Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Te u teuteu fēfē ke fokotuʻu maʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí?


Te u teuteu fēfē ke fokotuʻu maʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí?

ʻOku kamata hono langa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻaki hano langa hake ha ʻapi mo ha fāmili māʻoniʻoni. Ko e fāmilí ʻa e ʻiuniti mahuʻinga taha ʻi he Siasí. ʻI heʻetau hoko ko e kāingalotu ʻo e Siasí, ʻoku totonu ke tau fokotuʻu ha ʻapi ʻoku ʻi ai e Laumālié. ʻOku ʻomi ʻe he ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí ha feituʻu ke tau malu ai mei he angahalá, hūfangaʻanga mei he māmaní, mo e tukupā mo ha ʻofa moʻoni. ʻOku tatau ai pē pe ʻoku lahi pe siʻisiʻi hotau ʻapí, ʻe lava pē ke hoko ia ko ha “fale ʻo e lotu, ko ha fale ʻo e ʻaukai, ko ha fale ʻo e tui, ko ha fale ʻo e ako, ko ha fale ʻo e nāunau, ko ha fale ʻo e maau, ko ha fale ʻo e ʻOtua” ( T&F 88:119).

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā ʻokú ke fai ke ngaohi homou ʻapí ko ha maluʻanga mei he angahalá mo ha hūfangaʻanga mei he māmaní? Ko e hā ʻokú ke fai ke akoʻi hoʻo fānaú mo e fāmilí e ongoongoleleí?

Fakakaukau ki he ngaahi ʻapi ʻoku nofo ai e kau talavoú. Ko e hā ha ngaahi aʻusia ʻoku nau maʻu he taimí ni ʻe tokoni ke ʻohake ʻaki honau fāmilí ʻi he māʻoniʻoni?

Ko e hā e ngaahi folofolá mo e lea ʻe tokoni ki he kau talavoú ke mateuteu ke fokotuʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí?

1 Nīfai 1:1; ʻĪnosi 1: 1–3; Mōsaia 27:14 (ko e ivi tākiekina ʻo e ngaahi tamai angatonu)

Saame 127: 3; Mōsaia 4: 14–15; T&F 68: 25–28; 88: 119; 93: 40 (ʻOku fekauʻi ʻa e mātuʻá ke akoʻi mo lehilehiʻi ʻenau fānaú)

Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 129

Henry B. Eyring, “Ki Hoku Makapuná,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2013

Richard G. Scott, Ke Melino ʻa ʻApi,Ensign pe Liahona, Mē 2013, 29–31

David A. Bednar, “Ko e Ngaahi Mālohi ʻo e Langí,” Ensign pe Liahona, Mē 2012, 48–51

Fāmilí,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (2011), 14–15

Vitiō: “Ko Ha Tamai Moʻoni

Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe fehuʻi ange ʻe he Fakamoʻuí ki Hono kau muimuí ha ngaahi fehuʻi naʻá ne ʻai ke nau fakakaukau mo ongoʻi moʻoni. Naʻá ne falala kiate kinautolu mo teuteuʻi kinautolu. Fakakaukauʻi e founga te ke tokoni ai ke mahino ki he kau talavoú hono mahuʻinga hono ohi hake ha hako anga māʻoniʻoni mo teuteu ke fokotuʻu ha ngaahi ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí.

ʻĪmisi

Vitiō:“ʻOku Mau Akoʻi”

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE tataki e fakataha fakakōlomú ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú (pe ko ha ʻasisiteni ki he pīsopé ʻi he kōlomu ʻa e kau taulaʻeikí). Te ne tataki e kau talavoú ʻi he fealēleaʻaki fakataha ʻo kau ki he pisinisi ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (mei he folofolá pea mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), fakalotolahiʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia ʻi hono fakahoko honau fatongia ki he ʻOtuá, pea fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ne teuteu ʻaki ʻene fakafonu e ʻasenita ʻo e fakataha fakakōlomú lolotonga ha fakataha fakapalesitenisī.

Kamata ʻa e akó

Filifili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu ʻaki e lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí pea fakafeʻiloaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Hiki ʻi he palakipoé e fehuʻi mei he taumuʻa ʻo e lēsoni he uike kuo ʻosí, pea ʻeke ki he kau talavoú pe te nau tali fēfē e fehuʻi ko ʻení.

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fakamatalaʻi pe ʻe fōtunga fēfē ha ʻapi naʻe ngaohi ʻe ha taha ʻoku manako he mūsiká (pe faivá pe sipotí). Ko e hā e meʻa ʻe mamata e kau talavoú ʻoku ʻi he ʻapi ko iá? Ko e hā e meʻa te nau ongoʻi aí? Pea ʻeke kiate kinautolu pe ʻoku nau fakakaukaú ʻe fōtunga fēfē ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisi. ʻE makehe fēfē ia? Ko e hā e meʻa te nau mamata ki ai he ʻapi ko iá? Ko e hā e meʻa te nau ongoʻi aí? Kole kiate kinautolu ke nau fokotuʻu mai ha tali ki he fehuʻi “Te u teuteu fēfē ke fokotuʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisi?”

