Fakataukei Fakatokāteline: Sione 17:3

Ko Hono ʻIloʻi ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí

ʻI he lēsoni kimuʻá, “Sione17,” naʻá ke ako ai te tau lava ʻo fakalakalaka ki he moʻui taʻengatá ʻaki ʻetau ʻiloʻi ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e lēsoni ko ʻení ke ke ako maʻuloto ʻa e potufolofola fakataukei fakatokāteliné mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻinga ki he Sione 17:3, fakamatalaʻi ʻa e tokāteliné, pea fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié ʻi ha tūkunga moʻoni ʻo e moʻuí.

Ako maʻuloto mo fakamatalaʻi

Toutou lau leʻolahi ʻa e potufolofola fakataukei fakatokāteline ko e Sione 17:3 mo hono kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá: “Pea ko ʻeni ʻa e moʻui taʻengatá, ko ʻenau ʻilo koe ko e ʻOtua moʻoni pē tahá, mo Sīsū Kalaisi.”Hiki ʻi ha laʻipepa kehe ʻa e fakamoʻoni fakafolofola ko e Sione17:3 mo e ʻuluaki mataʻitohi ʻo e foʻi lea takitaha ʻi he vēsí: P k ʻe ʻa e m t k ʻe ʻi k e k ʻO m p t m S K. Fakaʻaongaʻi pē ʻa e ngaahi mataʻitohi ʻuluaki ʻo e vēsí, feinga ke lau maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofolá mo e kupuʻi lea fakafolofola mahuʻingá. ʻI hoʻo loto lahi angé, feinga ke lau maʻuloto ʻa e fakamoʻoni fakafolofola mo e kupuʻi lea ko iá.

1. Fakakakato ʻeni ʻi hoʻo tohinoa akó:

Ke tokoni ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻo e potufolofola ko ʻení, fakamatalaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he Sione 17:3 ʻi hoʻo ngaahi lea pē ʻaʻaú. Fakakau ai e ngaahi meʻa ko ʻení:

1. Ko e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “moʻui taʻengatá.”

2. Ko e ngaahi founga ʻe niʻihi te tau lava ai ʻo “ʻilo” ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí.

Akoako hono fakaʻaongaʻí

Toe vakaiʻi ʻa e palakalafi 5–12 ʻi he konga ʻo e “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié ‘i he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022). Fakakaukau ki he founga te ke lava ʻo fakamatalaʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni takitaha ko ʻení ki ha taha kuo teʻeki ai ke ne fanongo ai kimuʻa.

Lau e tūkunga ko ʻení:

Hili e houalotu ʻaukai mo e fakamoʻoní, ʻokú ke fakatokangaʻi ʻoku ngali loto-mamahi ho kaungāmeʻa ko Sūliá. ʻI hoʻo lue ki ʻapi mo iá, ʻokú ne pehē naʻá ne fakatokangaʻi lolotonga e fakatahá he ʻaho ní ʻoku ʻikai ke ne ʻiloʻi lelei ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi pea ʻo hangē ko ʻene fiemaʻú. ʻOkú ne fakamatalaʻi ha ongoʻi tuenoa mo ha fakaʻamu ki ha faʻahinga vā fetuʻutaki mo Kinaua naʻá ne ongoʻi ʻi ha niʻihi ʻo kinautolu naʻa nau vahevahe ʻenau fakamoʻoní. ʻOkú ke fili ke ke fakakaukau mo lotua moʻoni ʻi he ngaahi ʻaho siʻi ka hokó fekauʻaki mo e founga ke tokoni ai kia Sūliá.

Fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ki hono maʻu ʻo e ʻilo fakalaumālié mo e ngaahi fehuʻi mo e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke fakakaukau ki he meʻa te ke ala lea ʻaki mo fai ke tokoni kia Sūliá. Mahalo te ke fie hiki ʻa e meʻa ʻokú ke akó mo ha faʻahinga ongo pē ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo teuteú.

Vakaiʻi mo sivisiviʻi ‘a e ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi fehuʻí, ʻaki ha fakakaukau ʻoku taʻengatá

• ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku finangalo ai e Tamai Hēvaní ke tau ʻiloʻi Ia mo Hono ʻAlo, ko Sīsū Kalaisí?

• Ko e hā ʻokú ke fie maʻu ai ke ke ʻiloʻi Kinaua ki he lelei taha ‘oku ke ala lavá ʻi he moʻui ko ʻení?

Fekumi ke maʻu ha mahino lahi ange ʻo fakafou ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí.

• ʻE tokoni fēfē hono ako e lotu ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Sione 17:3 kia Sūlia ʻi he ʻene ngaahi holí?

Hiki ha lisi ʻo ha ngaahi maʻuʻanga tokoni lelei ʻe ala tokoni kia Sūlia ke ne ʻiloʻi ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi.

