Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e angamaʻá?


Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e angamaʻá?

Ko e angamaʻá ko e haohaoa fakasekisuale pea ʻoku kau ai e maʻa ʻa e fakakaukaú, leá mo e tōʻongá. Naʻe fokotuʻu ʻe he ʻOtuá ʻa e feohi fakaesinó ki hono fakatupu ʻo e fānaú pea ke fakahaaʻi ai ʻa e feʻofaʻaki ʻi he vā ʻo e husepānití mo e uaifí. Naʻe tuʻutuʻuni ʻe he ʻOtuá ke toki fakahoko pē ʻa e feohi fakaesinó ʻi he malí. ʻI he taimi ʻoku tau haohaoa fakasekisuale aí, ʻoku tau feʻunga leva ke maʻu e Laumālie Māʻoniʻoní, pea maluʻi mei he maumau fakaeloto mo fakalaumālie ʻo e angahala fakasekisualé, pea feʻunga ke maʻu e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Kuo tāpuekina fēfē koe ʻi hono moʻui ʻaki e fono ʻo e angamaʻá?

Ko e hā ha ngaahi tokāteline te ne tokoniʻi lelei taha e kau talavoú ke nau ongoʻi e mahuʻinga ʻo e angamaʻá? Ko e hā ha ngaahi akonaki hala ʻoku nau sio ai ʻokú ne holoki e mahuʻinga ʻo e angamaʻá?

Ako ʻi he faʻa lotu e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení. Te ke tokoniʻi fēfē ke mahino mo ongoʻi ʻe he kau talavoú e mahuʻinga ʻo e angamaʻá?

Sēnesi 39:7–21 (Naʻe hola ʻa Siosefa mei ha angahala fakasekisuale)

1 Nīfai 10:21 (Kuo pau ke tau haohaoa ke nofo mo e ʻOtuá)

ʻAlamā 39:1–13 (Ko ha meʻa fakalielia ʻa e angahala fakasekisualé)

Molonai 9:9 (ʻOku mahuʻinga pea pelepelengesi e angamaʻá)

T&F 46:33 (Tauhi ʻa e angamaʻá mo e anga-māʻoniʻoní ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí)

Linda S. Reeves, “Taau mo Hotau Ngaahi Tāpuaki Kuo Tala ʻofa Maí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2015, 9–11

Boyd K. Packer, “Ko e Palani ʻo e Fiefiá,Ensign pe Liahona, Mē 2015, 26–28.

David A. Bednar, “ ʻOku Mau Tui ki he Angamaʻá,Ensign pe Liahona, Mē 2013, 41–44.

Jeffrey R. Holland, “Tokoniʻi ʻo Kinautolu ʻOku Fefaʻuhi mo e Femanakoʻaki ai pē ʻa Tangata mo tangata pe Fefine mo e Fefiné,” Ensign pe Liahona, ʻOkatopa 2007, 40–43

Valá mo e Fōtungá,” “Ko e Haohaoa Fakasekisualé,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (2011), 6–8, 35–37

Angamaʻá,” Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí (2004), 7–12

Vitiō: “ʻOku ou Fili ke u Maʻa,” “Falala Moʻoní,” “Angamaʻá: Ko e Hā e Fakangatangatá?

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe hoko e Fakamoʻuí ko ha sīpinga mo e faiako, ʻi he tūkunga kotoa pē. Naʻá Ne akoʻi ʻEne kau ākongá ke nau lotu ʻaki Haʻane lotu fakataha mo kinautolu. Naʻá Ne akoʻi ke nau ʻofa mo tokoni ʻaki e founga ʻo ʻEne ʻofa mo tokoniʻi kinautolú. Naʻá Ne akoʻi kiate kinautolu e founga ki hono akoʻi ʻEne ongoongoleleí ʻaki e founga ʻo ʻEne akoʻi iá. Te ke hoko fēfē ko ha sīpinga ʻo e angamaʻá mo e angamāʻoniʻoní ki hoʻo kau talavoú?

