2023
Tuʻu Maʻu ʻi he Taimi ʻOku Mavahe ai ʻa e Niʻihi ʻOkú Te ʻOfa aí mei he Siasí
Mē 2023


Kakai Lalahi Kei Talavoú

Tuʻu Maʻu ʻi he Taimi ʻOku Mavahe ai ʻa e Niʻihi ʻOkú Te ʻOfa aí mei he Siasí

Naʻá ku ʻohovale ʻi he taimi naʻe fili ai ʻe hoku tokouá ke ne mavahe mei he Siasí, ka naʻá ku ʻilo ha ngaahi founga ke u kei hokohoko atu ai ha vā fetuʻutaki loto-ʻofa pea kei tauhi pē ʻeku fakamoʻoní ke mālohí.

ʻĪmisi
two boys sitting on a bail of hay together

Naʻe teʻeki ke fuoloa ʻeku foki mai mei he ngāue fakafaifekaú ʻi he taimi ne talamai ai heʻeku ongomātuʻá naʻe ʻikai ke toe fie ʻalu hoku tokoua taʻu 19 ki he lotú. Naʻá ku ʻohovale—naʻe ʻikai ʻaupito te u teitei fakakaukau ʻe mavahe hoku tokouá mei he Siasí.

ʻOku ou manatuʻi ʻeku ʻīmeili kiate ia fekauʻaki mo e ngaahi tefito ʻo e ongoongoleleí lolotonga ʻeku ʻi he ngāue fakafaifekaú mo ʻeku ʻeke kiate ia pe ʻokú ne fie ngāue fakafaifekau. Naʻe ʻikai ʻaupito ke ne fakapapauʻi ia, pea ʻi heʻeku toe fakakaukau ki he ngaahi ʻīmeili ko ʻení, naʻá ku fakatokangaʻi naʻe ʻi ai pē ha ngaahi fakaʻilonga naʻe ʻikai ke ne fakapapauʻi ʻa e ongoongoleleí.

Naʻe kamata ke u fakakaukau pe ko e hā ha meʻa ne mei kehe ʻi heʻeku fakahokó. Pea naʻá ku fehuʻia pe ko e hā hono ʻuhinga ʻoku hoko ai ʻeni he taimi ní. Naʻá ku loto-mamahi he naʻá ku fakaʻamu ke ne maʻu ha fakamoʻoni maʻana, ka naʻá ku toe fakatokangaʻi foki mahalo ne u fie maʻu ia maʻaku. Naʻá ku fakaʻamu ke ma ʻalu fakataha ki he lotú, kae pehē foki ke ne ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau, koeʻuhí kae lava ke ma fevahevaheʻaki fakataha ʻema ngaahi aʻusiá. Ko ia naʻe faingataʻa leva kiate au ʻa e taimi naʻe ʻikai ke ne fie fakahoko ai ha taha ʻo e ngaahi meʻa ko iá.

Ne u fakaʻaongaʻi ha taʻu ʻe ua ʻi heʻeku misioná ke talanoa mo e kakaí fekauʻaki mo e tui fakalotú, mo e ngaahi tuí, ko ia naʻe ʻikai mahino kiate au ʻa e ʻuhinga naʻe fuʻu faingataʻa ange ai ke talanoa ki hoku tokouá tonu fekauʻaki mo e ngaahi meʻá ni, ka naʻe pehē ia. Naʻá ne poleʻi ʻeku tuí ʻi ha founga foʻou. Ko e pole ʻi heʻeku ngāue fakafaifekaú ke ngāue mālohi, fiefia ʻi he ʻaho kotoa pē, pea tui ʻe iku lelei ʻa e meʻa kotoa pē. Ka naʻe kehe ʻaupito ʻa e ongo ia ko iá ki hoku tokouá.