• ʻE fakaʻaongaʻi fēfē ʻe Sūlia ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku maʻú ke tokoniʻi ia ke ne ʻiloʻi lelei ange ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí? (Hangē ko ʻení, ko e hā ha ngaahi foʻi lea mahuʻinga te ne lava ʻo fekumi ki ai ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, ʻi he, ʻi heChurchofJesusChrist.org, pe ʻi he polokalama Gospel Library?)

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke ako ai e ngaahi maʻuʻanga tokoni kuo fokotuʻu fakalangí ke ke ʻilo lahi ange ai ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi pea mo e founga ke ʻiloʻi lelei ange ai Kinauá.

Ngāue ʻi he tuí

• ʻOku hoko fēfē ia ko e ngāue ʻo e tuí ke feinga ke ʻiloʻi ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

• Ko e hā ha meʻa kuó ke fai pe fai ʻe ha taha ʻokú ke ʻilo ke ʻiloʻi lelei ange ai ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi te ke lava ʻo fokotuʻu ange kia Sūlia?

• Ko e hā ha ngaahi kupuʻi lea ʻokú ke maʻu ʻi he palakalafi 5–7 ʻi he konga ʻo e “Ko Hono Maʻu ʻo e ʻIlo Fakalaumālié” ʻi he Fakamatala ki he ʻElito ʻo e Fakataukei Fakatokāteliné (2022) ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha kuó ne fai e ngaahi meʻa totonú ka ʻoku ʻikai pē ke ne ongoʻi ofi ki he ʻOtuá ʻo hangē ko ‘enau fie maʻú?

2. Hiki ʻi hoʻo tohinoa akó ʻa e meʻa te ke lava ʻo vahevahe ke tokoni ki ho kaungāmeʻa ko Sūliá.

Fili Pē: Fie Ako Lahi Ange?

Ko e hā ʻa e moʻui taʻengata?

Ko e moʻui taʻengatá ko e kupuʻi lea ia ʻoku ngāue ʻaki ʻi he folofolá ke fakaʻuhingaʻi ʻaki ʻa e tuʻunga ʻo e moʻuí ʻoku moʻui ʻaki ʻe heʻetau Tamai Taʻengatá. … Ko e moʻui taʻengatá pe hakeakiʻí, ko e moʻui ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá pea hokohoko atu ko e ngaahi fāmili (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 131:1–4).

(Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí,“Moʻui Taʻengatá,” topics.ChurchofJesusChrist.org)

Te tau lava fēfē ʻo ʻiloʻi ʻa e Tamaí mo e ʻAló maʻatautolú?

Naʻe tali ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili (1932–2017) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e fehuʻi ko ʻení.

ʻAki ʻa e fakahā fakatāutahá. Ko e fakahā fakatāutahá ko e founga ia ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ke tau ʻiloʻi Ia mo Hono ʻAló, ako mo moʻui ʻaki e ongoongoleleí, kātaki ki he ngataʻangá ʻi he māʻoniʻoni, pea taau mo e moʻui taʻengatá—ke toe foki ki Hona ʻaó.

(Robert D. Hales, “Personal Revelation: The Teachings and Examples of the Prophets,” Ensign pe Liahona, Nov. 2007, 87)

Ko e hā ʻoku totonu ke u fai kapau ʻoku ʻikai ke u fakapapauʻi pe ʻoku ou tui ki he ʻOtuá?

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili (1932–2017) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

Kapau ʻoku ʻikai ke ke manatuʻi hoʻo tui ki he ʻOtuá pe kuo ʻikai ke ke toe tui pe ʻokú ke tui ka ʻoku ʻikai ke ke loto ʻaki ia, ʻoku ou fakaafeʻi koe ke ke feinga ke maʻu haʻo fakamoʻoni ʻo kau ki he ʻOtuá he taimí ni. …

… ʻE lava ke ʻalu fakataha hoʻo fakamoʻoni ʻo kau ki he ʻOtuá, mo hono faitāpuekina ʻo ho fāmilí, hakó, kaungāmeʻá, hoʻo moʻui pē ʻaʻaú—ʻa kinautolu kotoa ʻokú ke ʻofa aí. ʻOku ʻikai ngata pē ʻa e hoko hoʻo ʻilo ʻOtuá ko e meʻaʻofa mahuʻinga taha ia ʻe lava ke foaki maí, ka te ne ʻoatu ʻa e fiefia taupotu taha te ke lava ʻo maʻú.

… ʻOku ou palōmesi atu te ke ʻiloʻi Ia ʻo kapau te ke fekumi pe ko haʻo ʻofaʻanga kiate Ia ʻi he loto-fakatōkilalo, loto-fakamātoato, mo e faivelenga, te ke ʻiloʻi fakapapau foki mo koe. Te ke maʻu ʻa hoʻo fakamoʻoní.

(Robert D. Hales, “Ko e Fekumi ke ʻIloʻi ʻa e ʻOtua ko ʻEtau Tamai Taʻengatá, mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí,” Ensign or Liahona, Nōvema 2009, 32)