ʻĪmisi

Vitiō: “ʻIloʻi mo ʻOfaʻi Kimautolu”

Mamata kahi ange

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE hanga ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻi he kōlomú (pe ko ha ʻasisiteni ki he pīsopé ʻi he kōlomu ʻa e kau taulaʻeikí) ʻo tataki e fakataha fakakōlomú. ʻOkú ne tataki e kau talavoú ʻi he fealeaʻaki fakataha kau ki he ngaahi meʻa ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ki honau ngaahi fatongia fakataulaʻeikí (mei he folofolá mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), fakalotolahiʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia ʻi hono fakahoko honau fatongia ki he ʻOtuá, pea fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. Te ne lava ʻo teuteu ʻaki hano fakafonu e ʻasenita ʻo e fakataha fakakōlomú lolotonga e fakataha fakapalesitenisií.

Kamata ʻa e akó

Fili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu e lēsoni he uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Te ke kole ki ha mēmipa ʻo e kōlomú ʻi ha taimi kimuʻa he kalasí ke ne teuteu ha fakamatala nounou ʻi ha miniti ʻe ua ʻo e meʻa naʻá ne ako mei he fakataha fakamuimui ʻa e kōlomú. Fakaʻatā e talavoú ke ne vahevahe ia he kamataʻanga pē ʻo e lēsoní.

  • Fakaafeʻi ha talavou ke ne pukepuke ha fakatātā ʻo hono fakafisingaʻi ʻe Siosefa e uaifi ʻo Potifá (vakai ki he, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, 11) pea fakanounouʻi e talanoá he lea pē ʻaʻana. Ko e hā e meʻa naʻe hoko koeʻuhí ko e angatonu ʻa Siosefá? Ko e hā ha meʻa ne mei hoko kapau naʻá ne maumauʻi e fono ʻo e angamaʻá? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke moʻui maʻá?

Ako fakataha

ʻE lava ke tokoni e ngaahi ʻekitivitī takitaha ʻi laló ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú e fono ʻo e angamaʻá. Muimui ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālié, pea fili ha [ʻekitivitī] ʻe taha pe toe lahi ange ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kōlomú:

  • Fakaafeʻi ha mēmipa ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha konga ʻo e lēsoni ko ʻení. Te ne lava ʻo fakahoko ʻeni ko ha konga ʻo ʻene palani ki hono Fatongia ki he ʻOtuá ke ako mo akoʻi e fono ʻo e angamaʻá (vakai, “Mahino ʻa e Tokāteliné,” peesi 18, 42, pe 66).

  • Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau talavoú ke nau lau e ngaahi potufolofola kau ki he angamaʻá (hangē ko ia ʻoku ʻoatu ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení); fakaafeʻi e niʻihi kehé ke nau lau e “Ko e Haohaoa Fakasekisualé” ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú; pea fakaafeʻi e toengá ke nau lau e “Angamaʻá” ʻi he Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí. Kole ke nau kumi e ngaahi tali ki he fehuʻi “Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e angamaʻá ki he ʻEikí?” Ko e hā hono faikehekehe ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he ngaahi potufolofola mo e maʻuʻanga tokoni ko ʻení mei he meʻa ʻoku akoʻi ʻe he māmaní kau ki he angamaʻá? Ko e hā e meʻa ʻoku ako ʻe he kau talavoú mei he ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení ʻe lava ke tokoni ke nau ʻiloʻi ai ʻoku hala e vakai ʻa e māmaní?