Naʻe akoʻi mai ʻe heʻeku ngāue fakafaifekaú ke ʻeke ha ngaahi fehuʻi fakalaumālie mo kolea ha mahino. Ka naʻe ʻikai ke u tomuʻa maheni mo e kakai ne u akoʻi ʻi heʻeku ngāue fakafaifekaú. Ko ʻeku fetuʻutaki pē mo kinautolú ko hono akoʻi mo tokoniʻi kinautolu ke nau ʻunu ke ofi ange kia Kalaisi. Kuó u ʻiloʻi hoku tokouá ʻi heʻene moʻuí kotoa, pea kuo teʻeki ke ʻi ai ha vā fetuʻutaki ʻo e feinga ke tokoniʻi ia ke ne ofi ange kia Kalaisi.

ʻOku ou manatuʻi haʻama pōtalanoa ʻi ha ʻaho ʻe taha peá u fehuʻi ange kiate ia fekauʻaki mo e Siasí. Naʻá ne pehē naʻe ʻikai haʻane fakamoʻoni ki ha ngaahi akonaki ʻe niʻihi. Kapau ko ha taha ʻeni ne u fetaulaki mo ia ʻi heʻeku ngāue fakafaifekaú, ne u mei pehē ange ʻi he loto-fakaʻapaʻapa mo e loto-taliangi ʻoku teʻeki pē ke ne mateuteu, pea mahalo ʻe toki akoʻi ia ʻe ha kau faifekau kehe ʻamui ange. Ka koeʻuhí ko ʻeku ʻofa ʻi hoku tokouá, naʻe faingataʻa ange ke fakahaaʻi ʻa e mahino tatau ko iá. Naʻá ku fakaʻamu pē ke ne ʻiloʻi ʻa e meʻa naʻá ku ʻiloʻí, pea naʻá ku fakaʻamu ke ne ongoʻi ʻa e Laumālie mo e ʻofa tatau mei he ʻOtuá ʻo hangē ko ʻeku ongoʻí. Naʻe faingataʻa kiate au ke u tali ʻa e ʻikai ke ne fili ʻa e ongoongoleleí.

Naʻe kiʻi fuofuoloa peá u toki anga ki he meʻa naʻe hokó, ka ko e ʻosi ʻeni ha meimei taʻu ʻe ua mei heʻeku foki mai mei he ngāue fakafaifekaú, ʻoku kei ʻi ha tuʻunga lelei pē ʻa hoku vā fetuʻutaki mo hoku tokouá. ʻOku ʻikai ke lahi haʻama talanoa fekauʻaki mo e ongoongoleleí, ka ʻokú ma talanoa kau ki he ngaahi meʻa kehé. ʻOku ou kei fakaʻamu pē ne ma faitatau ʻi he ongoongoleleí, ka ʻoku lahi ha ngaahi meʻa kehe ʻokú ma faitatau ai. ʻOkú ma kei feohi pē ʻo fakahoko fakataha ha ngaahi meʻa, pea ʻoku ou ʻofa ʻiate ia ʻi he tuʻunga ʻokú ne ʻi aí, koeʻuhí he ko ha tokotaha lelei ia.

ʻĪmisi
two friends talking by a river

Ngaahi Meʻa Kuó u Akó

ʻI he vahaʻataimi ko ʻení, ʻoku ʻi ai ha ngaahi meʻa kuó u ako ʻe ala tokoni kapau ʻokú ke fefaʻuhi mo e mavahe hao ʻofaʻanga mei he Siasí, ke tokoniʻi koe ke ʻikai ngata pē ʻi hoʻo tauhi ha vā fetuʻutaki lelei mo iá ka ke tauhi maʻu foki hoʻo fakamoʻoní ke mālohi lolotonga ha taimi ʻoku poleʻi fakalaumālie ai koe.

  • Manatuʻi ʻoku tauʻatāina ʻa e tokotaha kotoa pē ke fili pea ʻoku ʻikai ko hao foʻui kapau ʻe mavahe ha taha mei he Siasí.

  • Fakamālohia ho vā fetuʻutaki mo kinautolú. Fakahaaʻi maʻu pē ʻokú ke ʻofa ʻiate kinautolu. Feinga ke ʻoua naʻa uesia ʻe honau vā fetuʻutaki mo e Siasí ʻa ho vā fetuʻutaki mo kinautolú.

