Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Ko e hā ʻoku tau ʻaukai aí?


Ko e hā ʻoku tau ʻaukai aí?

Ko e ʻaukaí ko haʻate loto fie mālie ke taʻe kai pe inu ʻi ha vahaʻa taimi pau. ʻE lava ʻo tokoniʻi koe ʻe he ʻaukaí mo e lotu fakamātoató ke ke mateuteu mo e niʻihi kehé ke maʻu e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá. ʻOku kau foki ʻi he ʻaukaí ʻa hono foaki loto fiemālie ha foaki ʻaukai ke tokoni kiate kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá. ʻE lava ke kole ki he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ke nau tokoni ki he pīsopé ʻi hono tānaki ʻo e ngaahi foaki ʻaukaí.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga kuó ke ʻaukai aí, pea ko e hā e ola ʻo hoʻo ʻaukaí? Ko e hā te ke fai ke ʻai ai e ʻaukaí ke mahuʻingamālié?

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino ki he kau talavoú ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e ʻaukaí? Ko e hā ʻa e fakafeʻatungia lahi taha ʻoku fehangahangai mo e kau talavoú ke nau fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki kakato ʻo e ʻaukaí?

Ko e hā ʻa e ngaahi potufolofola mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe ʻe tokoni ke mahino ki he kau talavoú ʻa e ʻaukaí mo e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei aí?

ʻĒseta 4:10–17; Mātiu 4:1–11; T&F 59:12–14 (Ko e ʻaukaí ko ha maʻuʻanga mālohi fakalaumālie)

ʻIsaia 58:3–12; Mātiu 6:16–18 (ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ʻEikí ʻa e ʻaukai ʻoku fakahoko totonú, ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e ngaahi foaki ʻaukaí)

Mātiu 17:14–21 (ʻOku folofola ʻa Sīsū ki Heʻene kau ākongá ʻoku maʻu e mālohi lahi ange ki he fakamoʻuí ʻi he ʻaukaí mo e lotú)

Mosaia 27:18–24; ʻAlamā 6:6 (ʻOku lava ke tokoni e ʻaukaí ke faitāpuekina e niʻihi kehé)

ʻAlamā 5:45-46;17:1–3, 9; Hilamani 3:35 (ʻOku tokoni e ʻaukaí ke fakamālohia e fakamoʻoní)

Henry B. Eyring, “‘Ikai Ko ʻeni ʻa e ʻAukai Kuó u Filí?’Ensign pe Liahona, Mē 2015, 22–25

Dean M. Davies, ”Ko e Fono ʻo e ʻAukaí: Ko ha Fatongia Fakatāutaha ke Tokangaʻi ʻa e Masivá mo e Faingataʻaʻiá, “ Ensign pe Liahona, Nōvema, 2014, 53–55

“ʻAukaí mo e Ngaahi Foaki ʻAukaí,” Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí (2004), 218–219

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Ne teuteuʻi ʻe he Fakamoʻuí Ia ke faiako ʻaki [ʻEne] tuku [Hano] taimi ke toko taha ai ʻi he lotu mo e ʻaukai. Ko e hā te ke lava ʻo fai ke teuteuʻi ai koe ke ke akoʻi e kau talavoú kau ki he ʻaukaí?

ʻĪmisi

Vitiō: “Tau Feʻinasiʻaki”

Mamata kahi ange

FAKATOKANGA KI HE FAIAKÓ: Mahalo ʻe ʻi ai ha kau talavou ʻe niʻihi ʻe ʻikai lava ke nau ʻaukai tuʻunga ʻi ha tūkunga fakafaitoʻo. Fokotuʻu ange ʻoku ʻi ai pē ha ngaahi founga kehe ke maʻu ai e ngaahi tāpuaki ʻo e ʻaukaí (hangē ko ʻení, te nau kei lava pē ʻo tokoni loto fiemālie ʻi he foaki ʻaukaí).

