Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 9: Valá mo e Ngaahi Lanú


“Lēsoni 9: Valá mo e Ngaahi Lanú,” EnglishConnect 1 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 9,”EnglishConnect 1 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
fānau fefine ʻoku nau luelue

Lesson 9

Clothing and Colors

Taumuʻá: Te u ako ke fakamatalaʻi ʻa e vala ʻoku tui ʻe ha taha.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Counsel with the Lord

Fealēleaʻaki mo e ʻEikí

I improve my learning by counseling with God daily about my efforts.

ʻOkú ou fakatupulaki ʻeku akó ʻaki ʻeku fealeaʻaki fakaʻaho mo e ʻOtuá ʻo fekauʻaki mo ʻeku feingá.

Ko e akó ko ha ngāue ia ʻoku hoko ʻi hono taimi. ʻOku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tokoniʻi koe ke ke ako mo tupulaki. ʻOkú Ne fie tokoniʻi koe ke ke ako ʻa e founga ke fakahoko ai ha ngaahi meʻa iiki ke aʻusia ʻa e ngaahi meʻa lalahí. ʻOku talanoa ʻa e Tohi ʻa Molomoná fekauʻaki mo ha tangata tui mālohi ko ʻAlamā. Naʻá ne hoko ko ha palōfita ʻa e ʻOtuá mo e takimuʻa ʻo hono fonuá. Naʻe ʻakonaki ʻa ʻAlamā ʻo pehē:

“ʻOku fakahoko ʻe he fanga kiʻi meʻa iiki mo faingofuá ʻa e ngaahi fuʻu meʻa lalahi. … Fealeaʻaki mo e ʻEikí ʻi he meʻa kotoa pē te ke faí, pea te ne fakahinohinoʻi koe ʻi he meʻa ʻoku leleí” (ʻAlamā 37:6, 37).

ʻOku ngāue ʻa e ʻOtuá ʻo fakafou ʻi he ngaahi meʻa iiki mo faingofua. ʻE lava ʻo maʻu ha ngaahi ola lalahi mei he ngaahi ngāue iiki ʻoku fakahoko ʻi he fakalau ʻa e taimí. ʻOku tau lotu ki he Tamai Hēvaní ʻi he huafa ʻo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí. Fakafou ʻi he lotú mo e ako folofolá, te ke lava ʻo fealeaʻaki mo e ʻEikí. Te Ne lava ʻo tokoniʻi koe ke ke fili ʻa e ngaahi founga iiki mo faingofua ke ke fakalakalaka aí. ʻOkú ke fiemaʻu nai ke fakalakalaka hoʻo mahinó ʻi hoʻo fanongó? ʻI hoʻo fealeaʻaki mo e ʻOtuá ʻi he lotú, te ke lava ʻo fakapapauʻi ke fakaʻaongaʻi ha miniti ʻe 10 ʻi he ʻaho ke akoako ʻa e lea faka-Pilitāniá mo ha kaungāmeʻa. ʻOkú ke faingataʻaʻia nai ʻi hono manatuʻi ʻa e ngaahi lea foʻoú? ʻI hoʻo fealeaʻaki mo e ʻOtuá, te ke lava ʻo fakapapauʻi ke toe fakamanatu ʻa e ngaahi leá lolotonga hoʻo heka ʻi he pasí. ʻE ʻomi ʻe hoʻo ngāue taʻetukú ʻa e ngaahi “meʻa māʻongoʻonga” ʻi hoʻo ako ʻa e lea faka-Pilitāniá.

ʻĪmisi
tamasiʻi mo e taʻahine ʻokú na lotu ʻi he mohengá

Ponder

  • ʻOku ʻi ai nai ha kupuʻi lea ʻi hoʻo anga fakafonuá ʻoku faitatau mo e “ngaahi meʻa iiki mo faingofuá”?

  • ʻE founga fēfē haʻo fealeaʻaki mo e ʻOtuá ʻo fekauʻaki mo hoʻo ngaahi feingá?

  • Ko e hā ha ngaahi mea iiki te ke lava ʻo fakahoko fakaʻaho ke ako ʻa e lea faka-Pilitāniá?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e foʻi lea takitaha kimuʻa pea fakahoko hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí. ʻAhiʻahi ngāue ʻaki ʻa e ngaahi leá ʻi hoʻo moʻuí. Fakakaukau ki ha taimi mo ha feituʻu te ke lava ʻo ngāue ʻaki ai ʻa e ngaahi lea ko ʻení.

I’m

ʻOkú ou

he’s

ko ia

she’s

ko ia

they’re

ʻoku nau

wearing

tui

looking for

fekumi ki he

this/these

ʻeni/ko ʻeni

that/those

ko ia/ko ia

clothing

vala

color/colors

lanu/ngaahi lanu

Nouns

coat/coats

kote/ʻū kote

dress/dresses

kofu/ʻu kofu

pants

ʻū talausese

shirt/shirts

sote/ʻū sote

shoe/shoes

sū/ʻū sū

skirt/skirts

piva/ʻū piva

sweater/sweaters

vala māfana/ʻū vala māfana

Adjectives

orange

lanu moli

purple

lanu vāleti

yellow

lanu engeenga

Vākai ki he lēsoni 7 ki ha colors lahi ange.

