Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
12–18 ʻOkatopa. 3 Nīfai 20–26: “Ko e Fānau ʻA Kimoutolu ʻo e Fuakavá”


“12–18 ʻOkatopa. 3 Nīfai 20–26: ‘Ko e Fānau ʻA Kimoutolu ʻo e Fuakavá,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“12–18 ʻOkatopa. 3 Nīfai 20–26,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2020

ʻĪmisi
Ko e hā ʻa Kalaisi ki he Kau Nīfaí

Tā fakatātaaʻi ʻe Andrew Bosley ʻo e hā ʻa Kalaisi ki he kau Nīfaí

12–18 ʻOkatopa

3 Nīfai 20–26

“Ko e Fānau ʻA Kimoutolu ʻo e Fuakavá”

ʻI hoʻo lau ʻa e 3 Nīfai 20–26, “fakatotolo faivelenga ki he ngaahi meʻá ni” (3 Nīfai 23:1) ke maʻu ʻa e ngaahi moʻoni ʻokú ke ongoʻi kuo ueʻi fakalaumālie koe ki ai ke vahevahe mo e fānau ʻi hoʻo kalasí.

Lekooti ʻa e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga vahevahé

Fakaafeʻi Ke Vahevahe

Paasi takai ʻi he kalasí ha fakatātā ʻo e Fakamoʻuí. ʻI he taimi ʻoku maʻu ai ʻe he fānaú takitaha ʻa e fakatātaá, fakaafeʻi ia ke ne vahevahe ha meʻa naʻe akoʻi pe fai ʻe Sīsū ʻi he taimi naʻá Ne ʻaʻahi ai ki he kakai ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Te nau lava ʻo vahevahe ha meʻa naʻa nau ako ʻi ʻapi pe ʻi he Palaimelí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

3 Nīfai 20:1

Te u lava ʻo lotu ʻi hoku lotó.

Kapau naʻe ako ʻe hoʻo kalasí ʻi he uike kuo ʻosí fekauʻaki mo e lotú, te ke lava ʻo kamata ai hoʻo lēsoní ʻaki ha taha ʻo e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau fakahā atu ʻa e meʻa ʻoku tau fai ʻi he taimi ʻoku nau lotu aí. Ko e hā ʻoku fai ʻe honau nimá? honau ʻulú? honau matá? Fakamatalaʻi ange ʻoku tau fie talanoa ki he Tamai Hēvaní he taimi ʻe niʻihi, ka ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo tūʻulutui pe kuikui hotau matá. Ko e hā te tau lava ʻo faí? Lau ki he fānaú mei he 3 Nīfai 20:1: “[Naʻe fekau ʻe Sīsū] kiate kinautolu ke ʻoua ʻe tuku ʻenau lotu ʻi honau lotó.” Talaange ki he fānaú ʻa e founga ʻokú ke lotu ai ʻi hoʻo lotó.

  • Tā ha ngutu pea mo ha foʻi haati ʻi he palakipoé. Kole ki he fānaú ke nau tuhu ki he ngutú pea nau tala atu ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi ʻoku nau lea ʻaki ʻi he taimi ʻoku nau lotu aí. Kole ange leva ke nau tuhu ki he foʻi hātí, pea fakamatalaʻi ange te tau lava ʻo lea ʻaki ʻa e ngaahi meʻa tatau pē ʻi hotau lotó. Fakamoʻoniʻi ange ʻoku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa hotau ngaahi lotó mo e fakakaukaú.

3 Nīfai 24:8–12

ʻOku ʻomi ʻe he totongi vahehongofulú ʻa e ngaahi tāpuaki.

Ko e fānau kuo teʻeki ai ke papitaisó ʻoku ʻikai fie maʻu ia ke nau totongi vahehongofulu. Ka neongo ia, ʻoku ʻikai ke nau fuʻu kei siʻi ke akoʻi kiate kinautolu ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi tāpuaki ʻoku fekauʻaki mo e fono ko ʻení.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kapau ʻoku ʻi ai ha matapā sioʻata ʻi ho lokiakó, fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau sio ki ai. Ko e hā ʻe lava ke hū mai ki he lokí ʻi he taimi ʻoku ava ai ʻa e matapā sioʻatá? Lau ʻa e 3 Nīfai 24:10, pea fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku tau totongi vahehongofulu aí, ʻoku fakaava mai ʻa e “ngaahi matapā ʻo e langí” pea ʻe lava ke haʻu ha ngaahi tāpuaki ki heʻetau moʻuí.