  • Fakaʻaongaʻi ha taimi ke mo fakahoko ai ʻa e meʻa ʻokú mo fakatou fiefia aí.

  • Neongo he ʻikai te ke lava ke fai ha fili maʻá e niʻihi kehé, ka te ke lava ʻo hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga mo tokoniʻi kinautolu.

  • Lotua ʻa e tūkunga ʻoku ʻi aí. ʻOku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa ʻEne fānaú, ko ia ai ʻoku totonu ke ke ʻiloʻi fakapapau te Ne ʻafioʻi ʻa e founga lelei taha ke tokoniʻi ai koe ke ke ikunaʻi ʻa e meʻá ni.

  • Fakatotolo ʻi he ngaahi folofolá. Naʻe tokoniʻi lahi au ʻe he ngaahi sīpinga mei he folofolá, pea naʻá ku fakatokangaʻi naʻe angamaheni pē ʻa e tūkunga ne u ʻi aí. Naʻe aʻu pē ki he ngaahi folofolá, naʻe tokolahi e ngaahi fāmili naʻe ʻi ai ha niʻihi naʻe ʻikai ke nau tui pe ne nau fakafepakiʻi ʻa e Siasí, ka naʻe ʻofaʻi pē ʻe honau fāmilí kinautolu.

  • Talanoa hangatonu mo e kau mēmipa ho fāmilí ʻoku nau mālohi ʻi he ongoongoleleí fekauʻaki mo hoʻo ongó. Mahalo pē ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi fakakaukau tatau, pea mahalo pē te nau fie maʻu ha taha ke fevahevaheʻaki mo ia. Mou fetokoniʻaki.

  • Fakaʻosí, ʻoua naʻa fakangaloki ho tuʻunga fakalaumālie ʻoʻoú.

Tauhi Hoʻo Fakamoʻoní ke Mālohi

Ko e taimi ʻoku mavahe ai mei he Siasí ʻa e niʻihi ʻokú ke feohi vāofi mo iá, ʻoku faingataʻa ia ki hoʻo tui ʻaʻaú, tautautefito kapau ko e tokotaha ko iá ko ha taha ia naʻá ke tanganeʻia ai ʻi he ongoongoleleí. Mahalo ʻe kamata leva ke ke fehuʻia ha ngaahi tafaʻaki pau ʻo hoʻo fakamoʻoní. ʻOku ou ʻilo ne u kiʻi fefaʻuhi mo ha ngaahi fehuʻi ʻi he taimi ne mavahe ai hoku tokouá. Ka ko e ʻuhinga ia ʻoku fuʻu mahuʻinga ai ke ke tokangaʻi koe mo hoʻo fakamoʻoní. Kapau te ke fakatupulaki mo tauhi hoʻo fakamoʻoní, he ʻikai fie maʻu ia ke ke manavasiʻi ʻi he ngaahi fili ʻoku fai ʻe he niʻihi kehé.

Manatuʻi kapau he ʻikai ke tau ngāue ke fakamālohia ʻetau tuí, ʻoku tau tuʻu laveangofua leva ke fakavaivaiʻi ia. Ko e kakai tokolahi ʻoku ʻikai ke tupu koso pē ʻenau mavahe mei he Siasí. Ka ʻo kapau ʻe ngalo ʻiate koe ke fai ʻa e fanga kiʻi meʻa īkí ke fakamālohia ai hoʻo fakamoʻoní he ʻaho kotoa pē, ʻe lava ke ke ʻauhia māmālie mei he ongoongoleleí ʻo ʻikai ke ke ʻilo ki ai. Ko hono fakahoko ʻa e ngaahi meʻa tefito hangē ko e ako hoʻo folofolá, lotu fakaʻahó, pea mo hono fakahoko ʻa e fanga kiʻi ngāue iiki ko ia ʻo e tuí mo e lotú, ʻe lava ke ne tākiekina mālohi ai hoʻo fakamoʻoní.

