Jepļaaktok eo ej Wōnm̧aanļo̧k Wōt
Jepļaaktok eo ekar ijjino ilo Bukun Wōjke Ekwojarjar ko 200 iiō ko remootļo̧k im ej wōnm̧aanļo̧k wōt rainin—im kwe im n̄a maron̄ erom̧ m̧ōttan.
Ej juon tōre eaiboojooj im kaitoktok limo n̄an pād ioon laļ in. Ewōr ippād kōjeraam̧m̧an eo an bōk koņaan ilo m̧akūtkūt ko reļļap rej waļo̧k ilo tōre in iien bōk eddo eo an tarlep in iien ko, iien kōppopo eo n̄an Itok eo Kein Karuo an Irooj.1 Jejjab wōt alooje an m̧akūtkūt kein waļo̧ktok ak barāinwōt erom m̧ōttaer.2
Jet iien jej kōnono kōn Jepļaaktok eo an gospel eo āinwōt eļan̄n̄e ekar waļo̧k aolepān ilo juon wōt iien. Ribuki iiō ko remootļo̧k, Visōn eo M̧oktata ekar jino kōn juon jekjek, bōtaab Jepļaaktok eo ekar jab jem̧lo̧k ijo. Jerbal eo an Irooj kōn Josep Smith im ro m̧ōttan rekar jino jerbal in ukok eo an Bok in Mormon, kōjepļaaktok priesthood eo, ejaake Kabun̄ in, jilkinļo̧k mijenede ro, ekkal tampeļ ko, ejaake Doulul eo an Kōrā ro, im ko eierļo̧k wōt. M̧akūtkūt in Kōjepļaaktok kein raar ijjino ilo 1820 eo im kar wōnm̧aanļo̧k wōt ilo mour eo an Josep Smith.
An aiboojoj āinwōt men ko me Anij ekar kwaļo̧k kōn Josep Smith, Jepļaaktok eo ekar jab dedeļo̧k ilo tōre in mour eo an Josep. Kōn rikanaan ro ālkin er jaar bōk kain men ko āinwōt eddōkļo̧k eo an jerbal in tampeļ, dam̧oļo̧k in jeje ko rekwojarjar, ukok eo an jeje ko rekwojarjar n̄an elōn̄ kajin ko, bōkļo̧k gospel eo n̄an aolepān laļ in; doulul eo an Jabōt Jikuuļ, Doulul eo an Jiron̄ ro, Būraimere, im doulul ko an priesthood eo, im elōn̄ oktak ko n̄an doulul im jekjek ko an Kabun̄ in.
“Jej rikam̧ool ro n̄an juon eddōkļo̧k eo an jepļaaktok eo,” Būreejtōn Russell M. Nelson ekar ba. “Eļan̄n̄e kom̧ij ļōmņak em̧ōj an Kabun̄ in lukkuun jepļaaktok, kom̧ij lo wōt ijjino eo. Ekanooj ļap wōt ijo ej itok wōt. … Kōttar n̄an iiō in tok. Innām iiō eo tok juon. Kan̄ uno ōn ko kijōm̧. Kwon kakkije. Enaaj kanooj kalimomo.”3
Jokkun wōt juon ippān kean̄ eo an Būreejtōn Nelson bwe Jepļaaktok eo ej wōnm̧aanļo̧k wōt, em̧ōj ad lo elōn̄ oktak ko rekabwilōn̄lōn̄ ilo Kabun̄ in jān ke ekar erom Būreejtōn eo an Kabun̄ in. Ibwilijin oktak ko rej bar karōkan doulul ko an priesthood eo, jerbal in karejar ej bōk jikin jerbal in katakin im loļo̧k an kōrā, im jikin jar ko rej pedped ilo m̧weo, rie jān Kabun̄ in wāween ekkatak gospel eo.4 Elōn̄ļo̧k oktak ko em̧ōj aer kar waļo̧k jān m̧okta, im elōn̄ renaaj itok wōt.