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ngaahi koini ʻe 10 (pe ko ha ngaahi meʻa iiki kehe). Fakaafeʻi kinautolu ke mou lau ʻa e koiní. Fakamoʻoniʻi ange ko e ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku tau maʻú, ko ha tāpuaki ia mei he Tamai Hēvaní. Fakamavaheʻi ha koini ʻe taha, pea fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku tau totongi ai ʻetau vahehongofulú, ʻoku tau fakafoki ai ki he Tamai Hēvaní ha vahe hongofulu ʻe taha ʻo e meʻa ʻoku tau maʻú. Fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e founga ʻoku fakaʻaongaʻi ai ʻa e vahehongofulú ki hono tāpuakiʻi e Siasi ʻo e ʻEikí (hangē ko hono langa ʻo e ngaahi temipalé, vahevahe ʻo e ongoongoleleí, mo e alā meʻa pehē; vakai ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 109–10, 118–19).

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e vahehongofulú, hangē ko e I Want to Give the Lord My Tenth” (Children’s Songbook, 150). Fakamahinoʻi ange ha ngaahi kupuʻi lea ʻokú ne akoʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku tau totongi vahehongofulu aí.

3 Nīfai 25:5–6

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke u ako kau ki heʻeku ngaahi kuí.

Hangē ko hono kikiteʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, kuo fakafoki mai ʻe ʻIlaisiā ʻa e ngaahi kī ʻo e silá ʻa ia ʻokú ne fakaʻatā ke tau fakataha mo hotau ngaahi fāmilí ki he taʻengatá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau ʻa e 3 Nīfai 25:6, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke hili honau nimá ʻi honau fatafatá ʻi he taimi kotoa pē ʻoku nau fanongo ai ki he foʻi lea “loto.” Fakamatalaʻi ange ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke ako mo ongoʻi ʻe he “fānaú”—ʻa kitautolu kotoa—ʻa e ʻofa ki he “ngaahi tamaí”—ki heʻetau ngaahi mātuʻá, kuí, mo e kui hono uá.

  • Fakaafeʻi ha mātuʻa ʻo ha taha ʻo e fānaú ke talanoa ki heʻenau ngaahi kuí. Pe talaange ki he fānaú ha talanoa kau ki ha taha ʻo hoʻo ngaahi kuí; fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻo kapau ʻe lava. Fakamoʻoniʻi ange, ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke tau fakataha mo hotau ngaahi fāmilí ʻo taʻengata, pea ko e ʻuhinga ʻeni naʻá Ne foaki mai ai ʻa e ngaahi temipalé. Hivaʻi fakataha ʻa e “Ko e Fāmilí ke Taʻengata” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 98).

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

3 Nīfai 23:1, 5

Te u lava ʻo fekumi faivelenga ʻi he folofolá.

Naʻe folofola ʻa e Fakamoʻuí ki he kakaí ke nau fekumi ʻi he folofolá, pea naʻá Ne loto ke fakapapauʻi ʻoku nau lekooti ʻa e ngaahi lea ʻo e kau palōfitá (vakai ki he 3 Nīfai 23:1, 5–13; 26:2).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lau ʻa e 3 Nīfai 23:1, 5 pea kumi ki ha foʻi lea ʻoku toutou ngāue ʻaki tuʻo tolu. ʻOku ʻuhinga ki he hā ke fekumi ki he ngaahi lea ʻa e kau palōfitá? ʻOku kehe fēfē nai ʻa e fekumí mei hono lau peé? Talaange ki he fānaú ʻa e founga naʻá ke fekumi ʻaki ʻi he folofolá pea mo e meʻa naʻá ke maʻu aí.

  • ʻOange ki he fānau takitaha ha kiʻi kaati siʻisiʻi pe laʻipepa, pea fakaafeʻi kinautolu ke nau hiki ʻa e fakamoʻoni folofola ki ha veesi folofola ʻoku nau manako ai. (Fokotuʻu ange ʻo kapau ʻe fie maʻu.) Tuku ke nau taufetongi ʻi hono fufuuʻi ʻenau kātí ʻi he lokí lolotonga ʻa e ʻufiʻufiʻi ʻe he toenga ʻo e fānaú honau matá. Kole ki he fānaú ke nau fekumi ki he folofolá, pea ʻi heʻenau maʻu iá, lau fakataha kotoa ia. Ko e hā ʻoku tau maʻu ʻi he veesi folofola ko ʻení ʻa ia ʻoku mahuʻinga kiate kitautolú?

3 Nīfai 24:8–12

ʻOku fakaava ʻe he totongi vahehongofulú ʻa e ngaahi matapā ʻo e langí.