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”

Q: What are you wearing?A: I’m wearing a (adjective) (noun).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 1 ngaahi fehuʻí ko e hā e vala ʻokú ke tuí

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 1 ngaahi talí ʻOkú ou tui ʻa e hoanauna nauna

Examples

ʻĪmisi
sote polo lanu kuolokula

Q: What is he wearing?A: He’s wearing a red shirt.

Q: What is she wearing?A: She’s wearing an orange skirt.

Q: What are they looking for?A: They’re looking for black shoes.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí.

Q: Do you like this (adjective) (noun)?A: Yes, I like that (adjective) (noun).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 2 ngaahi fehuʻi ʻokú ke saiʻia ʻi he hoanauna nauna ko ʻení.

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 2 ngaahi talí ʻio, ʻOku ou saiʻia ʻi he hoanauna nauna ko ená

Examples

ʻĪmisi
ko ha hoaʻi sū lanu kulokula

Q: Do you like this green sweater?A: No, I don’t like that green sweater.

Q: Do you like these red shoes?A: Yes, I like those shoes.

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi ʻa e ngaahi fehuʻi ko iá.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 1.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Counsel with the Lord

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
tamasiʻi mo e taʻahine ʻokú na lotu ʻi he mohengá

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fakahoko ia ki he sīpinga 2.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

New Vocabulary

belt/belts

leta/ngaahi leta

sock/socks

sitōkeni/ngaahi sitōkeni

suit/suits

suti/ngaahi suti

tie/ties

hēkesi/ngaahi hēkesi

Part 1

ʻEke mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo ho valá. Fetongitongi. Fetongi ʻa e ngaahi hoá pea toe akoako pē.

Example
  • A: What are you wearing?

  • B: I’m wearing blue pants, a white shirt, yellow socks, and red shoes.

Part 2

Vakai ki he ngaahi fakatātaá. ʻEke pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e vala ʻo e tokotaha takitaha. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Fetongitongi. Fetongi ʻa e ngaahi hoá pea toe akoako pē.

Example: Eliana
ʻĪmisi
fefine ʻokú ne pukepuke ʻa e pale ʻo tui ʻa e sote kulei mo e talausese lanu ʻuliʻuli
  • A: What is Eliana wearing?

  • B: She’s wearing a gray shirt and black pants.

Image 1: Nadia

ʻĪmisi
fefine ʻoku tauʻolunga ʻi ha ʻapi

Image 2: Obasi

ʻĪmisi
tangata ’oku malimali ʻoku tui suti

Image 3: Mateo

ʻĪmisi
tamasiʻi ʻoku talausese mutu lanu pulū mo sote lanu engeenga ʻoku vaʻinga ʻakapulu (soka)

Image 4: Hina

ʻĪmisi
taʻahine ʻoku sote lanu ʻuliʻuli, talausese mutu lanu ʻuliʻuli, sitōkeni lanu ʻuliʻuli, mo sū lanu engeenga ʻoku vaʻinga ʻakapulu (soka)

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

Vaʻinga faʻifaʻitaki. ʻOku ngāue ʻa Hoa A ʻi he falekoloa valá. ʻOku ʻalu a Hoa E ʻo fakatau vala mo e sū. Fehuʻi pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻi he fakatātā takitaha. Taufetongi ʻa e ngaahi tuʻungá. Fetongi ʻa e ngaahi hoá pea toe akoako pē.

Example

ʻĪmisi
ko e hoaʻi sū lanu melomelo mo e sū lanu pulū
  • A: What are you looking for?

  • B: I’m looking for shoes.

  • A: Do you like these brown shoes?

  • B: No, I don’t like those brown shoes.

Image 1

ʻĪmisi
ko e hoaʻi sū lanu mata mo e sū lanu kulokula

Image 2

ʻĪmisi
vala kakai fefine ʻoku tautau ʻi he falekoloá

Image 3

ʻĪmisi
vala kakai tangata ʻoku tautau ʻi he falekoloá

Image 4

ʻĪmisi
ngaahi sitōkeni lanu kehekehe

Image 5

ʻĪmisi
ngaahi hēkesi lanu kehekehe

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Talk about clothing and colors.

    Talanoa ʻo fekauʻaki mo e valá mo e ngaahi lanú.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie mo fofonga fiefia
  • Say what I and others are wearing.

    Lea ʻaki e meʻa ʻoku ou tui mo e niʻihi kehé.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie mo fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni fakaakó.

  2. Ako maʻuloto ʻa e ngaahi foʻi leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako ʻi he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ho taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“Te tau lava ʻo lotu ki heʻetau Tamai Hevāní pea maʻu ha tataki mo ha fakahinohino … pea ke tau malava ʻa e ngaahi meʻa he ʻikai pē ke tau lava ʻo fai ʻiate kitautolú. …

“Lotu … pea fakafanongo leva! Tohi ʻa e ngaahi fakakaukau ʻoku haʻu ki ho ʻatamaí. Hiki ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ke ongoʻí pea fakahoko ʻa e meʻa naʻe ueʻi koe ke ke faí” (Russell M. Nelson, “Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí,” Liahona, Mē 2018, 94–95).

Paaki