Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Ko e hā e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní ki he anga hono ngāue ʻaki ʻeku ngaahi meʻafoaki fakalaumālié?


Ko e hā e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní ki he anga hono ngāue ʻaki ʻeku ngaahi meʻafoaki fakalaumālié?

Ko e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié ko ha ngaahi tāpuaki pe lavameʻa ʻoku foaki mai ʻi he mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku tau maʻu kotoa ha ngaahi meʻafoaki fakalaumālie, koeʻuhí he ko e fānau kitautolu ʻa e Tamai Hēvaní. ʻOku foaki mai ʻe he ʻOtuá e ngaahi meʻafoakí ni kiate kitautolu ke tau lava ʻo tokoniʻi ai e niʻihi kehé mo tokoni ke langa Hono puleʻangá. Naʻá Ne fekauʻi mai ke tau fekumi faivelenga mo fakatupulaki ʻetau ngaahi meʻafoaki fakalaumālié.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie ʻokú ke maʻú? Kuo nau faitāpuekina fēfē koe mo e niʻihi kehé, tautautefito ʻi hoʻo ngāue ʻi he lakanga fakataulaʻeikí? Kuo tāpuekina fēfē koe ʻe he ngaahi meʻafoaki fakalaumālie ʻa e niʻihi kehé? Kuó ke ʻiloʻi fēfē hoʻo ngaahi meʻafoakí?

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ke ʻiloʻi ʻe he kau talavoú ʻenau ngaahi meʻafoaki fakalaumālié? ʻE lava ke nau fakaʻaongaʻi fēfē kinautolu ʻi heʻenau fakahoko honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? ʻE tokoni fēfē ʻeni ke teuteuʻi kinautolu ki honau ngaahi fatongia he kahaʻú, ʻapí, mo e ngaahi fāmilí?

ʻI hoʻo ako a e ngaahi potufolofola ko ʻení mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe fekauʻaki mo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié, kumi ha ngaahi founga ke tokoniʻi e kau talavoú ke ʻiloʻi e niʻihi ʻo ʻenau ngaahi meʻafoakí pea fakaʻaongaʻi kinautolu ke faitāpuekina e niʻihi kehé.

1 Kolinitō 12:3–27; Molonai 10: 8–18; T&F 46:8–29 (Ko e Ngaahi Meʻafoaki ʻo e Laumālié)

Ngaahi Meʻafoaki Fakalaumālié, Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí (2004), 139–41

“Ko e Ngaahi Meʻafoaki ʻo e Laumālié,” Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Ongoongoleleí (2009), 145–54

Vitiō: “Meʻaʻofa Mātuʻaki Makehe”

Ko e Faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe ʻafioʻi ʻe he Fakamoʻuí ki Heʻene kau ākongá. Naʻá Ne ʻafioʻi ha ngaahi founga makehe ke tokoniʻi kinautolu ke nau ako pea tupulaki. ʻI heʻenau faingataʻaʻiá, naʻe ʻikai ke Ne tukuange kinautolu ka naʻe kei ʻofa pē mo tokoniʻi kinautolu (vakai, Maʻake 9:24). Tokoniʻi ke mahino ki he kau talavoú pe ko hai kinautolu mo e ngaahi meʻafoaki ʻoku nau maʻú. Poupouʻi kinautolu ke nau kumi ha ngaahi founga ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi meʻafoaki ko iá ke tokoniʻi e niʻihi kehé.

ʻĪmisi

Vitiō: “Fakaafeʻi ke Mau Fakamoʻoni”

Mamata kahi ange

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE tataki e fakataha fakakōlomú ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú (pe ko ha ʻasisiteni ki he pīsopé ʻi he kōlomu ʻa e kau taulaʻeikí). Te ne tataki e kau talavoú ʻi he fealēleaʻaki fakataha ʻo kau ki he pisinisi ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (mei he folofolá pea mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), fakalotolahiʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia ʻi hono fakahoko honau fatongia ki he ʻOtuá, pea fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ne teuteu ʻaki ʻene fakafonu e ʻasenita ʻo e fakataha fakakōlomú lolotonga ha fakataha fakapalesitenisī.