ʻI he taimi ʻokú ke akoʻi ai ʻa e fānaú kau ki he vahehongofulú, ʻokú ke teuteuʻi kinautolu ke nau maʻu “ha tāpuaki ʻe ʻikai ha potu ʻe faʻa hao ia ki ai” (3 Nīfai 24:10).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Hiki ʻi he palakipoé ʻa e Kapau te u totongi vahehongofulu, ko e ʻEikí te Ne . Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lau ʻa e 3 Nīfai 24:8–12, pea tokoniʻi kinautolu ke nau maʻu ha ngaahi kupuʻi lea ke fakakakato ʻaki ʻa e sētesi ko ʻení. Vahevahe ha aʻusia ʻa ia naʻe tāpuekina ai koe koeʻuhi ko hoʻo totongi vahehongofulú.

  • Hiki ha ngaahi mahuʻinga ʻo ha paʻanga ʻi he palakipoé, pea tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fikaʻi ko e hā e lahi ʻo e vahehongofulu (pēseti ʻe 10) ʻoku totonu ke tau foaki ʻi he ngaahi mahuʻinga takitaha. Fakaʻaliʻali ange ʻa e founga ke fakafonu ʻaki ha laʻifoaki vahehongofulu.

  • Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau lisi ʻi he palakipoé ha niʻihi ʻo e ngaahi founga ʻoku fakaʻaongaʻi ki ai ʻa e vahehongofulú ke tāpuekina ʻaki ʻa e Siasi ʻo e ʻEikí (ke langa ha ngaahi temipale, vahevahe ʻa e ongoongoleleí, paaki ʻo e folofolá, pea mo e alā meʻa pehē). Kole ki he fānaú ke nau tā ha ngaahi fakatātā (pe kumi ha ngaahi fakatātā ʻi he ngaahi makasini ʻo e Siasí) ʻo ha ngaahi founga ʻoku tāpuekina ai ʻe he vahehongofulú ʻa e Siasí.

3 Nīfai 25:5–6

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke u ako kau ki heʻeku ngaahi kuí.

Fakakaukau ki he founga te ke ueʻi fakalaumālie ai ʻa e fānaú ke nau fekumi ki honau ngaahi kuí koeʻuhi ko e taimi te nau matuʻotuʻa feʻunga ai ke ʻalu ki he temipalé, te nau lava ʻo fakahoko ha ngaahi ouau maʻanautolu ko honau ngaahi kuí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Talaange ki he fānaú ʻoku ʻi he 3 Nīfai 25:5–6 ha kikite fekauʻaki mo ha meʻa ʻe hoko ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. Faafeʻi kinautolu ke nau lau ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ke nau ʻiloʻi ko e hā. Fakamoʻoniʻi ange kuo fakahoko ʻa e kikite ko ʻení, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau lau ki ai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:13–16 (vakai foki ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 95). Fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku tau ako ai fekauʻaki mo ʻetau ngaahi kuí mo fai ha ngaahi ngāue fakatemipale maʻanautolú, ʻoku liliu ai hotau ngaahi lotó ki heʻetau ngaahi tamaí.

  • Talanoa ki he fānaú kau ki ha taha ʻo hoʻo ngaahi kuí naʻe pekia kuo teʻeki ai ke ne maʻu ha faingamālie ke papitaiso. Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo ka malava. Fai hoʻo fakamoʻoni ʻoku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ki he tokotaha ko ʻení, ko ia naʻá Ne teuteuʻi ai ha hala ke lava e tokotaha ko iá ʻo papitaiso ʻo fakafou ʻi he ngāue ʻoku fai ʻi he ngaahi temipalé. Kole ki he fānaú ke nau kumi ha kupuʻi lea ʻi he 3 Nīfai 25:6 ʻe ala tokoni ke fakamatalaʻi ʻa e ongo ʻokú ke maʻu ki hoʻo kuí.

  • Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fakafonu ha ʻakau fakafāmili ʻaki ha ngaahi hingoa ʻo ʻenau ngaahi mātuʻá mo e ngaahi kuí. Poupouʻi kinautolu ke nau kole ki heʻenau ngaahi mātuʻá ke tokoni ange ki hono tānaki atu ha ngaahi hingoa.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau kole ki heʻenau ngaahi mātuʻá pe ngaahi kuí ke nau fai ange ha ngaahi talanoa kau ki heʻenau ngaahi kuí.

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

ʻOku ako ʻa e fānaú ʻi ha ngaahi founga lahi. ʻOku fiefia ʻa e fānaú ʻi he ako ʻo fakafou ʻi ha ngaahi aʻusia foʻou mo kehekehe. Fakaʻaongaʻi ha ngaahi ʻekitivitī ʻoku tokoni ke nau ngaungaue holo, fakaʻaongaʻi ʻenau ngaahi ongó, pea ngāue ʻaki ha ngaahi meʻa foʻou. (Vakai Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 25.)

Paaki