Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Ko e hā ʻa e fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?


Ko e hā ʻa e fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí?

ʻOku tau maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeiki māʻoniʻoní ʻi he “fakapapau mo e fuakava.” ʻOku ʻuhinga ʻeni ʻoku fakapapau mai ʻa e Tamai Hēvaní te tau lava ʻo maʻu ʻa e mālohi mo e tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kapau te tau fuakava mo Ia ke fakahoko totonu hotau ngaahi uiuiʻí, faivelenga ʻi hono tauhi e ngaahi fekaú, mo moʻui fakatatau mo e folofola kotoa pē ʻoku tō mei he fofonga ʻo e ʻOtuá.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Fakakaukau ki ha ngaahi taimi ne ke fakahoko totonu ai ho uiiuʻí ʻi hoʻo hoko ko e taha maʻu lakanga fakataulaʻeikí. Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ne ke maʻu ʻi hoʻo fai ʻení? Ko e hā naʻá ne ueʻi koe ke ke fua faivelenga ho uiuiʻí?

Ko e hā ha ngaahi meʻa te ne fakafeʻātungiaʻi e kau talavoú ke ʻoua te nau tauhi e fuakava ne nau fai ʻi he taimi ne nau maʻu ai e lakanga fakataulaʻeikí? Ko e fē ha taimi ne ke mamata ai ʻoku fakahoko totonu pe fakaʻaongaʻi ʻe he kau talavoú honau lakanga fakataulaʻeikí?

ʻI hoʻomou ako ʻa e folofolá mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe fekauʻaki mo e ngaahi fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, kumi ʻa e ngaahi meʻa ʻe ala tokoni ki he kau talavoú ʻi hono fakahoko totonu honau ngaahi uiuiʻí mo e ngaahi fatongiá ʻi heʻenau hoko ko e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí.

T&F 84:33–44 (ʻE maʻu ʻe he tangatá ʻa e moʻui taʻengatá tuʻunga ʻi he fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí)

T&F 121:34–40 (Ko e hā e ʻuhinga ʻoku ui ai ʻa e tokolahi kae fili pē ʻa e tokosiʻí)

T&F 121:41–46 (ʻOku totonu ke toki ngāueʻaki pē lakanga fakataulaʻeikí ʻi he māʻoniʻoni)

Henry B. Eyring, “Tui mo e Fakapapau mo e Fuakava ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Ensign pe Liahona, Mē 2008, 61–64.

Anthony D. Perkins, “Vakai Telia ʻa Kimoutolu,Ensign pe Liahona, Nōvema 2012, 54–56

Ko e Teuteu ke Maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí,” Ko Hono Fakahoko ʻa Hoku Fatongia ki he ʻOtuá (2010), 84–87

Vitiō: “Fakamāʻoniʻoniʻi Kimoutolu”

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

Naʻe fakaafeʻi ʻe he Fakamoʻuí, ʻi he lolotonga ʻo ʻEne ngāue fakafaifekau he māmaní, ʻEne kau ākongá ke nau ngāue ʻi he tuí mo moʻui ʻaki e ngaahi moʻoni naʻá Ne akoʻí. ʻI heʻene ngaahi faiakó kotoa, naʻa Ne nofotaha ʻi hono tokoniʻi Hono kau muimuí ke nau moʻui ʻaki e ongoongoleleí ‘aki honau lotó kotoa. Feinga ke fakakaukauʻi ha ngaahi founga ke tokoni ai ke mahino ki he kau talavoú mo nau moʻuiʻaki ʻa e fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻaki honau lotó kotoa.

ʻĪmisi

Vitiō: “Vahevahe e Ngaahi Talanoá mo e Sīpingá”

Mamata kahi ange

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE hanga ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī ʻo e kōlomú (pe ko ha ʻasisiteni ki he pīsopé ʻi he kōlomu ʻa e kau taulaʻeikí) ʻo tataki e fakataha fakakōlomú. ʻOkú ne tataki e kau talavoú ʻi he fealeaʻaki fakataha kau ki he ngaahi meʻa ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia fakataulaʻeikí (mei he folofolá mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), fakalotolahiʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia ʻi hono fakahoko ʻenau fatongia ki he ʻOtuá, pea fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. Te ne lava ʻo teuteu ʻaki hano fakafonu ha ʻasenita ʻo e fakataha ʻa e kōlomú lolotonga ha fakataha fakapalesitenisī.

Kamata ʻa e akó

Fili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu e lēsoni he uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Kole ki he talavou takitaha ke ne tā ha fakatātā ʻoku fekauʻaki mo ha faʻahinga meʻa naʻá ne ako mei he lēsoni ʻo e uike kuo ʻosí pea vahevahe ia mo e kōlomú. Naʻa nau fakaʻaongaʻi fēfē meʻa ne nau akó?

  • ʻOmai ha tikisinale ki he fakataha fakakōlomú, pea fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau kumi ʻa e ʻuhinga ʻo e fakapapaú mo e fuakavá. Kole ki ha taha ʻo kinautolu ke ne fakamatalaʻi fakanounou e ngaahi ʻuhingá ʻi he palakipoé. Ko e hā ʻoku pehē ai ʻe he kau talavoú ʻoku fekauʻaki ʻa e ongo foʻi leá ni mo hono maʻu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? (Vakai, T&F 84: 40–41).