Juon Waanjon̄ak ilo West Africa
Naan in kam̧ool eo aō kōn paotok in wōnm̧aanļo̧k wōt eo an Jepļaaktok eo kar jelete jān iiō ko ļalem me ikar julo̧ki n̄an jerbal ilo Africa West Eria Būreejtōnji eo. Jān ke ikar juon likao, ekar wōr juon aō naan in kam̧ool kōn gospel eo. Bōtaab jokwe ilo Africa, iaar iaio ippān jet iaan armej in West Africa ro m̧oktata n̄an bōk gospel eo. Iaar barāinwōt lo an Kabun̄ in m̧ōkaj an ajeded ilo aolepān laļ en, kōn buki ward ko im stake ko raar ejaaki, tampeļ ko, im im̧ōn kweilo̧k ko raar obrak n̄an lutōkļo̧k kōn membōr ro retiljek, im kōrā ro im em̧m̧aan ro rem̧m̧an rej atbakwōj, kōn aolepān būruwier, gospel eo kar jepļaaktok. Im̧aan meja iaar lo kūrm̧ool eo an kanaan eo an Josep Smith bwe Kabun̄ in “enaaj kobrak laļ in.”5
Ruo iaan membōr ro retiljek, James Ewudzie im Frederick Antwi, kar jipan̄ eō juon raan ilo Accra Ghana Tampeļ eo. Jejjo iiō ko m̧okta jān an mijenede ro an Armej ro Rekwojarjar ilo Raan ko Āliktata kar itakļo̧k ilo Ghana, James ekar m̧ōttan juon kumi in enan̄in 1,000 armej ro me raar kōjerbal Bok in Mormon im kein katakin ko jet an Kabun̄ in ilo jerbal in jipan̄ ko aer an kabun̄. Raar jar kōn raan eo me Kabun̄ in enaaj kar itok n̄an Ghana. Ekar kobaļo̧k ippān likao ro jet n̄an itoi itak ilo Ghana im katakin gospel eo āinwōt kar loe ilo kein katakin ko ad. Ke mijenede ro raar itakļo̧k ilo 1978 eo, ekar peptaij ilo raan eo kein kajuon ke peptaij ko an Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata raar kōm̧m̧an ilo Ghana.
Ilo jino in mour eo an Fred āinwōt juon membōr, ekar etal n̄an juon ilomej an juon nukun eo ekar juon irooj in juon bwij. Ijo ekar lo bwe karōk eo an baam̧le eo ej n̄an kōm̧m̧an bwe en irooj eo ekāāl. Jeļā bwe kain jerbal in enaaj kar kōm̧m̧an an kōm̧m̧ani men ko rejum̧ae tōmak ko an ilo gospel eo, ekar ekairir in ilo̧k ālkin kallib eo im jab bōk jerbal eo bwe enaaj kar bōkļo̧k n̄an e bun̄bun̄ im m̧weie.
Ke Accra Tampeļ eo ekar aje, jim̧or James im Fred raar ilo̧k elōn̄ļo̧k jān emen awa ko, aolep wiik bwe ren maron̄ rijerbal in tampeļ ro. Ke ikar kōm̧m̧ane kain̄i ko ippāer, ikar libobo kōn ļamļam in bwebwenato me ekar jepooļ eō. Kile ke bwebwenato in Kabun̄ in ilo Africa me reinruo rej pinej jenkwan, ikar en̄jake āinwōt ekar ejjeļo̧k oktak ilo an John Taylor ak Wilford Woodruff ak membōr ro m̧oktata an Kabun̄ in pād ippa ilo kōm̧m̧ane kain̄i ko.
Ta eo ikar loe, jeļā, im en̄jake ilo West Africa ekar m̧ōttan ta eo Irooj ekar jiron̄ Enōk enaaj kar waļo̧k: “Im wānōk I naaj jilkinlaļļo̧k jān lan̄; im m̧ool I naaj jilkinļo̧k jān laļ, n̄an kam̧ool kōn Nejū Iaar Make Keotak; … im wānōk im m̧ool I naaj kōm̧m̧an bwe ren pooke laļ āinwōt juon ibwijleplep, n̄an aiintok ro Aō rikāālet jān m̧ōttan ko emān an laļ in” (Moses 7:62).
Iaar lo wānōk im m̧ool kalibubuik aolepān laļ eo an Africa im rikāālet ro kar aiintok doon jān m̧ōttan jab eo an laļ in. Naan in kam̧ool eo aō kōn Jepļaaktok eo ekar ļapļo̧k kōnke iaar lo bwe m̧ōttan eo aorōk an Jepļaaktok eo ej waļo̧k im̧aan meja.
