Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
ʻOku fengāueʻaki fakataha fēfē e ngaahi fatongia ʻo e houʻeiki tangata mo fafine ʻi he fāmilí?


ʻOku fengāueʻaki fakataha fēfē e ngaahi fatongia ʻo e houʻeiki tangata mo fafine ʻi he fāmilí?

Tuʻunga ʻi ha palani fakalangi, naʻe foaki ʻe he Tamai Hēvaní ki he houʻeiki tangatá mo fafiné ha ngaahi fatongia kehekehe ke tokoni ke na fengāueʻaki ʻo fakahoko fakataha hona ngaahi fatongia ko ha husepāniti mo e uaifi. “Tuʻunga ʻi ha palani fakalangi, ʻoku ʻa e ngaahi tamaí ai ke nau puleʻi honau ngaahi fāmilí ʻi he ʻofa mo e māʻoniʻoni, pea ko honau fatongiá ke tokonaki ʻa e ngaahi fie maʻu ʻo e moʻuí pea mo ha maluʻi maʻa honau ngaahi fāmilí. Ko e tefitoʻi fatongia ʻo e ngaahi faʻeé ke lehilehiʻi hake ʻa ʻenau fānaú. ʻI he ngaahi fatongia toputapú ni, ʻoku haʻisia ai ʻa e ngaahi tamaí mo e ngaahi faʻeé ke nau fetokoniʻaki ko ha kaungā-ngāue tuʻunga tatau” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 129).

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā ha ngaahi sīpinga kuó ke mamata ai ki ha ngaahi faʻē mo ha ngaahi tamai ʻoku nau ngāue fepoupouʻaki ʻi honau fatongiá? Kuo uesia fēfē ho fāmilí ʻi hono ʻilo e ngaahi fatongia taʻengata ko ʻení?

Te ke tokoni fēfē ke mahino ki he kau talavoú honau fatongia fakalangi ko ha ngaahi tamai ʻi he kahaʻú? Ko e hā te nau fai he taimí ni ke teuteu ai ki he fatongiá ni?

Ako ʻi he faʻa lotu e ngaahi potufolofola ko ʻení mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kehé. Ko e hā e meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke vahevahe mo e kau talavoú?

T&F 121:41–43 (Ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku ngāue ʻaki ai e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku fai ia ʻi he māʻoniʻoni)

Mōsese 3:21–24; 5:1–4 (Naʻe ngāue fakataha ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ko ha kaungā-ngāue tuʻunga tatau)

Linda K. Burton, “Te Ta Kaka Fakataha,” Ensign pe Liahona, Mē 2015, 29 – 32

L. Tom Perry, “Ko e Maʻu ʻo e Nonga Tuʻuloá mo e Langa ʻo e Ngaahi Fāmili Taʻengatá,” Ensign pe Liahona, Nōvema2014, 43 – 45

D. Todd Christofferson, “Ko e Mālohi Fakaivia ʻo e Kakai Fefiné,Ensign pe Liahona, Nōvema 2013, 29–32

Ko e Fāmilí: Ko ha Fangonongo ki Māmani,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 129

Vitiō: Vitiō: “Ke Tau Tuʻu ʻo Ngali Tangata,” “Kau Fafine ʻi Heʻetau Moʻuí”

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe ʻofa mo lotua pea hokohoko atu hono tokoniʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ākongá. Naʻá Ne ʻafioʻi e meʻa ʻoku nau saiʻia aí, ʻamanakí, fakaʻamú, mo e meʻa ne hoko ʻi heʻenau moʻuí. Ko e hā hoʻo ʻilo kau ki he kau talavou ʻokú ke tokoniʻí? Ko e hā ha meʻa te ke fai he ʻahó ni ke tokoniʻi ai kinautolu ke nau mateuteu ke puleʻi, tokonaki, mo maluʻi honau ngaahi fāmili ʻi he kahaʻú?

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE hanga ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻi he kōlomú (pe ko ha ʻasisiteni ki he pīsopé ʻi he kōlomu ʻa e kau taulaʻeikí) ʻo tataki e fakataha fakakōlomú. ʻOkú ne tataki e kau talavoú ʻi he fealeaʻaki fakataha kau ki he ngaahi meʻa ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ki honau ngaahi fatongia fakataulaʻeikí (mei he folofolá mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), fakalotolahiʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia ʻi hono fakahoko honau fatongia ki he ʻOtuá, pea fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. Te ne lava ʻo teuteu ʻaki hano fakafonu ha ʻasenita ʻo e fakataha ʻa e kōlomú lolotonga ha fakataha fakapalesitenisī.

