Ngaahi Tohi Tuʻutuʻuní mo e Ngaahi Uiuiʻí
32. Ko e Fakatomalá mo e Ngaahi Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipi he Siasí


“32. Ko e Fakatomalá mo e Ngaahi Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipi ʻi he Siasí,” Ngaahi Konga naʻe Filifili mei he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá (2023).

“32. Ko e Fakatomalá mo e Ngaahi Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipi ʻi he Siasí,” Ngaahi Konga naʻe Filifili mei he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá

ʻĪmisi
ko e kakai tangata ʻoku nau talanoa

32.

Ko e Fakatomalá mo e Ngaahi Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipi ʻi he Siasí

32.0

Talateu

Ko e lahi taha ʻo e fakatomalá ʻoku hoko ia ʻi he vahaʻa ʻo ha taha fakafoʻituitui, ʻOtuá, mo kinautolu kuo uesia ʻe ha faiangahala ʻa ha taha. Neongo ia, ʻoku ʻi ai e taimi ʻe niʻihi ʻoku fiemaʻu ai e he pīsopé pe palesiteni fakasiteikí ke tokoni ki he kāingalotu ʻo e Siasí ʻi heʻenau feinga ke fakatomalá.

ʻOku ʻofa mo tokanga ʻa e kau pīsopé mo e kau palesiteni fakasiteikí he taimi ʻoku nau tokoniʻi ai ha kāingalotu ke fakatomalá. Te nau muimui ʻi he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí, ʻa ia naʻá Ne hiki hake mo tokoniʻi ʻa e fakafoʻituituí ke tafoki mei he angahalá pea hanga ki he ʻOtuá (vakai, Mātiu 9:10–13; Sione 8:3–11).

32.1

Ko e Fakatomalá mo e Fakamolemolé

Koeʻuhí ke fakahoko ʻa e palani ʻo e ʻaloʻofa ʻa e Tamai Hēvaní, naʻá Ne fekau mai ai ʻa Hono ʻAlo pē Taha naʻe Fakatupú, ʻa Sīsū Kalaisi, ke fakalelei maʻa ʻetau ngaahi angahalá (vakai, ʻAlamā 42:15). Naʻe fuesia ʻe Sīsū ʻa e tautea naʻe ʻekeʻi ʻe he fakamaau totonú koeʻuhí ko ʻetau ngaahi angahalá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:15–19; vakai foki, ʻAlamā 42:24–25). ʻI he feilaulaú ni, naʻe fakatou fakahaaʻi ai ʻe he Tamaí mo e ʻAló ʻa ʻEna ʻofa taʻefakangatangata kiate kitautolú (vakai, Sione 3:16).

Ko e taimi ʻoku tau maʻu ai e “tui ke fakatomalá,” ʻoku fakamolemoleʻi ʻe he Tamai Hēvaní kitautolu, ʻo foaki ha ʻaloʻofa ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí (ʻAlamā 34:15; vakai foki, ʻAlamā 42:13). Ko e taimi ʻoku fakamaʻa mo fakamolemoleʻi ai kitautolú, ʻe malava leva ke tau maʻu e puleʻanga ʻo e ʻOtuá (vakai, ʻĪsaia 1:18; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42).

ʻOku ʻikai ko e fakatomalá ʻa e liliu pē ʻo e ʻulungāngá. Ko e sītuʻa mei he angahalá kae hanga ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. ʻOku fakaiku ia ki ha liliu ʻi he lotó mo e ʻatamaí (vakai, Mōsaia 5:2; ʻAlamā 5:12–14; Hilamani 15:7). ʻI heʻetau fakatomalá, ʻoku tau hoko ai ko ha kakai foʻou, kuo fakalelei mo e ʻOtuá (vakai, 2 Kolinitō 5:17–18; Mōsaia 27:25–26).

Ko e faingamālie ke fakatomalá ko e taha ia ʻo e ngaahi tāpuaki lelei taha kuo foaki mai ʻe he Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he meʻafoaki ʻo Hono ʻAló.