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE hanga ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻi he kōlomú (pe ko ha ʻasisiteni ki he pīsopé ʻi he kōlomu ʻa e kau taulaʻeikí) ʻo tataki e fakataha fakakōlomú. ʻOkú ne tataki e kau talavoú ʻi he fealeaʻaki fakataha kau ki he ngaahi meʻa ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ki honau ngaahi fatongia fakataulaʻeikí (mei he folofolá mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), fakalotolahiʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia ʻi hono fakahoko honau fatongia ki he ʻOtuá, pea fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. Te ne lava ʻo teuteu ʻaki hano fakafonu ha ʻasenita ʻo e fakataha ʻa e kōlomú lolotonga ha fakataha ʻa e kau palesitenisií.

Kamata ʻa e akó

Fili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu e lēsoni he uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau vahevahe ha potufolofola ʻoku nau manatuʻi mei he fakataha fakakōlomu ʻo e uike kuo ʻosí.

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau fakakaukau ʻoku ʻi ai hanau kaungāmeʻa mei ha tui fakalotu kehe ʻokú ne fie ʻilo ki he ʻuhinga ʻo e ʻaukaí mo e ʻuhinga ʻoku nau fai ai iá. Te nau fakamatalaʻi fēfē ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e ʻaukaí ki honau kaungāmeʻá? Aleaʻi ʻa e faikehekehe ʻo e ʻaukaí mo e taʻe kai peé.

Ako fakataha

ʻE tokoni ʻa e ngaahi ʻekitivitī takitaha ʻi laló ke mahino ki he kau talavoú 'a e ʻuhinga ko ia ke ʻaukai aí. Muimui ʻi he ue'i ʻa e Laumālié, pea fili ha [ʻekitivitī] ʻe taha pe toe lahi ange ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kōlomú:

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lau pe mamata ʻi he lea ʻa Palesiteni Henry B. Eyring “ʻIkai Ko ʻeni ʻa e ʻAukai Kuó u Filí?ʻ” fakataha mo e kulupú. Fakakaukau ke vahevahe ʻa e lea ki ha fanga konga iiki ange. ʻI heʻenau lau pe sio ʻi he konga takitaha, kole ange ke nau kumi e tali ki he ngaahi fehuʻi hangē ko e, “Ko e hā e ʻuhinga ʻo e ʻaukaí?” “Ko e hā e ngaahi taumuʻa ʻo e ʻaukaí?” mo e “Ko e hā ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e ʻaukaí?” Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau vahevahe ʻa e founga kuo faitāpuekina ai ʻenau moʻuí ʻe he ʻaukaí pea mo e meʻa te nau fai ke fakaleleiʻi ʻaki ʻenau ʻaukaí.

  • Faʻu ʻe he kōlomú ha lisi ʻo e ngaahi faingataʻa angamaheni e ala fehangahangai mo e kau talavoú. Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau lau e ngaahi potufolofola ʻoku nau fakamatalaʻi e ngaahi tāpuaki ʻo e ʻaukaí, hangē ko ia ʻoku hiki ʻi he lēsoni ko ʻení. Kole ange ke nau hiki he palakipoé e ngaahi tāpuaki ʻo e ʻaukai ʻoku fakahoko totonú. ʻOku tokoni fēfē e ngaahi tāpuaki ko ʻení ke ikunaʻi ʻe he kau talavoú e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí? Te nau tokoniʻi fēfē kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia ko e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí? Fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki ʻo e ʻaukaí pea fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau fai e meʻa tatau.