Kae hiliō aí, kapau ʻoku hoko ʻa e mavahe ho ngaahi ʻofaʻangá mei he Siasí ko ha meʻa ia ke ne uesia hoʻo fakamoʻoní pea fakatupu ha veiveiua pe ngaahi fehuʻi ʻi hoʻo fakakaukaú, manatuʻi ʻa e akonaki fakapotopoto ke ke “fakafehuʻia hoʻo veiveiuá ka ke toki fakafehuʻia hoʻo tuí”1 peá ke “pīkitai ki he meʻa kuó ke ʻosi ʻiló.”2

Fekumi Maʻu Pē ke Fanongo Kiate Ia

ʻOku ou tui ʻoku mahuʻinga ki he kakai lalahi kei talavoú ke ʻi ai ha palani ki heʻenau moʻuí, hangē ko hono ʻiloʻi ʻa e tuʻunga ʻoku nau fie aʻusiá mo e meʻa ʻoku nau fie fakahokó. Ka ʻoku fie maʻu ke tau fakalaulauloto mo fakakau ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi palani ko iá pea ʻi heʻetau moʻui fakaʻahó. ʻE malava pē ke faingataʻa hono fakahoko iá ʻi he taimi ʻoku lahi fau ai hotau ngaahi ngafa he ʻaho takitaha, ka te tau malava maʻu pē ke tuku ha taimi maʻá e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. Pea kapau te tau fai ia, te tau malava maʻu pē ke matatali ʻa e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí. ʻOku ou fakakaukau ki he potufolofola ʻi he Loma 8:31: “Ka kuo kau ʻa e ʻOtuá maʻatautolu, pea ko hai ʻe angatuʻu kiate kitautolú?”

Kuo akonaki mai ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ko e ngaahi ʻaho ka hokó he ʻikai lava ke tau moʻui fakalaumālie taʻe kau ai e Laumālié mo maʻu e fakahā fakatāutaha ki heʻetau moʻuí.3 Ne u ʻiloʻi fuoloa pē ʻa hono mahuʻinga ke maʻu ʻa e fakahā fakatāutahá, ka kuo teʻeki ke u fai maʻu pē hoku lelei tahá ke fekumi ki ai. ʻOku ou ʻiloʻi te u lava ʻo fai lelei ange ke fakaafeʻi ʻa e Laumālié ki heʻeku moʻuí ʻi he ʻaho takitaha.

Ko e fakahā fakatāutahá ʻoku tatau tofu pē mo hono hingoá—ʻoku fakatāutaha ia. Pea ʻe lava ke tau kamata ke ako ʻa e founga ʻoku folofola mai ai ʻa e ʻEikí kiate kitautolú ʻaki ʻetau kolea ʻEne tokoní ke tau ʻiloʻi Hono leʻó mo Hono toʻukupú ʻi heʻetau moʻuí. Ko e faiako lelei tahá Ia.

He ʻikai ke tau lava maʻu pē ʻo mapuleʻi ʻa e ngaahi angafai ʻa e niʻihi kehé, tautautefito ki he taimi ke fakamālohia ai ʻetau tuí pe moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí. Ka ʻoku ou ʻiloʻi neongo ʻoku foua ʻe he kakai ʻoku tau ʻofa taha ai ʻi he māmaní ha ngaahi pole ʻo ʻenau tuí, ko e taimi te tau fakamuʻomuʻa ai ʻa e ʻOtuá pea muimui ki Hono finangaló mo feinga ke fanongo kiate Iá, ʻe tāpuekina maʻu pē kitautolu ʻaki ha ngaahi tali, mo ha fakamoʻoni mālohi, mo e fakahā fakalaumālie ʻoku tau fie maʻú ke kei muimui pē kiate Ia.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Dieter F. Uchtdorf, “Haʻu ʻo Kau mo Kimautolu,” Liahona Nōvema 2013, 23.

  2. Jeffrey R. Holland, “ʻEiki ʻOku Ou Tui,” Liahona, Mē 2013, 94.

  3. Vakai, Russell M. Nelson, “Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí,” Liahona, Mē 2018, 96.

Paaki