Iaar barāinwōt lo bar juon men kōn wōnm̧aanļo̧k wōt eo an Jepļaaktok: juon tōmak ekije im kajoor ilo jetōb ibwilijin membōr in Africa. Ikar ron̄ an Elder David A. Bednar jān Doulul eo an Jon̄oulruo Rijilōk ro ba, “Kirtland [ijo Armej ro Rekwojarjar ilo Raan-ko Āliktata raar jokwe ie ilo 1830 ko] ejjab pād wōt ilo Ohio. Ej barāinwōt pād ilo Africa.” Elōn̄ armej ro rej kobatok ilo Kabun̄ in ilo Africa pedped ioon kajoor in en̄jake ko aer make ilo jetōb. Membōr kāāl ro rej bōktok kajoor ilo jetōb im juon aikuj eo n̄an kōļapļo̧k wōt ekkatak gospel eo. N̄an er Jepļaaktok eo ej wōnm̧aanļo̧k wōt ilo juon ļamļam an juon make. Ilo aer ekkatak eļapļo̧k kōn Kabun̄ in, m̧ool ko an gospel eo rej wōnm̧aanļo̧k wōt n̄an orļo̧k n̄an aer loi. Ejja āinwōt ej m̧ool n̄an aolepādwōj ilo ad wōnm̧aanļo̧k wōt n̄an kōdepakpakļo̧k jeļāļo̧kjeņ eo ad kōn gospel eo.
Jilu Wāween ko n̄an Jipan̄ ilo Jepļaaktok eo ej Wōnm̧aanļo̧k wōt
Anij ekar letok n̄an kōj iien eo em̧m̧an im ļap n̄an kōm̧m̧ane jerbal ko raorōk ilo jerbal in. Irooj ekar ba bwe “ānbwin [eo an Kabun̄ in] aikuji kajjojo uwaan” (Katak im Bujen Ko 84:110). Aolep membōr ro an Kabun̄ in epād ippāer kōjeraam̧m̧an eo an bōk koņaan ilo Jepļaaktok eo ej wōnm̧aanļo̧k wōt. Ekōjkan ad kōm̧m̧ane wāween in?
Juon wāween me jej bōk koņaad ej kōn kōm̧m̧ani bujen ko rekwojarjar. Kain̄i ko, ekoba kain̄i ko an tampeļ, ejjeļo̧k juon aer jibadbad ijello̧kin wōt n̄e armej rej lukkuun kōm̧m̧ani innām kōjparok bujen ko rej kobaļo̧k ippān kain̄i ko. Sister Bonnie Parkin, kar Būreejtōn eo Eutiej an Doulul eo an Kōrā, ekar katakin, “Kōm̧m̧ani bujen ko ej juon kalikkar in juon bōro em̧ōņōņō, kōjparok bujen ko, im kalikkar an juon bōro etiljek”6
Jān kōm̧m̧an im kōjparok bujen ko, jejjab wōt kōpooj kōj make n̄an mour indeeo, ak jej barāinwōt jipan̄ kōpooj im kōkajoorļo̧k ta eo Irooj en ņa etan “armej in bujen eo Aō” (Katak im Bujen Ko 42:36). Jej kōm̧m̧ani bujen ko ippān Anij im erom m̧ōttan armej in bujen eo An kōn peptaij, kapene, kwokwoj eo, Melkesidek Priesthood, im kain̄i ko an tampeļ.
Wāween eo kein karuo me jemaron̄ bōk ko̧naad ilo Jepļaaktok eo ej wōnm̧aanļo̧k wōt ej kōn kakūrm̧ool kūr ko im ijjitōn̄ ko me jej būki. En̄in ej ekōjkan an Kabun̄ in em̧m̧akūt m̧aanļo̧k. Rukaki ro retiljek rej katakin gospel eo n̄an ajri ro, jodikdik ro, im rūtto ro. Kōrā ro im em̧m̧aan ro an jerbal in karejar eo rej kōjparok kajjojo ro uwaan Kabun̄ in. Būreejtōnji ko im bisoprik ro rej leļo̧k tōl n̄an stake ko, district ko, wards ko, branch ko, doulul ko, kumi ko, kūlaaj ko, im kurub ko. Ritōl ro an jodikdik ro rej kōjparok jiron̄ ro im likao ro. Kūļōk ro im rijeje ro rej ļo̧o̧ki meļeļe ko remenin aikuj innām ļo̧o̧ki ilo lan̄, im elōn̄ ro jet rej kōm̧m̧ani jerbal ko remenin aikuj ilo kōpooj armej ro n̄an mour indeeo im Itok eo Kein Karuo an Rilo̧mo̧o̧r eo.
