10. Kanana na ntango ya Boyokani ya Kala
-
Dani (Laisi) Yelobama asalaki mwana ngombe ya wolo mpo ete Bokonzi ya Nordi bakumbamela (1 Mik. 12:26–33). Dani ezalaki ndelo ya nordi ya Yisalaele ya kala.
-
Ngomba ya Kalemele Eliya atielaki baprofeta ya Bala ntembe mpe afungolaki lola mpo na konokisa mvula (1 Mik. 18:17–46).
-
Megido Esika ya bitumba mingi (Bas. 4:13–16; 5:19; 2 Mik. 23:29; 2 Nta. 35:20–23). Solomo abimisaki lisanga ya basali mpo na kotonga Megido (1 Mik. 9:15). Mokonzi Yosiya ya Yuda azokisamaki pene na kufa na etumba moko na Falo Neko ya Ejipito (2 Mik. 23:29–30). O Boyei ya Mibale ya Nkolo, etumba moko monene mpe ya nsuka ekosalema na Lobwaku ya Yizelele lokola ndambo ya etumba ya Alamagedo (Yoele 3:14; Emon. 16:16; 19:11–21). Nkombo ya Alamagedo ezali bobongoli ya polele uta na Ebele Hala Megidono, to Ngomba ya Megido.
-
Yizelele Nkombo ya engumba moko na lobwaku lonene mpe oyo lobimisaka milona mingi ya Yisalaele na nkombo se moko. Bakonzi ya Bokonzi ya Nordi batongaki ndako ya bakonzi awa (2 Sam. 2:8–9; 1 Mik. 21:1–2). Mwasi mokonzi ya nkuna Izebele azalaki mpe akufaki awa (1 Mik. 21; 2 Mik. 9:30).
-
Bete-sana Yisalaele babundaki na Bakanana awa (Yos. 17:12–16). Nzoto ya Saulo ekangamaki na bifelo ya ndako makasi oyo (1 Sam. 31:10–13).
-
Dotani Yosefe atekamaki na bowumbu na bandeko mibali na ye (Gen. 37:17, 28; 45:4). Elisa azwaki limoni ya ngomba oyo etondaki na bampunda mpe makalo (2 Mik. 6:12–17).
-
Samalia Engumba mokonzi ya Bokonzi ya Nordi (1 Mik. 16:24–29). Mokonzi Ahaba atongelaki Bala tempelo (1 Mik. 16:32–33). Eliya mpe Elisa basalaki mosala (1 Mik. 18:2; 2 Mik. 6:19–20). Na mobu 721 Liboso na mbotama ya Klisto Baasulia bakamataki yango, kosilisaka bokamati ya mabota zomi (2 Mik. 18:9–10).
-
Sekeme Abalayama atongaki etumbelo (Gen. 12:6–7). Yakobo azalaki kofanda pene na awa. Simeona mpe Lewi babomaki mibali nyonso ya engumba oyo (Gen. 34:25). Bolendisi ya Yosua mpo na “kopona … mokolo oyo” kosalela Nzambe boyaki na Sekeme (Yos. 24:15). Awa Yelobama atiaki engumba mokonzi ya yambo ya Bokonzi ya Nordi (1 Mik. 12).
-
Ngomba ya Ebali mpe Ngomba ya Gelizimi Yosua akabolaki Yisalaele na bangomba mibale oyo—mapamboli ya mobeko masakolamaki uta na Ngomba ya Gelizimi, nzokande bolakeli mabe eutaki na Ngomba ya Ebali (Yos. 8:33). Basamalia batongaki nsima tempelo moko na Gelizimi (2 Mik. 17:32–33).
-
Penuele (Penyele) Awa Yakobo abundaki butu mobimba na ntoma moko ya Nkolo (Gen. 32:24–32). Gideona abebisaki ndako makasi ya Bamidyani (Bas. 8:5, 8–9).
-
Yafo Yona akotaki masuwa uta na awa kokende na Talasia mpo na kokima etinda na ye na Ninewe (Yona 1:1–3).
-
Silo Na ntango ya Basambisi, engumba mokonzi ya Yisalaele mpe tabelenakele izwamaki awa (1 Sam. 4:3–4).
-
Betele (Luzi) Awa Abalayama akabwanaki uta na Lota (Gen. 13:1–11) mpe azwaki limoni (Gen. 13; Abal. 2:19–20). Yakobo azwaki limoni ya ebutelo komataka na lola (Gen. 28:10–22). Tabelenakele ezwamaki awa mwa ntango moko (Bas. 20:26–28). Yelobama asalaki mwana ngombe ya wolo mpo ete Bokonzi ya Nordi bakumbamela (1 Mik. 12:26–33).
-
Gibona Bato Bahiwi uta na awa bakosaki Yosua kati na masolo ya boyokani (Yos. 9). Moi motikalaki se kotelema wana elongaki Yosua etumba (Yos. 10:2–13). Oyo ezalaki lisusu esika ya tabelenakele mpo na ntango moko (1 Nta. 16:39).
-
Gaza, Asedode, Asekelone, Ekelone, Gata (bingumba mitano ya Filisitia) Uta na bingumba oyo Bafilisitia basalaki mbala mingi etumba na Yisalaele.
-
Beteleme Laele akundamaki penepene na awa (Gen. 35:19). Luta mpe Boaza bazalaki kofanda awa (Luta 1:1–2; 2:1, 4). Ebiangamaki engumba ya Dawidi (Luk. 2:4).
-
Hebeloni Abalayama (Gen. 13:18), Yisaka, Yakobo (Gen. 35:27), Dawidi (2 Sam. 2:1–4), mpe Abesaloma (2 Sam. 15:10) bafandaki awa. Oyo ezalaki engumba mokonzi ya yambo ya Yuda na nse ya Mokonzi Dawidi (2 Sam. 2:11). Bato bandimaka ete Abalayama, Sala, Yisaka, Lebeka, Yakobo, mpe Lea bakundamaki awa kati na libulu ya Makapela (Gen. 23:17–20; 49:31, 33).
-
Ene-gedi Dawidi abombamaki na kokimaka Saulo mpe abatelaki bomoi ya Saulo (1 Sam. 23:29–24:22).
-
Gelala Abalayama mpe Yisaka bafandaki mwa ntango (Gen. 20–22; 26).
-
Bele-Seba Abalayama atimolaki libulu ya mai awa mpe ayokanaki na Abimeleke (Gen. 21:31). Yisaka amonaki Nkolo (Gen. 26:17, 23–24), mpe Yakobo azalaki kofanda awa (Gen. 35:10; 46:1).
-
Sodomo mpe Gomola Lota aponaki kofanda na Sodomo (Gen. 13:11–12; 14:12). Nzambe abebisaki Sodomo na Gomola mpo na nkuna (Gen. 19:24–26). Yesu nsima asalelaki bingumba oyo lokola bililingi ya nkuna (Mat. 10:15).