Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Ko e hā naʻe fie maʻu ai ke toe fakafoki mai ‘a e ongoongoleleí?


Ko e hā naʻe fie maʻu ai ke toe fakafoki mai ‘a e ongoongoleleí?

Naʻe fokotuʻu ‘e Sīsū Kalaisi ‘a Hono Siasí ʻaki e mafai ‘o e lakanga fakataulaʻeikí, lolotonga ‘Ene ngāue ‘i he moʻui fakamatelié. Naʻe tataki ia ‘e ha kau palōfita mo e kau ‘aposetolo ‘a ia naʻa nau akoʻi ‘a e tokāteline moʻoní mo maʻu ‘a e fakahā ʻa ia naʻe hiki ko e folofolá. Naʻe ‘ave e mafai ‘o e lakanga fakataulaʻeikí mei he māmaní, pea ngata ‘a e maʻu fakahaá, pea mole pe fakakoviʻi ‘a e ngaahi tokāteline mahuʻingá, hili e pekia ‘a e kau ‘aposetoló. Naʻe toe fakafoki mai ‘a e Siasi naʻe fokotuʻu ‘e Sīsū Kalaisí ‘i he Palōfita ko Siosefa Sāmitá.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā ha ngaahi ola ‘o e Hē mei he Moʻoní ‘okú ke mamata ki ai ‘i he māmaní? Kuo tāpuekina fēfē koe ‘e hono Toe Fakafoki Mai ‘o e ongoongoleleí?

Ko e hā ‘oku fie maʻu ke ‘iloʻi ‘e he kau talavoú ‘o kau ki he Hē mei he Moʻoní mo hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí? ‘E tokoniʻi fēfē kinautolu ‘e ha ‘ilo ki he Hē mei he Moʻoní mo hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí?

Ako ‘i he faʻa lotu ki he ngaahi potufolofola mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ‘ení. Ko e hā ha meʻa ‘okú ke ongoʻi te ne tokoniʻi ‘a e kau talavoú ke mahino kiate kinautolu ‘a e ‘uhinga naʻe fie maʻu ai ke toe fakafoki mai ‘a e ongoongoleleí?

ʻEfesō 4:11–14; Ngaahi Tefito ‘o e Tuí 1:6 (ʻOku maʻu ‘e he Siasí ‘i he ‘ahó ni ‘a e ngaahi lakanga mo e fokotuʻutuʻu tatau mo ia naʻe maʻu ‘i he Siasí ‘i he taimi ‘o e Fakamoʻuí)

ʻĪsaia 29:13–14; ʻĀmosi 8:11–12; 2 Tēsalonika 2:3; 1 Nīfai 13:24–29 (Naʻe mole ‘a e Siasí ‘i he hē mei he moʻoní)

T&F 1:17–23, 30 (Naʻe toe fakafoki mai ‘e Sīsū Kalaisi ‘a Hono Siasí ʻia Siosefa Sāmita)

Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:6–20 (Ko e ʻUluaki Mata-Meʻa-Hā-Mai ‘a Siosefa Sāmitá)

D. Todd Christofferson, “ʻUhinga ʻo e Siasí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2015, 108–11

Lōpeti D. Heili, “Ko e Ngaahi Teuteu ki hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí mo e Hāʻele ‘Angauá:‘ʻE Maluʻi ‘a Kimoutolu ‘e Hoku Nimá’” Ensign pe Liahona, Nōvema 2005, 88–92

Hē mei he Moʻoní,” Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí (2004), 76–77

Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí,Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí, 17–21

Malanga‘aki ‘Eku Ongoongoleleí (2004), 39–42, 43

Vitiō: “Ko ha Fekumi ki he Moʻoní”

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe ngāue ʻaki ‘e he Fakamoʻuí ‘a e folofolá ke akoʻi mo fakamoʻoniʻi Hono misioná. Naʻá Ne akoʻi ‘a e kakaí ke nau fakakaukau pē ‘iate kinautolu ki he folofolá pea nau ngāue ʻaki ia ke maʻu mei ai ‘a e ngaahi tali ki heʻenau ngaahi fehuʻí. ‘E tokoniʻi fēfē ‘a e kau talavoú ke nau ngāue ʻaki ‘a e folofolá ke tali ‘enau ngaahi fehuʻí?

