Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
‘E tokoniʻi fēfē au ʻe he Fakamoʻuí lolotonga hoku ngaahi faingataʻaʻiá?


‘E tokoniʻi fēfē au ʻe he Fakamoʻuí lolotonga hoku ngaahi faingataʻaʻiá?

ʻOku kau he feilaulau fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ʻEne toʻo kiate Ia ʻa hotau ngaahi mamahí mo e mahamahakí. ʻOkú Ne ʻafioʻi ai founga ke tokoniʻi ai kitautolú he kuó Ne aʻusia hotau ngaahi faingataʻaʻiá,. ʻI he taimi ʻoku tau ngāue ʻaki ai ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí, te Ne foaki mai ʻa e mālohi ke fakamaʻamaʻa ʻetau ngaahi kavengá.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Fakakaukau ki he ngaahi faingataʻa kuó ke fehangahangai mo iá. Kuó ke maʻu fēfē ha mālohi ʻi he Fakaleleí?

Fakakaukau ki he kau talavou ʻi he kōlomú. Ko e hā ha ngaahi faingataʻa ʻoku nau fehangahangai mo ia? Ko e hā ha ngaahi aʻusia fakatāutaha, ngaahi potufolofola, mo ha ngaahi lea ʻokú ke fie vahevahe mo kinautolu? ʻOku ʻi ai ha ngaahi aʻusia fakatāutaha ʻe lava ke fevahevaheʻaki ʻe he kau talavoú?

ʻI hoʻo teuteú, ako ʻi he faʻa lotu e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení mo ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe pē kuo tokoni atu ke ke tafoki ai ki he Fakamoʻuí ʻi he ngaahi taimi ʻo e faingataʻá.

Mātiu 11:28–30; Filipai 4:13; 1 Nīfai 17:3; Hilamani 5:12; T&F 19:23 ;68:6 (ʻE lava ke ʻomi ʻe Sīsū Kalaisi ha mālohi kiate kitautolu mo fakamaʻamaʻa ʻetau ngaahi kavengá)

Mōsaia 23:12–16; 24:8–17 (ʻOku fakamālohia ʻe he ʻEikí e kakai ʻo ʻAlamaá ke tokoni ke nau mafuesia ʻenau ngaahi kavengá)

ʻĪsaia 53:3–5;ʻAlamā 7:11–13 (ʻOku mahino kia Sīsū Kalaisi ʻetau faingataʻaʻiá koeʻuhí he naʻá Ne ʻosi foua ia)

Ulisses Soares, “Falala Taʻeveiveiua ki he ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 33–35

Russell M. Nelson, “Fiefiá mo e Moʻui Fakalaumālié,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2016, 81–84

W. Christopher Waddell, “Ko ha Sīpinga ʻo e Melinó,” Ensign pe Liahona, Mē 2016, 90–92

Dallin H. Oaks, “Fakamālohia ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí,” Ensign pe Liahona, Nov. 2015, 61–64

ʻAhiʻahí,” Tuʻu maʻu ʻi he Tuí (2004), 208–213

Vitiō: “ʻE Hiki Hake Kitautolu ʻE he ʻOtuá,” “Ko e ngaahi Faingataʻa ke Ikunaʻí”

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e folofolá ke akoʻi mo fakamoʻoni fekauʻaki mo Hono misioná. ʻOku ʻi he lēsoni ko ʻení ha ngaahi potu-folofola mahuʻinga ʻoku nau akoʻi e founga ʻe fakamālohia ai kitautolu ʻe he Fakamoʻuí ʻi he lolotonga hotau ngaahi ʻahiʻahí. ʻE fakamoʻoniʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa hono moʻoni e ngaahi potu-folofolá ni ʻi he taimi ʻe ako mo aleaʻi ai ʻe he kau talavoú.

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE tataki e fakataha fakakōlomú ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú. Te ne tataki e kau talavoú ʻi he fealēleaʻaki fakataha ʻo kau ki he pisinisi ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (mei he folofolá pea mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), pea mo fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ne teuteu ʻaki ʻene fakafonu e ʻasenita ʻo e fakataha fakakōlomú lolotonga e fakataha ʻa e kau palesitenisií.