32.2

Ngaahi Taumuʻa ʻo e Ngaahi Fakangatangata pe Toʻo e Mēmipasipi ʻi he Siasí

Kapau ʻoku fakahoko ʻe ha mēmipa ha angahala mamafa, ʻe tokoniʻi ia ʻe he pīsopé pe palesiteni fakasiteikí ke ne fakatomala. Ko ha konga ʻo e foungá ni, ko hono taʻofi ha niʻihi ʻo e ngaahi faingamālie ʻo e mēmipasipi ʻi he Siasí ʻi ha vahaʻataimi. ʻI he ngaahi tūkunga ʻe niʻihi, ʻe ala fiemaʻu ai ke ne toʻo fakataimi e mēmipasipi ʻo e tokotahá.

ʻOku ʻikai fakataumuʻa e fakangatangata pe toʻo e mēmipasipi ʻo ha taha ko ha tautea. Ka, ʻoku fiemaʻu e ongo ngāué ni he taimi ʻe niʻihi ke na tokoniʻi ha taha ke fakatomala mo foua ha liliu ʻo e lotó. ʻOku toe ʻoange foki ai ha taimi ki he tokotahá ke ne teuteu fakalaumālie ai ke ne toe fakafoʻou mo tauhi ʻene ngaahi fuakavá.

Ko e ngaahi taumuʻa ʻeni ʻe tolu ʻo e ngaahi fakangatangata pe toʻo ʻo e mēmipasipí.

32.2.1

Tokoni ke Maluʻi ʻa e Niʻihi Kehé

Ko e ʻuluaki taumuʻá ke tokoni ke maluʻi ʻa e niʻihi kehé. Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku hoko ha taha ko ha fakatupunga ia ʻo ha fakatuʻutāmaki fakatuʻasino pe fakalaumālie. Ko ha ngaahi founga ʻeni ʻe niʻihi ʻe lava ke hoko ai ʻeni, ngaahi tōʻonga fakamālohi, fakatupu lavea ki he sinó, ngaohikovia fakasekisuale, faitoʻo konatapu, kākā, mo e hē mei he moʻoní. ʻE ngāue ha pīsope pe palesiteni fakasiteiki ʻo fakatatau mo e ueʻi fakalaumālié ke maluʻi ʻa e niʻihi kehé ʻi he taimi ʻoku fakatupunga ai ʻe ha taha ha fakatuʻutāmaki ʻi he ngaahi foungá ni pea mo ha toe ngaahi founga fakatuʻutāmaki kehe (vakai, ʻAlamā 5:59–60).

32.2.2

Tokoniʻi ha Taha ke ne Maʻu e Mālohi Huhuʻi ʻo Sīsū Kalaisí ʻo fakafou ʻi he Fakatomalá

Ko e taumuʻa hono uá ke tokoniʻi ha taha ke ne maʻu e mālohi huhuʻi ʻo Sīsū Kalaisí ʻo fakafou ʻi he fakatomalá. ʻI he foungá ni, te ne toe lava ai ʻo maʻa mo taau ke maʻu kotoa e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá.

32.2.3

Maluʻi e Ngeia ʻo e Siasí

Ko e taumuʻa hono tolú ke maluʻi e ngeia ʻo e Siasí. ʻE ala fiemaʻu hano fakangatangata pe toʻo ha tuʻunga mēmipasipi ʻo ha taha ʻi he Siasí kapau ʻoku uesia lahi ʻe heʻene tōʻongá ʻa e Siasí (vakai, ʻAlamā 39:11). ʻOku ʻikai ke maluʻi e ngeia ia ʻo e Siasí ʻi hano fufuuʻi pe fakasiʻisiʻi e ngaahi angahala mamafá—ka ʻi hono fakahoko ha ngāue ki aí.