Kamata ʻa e akó

Fili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu e lēsoni he uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Fakaʻaliʻali ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ha meʻa pe fakatātā pea kole ke nau fakamatalaʻi e founga ʻoku fekauʻaki ai mo e lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí.

  • ʻOmi ha ongo meʻa ʻoku ngāue ʻaki fakataha ke fakahoko ha taumuʻa tatau (hangē ko ha penivahevahe mo e pepa pe hāmala mo e foʻi faʻo). Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fakamatalaʻi e faikehekehe ʻi he ongo meʻá mo e founga ʻoku fakaʻaongaʻi fakataha ai kinauá. Fakamatalaʻi ange ʻoku foaki ha ngaahi fatongia kehekehe ki he houʻeiki tangata mo fafine ʻa ia ʻoku fengāueʻaki fakataha (pe “fakakakato”) ke fakahoko ʻaki e ngaahi taumuʻa ʻa e ʻOtuá. Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fakamatalaʻi e ngaahi founga ʻoku fengāueʻaki fakataha ai e houʻeiki tangatá mo fafiné.

Ako fakataha

ʻE lava ke tokoni e ngaahi ʻekitivitī takitaha ʻi laló ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ʻa e fengāueʻaki fakataha e ngaahi fatongia ʻo e houʻeiki tangatá mo fafiné ʻi he fāmilí. Muimui ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālié, pea fili ha [ʻekitivitī] ʻe taha pe toe lahi ange ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kōlomú:

  • Hiki e ngaahi ʻuluʻi tohi ko ʻení he palakipoé: Ngaahi Fatongia ʻo e Tamai mo e Ngaahi Fatongia ʻo e Faʻeé. Kole ki he kau talavoú ke nau hiki ha lisi ʻo e ngaahi fatongia ʻoku ʻamanaki mai ʻa e ʻEikí ke fakahoko ʻe he ngaahi tamaí mo e faʻeé. Ke tokoniʻi kinautolu ke hiki ʻa e lisi ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke nau fekumi ʻi he palakalafi hono fitu ʻo e “Ko e Fāmilí: Ko Ha Fanongonongo ki Māmani” (vakai, Fatongia ki he ʻOtuá, 107) mo ha ngaahi konga mahuʻinga ʻo e lea ʻa ʻEletā L. Tom Perry “Ko e Maʻu ʻo e Nonga Tuʻuloá mo e Langa ʻo e Ngaahi Fāmili Taʻengatá” pea mo e lea ʻa ʻEletā D. Toodd Christofferson Ko e Mālohi Fakaivia ʻo e Kaki Fefiné.” Ko e hā te nau lava ʻo ako mei he ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení fekauʻaki mo e tuʻunga tangata pe fefine pea mo e ngaahi fatongia fakalangi ʻo e tamaí mo e faʻeé. ʻOku fengāueʻaki fēfē ʻa e ngaahi fatongia ko ʻení? ʻOku kehekehe fēfē ʻa e ngaahi akonaki ko ʻení mei he meʻa ʻoku akoʻi ʻe he māmaní? Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻo ha taimi ne nau siotonu ai he fengāueʻaki fakataha ʻa e mātuʻá ʻi hono fakahoko honau ngaahi fatongiá.

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke fekumi ʻi he Mōsese 5:1–12 pea lisi he palakipoé e meʻa kotoa ne fai fakataha ʻe he ongo mātuʻa ko ʻĀtama mo ʻIví (ki ha fakatātā, vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, 5). Fakaafeʻi e kau talavoú ke toe tānaki mai ha ngaahi meʻa ki he lisí kau ki he founga ʻoku totonu ke ngāue fakataha ai e husepānití mo e uaifí ko ha kaungā-ngāue tuʻunga tataú.

  • Huluʻi e foʻi vitiō “Kau Fafine ʻi Heʻetau Moʻuí” pe “Ke Tau Tuʻu ʻo Ngali Tangata.” Ko e hā e meʻa ʻoku ako ʻe he kau talavoú mei he vitioó ʻo kau ki he founga hono tāpuekina ʻe he ngaahi husepānití honau ngaahi uaifí? Kole ki he kau talavoú ke nau fakakaukau pe ko e faʻahinga husepāniti fēfē ʻoku nau loto ke nau hoko ki ai he kahaʻú. Ko e hā e meʻa te nau lava ʻo fai he taimí ni ke aʻusia ai ʻa e tuʻunga ko iá?