  • Huluʻi e vitiō “Angamaʻá: Ko e Hā e Fakangatangatá?” Hili hono huluʻi e vitioó, kole ki he kau talavoú ke nau fakamatalaʻi ha ngaahi meʻa ʻoku fakafehoanaki (hangē ko ha vaitō, vakapuna, pe kalokataile) ʻokú ne akoʻi kiate kinautolu e fono ʻo e angamaʻá. Ko e hā mo ha toe meʻa ʻoku nau ako mei he vitiō ko ʻení? Fakaafeʻi ke nau fakakaukau mo vahevahe ha ngaahi meʻa fakafehoanaki kehe ʻoku akoʻi ai e mahuʻinga ʻo e angamaʻá.

  • Vahevahe fakakulupu ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomú.  ʻOange ki he kulupu takitaha taha ʻo e ngaahi vahe e lea ʻa Palesiteni Boyd K. Packer“Ko e Palani ʻo e Fiefiá,” lea ʻa ʻEletā David A. Bednar “ ʻOku Mau Tui ki he Angamaʻá,” pe lea ʻa Sisitā Linda S. Reeves “Taau mo Hotau Ngaahi Tāpuaki Kuo Tala ʻofa Maí.” Kole ki he kulupu takitaha ke ako ʻenau kongá pea tali e fehuʻi “Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke haohaoa fakasekisualé?” Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe e ngaahi fakamatala pe moʻoni ʻoku nau pehē ʻoku ʻuhingamālie pe mahuʻingá. Te nau fakaʻaongaʻi fēfē nai e meʻa ʻoku nau ako meia ke tokoniʻi ke mahino ki honau kaungāmeʻá e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai e angamaʻá kiate kinautolú? 

  • Kole ki he kau talavoú ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e konga ki he “Valá mo e Fōtungá” ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú ke tali e ngaahi fehuʻi hangē ko e “Ko e hā e ngaahi tuʻunga moʻui ʻa e ʻEikí fekauʻaki mo e vala tāú?” “Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ke muimui ki he ngaahi tuʻunga moʻui ko ʻení?” mo e “Ko e hā e founga ʻoku fakahaaʻi pe tākiekina ʻetau tōʻonga fakakaukau ki he fono ʻo e angamaʻá?” Kole ke nau vahevahe ʻenau talí pea fakalaulauloto ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke moʻui kakato ʻaki ange e ngaahi tuʻunga moʻui ko ʻení.

  • ʻEke ki he kau talavoú pea ʻe founga fēfē haʻanau tokoniʻi ha kaungāmeʻa ʻoku fefaʻuhi mo e femanakoʻaki pē ʻa e tangata mo e tangatá pe fefine mo e fefiné. Fakaafeʻi ke nau kumi ha ngaahi fakakaukau mei he fakamatala ʻa ʻEletā Jeffrey R. Holland “Tokoniʻi ʻo Kinautolu ʻoku Fefaʻuhi mo e Femanakoʻaki pē ʻa Tangata mo Tangatá pe Fefine mo Fefiné.” Poupouʻi ke nau fai ha tohi ʻe lava ʻo tokoni ki honau kaungāmeʻá. Ko e hā mo ha toe meʻa ʻoku nau ako mei he fakamatala ʻa ʻEletā Hōlaní?

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau ako ‘i he ‘aho ní. ʻOku mahino lelei ange nai kiate kinautolu e fono ʻo e angamaʻá? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai mo haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke fakamoleki ha taimi lahi ange ʻi he tokāteliné ni?

Tokoni fakafaiakó

“ʻE tokoni hono hiki e ngaahi fehuʻí ʻi he palakipoé [kimuʻa] pea kamata e kalasí ke kamata fakakaukau e kau akó ki he ngaahi taumuʻá ʻoku teʻeki ai kamata e lēsoní” ( ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó, [2000],109–110).

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. Te ne lava ʻo:

  • Vahevahe ʻa e ongo ʻokú ne maʻu ki hono mahuʻinga ʻo e angamaʻá mo e meʻa te ne fai ke kei anga maʻa maʻu pē aí.

  • Fakatukupaaʻi e kau mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke maʻa ʻi heʻenau fakakaukaú, fetuʻutakí mo e tōʻongá.

Paaki