32.3

Ko e Fatongia ʻo e Kau Fakamaau ʻi ʻIsilelí

ʻOku ui mo vaheʻi ʻa e kau pīsopé mo e kau palesiteni fakasiteikí ke nau hoko ko e kau fakamaau ʻi ʻIsileli (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:72–74). ʻOku nau maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke fakafofongaʻi ʻa e ʻEikí ʻi hono tokoniʻi ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau fakatomalá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 13:1; 107:16–18).

ʻOku faʻa tokoni ʻa e kau pīsopé mo e kau palesiteni fakasiteikí ki he fakatomalá ʻo fakafou ʻi ha faleʻi fakafoʻituitui. ʻE lava ke kau ʻi he tokoni ko ʻení hano fakangatangata ha ngaahi faingamālie ʻo e tuʻunga mēmipasipi ʻi he Siasí ʻi ha vahaʻataimi.

ʻI he ngaahi angahala mamafa ʻe niʻihi, ʻoku tokoni e kau takí ki he fakatomalá ʻaki hano fakahoko ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí (vakai, 32.6). ʻE ala kau ʻi he tokoni ko ʻení hano fakangatangata totonu ha ngaahi faingamālie ʻo e tuʻunga mēmipasipi ʻi he Siasí pe toʻo e mēmipasipi ʻo ha taha ʻi ha vahaʻataimi.

ʻOku ʻofa mo tokanga e kau pīsopé mo e kau palesiteni fakasiteikí ʻi heʻenau tokoniʻi e kāingalotú ke nau fakatomalá. ʻOku hoko e fefolofolai ʻa e Fakamoʻuí mo e fefine naʻe moʻua he tonó ko ha fakahinohino (vakai, Sione 8:3–11). Neongo naʻe ʻikai ke Ne folofola kuo fakamolemoleʻi e ngaahi angahala ʻa e fefiné, ka naʻe ʻikai ke Ne fakahalaiaʻi ʻa e fefiné. Ka, naʻá Ne folofola ange pē ki he fefiné ke “ʻoua ʻe toe faiangahala”—ke fakatomala pea liliu ʻene moʻuí.

ʻOku akoʻi ʻe he kau taki ko ʻení ʻoku ʻi ai ha “fiefia ʻi he langí … ʻi he fakatomala ʻa e angahala ʻe toko tahá” (Luke 15:7). ʻOku nau faʻa kātaki, poupou, mo fakatuʻamelie. ʻOku nau fakatupu ha ʻamanaki lelei. ʻOku nau akoʻi mo fakamoʻoni ʻoku tuʻunga ʻi he feilaulau fakalelei ʻa e Fakamoʻuí, ʻa e lava ke fakatomala e taha kotoa pea hoko ʻo maʻá.

ʻOku kolea ʻe he kau pīsopé mo e kau palesiteni fakasiteikí e fakahinohino ʻa e Laumālié ke nau ʻilo e founga ke tokoniʻi ai e tokotaha takitaha ke fakatomalá. Ko e ngaahi angahala mamafa tahá pē ʻoku ʻai ai ʻe he Siasí ha tuʻunga pau ʻi he meʻa ke fakahoko ʻe hono kau takí (vakai, 32.6). ʻOku ʻikai tatau ha ongo tūkunga kehekehe ʻe ua. Ko e faleʻi ʻoku fai ʻe he kau takí mo e founga ʻo e fakatomala ʻoku nau tuku atú kuo pau ke tataki fakalaumālie ia pea ʻe lava pē ke kehekehe ia ki he tokotaha takitaha.

32.4

Vetehiá, Tuʻunga ʻikai Fakahāhāholó, mo e Lipooti ki he Kau Maʻu Mafai Fakapuleʻangá

32.4.1

Vetehiá

ʻOku fiemaʻu ʻi he fakatomalá ke vete ʻa e ngaahi angahalá ki he Tamai Hēvaní. Naʻe folofola ʻa Sīsū Kalaisi, “Te mou ʻilo ʻi he meʻá ni ʻo kapau ʻoku fakatomala ha tangata mei heʻene ngaahi angahalá—vakai, te ne vete ia pea liʻaki ia” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:43; vakai foki, Mōsaia 26:29).

