Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Te u lava fēfē ʻo taʻofi ʻa e ponokalafí?


Te u lava fēfē ʻo taʻofi ʻa e ponokalafí?

“ʻOku fakafonu ʻe he palakū fulikivanu ʻo e ponokalafí e māmaní ʻo hangē ha peau fakalilifú. ʻOku kona ia. ʻOua ʻe mamataʻi pe lau ia. Te ne fakaʻauha koe kapau te ke fai ia. Te ne toʻo meiate koe hoʻo fakaʻapaʻapaʻi koé. Te ne toʻo hoʻo mahuʻingaʻia he ngaahi meʻa lelei ʻo e moʻuí. Te ne tukuhifo koe pea fusi hifo ki ha vanu ʻo e ngaahi fakakaukau koví pea mahalo naʻa fai ha ngaahi tōʻonga kovi. Fakamamaʻo mei ai. Fakamamaʻo mei ai hangē ha mahaki fakaʻauhá he ko hono moʻoní ia” (Gordon B. Hinckley, “Some Thoughts on Temples, Retention of Converts, and Missionary Service,” Ensign, Nov. 1997, 51). ʻI heʻetau “ʻai kiate kitautolu e mahafu tau kotoa ʻo e ʻOtuá” (vakai, ʻEfesō 6:11–17) pea fakafalala ki he mālohi ʻo e ʻEikí, te tau lava ʻo maluʻi kitautolu mei he ngaahi ʻohofi ʻa e filí ki he angatonú pea tauhi ke maʻa ʻetau fakakaukaú mo e ngāué.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā ha ngaahi meʻa lelei mo langaki moʻui kuó ke fakafonu ʻaki hoʻo moʻuí ke tokoni ke tekeʻi e ponokalafí? Kuo tāpuekina fēfeeʻi koe ʻe he tekeʻi ʻo e ponokalafí ʻi hoʻo hoko ko ha maʻu lakanga fakataulaʻeikí? ko ha husepānití? ko ha tamaí?

Ko e hā ha ngaahi founga ne kuo mamata ai hoʻo kau talavoú he ponokalafí? Te ne uesia fēfē honau mālohi ʻi he lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā ha ngaahi tāakiekina lelei mo langaki moʻui te ke lava ʻo fokotuʻu ange ke tokoni ke nau fakafepakiʻi ʻa e ponokalafí?

Ako ʻi he faʻa lotu ʻa e ngaahi potu-folofola mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení. Te ke lava fēfē ʻo fakalotolahiʻi ʻa e kau talavoú ke nau fakafepakiʻi e ponokalafí?

Sēnesi 39:7-21; Loma 12:21; 2 Tīmote 2:22; ʻAlamā 39:9; Molonai 10:30; T&F 27:15–18; 121:45–46 (Kuo pau ke tau sītuʻa vave mei he ʻahiʻahi ke holi koví kae fakafonu hotau ʻatamaí ʻaki e ngaahi fakakaukau maʻá)

ʻĪsaia 1:18; Hilamani 12:23; T&F 58:42–43 (ʻE lava ke fakamolemoleʻi kitautolu kapau te tau fakatomala)

Mātiu 5:27–28; Loma 6:12; ʻAlamā 39:9; T&F 42:23 (Ko e holi kovi ki ha fefiné ko ha angahala ia ʻoku ʻi ai hono ngaahi nunuʻa mamafa)

1 Nīfai 17:3; Mōsaia 24:14; ʻAlamā 26:12 (ʻE fakamālohia kitautolu ʻe he ʻOtuá ʻi heʻetau feinga ke tauhi ʻEne ngaahi fekaú)

Jeffrey R. Holland, “ʻIkai ha Feituʻu moʻó e Fili ʻo Hoku Laumālié,” Ensign pe Liahona, Mē 2010, 44–46; vakai foki ki he vitiō “Sio Ki Ho Halá”

Quentin L. Cook, “ʻOku Mou Lava Ke Ongoʻi Pehē Nai he Taimí Ni?Ensign pe Liahona, Nōvema 2012, 6–9