Kamata ʻa e akó

Filifili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu ʻaki e lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí pea fakafeʻiloaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Koleki he talavou takitaha ke ne hiki ha sētesi ʻe taha te ne fakamatalaʻi nounou lelei taha e lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí pea vahevahe ia ki he kōlomú.

  • ʻOmi ki he kalasí ha puha kuo kofukofuʻi hangē ha meʻaʻofá ʻoku tohiʻi ha laʻi pepa ʻi loto e “Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:8–9.” Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fakakaukauloto pe ko e hā e meʻa ʻi he loto puhá. Kole ki hanau taha ke ne fakaava e puhá pea lau e potufolofolá. Ko e hā ʻa e “ngaahi meʻaʻofa lelei tahá”? Ko e hā ha meʻa kuo pau ke tau fai ke maʻu ai kinautolú? Poupouʻi e kau talavoú ke nau fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení lolotonga e lēsoní.

Ako fakataha

ʻE tokoni e ngaahi ʻekitivitī takitaha ʻi laló ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau ako fekauʻaki mo e ngaahi meʻafoaki ʻo e Laumālié. Muimui ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālié pea fili ha ʻekitivitī ʻe taha pe toe lahi ange ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kōlomú:

  • Vahevahe fakakulupu e kōlomú, pea vahe ki he kulupu takitaha ha taha ʻo e ngaahi potufolofola ʻoku hiki atu ʻi he lēsoni ko ʻení. Kole ki he kulupu takitaha ke nau hiki ha lisi ʻo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie ʻoku lau ki ai ʻi heʻenau potufolofolá pea talamai ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻomi ʻe he ʻotuá kiate kitautolu e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie. Kole ki ha talavou ʻe taha mei he kulupu takitaha ke nau vahevahe e meʻa naʻe ʻilo ʻe he kulupu hono. Ko e fē ʻi he ngaahi meʻaʻofa ko ʻení ʻoku maʻu ʻe he kau talavoú? (Kapau ʻoku ʻi ai ha taha ʻo e kau talavou maʻu honau tāpuaki fakapēteliaké, fokotuʻu ange ke nau lau ʻa honau ngaahi tāpuakí mei ai ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie kuo foaki.) ʻa e ngaahi meʻafoaki naʻa nau fie maʻu? ʻE lava fēfē ʻe he ngaahi meʻafoaki ko ʻení ʻo tokoniʻi kinautolu ke toe lelei ange ʻenau fakahoko honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lau ʻa e ngaahi lisi ʻo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié ʻi he 1 Kolinitō 12:8–10; Molonai 10:9–16; pe Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 46:13-25 pea fekumi ki ha meʻafoaki ʻoku nau fie ako lahi ki ai. Tuku ange ha taimi ke nau ako ʻa e meʻafoaki ko ia naʻa nau filí, ngāue ʻaki ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoní “Ko e Ngaahi Meʻafoaki ʻo e Laumālié ʻi he Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Ongoongoleleí (peesi 145–54), Ngaahi Meʻafoaki Fakalaumālié ʻi he Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí (peesi 139–41), pe ko e Fakahinohino ki he. Kole ange ke nau vahevahe e meʻa ʻoku nau maʻú. ʻE lava fēfē ke fakaʻaongaʻi e ngaahi meʻafoaki ko ʻení ke langa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá?