Ko e taimi ʻoku fakahoko ai ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí ha ngaahi angahala mamafa, ʻoku kau foki ʻi heʻenau fakatomalá ʻa e vetehia ki heʻenau pīsopé pe palesiteni fakasiteikí. Te ne toki lava leva ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi kī ʻo e ongoongolelei ʻo e fakatomalá maʻanautolu (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 13:1; 84:26–27; 107:18, 20). ʻOku tokoni ʻeni ke fakamoʻui kinautolu mo nau foki ki he hala ʻo e ongoongoleleí ʻo fakafou ʻi he mālohi ʻo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí.

Ko e taumuʻa ʻo e vetehiá ke fakalotolahiʻi e kāingalotú ke huʻi atu ʻenau kavengá ka nau lava ʻo kolea kakato e tokoni ʻa e ʻEikí ʻi he liliú mo e fakamoʻuí. ʻOku faitokonia hono fakatupulaki ha “loto-mafesifesi mo e laumalie fakatomalá” ʻe he vetehiá (2 Nīfai 2:7). ʻOku fakahaaʻi ʻe he vetehia ʻikai-fakakounaʻí ʻoku loto ‘a e tokotahá ke fakatomala.

Ko e taimi ʻoku vetehia ai ha taha, ʻe muimui ʻa e pīsopé pe palesiteni fakasiteikí ki he ngaahi faleʻi ʻi he 32.8. Te ne feinga ʻi he faʻa lotu ke maʻu ha fakahinohino fekauʻaki mo e tūkunga totonu ki hono tokoniʻi e mēmipá ke fakatomalá. Te ne fakakaukauʻi pe ʻe ʻaonga ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí. Kapau ʻe fiemaʻu ʻe he tuʻutuʻuni ʻa e Siasí ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí, te ne fakamatalaʻi ʻeni (vakai, 32.6).

Ko e taimi ʻe niʻihi kuo fai hala ha mēmipa ki hono hoa malí pe ko ha taha lahi kehe. Ko e konga ʻo e fakatomalá, ʻoku totonu ke ne vetehia ki he taha ko iá pea kole ha fakamolemole. Ko ha toʻu tupu ʻokú ne fakahoko ha angahala mamafa ʻoku faʻa poupouʻi ia ke ne talanoa mo ʻene ongomātuʻá.

32.4.4

Tuʻunga ʻIkai Fakahāhāholó

ʻOku ʻo e kau pīsopé, kau palesiteni fakasiteikí, mo honau kau tokoní ha fatongia toputapu ke maluʻi ʻo ʻikai fakahāhāholo e fakamatala kotoa pē ne vahevahe ange kiate kinautolú. ʻOku lava ke maʻu e fakamatala ko ʻení ʻi he ngaahi ʻinitaviú, faleʻí, mo e ngaahi vetehiá. Ko e fatongia tatau pē fekauʻaki mo e tuʻunga ʻikai fakahāhāholó ʻoku tuku kiate kinautolu ʻoku kau ʻi he ngaahi fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí. ʻOku mātuʻaki mahuʻinga e tuʻunga ʻikai fakahāhāholó koeʻuhí ʻe malava pē ke ʻikai fie vetehia pe kole tokoni e kāingalotú kapau he ʻikai tauhi ʻo ʻikai fakahāhāholo e meʻa ʻoku nau vahevahé. ʻOku hanga ʻe he ʻikai tauhi e tuʻunga ʻikai fakahāhāholó ʻo uesia e falala ʻa e kāingalotú mo fakatupu ha ʻikai ke nau toe falala ki honau kau takí.