Im wāween eo kein kajilu me jemaron̄ bōk ko̧naad ie ilo Jepļaaktok eo ej kōn jipan̄ aiintok Israel. Jān raan ko m̧oktata an Jepļaaktok eo, menin elakkar m̧ōttan eo aorōk n̄an jerbal eo. Āinwōt kar katakin jān Būreejtōn Russell Nelson, ewōr ippād iien eo em̧m̧an im eddo eo n̄an jipan̄ ilo aiintok eo me ej waļo̧k ilo turejet ko jim̧or an rōn̄ōļ nuknuk eo. Ilo ennaan in ikkilōk eo an ilo kweilo̧k eo eļap im̧aan tata āinwōt juon Būreejtōn an Kabun̄ in, Būreejtōn Nelson ekar tōmak ilo an kar kwaļo̧k, “Ennaan eo ad n̄an laļ in eļam̧ waan im em̧ool: jej karuwaineneik aolep ajri ro nejin Anij rej pād jim̧or turājet ko ilo rōn̄ōļ n̄an itok n̄an Rilo̧mo̧o̧r eo aer, bōk kōjeraam̧m̧an ko an tampeļ eo ekwojarjar, bōk lan̄lōn̄ in kijenmej, im bōnjān ko rem̧m̧an an mour indeeo.”7
Aiintok Israel ilo turejet in an nuknuk rōn̄ōl eo ej meļeļe in jerbal in mijenede. Aolepādwōj ro me remaron̄ jerbali mijen ko aolep raan aikuj in mejmejkaruo ilo ļōmņak kōn iien jab in em̧m̧an. Ij watōke āinwōt juon kōjeraam̧m̧an ļapļap me iaar maron̄ in jerbale juon mijen ilo Italy ilo juon iien me Kabun̄ in ekar lukkuun in iiet membōr ro an Kabun̄ in ijōņ. Branch ko am rekar kabun̄jar ilo juon em̧ kar reen e, im kōm kar kōjatdikdik bwe juon raan stake ko im ward ko remaron̄ waļo̧k ijōņ. Ikar alooje an bainier ro reperan itok n̄an Kabun̄ in im kōpooj eria eo n̄an aiintok eo an Israel ilo āne jab in em̧m̧an.
Juon iaer ekar Agnese Galdiolo. Kōm kar aolep en̄jake Jetōb eo an kanooj in kajoor ke liin ekar katakin katak ko an mijenede. Bōtaab, em̧ool en̄jake Jetōb eo, liin ekar jeļā bwe baam̧le eo an enaaj kar jum̧ae an kar peptaij. Ilo juon tōre, mekarta, kar obrak kōn Jetōb eo, liin ekar errā n̄an peptaij. Bōtaab liin ekar ukōt an ļōmņak ilo jibbon̄ōn̄ eo ekar jikejuuļ n̄an peptaij. Ekar m̧ōkaj an itok n̄an m̧weo kar reen e ijo liin en kar tōn peptaij ie n̄an jiron̄ kōm bwe kōnke kipel an baam̧le, liin ekar jab maron̄ in kōm̧m̧ane.
M̧okta jān an ilo̧k, liin ekar errā bwe kōm maron̄ ekōnono ium̧win jejjo minit ko. Kōm kar etal n̄an juon kūlaajruum̧ ijo kōm kar elmakote bwe kōmin jar ippān doon. Ālkin am kar bukwelōlō, kōm kar kajjitōk ippān n̄an ba jar eo. Ālkin jar eo liin ekar jutak kōn dān in kōmejaaļaļ im ba, “Ekwe em̧m̧an, inaaj peptaij.” Im ilo jejjo minit ko tok ālik liin ekar. Iiō eo tok juon liin ekar m̧areik Sebastiano Caruso, im raar karrūtoļo̧k emen ajri ro, aolepāer rekar jerbali mijen ko im kar wōnm̧aanļo̧k wōt jān iien eo n̄an jerbal ilo Kabun̄ in.
Agnese im Sebastiano raar barāinwōt jerbale juon mijen, ilo an Sebastiano jerbal āinwōt juon mijen būreejtōn. Ke ikar jerbale mijen eo aō kein karuo ilo Italy, 25 iiō ko ālkin eo m̧oktata, iaar maron̄ in lo ta eo Caruso ro im bainier ro jet raar kōm̧m̧ane n̄an kōdepakpakļo̧k aelōn̄ in kiin̄ eo an Anij ijōņ. Mijenede ro nejū im n̄a kar jerbal n̄an kalōk Kabun̄ in, ettōņak bwe juon raan juon tampeļ emaron̄ ekkal ilo Italy. Pijaikļo̧k lan̄lōn̄ eo aō ilo m̧ool bwe ewōr kiiō juon ad tampeļ ilo Rome Italy.
Ewōr jejjo lan̄lōn̄ ko me remaron̄ keidi ippān lan̄lōn̄ eo an mijenede. Juon kōjeraam̧m̧an eļap n̄an ļotak ilo juon tōre me jemaron̄ in bōk koņaad ilo lan̄lōn̄ ilo Jepļaaktok eo ej wōnm̧aanļo̧k wōt kōn jipan̄ aiintoktok Israel!