Linda S. Reeves, “Maluʻi mei he Ponokalafí —ko ha ʻApi ʻOku Fakatefito ʻia Kalaisi,” Ensign pe Liahona, Mē 2014

Tuku ke Ngaohi ke Fakaʻofoʻofa ʻe he Angamaʻá ʻa Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú (2006)

Ponokalafí,” Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí (2004), 166–167

Fakafiefiá mo e Mītiá,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (2011), 11–13

Vitiō: “Ke Sio Ki ai”

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe fakaafeʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ākongá ke nau ngāue ʻi he tui mo moʻui ʻaki ʻa e ngaahi moʻoni naʻá Ne akoʻí. Naʻe fakataumuʻa ‘Ene ako kotoa pē ke tokoniʻi Hono kau muimuí ke nau moʻui ʻaki honau lotó kotoa e ongoongoleleí. Te ke tokoni fēfē ki he kau talavoú ke mahino ʻenau ngaahi fuakavá mo moʻui kotoa ʻaki honau lotó?

ʻĪmisi

Vitiō: “ʻOku Tau Ako”

Mamata lahi ange

FAKATOKANGA KI HE ʻETIVAISÁ: ʻOku tokolahi ha kau talavou ʻoku uesia fakatāutaha ʻe he ponokalafí pe fakafou ʻi ha mēmipa ʻo e fāmilí pe ko ha kaungāmeʻa. ʻOua naʻa aleaʻi e ngaahi aʻusia pe vetehia kau ki he ponokalafí ʻi he fakataha fakakōlomú. Mahalo te ke fakakaukau ke tomuʻa fakahā ki he mātuʻá te ke akoʻi e lēsoni ko ʻení mo fakaafeʻi ke nau hoko atu hono aleaʻí ʻi honau ʻapí. Kapau ʻe fie maʻu tokoni ha talavou, fakaafeʻi ia ke talanoa ki heʻene mātuʻá pe pīsopé pe palesiteni fakakoló.

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE hanga ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻi he kōlomú (pe ko ha ʻasisiteni ki he pīsopé ʻi he kōlomu ʻa e kau taulaʻeikí) ʻo tataki e fakataha fakakōlomú. ʻOkú ne tataki e kau talavoú ʻi he fealeaʻaki fakataha kau ki he ngaahi meʻa ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ki honau ngaahi fatongia fakataulaʻeikí (mei he folofolá mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), fakalotolahiʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia ʻi hono fakahoko honau fatongia ki he ʻOtuá, pea fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. Te ne lava ʻo teuteu ʻaki hano fakafonu ha ʻasenita ʻo e fakataha fakakōlomú lolotonga ha fakataha ʻa e kau palesitenisií.

Kamata ʻa e akó

Fili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu e lēsoni he uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Tohi ha kupuʻi lea mei he lēsoni ʻo e uike kuoʻosí ʻi he palakipoé pea fehuʻi ki ha talavou ke fakamatalaʻi ʻene ʻuhinga kiate iá.

  • Fakaʻaliʻali ha konga tupenu lanu hinehina (hangē ko ha holoholo pe kofunima) mo ha kiʻi poulu siʻisiʻi ʻoku ʻi ai ha pelepela. Aleaʻi mo e kau talavoú pe ko e hā e meʻa ʻe hokó kapau te nau unu e konga tupenu hinehiná ʻi he pelepelá. Ko e hā e meʻa ʻe uesiá, ko e pelepelá pe ko e konga tupenu hinehiná? Ko e hā ʻa e uesia ʻoku fai ʻe he ponokalafí ki heʻetau fakakaukaú pe laumālié? Aleaʻi ʻa e lea ʻa Palesiteni Hingikelī ʻoku hā ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoni ko ʻení.