  • Fakaafeʻi ha ongomeʻa mali ke na ʻaʻahi mai ki he fakataha fakakōlomú, ʻo ka fakangofua ʻe he pīsopé. Lau fakataha ʻa e konga ko e “Langaki Hake mo e Tokoni ʻi Hotau Ngaahi Ngafá Kotoa” mei he lea ʻa Linda K. Burton “Te Ta Kaka Fakataha.” Ko e hā ʻoku ako ʻe he kau talavoú fekauʻaki mo e founga fepoupouaki ʻa e houʻeiki tangatá mo e houʻeiki fafine ʻi he ngaahi fāmilí? Kole ki he ongomātuʻa ʻoku ʻaʻahi maí ke na lea kau ki he founga ʻo ʻena fetokoniʻaki ke fakahoko hona fatongiá. Fakakaukau ke vahevahe e founga hono tokoniʻi koe ʻe he nofomalí pe kau mēmipa ho fāmilí ke ke hoko ko ha tokotaha lelei angé.

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lisi ha ngaahi ʻulungaanga ʻe tokoni ki he houʻeiki fafiné ke nau hoko ko ha ngaahi faʻē pe kau tauhi lelei. ʻOku feinga fēfē ʻa Sētane ke fakavaivaiʻi ʻa e ivi tākiekina ʻo e houʻeiki fafiné? Ko e hā e meʻa ʻe lava ke fai ʻe he kau talavoú ke poupouʻi mo fakalotolahiʻi ʻa e ivi tākiekina ʻo e kau fafine angatonú ʻi he māmaní? ʻE tataki fēfē ʻe he tākiekina ʻo e kau fafine angatonú e kau talavoú ʻi heʻenau teuteu ke hoko ko e ngaahi husepāniti mo e ngaahi tamaí? ʻE lava ke lau ʻe he kau talavoú ha ngaahi konga kuo fili, ke hoko ko ha konga ʻo e lēsoní mei he lea ʻa ʻEletā D. Todd Christofferson “Ko e Mālohi Fakaivia ʻo e Kakai Fefiné.“ Hangē ko ʻení, vakai ki he, ʻuluaki palakalafi ʻe uá pea mo e tuʻunga ʻe tolu ʻoku nau fakavaivaiʻi ʻa e ivi fakaeangamaʻa ʻo e houʻeiki fafiné.

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau ako ‘i he ‘aho ní. ʻOku mahino nai kiate kinautolu ʻa e ngaahi fatongia fepoupouʻaki ʻo e houʻeiki tangata mo fafine ʻi he fāmilí? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke fakamoleki ha taimi lahi ange ʻi he kaveingá ni?

Tokoni fakafaiakó

“ʻE lava ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻo ueʻi ha toko taha pe tokolahi ange ʻo kinautolu ʻokú ke akoʻí ke nau felīngiaki mai ha ngaahi fakakaukau ʻoku fie fanongo ki ai e niʻihi kehé. Mateuteu ki he ngaahi ueʻi te ke maʻu ke ui ha kakai paú. Te ke lava pē foki ʻo maʻu ha ongo ke kole ki ha taha naʻe ʻikai fie kau mai ke ne fakahaaʻi ʻene ngaahi fakakaukaú” ( ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [2000], 70-71).

ʻĪmisi

Vitiō: “Fakaʻaongaʻi ʻo e Fakatātā Mahení ke Akoʻi e Moʻoni ʻo e Ongoongoleleí”

Mamata lahi ange

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻE fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻokú ne tatakí. ʻE lava ke ne:

  • Kole ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau fakamālō ki heʻenau faʻeé mo ʻenau tamaí koeʻuhi ko e ngaahi founga pau kuo tāpuekina ai kinautolu koeʻuhí he naʻe fakahoko ʻe heʻenau mātuʻá honau fatongia fakalangí.

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau kumi ha ngaahi founga ʻe tokoni ki hono fakahoko honau fatongia ki hono puleʻi, tokonaki mo maluʻi honau fāmilí he kahaʻú.

Paaki