Ako fakataha

ʻE lava ke tokoni e ʻekitivitī takitaha ʻi laló ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú e founga ke fokotuʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí. Muimui ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālié pea fili ha ʻekitivitī ʻe taha pe toe lahi ange ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kōlomú:

  • Lau fakakōlomu ʻa e Mōsaia 4:14–15 pea hiki ha lisi ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻe tokoni ki he kau talavoú ke fokotuʻu ha ngaahi ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí. Huluʻi ha taha pe fakatouʻosi e ongo vitiō ʻoku fokotuʻu atu ʻi he lēsoni ko ʻení. Fakahinohinoʻi e kau talavoú ke nau fakakaukau ʻoku nau hoko ko ha tamai lolotonga ʻenau mamatá. ʻI he ʻosi ʻa e vitiō takitaha, kole ki he kau talavoú ke nau aleaʻi e tefitoʻi pōpoakí pea ko e hā ha ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻa nau ʻilo ʻe tokoni ke fokotuʻu e ngaahi ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí. Fakakaukau ke tānaki atu ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki he lisi he palakipoé. Fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení mei honau fāmilí pe ko ha fāmili kehe.

  • Kole ki ha talavou ke ne lau leʻolahi ʻa e Tokāteline mo e ngaahi Fuakava 88: 119 pea hiki he palakipoé ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo ha ʻapi māʻoniʻoni. Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fili ha taha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení pea vahevahe ʻa e ngaahi founga ʻoku nau pehē ʻoku lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi ha ʻapi māʻoniʻoni. Poupouʻi kinautolu ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga kuo nau mamata ki ai. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he kau talavoú ke nau fokotuʻu ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi honau ʻapí ʻi he lolotongá pea mo honau ʻapi ʻi he kahaʻú? Ko e konga ia ʻo e fealēleaʻaki ko ʻení, ke fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lau e konga ʻoku ui ko “Kātaki ʻo Tokoni ke Mahino Ki Hoku Husepānití” mei he lea ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā Ko e Ngaahi Mālohi ʻo e Langí.” ʻEke ki he kau talavoú pe ʻoku nau pehē ʻoku ʻuhinga ia ke hoko ko ha taki lakanga fakataulaʻeikí ʻi he ʻapí.

  • Kole ki he kau talavoú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi tamai mei he Tohi ʻa Molomoná ne ʻi ai honau ivi takiekina (ki ha ngaahi sīpinga, vakai ki he ngaahi potufolofola ʻoku ʻoatu he lēsoni ko ʻení). Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau hiki ha ngaahi ʻulungaanga kehe ʻo ʻenau tamaí pe ha ngaahi tamai ʻoku nau ʻiloʻi ʻoku nau loto ke muimui ki. Ko e hā e fatongia ʻo e ngaahi tamaí ʻi hono langa hake e puleʻanga ʻo e ʻOtuá? Ko e hā naʻe fai ʻe he ngaahi tamai ko ʻení ne hoko ko ha ivi takiekina ki heʻenau fānaú? Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he kau talavoú ke muimui ki heʻenau ngaahi sīpingá?

  • Kole ki he kau talavoú ke nau hiki he palakipoé ʻenau faleʻi lelei taha ki ha ongomeʻa ʻokú na teu mali. Vahevahe fakakongokonga ʻa e lea ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi “Ki Hoku Makapuna” pea ʻoange ki he kau talavoú ke nau lau ha konga ʻo e leá. Kole ange ke nau tānaki ʻa e ngaahi meʻa ne nau maʻu ʻi he lea ʻa Palesiteni ʻAealingí ki he lisi ʻi he palakipoé, pea ke nau aleaʻi e meʻa ʻe lava ke nau fai he taimí ni ke teuteu ai ke fokotuʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí.

  • Vahevahe fakakulupu e kōlomú, pea vahevahe e lea ʻa ʻEletā Lisiate G. Sikoti “ Ke Melino ʻa ʻApi” ʻi he ngaahi kulupú. Kole ki he ngaahi kulupú ke nau ako ʻenau ngaahi konga ʻo e leá, pea fekumi ki ha fakamatala ko pe ko e ʻulungaanga ʻo ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí. Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻaemeʻa ne nau ʻiló ʻaki hono tā ha fakatātā ʻo ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisi. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he kau talavoú ke tokoni ki honau ʻapí ke toe fakatefito ange ʻia Kalaisi he taimí ni? ʻE lava fēfē ke nau teuteu ke fokotuʻu ha ngaahi ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisi ʻi he kahaʻú?

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe e meʻa ne nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino nai kiate kinautolu e founga hono fokotuʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke tuku ha taimi lahi ange ki he tokāteline ko ʻení?

Tokoni Fakafaiako

“ʻE lava ʻe he ngaahi fealēleaʻaki fakakulupu īkí ʻo fakakau mai leva ʻa kinautolu ʻoku hangē kuo mole ʻenau mahuʻingaʻiá mo ʻenau tokangá” (ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [2000], 80)..

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. ʻE lava ke ne:

  • Vahevahe e meʻa ʻokú ne fai ke teuteu ai ke fokotuʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí.

  • Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke fai ha meʻa te ne fakamālohia ai honau ʻapí.

Paaki