ʻE fakatatau mo e fatongia ke ʻikai fakahāhāholo ʻe ha pīsope, palesiteni fakasiteiki, pe ko hona ongo tokoní, ʻa e malava ke nau toki vahevahe ʻa e faʻahinga fakamatala pehení ʻo makatuʻunga pē ʻi he ngaahi meʻá ni:

  • ʻOku fiemaʻu ke nau talanoa mo e palesiteni fakasiteiki, palesiteni fakamisiona, pe pīsope ʻa e mēmipá fekauʻaki mo hano fakahoko ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí pe ko ha ngaahi meʻa ʻoku felāveʻi mo ia.

  • ʻOku hiki ʻa e mēmipá ki ha uooti foʻou (pe ʻoku tukuange ʻa e taki lakanga fakataulaʻeikí) lolotonga iá ʻoku fakatatali e tuʻutuʻuni ki he mēmipá pe ko ha ngaahi meʻa mamafa kehe ʻoku fai ki ai ha tokanga.

  • ʻOku ʻilo ʻe ha pīsope pe palesiteni fakasiteiki naʻe kau ha mēmipa ʻo e Siasí ʻoku nofo mavahe mei he uōtí pe siteikí ʻi ha angahala mamafa.

  • ʻOku fiemaʻu ke fakahā ʻa e fakamatalá ʻi he lolotonga ʻo ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí.

  • ʻOku fili ʻa e mēmipá ke ne fakangofua ha taki ke ne vahevahe e fakamatalá ki ha kakai pau.

  • Mahalo naʻa fiemaʻu ke vahevahe ha kiʻi fakamatala feʻunga pē fekauʻaki mo e tuʻutuʻuni ʻo ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí.

Ke tokoni ki he kau takí ke maluʻi e niʻihi kehé mo tauhi e laó, ʻoku ʻomi ʻe he Siasí ha tokoni mei ha kau palōfesinale kuo taukei. Ke maʻu e fakahinohino ko ʻení, ʻoku totonu ke telefoni fakavavevave ʻa e kau takí ki he laine tokoni ʻa e Siasí ki he ngaohikoviá, ʻi he feituʻu ʻoku maʻu aí (vakai, 38.6.2.1). ʻI he feituʻu ʻoku ʻikai maʻu aí, ʻe fetuʻutaki e palesiteni fakasiteikí ki he faleʻi fakalao fakaʻēlia ʻi he ʻōfisi fakaʻēliá.

Ko e meʻa pē taha ʻe totonu ke toki fakahā ai ʻe ha pīsope pe palesiteni fakasiteiki ha fakamatala ʻoku ʻikai fakahāhāholo ʻo ʻikai tomuʻa fekumi ki ha fakahinohino peheé. Ko e taimi ia ʻoku fiemaʻu ai ke fakahā ke taʻofi ha meʻa tuʻu fakatuʻutāmaki ki he moʻuí pe lavea lahi ka ʻoku ʻikai ha taimi ke kumi ai ki ha fakahinohino. ʻI he ngaahi tūkunga peheé, ʻe mahuʻinga ange leva e fatongia ke maluʻi e niʻihi kehé ʻi he fatongia ʻo e ʻikai fakahāhāholó. ʻOku totonu ke fetuʻutaki ʻa e kau takí ki he kau maʻu mafai fakapuleʻangá ʻi he vave tahá.

32.6

Mafatukituki ʻo e Angahalá mo e Tuʻutuʻuni ʻo e Siasí

Ko e mafatukituki ko ia ʻo ha angahala ko ha fakakaukau mahuʻinga ia ʻi hono fakafuofuaʻi e tuʻunga ʻe (1) tokoni ke maluʻi e niʻihi kehé mo (2) tokoni ki ha taha ke fakatomala. Na‘e folofola ʻa e ʻEikí ʻoku “ʻikai te [Ne] lava ke mamata ki he angahalá ʻo momoʻi fakaʻatuʻi ia” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:31; vakai foki, Mōsaia 26:29). Kuo pau ke ʻoua naʻa tukunoaʻi ʻe Heʻene kau tamaioʻeikí ʻa e fakaʻilonga ʻo e angahala mamafá.

