tataki au ʻe he Laumālié ʻi heʻeku feinga ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí.

ʻOku fie maʻu ʻe he tokotaha kotoa pē ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, ka ʻoku ʻi ai ha niʻihi ʻoku nau mateuteu ange ke nau maʻu ia ʻi ha kakai ʻe niʻihi. Ko ha ʻuhinga ʻeni ʻe taha ʻoku tau fie maʻu ai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he taimi ʻoku tau vahevahe ai ʻa e ongoongoleleí—ke Ne tataki kitautolu ki he niʻihi ʻoku nau mateuteú. ʻI hoʻo lau ʻa e Ngāue 16–21, fakatokangaʻi e ngaahi taimi naʻe tataki ai ʻe he Laumālié ʻa Paula mo hono ngaahi hoa faifekaú. Ko e hā ha ngaahi tāpuaki naʻe hoko koeʻuhí ko ʻenau muimui ki he Laumālié? Ko e fē nai ha taimi naʻá ke ongoʻi ai ʻa hono ueʻi koe ʻe he Laumālié ke ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí?

Vakai foki, ʻAlamā 7:17–20; Dallin H. Oaks, “Ko Hono Vahevahe ʻo e Ongoongolelei Kuo Toe Fakafoki Maí,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2016, 57–60; Malangaʻaki ʻEku Ongoongoleleí, 92–93.

Ngāue 16–21

Te u lava ʻo talaki ʻa e ongoongoleleí ʻi he ngaahi tūkunga kotoa pē.

ʻE ngali hoko hono lī ha taha ki he fale fakapōpulá koeʻuhí ko ʻene malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí ko ha ʻuhinga lelei ia ke taʻofi ai ʻa e malangá. Ka kia Paula mo Sailosí, naʻe hoko ia ko ha faingamālie ke na fakaului ai ha tokotaha tauhi pilīsone (vakai, Ngāue 16:16–34). Fekumi ʻi he Ngāue 16–21 ki ha ngaahi sīpinga kehe ʻo e loto-fiemālie ʻa Paula ke ne vahevahe ʻene fakamoʻoní mo e tokotaha kotoa pē. ʻOkú ke pehē ko e hā naʻá ne fuʻu loto-toʻa mo taʻemanavahē aí? Ko e hā ʻokú ke ako mei he sīpinga ʻa Paulá?

ʻOku lahi fau ʻa e ngaahi pōpoaki ki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí ʻi he vahe 16–21. Kapau te ke fekumi fakalelei, te ke lava ʻo ʻiloʻi ha niʻihi ʻoku tautefito ʻene ʻaongá kiate koe. Feinga ke ke lau ʻa e ngaahi vahe ko ʻení mo fakakaukau ki he taumuʻa ko ʻení. Ko e hā e meʻa ʻokú ke ʻiloʻí?

Ngāue 17:16–34

“Ko e hako ʻo e ʻOtuá ʻa kitautolu.”

ʻI ʻAtenisí, naʻe ʻiloʻi ai ʻe Paula ha kakai ʻoku nau maʻu e ngaahi fakakaukau mo e tui fakalotu kehekehe. Naʻa nau feinga maʻu pē ke “fakafanongo ki ha meʻa foʻou,” pea naʻe matuʻaki foʻou kiate kinautolu ʻa e pōpoaki naʻe maʻu ʻe Paulá (vakai, Ngāue 17:19–21). Naʻa nau lotu ki he ngaahi ʻotua tokolahi, ʻo kau ai ha taha naʻa nau ui ko e “ʻOtua ʻoku ʻikai ʻiloa” (Ngāue 17:23), ka naʻa nau tui ko e ʻotuá ko e ngaahi mālohi pe ivi, kae ʻikai ko ha taha ʻoku moʻui hangē ko ʻetau Tamaí. Lau ʻa e meʻa naʻe lea ʻaki ʻe Paula kiate kinautolu ke tokoni ke nau ʻiloʻi ʻa e ʻOtuá, pea fakatokangaʻi ʻa e ngaahi ʻulungaanga ʻo e ʻOtuá ʻokú ke ʻiloʻí. Ko e hā hono ʻuhinga kiate koe ke hoko ko ha “hako ʻo e ʻOtuá”? (Ngāue 17:29). ʻI hoʻo fakakaukaú, ʻoku kehekehe fēfē nai ʻa e hoko ko ha fānau ʻa e ʻOtuá mei he hoko ko ha taha pē ʻo ʻEne ngaahi fakatupú? Kapau naʻá ke ʻi he tafaʻaki ʻo Paulá lolotonga ʻene fakamoʻoní, ko e hā ha meʻa naʻá ke mei fakahā ki he kakai Kalisi ʻo e kuonga muʻá fekauʻaki mo ʻetau Tamai Hēvaní? ʻOkú ke ʻiloʻi nai ha taha ʻe ʻaonga ke fanongo ki hoʻo fakamoʻoní?