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE tataki ‘a e fakataha fakakōlomú ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú. Te ne tataki ‘a e kau talavoú ʻi he fealēleaʻaki fakataha ʻo kau ki he pisinisi ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (mei he folofolá pea mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), pea mo fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha lēsoni ʻi he ongoongoleleí. ʻE lava ke ne teuteu ʻaki ʻene fakafonu e ʻasenita ʻo e fakataha fakakōlomú lolotonga e fakataha fakapalesitenisií.

Kamata ʻa e akó

Filifili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke toe fakamanatu e lēsoni he uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni he uike ní:

  • Kole ki ha talavou ke ne vahevahe ʻa e anga hono tākiekina ia ʻe ha meʻa naʻá ne ako he uike kuo ʻosí ‘i ‘api, ‘i he akó, pe ‘i heʻene feohi mo hono ngaahi kaungāmeʻá.

  • Ngāue ʻaki ha meʻa ke akoʻi ‘aki ki he kau talavoú ‘a hono fie maʻu ‘o hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí (hangē ko ha meʻa ‘oku maumau ka ‘e ‘ikai toe lava ‘o fakaleleiʻi, ka kuo pau pē ke fetongi ia). Ko e hā nai ha ngaahi meʻa kehe ‘e lava ‘a e kau talavoú ‘o fakakaukau ki ai, ke ngāue ‘aki ‘i hono akoʻi ha kakai kehe ‘o kau ki hono fie maʻu ke Toe Fakafoki Mai e Ongoongoleleí?

Ako fakataha

‘E lava ‘e he ngaahi ‘ekitivitī takitaha ‘i laló ‘o tokoniʻi ‘a e kau mēmpa ‘o e kōlomú ke mahino kiate kinautolu ‘a e ‘uhinga naʻe ‘aonga ai hono Toe Fakafoki Mai ‘a e Ongoongoleleí. Fakaongoongo ki he ueʻi ‘a e Laumālié, pea fili ha ‘ekitivitī ‘e taha pe lahi ange ‘e ‘aonga taha ki hoʻo kōlomú.

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau fekumi ki he lea ʻa ʻEletā D. Todd Christofferson “ʻUhinga ʻo e Siasí,” ʻo kumi ha ngaahi fakamatala kau ki hono Fakafoki mai ʻo e Ongoongoleleí pea mo e fatongia ʻo e Siasí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. Te ke lava pē ʻo fakaafeʻi kei taimi ha kau talavou tokolahi ke nau haʻu mateuteu ke vahevahe ʻa e ʻuhinga ʻoku nau houngaʻia ai ʻi he Siasi kuo fakafoki maí. Kapau ʻe maʻu ha ngofua mei he pīsopé, pea fakaafeʻi ha taha naʻe toki ului foʻou mai ʻi hoʻo kalasí ke vahevahe ʻene fakamoʻoni ki he Siasí pea mo e ongoongolelei kuo fakafoki maí.

  • Fakaafeʻi ha mēmipa ‘e taha ‘o hoʻo kōlomú ke ne akoʻi ha konga ‘o e lesoni ko ‘ení. Te ne lava ‘o fai ‘eni ke hoko ko ha konga ‘o ‘ene palani ‘i he Fatongia ki he ‘Otuá ke ne ako mo akoʻi ‘a e Hē mei he Moʻoní mo hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí (vakai ki he “Mahino ‘a e Tokāteliné,” peesi 18, 42, pe 66).

  • Huluʻi ‘a e foʻi vitiō “Ko ha Fekumi ki he Moʻoní,” pea tuku ki he kau talavoú ke nau kumi ki he ngaahi meʻa‘i he Siasi moʻoní naʻe kumi ki ai ‘a Uilifooti Utalafí. Ko e hā ‘oku mahuʻinga ai ke maʻu ‘a e ngaahi meʻa ko ‘ení? Kuo anga fefē hano tāpuekina e moʻui ‘a e kau talavoú ‘i hono toe fakafoki mai ‘a e ngaahi meʻa ko ‘ení? Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakahā atu ha ngaahi meʻa kehe naʻa nau mahuʻingaʻia ai ‘i he fekumi ‘a Uilifooti Utalafi ki he moʻoní.