Ko e angahala mamafá ko ha maumauʻi ʻilopau mo lahi ʻo e ngaahi fono ʻa e ʻOtuá. ʻOku ʻoatu ʻi lalo ha ngaahi faʻahinga ʻo e faiangahala mamafá:

  • Ngaahi tōʻonga fakamamahí mo e ngaohikoviá

  • Angaʻuli fakasekisuale

  • Ngaahi ngāue kākā

  • Maumauʻi ʻo e falalá

  • Ngaahi tōʻonga kehé

Taimi Kuo Pau ke Fakahoko ha Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí pe ʻe Malava ke Fakahoko

Faʻahinga ʻo e Angahalá

Fiemaʻu e Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

ʻE Ala Fiemaʻu ha Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

Faʻahinga ʻo e Angahalá

Ngaahi Tōʻonga Fakamamahí mo e Ngaohikoviá

Fiemaʻu e Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Fakapō

  • Tohotoho

  • Moʻua ʻi he laó ko ha fakamālohi fakasekisuale

  • Ngaohikovia ʻo e fānaú pe toʻu tupú

  • Tōʻonga fakamālohiʻi fakamamahi

ʻE Ala Fiemaʻu ha Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Feinga fakapō

  • Ngaohikovia fakasekisualé, kau ai ʻa e fakamālohiʻí mo e fakamamahiʻí (vakai ki he 38.6.18 ki he taimi kuo pau ke fai ai ha fakataha alēlea)

  • Ngaohikovia ʻo e hoa malí pe ko ha toe tokotaha lahi kehe (vakai ki he 38.6.2.4 ki he taimi kuo pau ke fai ai ha fakataha alēlea)

Faʻahinga ʻo e Angahalá

Angaʻuli Fakasekisuale

Fiemaʻu e Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Angahala Fakamalaʻia

  • Ponokalafi ʻaki e fānaú

  • Mali tokolahi

  • Tōʻonga fakamālohiʻi fakasekisuale

ʻE Ala Fiemaʻu ha Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Tonó, feʻauakí, fetuʻutaki fakasekisuale ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné, pea mo e ngaahi fetuʻutaki fakasekisuale kehe kotoa pē ʻi tuʻa ʻi ha nofomali fakalaó ʻi he vahaʻa ʻo ha tangata mo ha fefine, kau ai e ngaahi fetuʻutaki fakasekisuale ʻi he ʻinitanetí pe ʻi he telefoní

  • Nonofo fakataha, nonofo fakamali mo e feohi fakasekisuale, mo e mali ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefine

  • Fakaʻaongaʻi tuʻo lahi mo fakaʻaongaʻi tavale ʻo e ponokalafí ʻa ia kuó ne fakatupunga ha maumau lahi ki he nofomali pe fāmili ʻo ha mēmipa

Faʻahinga ʻo e Angahalá

Ngaahi Ngāue Kākā

Fiemaʻu e Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Tōʻonga fakapaʻanga kovi, hangē ko e kākaá mo e ngaahi ngāue tatau pehē (vakai, 32.6.3.3 kapau naʻe kau ha mēmipa ʻi hono ngāuehala ʻaki e paʻanga pe koloa ʻa e Siasí)

ʻE Ala Fiemaʻu ha Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Kaihaʻa fakamālohi, kaihaʻa, alanoa pe ngāuehala ʻaki (vakai, 32.6.3.3 kapau naʻe kau ha mēmipa ʻi hono ngāuehala ʻaki e paʻanga pe koloa ʻa e Siasí)

  • Fuakava Loi

Faʻahinga ʻo e Angahalá

Maumauʻi ʻo e Falalá

Fiemaʻu e Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Angahala mamafa lolotonga hano maʻu ha lakanga māʻolunga ʻi he Siasí

ʻE Ala Fiemaʻu ha Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Angahala mamafa lolotonga hono maʻu ha lakanga maʻu mafai pe falalaʻanga ʻi he Siasí pe tukui koló (vakai, 32.6.3.3 kapau naʻe kau ha mēmipa ʻi hono ngāuehala ʻaki e paʻanga pe koloa ʻa e Siasí)