Kamata e aʻusia fakaakó

Filifili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau ʻaʻau ke toe fakamanatu e tokāteline mei he lēsoni he uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni he uike ní:

  • Kole ki he kau talavoú ke nau talanoa ki ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ne nau ako he lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí. ʻOange ha taimi ke nau vahevahe ai ha ngaahi meʻa ne nau aʻusia ʻi heʻenau ngāueʻi e meʻa naʻa nau akó.

  • ʻOange ha laʻipepa ki he mēmipa takitaha ʻo e kōlomú pea kole ange ke ne tohiʻi ai ha faingataʻa ʻokú ne foua. Kole ki he kau talavoú ke nau fakalaulauloto ki he founga ʻe lava ke fakamālohia ai kinautolu ʻe Sīsū Kalaisí lolotonga honau ngaahi faingataʻaʻiá. Poupouʻi kinautolu ke nau tohi ha ngaahi fakakaukau pe ongo ʻoku nau maʻu ki hano ikunaʻi ʻo e faingataʻa ko ʻení ʻi heʻenau ako ʻo kau ki he tokāteline ʻo e Fakaleleí.

Ako fakataha

ʻE lava ke tokoni e ngaahi ʻekitivitī takitaha ʻi laló ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kinautolu ʻe he Fakaleleí lolotonga honau ngaahi faingataʻá. Muimui ki he tataki ʻa e Laumālié peá ke fili ha ʻekitivitī ʻe taha pe lahiange ʻe feʻunga tahta mo ho kólomū:

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lau pe sio ʻi hono fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Ulisses Soares e talanoa ki ha faifekau ne mate hono tuofefiné, ʻoku ʻi he lea “Falala Taʻeveiveiua ki he ʻOtuá.” Naʻe tokoni fēfē ʻa e ʻilo ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí pea mo e palani ʻo e fakamoʻuí, ki ha faifekau lolotonga ʻene faingataʻaʻiá? Ko e hā ha toe ngaahi ʻilo naʻe maʻu ʻe he kau talavoú mei he lea ʻa ʻEletā Soares? Kole ange ke nau fakakaukau ki ha faingataʻa ʻoku nau lolotonga fehangahangai mo ia. Te nau maʻu fēfē ha mālohi mei he Fakamoʻuí ke tokoni kiate kinautolu?

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau ako ha ngaahi konga ʻo e lea ʻa Palesiteni Russell M. Nelson “Fiefiá mo e Moʻui Fakalaumālié,” tautautefito ki he aʻusia ʻa Eliza R. Snow. Ko e hā ha ngaahi aʻusia ʻe fie vahevahe ʻe he kau talavoú ʻi he taimi ne nau maʻu ai ha fiefia ʻi ha aʻusia faingataʻa? Vahevahe e kalasí ki ha kulupu ʻe ua ke tokoniʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki ha meʻa ʻokú ne ʻomi ha fiefia kiate kinautolu. ʻOange ki he kulupu takitaha ha taimi fakangatangata, pea fakatukupaaʻi kinautolu ke nau tohi ki he lahi taha te nau malavá, ha ngaahi meʻa ʻoku maʻu ai ʻenau fiefiá. Fakaafeʻi kinautolu ʻi heʻenau ʻosí, ke nau fekumi ʻi he lea ʻa Palesiteni Nelson ki ha ngaahi meʻa ke tānaki atu ki heʻenau lisí. Ko e hā ha meʻa te nau lava ʻo fai ke nau manatuʻi ai e ngaahi meʻa ʻokú ne ʻoange ha fiefia kiate kinautolu ʻi he ngaahi taimi faingataʻá?

  • Fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha konga ʻo e lēsoni ko ʻení. ʻE lava ke ne fai ʻeni ko ha konga ʻo ʻene palani ki he Fatongia ki he ʻOtuá ke ako mo akoʻi fekauʻaki mo e Fakaleleí (vakai, “Mahino ʻa e Tokāteliné,” peesi 18, 42, pe 66).