  • Vaeua ‘a e kōlomú, pea kole ki ha kulupu ‘e taha ‘o e kōlomú ke nau akoʻi ‘a e kōlomú ‘o kau ki he founga ne fokotuʻu ai ‘e Sīsū Kalaisi Hono Siasí mo e founga naʻe mole ai ia ‘i he Hē mei he Moʻoní. Kole ki he kulupu ‘e tahá ke nau akoʻi ‘o kau ki hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí. Tukuange ha taimi ke nau teuteu ai, ‘o fakaʻaongaʻi ‘a e Malangaʻaki ‘Eku Ongoongoleleí (peesi 35–38 mo e 45), Tuʻu Maʻu ‘i he Tuí (peesi 13–14 mo e 135–39), mo e ngaahi potufolofola ‘oku fokotuʻu atu ‘i he fokotuʻutuʻu ko ‘ení. Te ke lava ‘o vahe ‘a e ngaahi ngāue ko ‘ení ‘i ha ngaahi ‘aho siʻi kimuʻa ‘i he fakataha ‘a e kōlomú.

  • Vahe ki he kau talavou takitaha ha potufolofola fekauʻaki mo e Hē mei he Moʻoní pe Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí (‘o hangē ko e ngaahi potufolofola ‘oku fokotuʻu atu ‘i he fokotuʻutuʻu ko ‘ení). Kole ki he kau talavoú ke nau tā ha fakatātā ‘okú ne fakafofongaʻi ‘a e meʻa kuo nau ako mei heʻenau potufolofolá, pea kole ange ke nau fakaʻaliʻali ia ki he kōlomú. Aleaʻi fakakōlomu ‘a e ngaahi tāpuaki kuo tau maʻu koeʻuhi ko hono toe fakafoki mai ‘o e ongoongoleleí.

  • Vahe ki he talavou takitaha ha hingoa ‘o ha taha naʻe ʻasi he lea ‘a ‘Eletā Lōpeti D. Heili “Ko e Ngaahi Teuteu ki hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí mo e Hāʻele ‘Angauá: ‘ʻE Maluʻi ‘a Kimoutolu ‘e Hoku Nimá’” (hangē ko Uiliami Tinitale, Siohānesi Kutenipeeki, Mātini Lūtelo). Kole ki he kau talavoú ke nau lau pe sio ‘i he malangá pea feinga ke nau ‘iloʻi ‘a e meʻa naʻe fai ‘e he tokotaha ko iá ke teuteuʻi ‘a e māmaní ki hono Toe Fakafoki Mai ‘o e Ongoongoleleí. Fakaafeʻi ke nau fakamatala ki he meʻa ʻoku nau ‘iló.

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe ha meʻa naʻa nau ako ‘i he ‘ahó ni. ‘Oku mahino nai kiate kinautolu ‘a e fie maʻu ke toe Fakafoki mai ‘a e ongoongoleleí? Ko e hā ha ngaahi meʻa ‘oku nau ongoʻi pe ngaahi fakakaukau ‘oku nau maʻu? ‘Oku ‘i ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ‘E ‘aonga nai ke toe tuku ha taimi lahi ange ke ako ki he tokāteline ko ‘ení?

Tokoni fakafaiako

“Te ke lava ‘o fakahaaʻi ‘okú ke fakafanongo ‘aki haʻo fakafōtunga mai hoʻo tokangá. Te ke lava ‘o sio ki he tokotaha leá kae ‘ikai ki hoʻo nāunau fakalēsoní pe ko ha ngaahi meʻa kehe ‘i he lokí. Te ke lava ‘o poupouʻi ‘a e tokotaha leá ke fakakakato ‘ene ngaahi fakakaukaú taʻe fakahohaʻasi ia. Te ke lava ‘o fakaʻehiʻehi mei haʻo [motuhi ‘ene fakamatalá] ‘aki haʻo fai ange ha faleʻi pe fakamāuʻi ia” (ʻOku ‘Ikai ha Ui ‘e Mahuʻinga Ange ‘i he Faiakó [1999], 73).

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. ʻE lava ke ne:

  • Fakamatala ki he ‘uhinga naʻe fie maʻu ai ke toe Fakafoki mai ‘a e ongoongoleleí mo e ‘uhinga ‘oku mahuʻinga ai ia kiate iá.

  • Fakaafeʻi e kau mēmipa kehe ‘o e kōlomú ke nau vahevahe ʻenau fakakaukau ki he meʻa kuo nau akó.

Paaki