  • Angahala mamafa ʻoku ʻilolahia

Faʻahinga ʻo e Angahalá

Ngaahi Tōʻonga Kehe ʻe Niʻihi

Fiemaʻu e Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Moʻua ʻi ha ngaahi hia-matea

ʻE Ala Fiemaʻu ha Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

  • Fakatōtamá (tukukehe ʻi ha fakaʻatā makehe ʻi he 38.6.1 )

  • Sīpinga ʻoku toutou fai e ngaahi angahala mamafá

  • Liʻaki e ngaahi fatongia fakafāmilí ʻi he ʻiloʻilo pau, kau ai e ʻikai totongi ʻa e tauhi e fānaú mo e tangi tauhí

  • Fakatau atu ha faitoʻo konatapu

  • Ngaahi tōʻonga faihia mamafa kehe

32.6.3

Ko e Taimi ʻOku Talanoa ai e Palesiteni Fakasiteikí mo e Kau Palesitenisī Fakaʻēliá fekauʻaki pe ʻoku Fiemaʻu ha Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga ʻo e Mēmipasipí pe ʻoku Fiemaʻu ha Tuʻutuʻuni Kehe

ʻOku ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi kuo pau ke mātuʻaki pelepelengesi pea fiemaʻu mo ha toe fakahinohino. Kuo pau ke talanoa ʻa e palesiteni fakasiteikí mo e Kau Palesitenisī Fakaʻēliá fekauʻaki mo e ngaahi tūkunga ʻi he konga ko ʻení, ke ʻilo e founga lelei taha ke tokoni aí.

32.6.3.2

Hē mei he Moʻoní

Ko e ngaahi palōpalema ʻo e hē mei he moʻoní ʻoku faʻa ope atu ʻene uesiá ʻi he ngaahi ngataʻanga ʻo ha uooti pe siteiki. ʻOku fiemaʻu ke ngāue vave ki ai ke maluʻi ʻa e niʻihi kehé.

ʻE talanoa ʻa e pīsopé mo e palesiteni fakasiteikí kapau ʻokú ne ongoʻi ʻe lava ke hoko e tōʻonga ʻa ha mēmipa ke fakatupunga ai ha hē mei he moʻoní.

ʻI hono fakaʻaongaʻi hení, ʻoku ʻuhinga ʻa e hē mei he moʻoní ki ha mēmipa ʻoku kau ʻi ha taha ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení:

  • Toutou fakafepakiʻi mahino mo ʻiloʻilo pau ʻi he tokolahí ʻa e Siasí, ko hono tokāteliné, ko hono ngaahi tuʻutuʻuní, pe ko hono kau takí.

  • Vilitaki ʻi hono akoʻi ko ha tokāteline faka-Siasi ha meʻa ʻoku ʻikai ko ha tokāteline ʻa e Siasí, hili hano fakatonutonu ʻe he pīsopé pe palesiteni fakasiteikí.

  • Fakahaaʻi ha faʻahinga tōʻonga ʻo ha ngāue fakataumuʻa ke holoki e tui mo e mālohi ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí.

  • Kei hokohoko atu ke muimui ki ha ngaahi akonaki ʻa ha kulupu hē mei he moʻoní hili hano fakatonutonu ʻe he pīsopé pe palesiteni fakasiteikí.

  • Kau moʻoni ki ha siasi kehe mo taukaveʻi hono ngaahi akonakí.

32.6.3.3

Ko e Ngāuehala ʻaki e Paʻanga ʻa e Siasí

Kapau ʻe ngāuehala ʻaki ʻe ha mēmipa e paʻanga ʻa e Siasí pe kaihaʻasi ha koloa mahuʻinga ʻa e Siasí, ʻe talanoa e palesiteni fakasiteikí mo e Kau Palesitenisī Fakaʻēliá pe ʻe fiemaʻu ke fai ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí pe ko ha toe ngāue kehe.

Paaki