  • Vahevahe fakakulupu e kōlomú. Vahe ki he kulupu takitaha ha potu folofola ʻe taha pe lahi ange ʻi he lēsoni ko ʻení, pea ke nau fakamatalaʻi fakanounou ki he kōlomú e meʻa ne nau laú. Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau hiki hifo e founga ʻe ala tokoni ai e ngaahi meʻa ne nau ako mei he ngaahi potu folofolá ni, ke nau lava ʻo ikunaʻi ai e ngaahi faingataʻá. Fakalotolahiʻi kinautolu ke nau vahevahe e meʻa ne nau tohí, kapau ʻoku nau ongoʻi fiemālie ke fai ia. Fakakaukau ke ke vahevahe hoʻo aʻusiá. Kapau ʻe fakangofua ʻe he pīsopé, te ke malava ʻo fakaafeʻi ha ngaahi tamai ʻa e kau talavoú ke nau omi ki he kalasí ʻo vahevahe e founga kuo fakamālohia ʻe he Fakamoʻuí kinautolu ʻi honau ngaahi faingataʻá. 

  • Huluʻi e foʻi vitiō ko e “ ʻE Hiki Hake ʻa Kitautolu ʻe he ʻOtuá.” ʻE tali fēfē ʻe he kau talavoú e fehuʻi naʻe fai ʻe ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻi he kamataʻanga ʻo e foʻi vitioó? Ko e hā naʻe fai ʻe Pilitanī ke maʻu ai e mālohi ke lavaʻi ʻaki hono ngaahi faingataʻaʻiá? Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fakalaulauloto pea tohi e ngaahi founga ʻe lava ke nau muimui ai ʻi he sīpinga ʻa Pilitanī ʻi heʻenau fehangahangai mo honau ngaahi faingataʻaʻiá?

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lisi ha niʻihi ʻo e ngaahi fakatamaki mo e faingataʻa ʻoku fehangahangai mo e kakaí. Mou fakamanatu mo e kalasí e lea ʻa ʻEletā  Dallin H. Oaks ko e “Fakamālohia ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí” pe ko e lea ʻa Pīsope  W. Christopher Waddell “Ko ha Sīpinga ʻo e Melinó,”  ʻo kumi hake ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e Fakamoʻuí te nau lava ʻo tokoniʻi kitautolu lolotonga e ngaahi taimi faingataʻá. ʻAi e kau talavoú ke nau fakatulamaʻi hano tokoniʻi hanau kaungāmeʻa ʻokú ne fehangahangai mo ha niʻihi ʻo e ngaahi faingataʻa kuo nau lisi atú. Fakaafeʻi ke nau vahevahe atu ha ngaahi fakakaukau mei he leá ʻi heʻenau fakatātaaʻi iá. ʻE lava foki ke ke huluʻi e foʻi vitiō ko e “Ko e ngaahi Faingataʻa ke Ikunaʻí” pea fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe atu ʻenau fakakaukaú.

Kole ki he kau talavoú ke nau fakamatala ki he meʻa kuo nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino nai e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kinautolu ʻe he Fakaleleí lolotonga honau ngaahi faingataʻaʻiá? Ko e hā e ngaahi ongo ʻoku nau maʻú? ʻOku ʻi ai mo haʻanau toe ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai hano fakamoleki ha taimi lahi ange ʻi he tokāteliné ni?

Tokoni fakafaiako

“ ʻE lava ʻe he ngaahi fealēleaʻaki fakakulupu īkí ʻo fakakau mai ʻa kinautolu ʻoku hangē kuo mole ʻenau mahuʻingaʻiá mo ʻenau tokangá” (ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [1999], 80).

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi e fakatahá ʻe he mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomu ʻokú ne tatakí. ʻE lava ke ne:

  • Vahevahe ha meʻa naʻá ne aʻusia ʻo tokoniʻi ai ia ʻe he Fakamoʻuí ʻi haʻane fehangahangai mo ha faingataʻa pea fakatukupaaʻi e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau fakafalala ki he Fakamoʻuí ke Ne fehangahangai mo honau ngaahi faingataʻaʻiá.

  • Tataki ha fealēleaʻaki ki he founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai ʻe he kau mēmipa ʻo e kōlomú ʻa e meʻa naʻa nau ako he ʻaho ní ke poupouʻi ʻaki ha taha ʻokú ne fie maʻu e tokoni ʻa e Fakamoʻuí.

Paaki