Ako fakataha

ʻE tokoni ʻa e ngaahi ʻekitivitī takitaha ʻi laló ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ʻa e fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Muimui ʻi he ueʻi ʻa e Laumālié ʻo fili ha taha pe toe lahi ange ʻe ngāue lelei taha ki hoʻo kōlomú:

  • Mahalo ʻoku ʻi ai ha niʻihi e kau mēmipa hoʻomou kōlomú kuo nau ʻosi fakahoko ʻa e ʻekitivitī ʻo e teuteu ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻi he Fatongia ki he ʻOtuá (vakai, peesi 84–86). Kapau ʻoku pehē, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke nau akoʻi ki he kau mēmipa kehe ʻo e kōlomú ʻa e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • Hikiʻi ʻi he palakipoé “Ko e Fakapapau mo e Fuakava ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí.” Hiki ʻi lalo ai ʻa e “Ngaahi palōmesi ʻa e tangatá” mo e “Ngaahi Palōmesi ʻa e ʻOtuá.” Fakamatala ange ʻoku ʻi ai ha fuakava ʻoku fai ʻe ha tangata mo e ʻOtuá ʻi he taimi ʻokú ne maʻu ai ʻa e lakanga fakataulaʻeikí. Kole ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau fakatotolo ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:33–44 mo fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻoku palōmesi ʻe kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí pea mo e meʻa ʻoku palōmesi mai ʻe he ʻOtuá. Kole ange ke nau hiki ʻi he palakipoé e meʻa ʻoku nau maʻú ʻi lalo ʻi he tefito totonú. Vahevahe ha ngaahi aʻusia fakafoʻituitui ne ke maʻu ʻe tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau fakatokangaʻi e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi he taimi ʻoku tau fua faivelenga ai hotau lakanga fakataulaʻeikí.

  • Huluʻi ʻa e foʻi vitiō “Fakamāʻoniʻoniʻi Kimoutolu” pea kole ki he kau talavoú ke nau fakamatalaʻi e meʻa ne nau ako fekauʻaki mo hono mahuʻinga ʻo e faivelenga ʻi hono ngāueʻi totonu e lakanga fakataulaʻeikí. Fakaafeʻi ha kau fafine tokosiʻi ʻi ha fakangofua ʻe he pīsopé (hangē ko ha ngaahi faʻē ʻa e kau talavoú) ke nau ʻaʻahi mai ki he fakataha fakakōlomú ʻo vahevahe mo e kau talavoú ʻa e founga hono tokoniʻi ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki faivelengá ʻenau moʻuí mo honau fāmilí.

  • Tufa ki he kau talavoú takitaha ha tatau ʻo e malanga ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ko e “Tui mo e Fakapapau mo e Fuakava ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” pea fakaafeʻi ʻa e kōlomú ke nau kumi ʻa e ngaahi tāpuaki kotoa ʻoku pehē ʻe Palesiteni ʻAealingi ʻoku maʻu ʻe he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ʻi heʻenau fakahoko totonu ʻi he tuí honau ngaahi fatongiá. Kole ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau vahevahe e meʻa ne nau maʻú. Ko e fē ʻa e tāpuaki ne fakahā ʻe Palesiteni ʻAealingi te nau fie maʻu tahá, pea ko e hā e ʻuhingá?

  • Vahevahe mo e kau talavoú ʻa e konga ʻoku ui ko e “Fakapapau mo e Fuakava ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí” mei he malanga ʻa ʻEletā ʻAnitoni D. Pēkini ko e “Vakai Telia ʻa Kimoutolu.” Fakaafeʻi ha taha ʻo e kau talavoú ke ne tā ʻi he palakipoé ʻa e “hala fakalangi” ʻoku fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pēkiní. Hili iá pea fakaafeʻi ʻa e talavou takitaha ke tānaki atu ki he halá ha fakaʻilonga fakatokanga ʻo ha fakatuʻutāmaki fakalaumālie ʻoku totonu ke fakaʻehiʻehi mei ai ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí. Ko e hā ʻe lava ʻe kitautolu kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ʻo fai ke fakaʻehiʻehi ai mei he ngaahi fakatuʻutāmaki ko ʻení?

Kole ki he kau talavoú ke nau fakamatala e meʻa ne nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino lelei ange nai kiate kinautolu ʻa e fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Ko e hā ha faʻahinga ongo pe ngaahi fakakaukau ʻoku nau maʻu? ʻOku ʻi ai haʻanau toe ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga ke fakamoleki ha toe taimi lahi ange ʻi he tokāteline ko ʻení?

Tokoni fakafaiako

“Anga fakaʻapaʻapa pē mo angalelei ki he ngaahi tali halá. Fakapapauʻi ʻoku kei ongoʻi ʻe he tokotaha fakafoʻituitui kotoa pē ha fiemālie ke fie kau mai. Te ke lava ʻo fakahaaʻi ko koe ʻoku halá ʻaki haʻo pehē ange, ‘Kātaki. ʻOku ʻikai ke u tui ne mahino ʻeku fehuʻí. Te u toe ʻai atu’” (ʻOku ʻIkai ha Ui ʻe Mahuʻinga Ange ʻi he Faiakó [1999], 76).

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻOku fakaʻosi ʻe he talavou ʻoku tatakí ʻa e fakatahá. ʻE lava ke ne:

  • Fakahā ki he kōlomú ʻa e meʻa ʻoku palani ke ne fai ke fakahoko totonu ai hono uiuiʻí mo hono ngaahi fatongia ʻi he lakanga fakataulaʻeikí mo fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke fokotuʻu haʻanau palani ʻanautolu.

  • Fakatukupaaʻi e kōlomú ke nau kumi ha ngaahi founga ʻoku tāpuakiʻi ai kinautolu ʻe he Tamai Hēvaní ʻi he taimi ʻoku nau fakahoko ai honau ngaahi fatongia he lakanga fakataulaʻeikí.

Paaki