  • Kole ki he kau talavoú ke nau hiki e ngaahi tuʻunga kehekehe ʻo ha timi sipoti (hangē ko ha timi soka pe timi peisipolo). ʻOku tokoni fēfē ʻa e tamasiʻi vaʻinga takitaha ke mālohi ʻa e timí? ʻAi ke nau lau ʻa e 1 Kolinitō 12:12–21, ʻa ia ʻoku fakafehoanaki ai ʻe Paula ʻa e Siasí ki ha sino. Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi talanoa fakatatau ki he kau talavoú fekauʻaki mo ʻetau fakaʻaongaʻi ʻetau ngaahi meʻafoaki fakalaumālié ke tokoni ʻi hono langa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá? Vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻo ha ngaahi meʻafoaki fakalaumālie kuó ke fakatokangaʻi ʻi he kau mēmipa ʻo e kōlomú (ki ha ngaahi sīpinga, vakai, veesi 8–10 pe ko e lisi ʻi he kamataʻanga ʻo e lea ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā ko e “Quick to Observe”). Fakaafeʻi e kau palesiteni ʻo e kōlomú ke tataki ha fealēleaʻaki ʻi he founga ʻe lava ke ngāue fakataha ʻo fakaʻaongaʻi honau ngaahi meʻafoakí ke tokoniʻi e niʻihi kehé ai e kōlomu mo tokoni ʻi hono langa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

  • Fakaafeʻi ʻa e talavou takitaha ke toe vakaiʻi e lisi ʻo e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié ʻi he peesi (139–40) ʻo e Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí pea fili ha taha pe lahi ange te ke fie maʻu ke fakatupulaki. Kole ki ai ke fakamatalaʻi ange pe ko e hā naʻá ne fili ai ʻa e ngaahi meʻafoaki ko iá. ʻOku tau fakatupulaki fēfē ʻa e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié? Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fekumi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 46:7–12 mo e “Te tau Lava ʻo Fakatupulaki Hotua Ngaahi Meʻafoakí ʻi he Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Ongoongoleleí, ʻi he peesi 151. Kole ange ke nau vahevahe e meʻa ʻoku nau maʻú. Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 46:9 ki he kau talavoú kau kiate ia ʻoku taau mo ha ngaahi meʻafoaki fakalaumālié?

  • Huluʻi ha taha e ngaahi vitiō ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení pea fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fakakaukauʻi pea vahevahe ha talēniti pe meʻafoaki ʻoku nau fakatokangaʻi ʻi he mēmipa takitaha ʻo e kōlomu (fakapapauʻi ʻoku vahevahe ʻa e ngaahi ʻulungaanga lelei ʻo e kau talavoú takitaha). Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lau Mātiu 25: 14–30, pe fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kōlomú ke ne toe fai e talanoa fakatātā ʻo e ngaahi talēnití. ʻOku fekauʻaki fēfē ʻa e talanoa fakatātā ko ʻení mo e ngaahi meʻafoaki kuo foaki mai ʻe he ʻOtuá kiate kitautolú? ʻI heʻetau hoko ko ha kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí, te tau fakaʻaongaʻi fēfē hotau ngaahi talēnití ke tokoniʻi e niʻihi kehé mo fakahoko hotau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Fakaafeʻi e kau talavoú ke hiki ʻenau ngaahi fakakaukaú, pea kole ki ha niʻihi ʻo kinautolu ke nau vahevahe mo e kalasí e meʻa ne nau tohí.

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe e meʻa ne nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino lelei ange kiate kinautolu e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke tuku ha taimi lahi ange ki he tokāteline ko ʻení?

Tokoni Fakafaiako

“ʻOua naʻá ke teitei manukiʻi pe fakaangaʻi ha fehuʻi pe ko ha tali, ka ke fakahaaʻi hoʻo anga fakaʻapaʻapa mo hoʻo ʻofa ʻi hoʻo tali lelei tahá. ʻI he taimi ʻoku ongoʻi ai ʻe he kakaí ʻoku fakamahuʻingaʻi ʻenau ngaahi talí, te nau vahevahe tauʻatāina mai leva ha ngaahi meʻa ne nau aʻusia, ngaahi ongo ʻoku nau maʻú, pea mo ʻenau fakamoʻoní” (ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó[2000], 72)..

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. ʻE lava ke ne:

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke fakaʻaongaʻi ha taha ʻo ʻenau ngaahi meʻafoaki fakalaumālié he uiké ni ke faitāpuekina ʻaki ha taha ʻoku nau ʻiloʻi.

  • Vahevahe e meʻa ʻokú ne palani ke fai ke fakatupulaki ʻa e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié, pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke faʻu haʻanau ngaahi palani.

Paaki