Ako fakataha

ʻE tokoni ʻa e ngaahi ʻekitivitī takitaha ʻi laló ki he kau talavoú ke nau ako ki he founga hono fakafepakiʻi ʻo e ponokalafí. Muimui he ueʻi ʻa e Laumālié, ʻo fili ha ʻekitivitī ʻe taha pe lahi ange ʻe ngāue lelei taha ki hoʻo kōlomú:

  • Huluʻi e foʻi vitiō “Ke Sio Ki ai,” pea ʻai ke talaatu ʻe he kau talavoú ke kiʻi taʻofi ʻi he taimi kotoa pē ne mei fai ai ʻe Tēvita ha fili kehe. Ko e hā e meʻa ne hoko ki he Tuʻi ko Tēvitá hili ʻa e meʻa ko ʻení (vakai, 2 Samuela 11–12)? Naʻá ne uesia fēfē hono fāmilí? Ko e hā ʻoku mātuʻaki fakatuʻutāmaki ai ʻa hono mamataʻi ʻo e ponokalafí? ʻAi ke lau ʻe he kau talavoú e Sēnesi 39:7–21 pea kumi e meʻa naʻe fai ʻe Siosefa ʻi he tūkunga tatau mo iá. Fakafehoanaki e ngaahi ola ʻo e fili ʻa e Tuʻi ko Tēvitá mo Siosefá. Ko e hā e ʻuhinga ʻoku hoko ai ʻa hono mamataʻi ʻo e ponokalafí ko ha faiangahala ki he ʻOtuá? Ko e hā e ngaahi paletuʻa kuo fakaʻaongaʻi pe fanongo ai e kau talavoú ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he niʻihi kehé ke tokoni ʻi hono tekeʻi ʻo e ponokalafí? Ko e hā ha ngaahi ʻekitivitī pe fakakaukau lelei te nau lava ʻo fakaʻaongaʻi ke fakafetongi ʻaki e ngaahi fakakaukau taʻe-feʻungá?

  • ʻEke ki he kau talavoú pe ko e hā e ʻuhinga ʻoku nau fakakaukau ai ʻoku fakatuʻutāmaki ʻa e ponokalafí ki he laumālié. Lau fakakōlomu ʻa e konga fekauʻaki mo e ponokalafí ʻi he Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí. ʻI he ʻosi e palakalafi takitaha, toʻo ha kiʻi taimi ke aleaʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e meʻa ko ia kuo laú. (Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo aleaʻi mo e kau talavoú e feituʻu pe tūkunga kehekehe te nau lava ʻo fehangahangai ai mo e ponokalafí. Ko e hā e meʻa te nau lava ʻo fai ke nau malu ai mei he ponokalafí? Fakaafeʻi kinautolu ke nau palani e meʻa te nau fai ka nau ka fehangahangai fakafokifā mo ia.) Hili e palakafi fika tolú, aleaʻi e mālohi ʻo e Fakaleleí pea mo e kaunga ʻa e pīsopé mo e palesiteni fakakoló ʻi hono fakahoko ʻo e fakatomalá. Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau talanoa mo e pīsopé kapau kuo nau moʻua he sio ponokalafí.

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fakakaukau ʻoku nau talanoa mo honau foha taʻu hongofulu mā ua ʻi he kahaʻú kau ki he ʻuhinga ʻoku hoko ai ʻa e ponokalafí ko ha meʻa fakaʻauhá pea mo e founga ke fakaʻehiʻehi mei aí. Vahe ki he vaheua ʻe taha ʻo e kōlomú ke nau fekumi ʻi he lea ʻa ʻEletā Jeffrey R. Holland ko e  “ʻIkai ha Feituʻu moʻó e Fili ʻo Hoku Laumālié” pea ki he vaheua ʻe tahá ke nau fekumi ʻi he lea ʻa Sisitā Linda S. Reeve ko e  “Maluʻi Mei he Ponokālafí—Ko ha ʻApi ʻOku Fakatefito ʻia Kalaisi,” ʻo kumi hake ha fakamatala ʻe ala tokoni kiate ia he fealeaʻaki ko ʻení (ʻE lava foki ke nau sio ha taha ʻo e ngaahi foʻi vitiō ʻi he lēsoni ko ʻení.) Fakaafeʻi ke nau vahevahe e meʻa ʻoku nau maʻú. Ko e hā ha founga ʻoku hanga ai ʻe heʻenau fili he taimí ni fekauʻaki mo e ponokalafí, ʻo uesia ʻenau fiefia he kahaʻú ʻi haʻanau hoko ko ha ngaahi husepāniti mo ha ngaahi tamaí?