Lan̄lōn̄ an mijenede, aaet, ej en̄jake ejjab wōt jān mijenede ro rej jerbal aolep raan. Kajjojo iaad emaron̄ jipan̄ ilo jerbal in koktak tok ak bar kōjepļaaktok an ro jeid im jatin kōn jibwe pein doon ilo jerbal ippān mijenede ro rej jerbal aolep raan. Ewōr ippād iien eo em̧m̧an n̄an aiintok Israel kōn karuwaineneiktok ro jet n̄an itok im lo im kōn jemjerāik ro rej katakin er.
Ej kōn jerbal an tampeļ im menmenbwij an baam̧le me jej jipan̄ aiintok Israel ilo turejet eo juon an nuknuk rōn̄ōl eo. Ium̧win iiō ko ekar eddo eo ad ekwojarjar n̄an kōm̧m̧ane jerbal in. M̧okta jān mej eo an Josep Smith, Armej ro Rekwojarjar raar kōm̧m̧ani peptaij ko n̄an ro remej, im jet raar bōk menin letok kwojarjar ko aer im liāp ko. Kōn dedeļo̧k eo an Nauvoo Tampeļ, menin letok kwojarjar ko n̄an ro remour ekar jino in waļo̧k ilo an kanooj ļap. Menin letok kwojarjar ko im liāp ko n̄an rūtto ro raar barāinwōt ijjino ilo tampeļ ko ilo Utah.
Eliza R. Snow, juon ribōk koņaan eo eniknik ilo jekjek eo an kōjepļaaktok, kar meļeļe aorōk eo an m̧ōttan jab eo an Jepļaaktok eo. Liin ekar joļo̧k eļap iien ilo im̧ōn bōk menin letok kwojarjar eo, jipan̄ kōn kain̄i ko ijōņ.8 Ilo juon iien loļo̧k an Doulul eo an Kōrā ro ilo 1869 eo, liin ekar katakin sister ro, “Ikar kejekļo̧kjeņ kōn jerbal eo eļap jej aikuj kōm̧m̧ane, em̧ool ilo jipan̄ ilo lo̧mo̧o̧r eo an ro remour im ro remej. Jej kōņan …jetjet n̄an jemjerā ko an Anij im Juon eo Ekwojarjar.”9
Im, aaet, an pād kain̄i ko an tampeļ eo em̧ōj an ererakļo̧k ilo juon wāween ekejekļo̧kjeņ kōn ekkal eo an elōn̄ tampeļ ko ipeļaakin laļ in, im ebar lōn̄ rej itok wōt.
Kōn kein jerbal ko kiiō repād n̄an ad kōjerbali, jerbal an tampeļ im menmenbwij an baam̧le emaron̄ in juon m̧ōttan eo aolep iien in bōk koņaad eo ad ilo Jepļaaktok eo ej wōnm̧aanļo̧k wōt. Ilakkar itok limo im kobaļo̧k ilo jerbal in menmenbwij an baam̧le ium̧win iiō ko, bōtaab kein jerbal ko ilo online em̧ōj aer kanooj kōkōm̧anm̧anļo̧k tōprak eo aō ilo bōk āt ko etan baam̧le n̄an tampeļ. Ewōr aō ememļo̧kjeņ ko rekwojarjar kōn jijet ilo juon tebōļ ilo abatmen eo aō Ghana im lo āt ko etan Rieurope rūtto ro jibu im jim̧aaō etto me lio pāleeō im n̄a maron̄ kar būkilo̧k n̄an Accra Ghana Tampeļ eo. Iien eo em̧m̧an ekōlan̄lōn̄ ekar ļoortok wōt eō n̄an jikin ko jet me kar jilkinļo̧k kōm n̄an e.
Kōn Rikanaan Josep Smith, Anij ekar jino jekjek eo an “kakūrm̧oole jepļaaktok eo an aolep men ko kar kōnono kaki jān lo̧n̄iin aolep rikanaan ro rekwōjarjar jān jinoin laļ” (Katak im Bujen Ko 27:6). Bwe jepļaaktok eo ekar wōnm̧aanļo̧k wōt n̄an kiiō āinwōt an Anij “kwaļo̧ki kiiō” im “kwaļo̧k elōn̄ men ko reļļap im aorōk im rej ekkejelļo̧k n̄an Aelōn̄ in Anij” (Laajrak in Tōmak ko 1:9). Em̧wilaļ aō kam̧m̧oolol bwe jej bōk koņaad ilo Jepļaaktok eo wōnm̧aanļo̧k wōt.