  • Kole ki he kau talavoú ke tā ha saati kōlomu ʻe tolu ʻi ha laʻipepa pea fakahingoa e ngaahi kōlomú, “Ko e Hā ʻOku Totonu ke Tau Faí?” “Ko e Hā e Meʻa ʻOku Totonu ke Tau Fakaʻehiʻehi mei Hono Faí?” mo e “Ko e Hā e Ngaahi Tāpuaki ʻOku Talaʻofa Mai ʻe he ʻOtuá?” Fakaafeʻi ke nau hiki e ngaahi tali ʻoku nau maʻú fekauʻaki mo e ʻaukaí ʻi he ʻIsaia 58:3–12. (Kapau ʻe fie maʻu, fakamatalaʻi ko e foaki ʻaukaí ko e taha ia ʻo e ngaahi founga ʻoku tau “tufaki [ai ʻetau] maá ki he fiekaiá,” pea ʻoku talitali lelei e kau talavoú ke nau totongi e foaki ʻaukaí.) Poupouʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi talí pea mo e ngaahi tāpuaki kuo nau maʻu ʻi hono fai e ʻaukaí ʻi he founga ʻa e ʻEikí.

  • Kapau ʻoku tokoni ʻa e kau talavou ʻi homou uōtí ki he pīsopé ʻi hono tānaki ʻo e foaki ʻaukaí (vakai, Fatongia ki he ʻOtuá, 23), fakakaukau ke ʻai e palesiteni ʻo e kōlomú ke ne tataki ha fealeaʻaki kau ki he founga te nau lava ai ʻo fakakakato e fatongia ko ʻení ʻi ha founga ʻe fakahoifua ki he ʻEikí. Hangē ko ʻení, ʻe lava e palesiteni ʻo e kōlomú ʻo aleaʻi e meʻa ʻoku fakataumuʻa ki ai e foaki ʻaukaí, ko e hā e tōʻonga ʻoku totonu ke maʻu ʻe he kau mēmipa ʻo e kōlomú lolotonga hono fakahoko ʻo e fatongiá ni, pea mo e ngaahi tāpuaki ʻi hono tokoniʻi e niʻihi kehé. Ke hoko ko e konga ʻo e fealeaʻaki ko ʻení, fakakaukau ke toe vakaiʻi ʻa e faleʻi naʻe fai ʻe Bishop Dean M. Davies ki he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ʻi heʻene lea “Ko e Fono ʻo e ʻAukaí: Ko ha Fatongia Fakatāutaha ke Tokangaʻi ʻa e Masivá mo e Faingataʻaʻiá” (vakai, Ensign pe Liahona, Nōvema, 2014, 55). Fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kau pīsopelikí ke ne fakamatalaʻi ki he kōlomú e founga ʻoku fakaʻaongaʻi ai e foaki ʻaukaí ke tokoni ki he masivá mo e faingataʻaʻiá. Fakakaukau ke fokotuʻutuʻu e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau akoʻi ha kalasi Palaimeli kau ki honau fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi hono tānaki ʻo e ngaahi foaki ʻaukaí.

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau ako ‘i he ‘aho ní. ʻOku mahino nai kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ke ʻaukai aí? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke toe tuku ha taimi lahi ange ʻi he tokāteline ko ʻení?

Tokoni fakafaiakó

ʻE ʻi ai ... ha taimi he ʻikai ke ke ʻiloʻi ai ha tali ki ha fehuʻi. Kapau ʻe hoko ʻeni, peá ke pehē ange ʻoku ʻikai ke ke ʻiloʻi. Te ke lava ʻo fakahā ange te ke feinga ke maʻu e talí. Pe te ke lava ʻo fakaafeʻi e kalasí ke nau kumi e talí, ʻo ʻoange [kiate] kinautolu ha taimi ʻi ha lēsoni kehe ke nau fakamatalaʻi ai e meʻa kuo nau ʻiló” ({15}ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [2000], 71).

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻOku fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. Te ne lava ʻo:

  • Vahevahe e ngaahi aʻusia kuó ne maʻu ʻi haʻane ʻaukai.

  • Fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau moʻui ʻaki e meʻa kuo nau ako he ʻaho ní ʻi heʻenau ʻaukai hokó.

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau totongi ʻaukai.

Paaki