ʻĪmisi
Ko hono pukepuke ʻe Sīsū ha kiʻi tamasiʻi

Mahuʻinga ʻo ha Laumālie, tā ʻa Liz Lemon Swindle

Vakai foki, Loma 8:16; 1 Sione 5:2.

ʻĪmisi
family study icon

Ngaahi Fakakaukau ki he Ako Fakafāmili e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

ʻI hoʻo lau mo ho fāmilí e folofolá, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he Laumālié ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ke fakamamafaʻi mo aleaʻí kae lava ke feau e ngaahi fie maʻu ho fāmilí. Ko ha ngaahi fokotuʻu fakakaukau ʻeni:

Ngāue 16–21

Ke tokoni ke fakakaukauloto ho fāmilí ki he meʻa ʻoku hoko ʻi he ngaahi vahe ko ʻení, ʻe lava ke fakamānako hano fakaʻilongaʻi ʻi ha mape e ngaahi kolo ne ʻaʻahi ki ai ʻa Paulá, lolotonga hoʻomou lau fakatahá (vakai ki he mape ʻi he fakaʻosinga ʻo e fokotuʻutuʻu ko ʻení).

Ngāue 17:11; 18:24–28

Te tau lava fēfē ke hangē ko e Kāingalotu ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení? ʻE hoko fēfē hono ako fakaʻaho ʻo e folofolá ke tau “loto-lelei” ange ai? (Ngāue 17:11). Ko e hā te tau lava ʻo fai ke tau “poto lahi ʻi he ngaahi tohi [folofolá]”? (Ngāue 18:24).

Ngāue 19:1–7

ʻE ala tokoni ʻa e ngaahi akonaki ko ʻeni mei he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ke aleaʻi ai ʻe homou fāmilí ʻa e Ngāue 19:1–7: “Ko e papitaiso ʻaki ʻa e vaí ko ha konga pē ia ʻo e papitaisó, pea ʻoku ʻikai hano ʻaonga kapau he ʻikai fakahoko ʻa e konga ʻe tahá—ʻa ia, ko e papitaiso ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní. … ʻOku [ʻuhinga] ʻa e ‘fanauʻi foʻou ʻi he vaí mo e Laumālié’ ke fakangaloki hifo ʻi he vaí ki he fakamolemole ʻo e angahalá mo maʻu ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi haʻane ʻosi. ʻOku fakahoko [ʻeni] ʻaki e hilifaki ʻo e nimá ʻe he taha ʻokú ne maʻu ʻa e mafai naʻe foaki ange kiate ia ʻe he ʻOtuá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita, 109). Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuo tau maʻu mei hono maʻu ʻo e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní?

Ngāue 19:13–20

Ko e hā naʻá ne ueʻi ʻa e kakai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ke nau tutu ʻenau ngaahi tohi naʻe feʻunga hono mahuʻingá mo e “paʻanga siliva ʻe nima manó”? (Ngāue 19:19). ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi koloa pe ʻekitivitī fakamāmani ʻoku fie maʻu ke tau tukuange kae lava ke tau maʻu ha ngaahi tāpuaki fakalangi?

Ngāue 20:32–35

Ko e fē nai ha taimi kuo aʻusia ai ʻe homou fāmilí ʻa e akonaki ʻa Kalaisi “ʻoku monūʻia lahi hake ʻa e foaki atú, ʻi he maʻu ʻa e foaki maí”? (Ngāue 20:35). ʻOku ʻi ai nai ha taha ʻe ala ʻaonga ki ai ʻa e ngāue tokoní, taimi, pe ngaahi meʻaʻofa ʻe lava ke foaki ʻe homou fāmilí? Mou aleaʻi fakafāmili ha ngaahi fakakaukau pea palani ke tokoniʻi ha taha. Ko e hā e ongo ʻoku tau maʻu ʻi he taimi ʻoku tau tokoni ai ki he niʻihi kehé? Ko e hā ʻoku mōnuʻia lahi hake ai ʻa e foaki atú ʻi he maʻu ʻa e foaki maí?

Ki ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono ako’i ‘o e fānaú, vakai ki he lesoni ʻo e uike ko ‘eni ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au— Ki he Palaimeli.

Fakatupulaki e Ako Fakatāutahá

Lekooti ʻo e ngaahi ongó. ʻO ka hokosia ʻa e ngaahi ongó pe fakakaukaú, lekooti ia. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo lekooti hoʻo ngaahi fakakaukaú ʻi he tafaʻaki hoʻo tohi folofolá, ʻi he Gospel Library app, pe ʻi ha tohinoa ako. “ʻI he taimi ʻokú ke lekooti ai ʻa e ngaahi ueʻi fakalaumālié ʻokú ke fakahā ai ki he ʻEikí ʻokú ke mahuʻingaʻia Heʻene fakahinohinó, pea te Ne tāpuekina koe ʻaki ha fakahā ʻoku lahi angé” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 12; vakai foki, 30).

ʻĪmisi
mape ʻo e ngaahi fononga fakafaifekau ʻa Paulá

Ko e ngaahi fononga fakafaifekau ʻa e ʻAposetolo ko Paulá.

Paaki