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau fakakaukau ne nau maʻu ha faingamālie ke talanoa ki ha mēmipa ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo e ngaahi faingataʻa ʻoku fehangahangai mo e toʻu tupu ʻo e ʻaho ní ʻi he ponokalafí. Ko e hā nai e meʻa te nau talaange kiate iá? ʻOange ki he talavou takitaha ha tatau ʻo e ngaahi palakalafi ʻe ono mei he lea ʻa ʻEletā Kuenitini L. Kukí “ʻOku Mou Lava Ke Ongoʻi Pehē Nai he Taimí Ni?” ʻo kamata ʻi he kupuʻi lea ʻoku pehē “Angaʻuli fakasekisualé mo e ngaahi fakakaukau ʻulí.” Kole ki he vaeua ʻo e kōlomú ke nau fekumi pea vahevahe e meʻa ne ako ʻe ʻEletā Kuki mei he talavou taʻu 15, pea kole ki he vaeua ʻe tahá ke fekumi pea vahevahe e akonaki ne fai ʻe ʻEletā Kukí. Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he kau talavoú ke ngaohi honau ngaahi ʻapí ko ha “ngaahi feituʻu hūfangaʻanga” mei he ponokalafí?

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau fakakaukauloto ʻoku ʻi ai hanau kaungāmeʻa ʻoku fefaʻuhi mo e aingataʻaʻia ʻi he ponokalafí. Ko e hā ha e meʻa te nau lea ʻaki ke tokoni kiate ia? Kole ki he talavou takitaha ke ne lau e  “Fakafiefiá mo e Mītiá” ʻi he  Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú pe fanga kiʻi konga mei he vahe ʻoku ui “Ko Hono Maʻu ha Mālohi ke Siʻaki ʻa e Angahalá” mei he kiʻi tohi tufa ko e Tuku ke Ngaohi ke Fakaʻofoʻofa ʻe he Angamaʻá ʻa Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú. Ko e hā e meʻa ʻe vahevahe ʻe he kau talavoú mo honau kaungāmeʻá mei he konga ko ʻení? Ko e hā ha ngaahi potu folofola kehe ʻe lava ʻo tokoni ki ha tokotaha ʻoku fekuki mo e ponokalafí? (hangē ko ʻení, vakai ki he ngaahi potu folofola ʻoku ʻoatu he fakamatala ko ʻení.) .

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe e meʻa ne nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino nai kiate kinautolu e founga ke tekeʻi ʻaki e ponokalafí? Ko e hā ha ngaahi ongo pe fakakaukau ʻoku nau maʻu? ʻOku toe ʻi ai mo haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke fakamoleki ha taimi lahi ange ʻi he kaveingá ni

Tokoni fakafaiakó

“Ko e meʻa ʻokú ke tokanga taha ki aí ko hono tokoniʻi e niʻihi kehé ke ako e ongoongoleleí, kae ʻikai ke ke ʻai ke nau mālieʻia ʻi hoʻo fai lēsoní. ʻOku kau heni hano ʻoange ha ngaahi faingamālie ki he kau akó ke nau feakoʻiʻaki” (ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [2000], 71).

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. ʻE lava ke ne:

  • Vahevahe ʻa e meʻa ʻokú ne fai ke fakamamaʻo ai mei he mamata ki he ngaahi meʻa taʻe tāú.

  • Fakalotolahiʻi ʻa e kau mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke nau faʻu ha palani fakatāutaha ke fakamamaʻo mo hola mei he ponokalafí.

  • Fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau talanoa mo e pīsopé pe palesiteni fakakoló kapau ʻoku nau faingataʻaʻia ʻi he ponokalafí.

Paaki