Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
Te u ʻilo fēfē nai ha ngaahi meʻa ke fakaleleiʻi ʻaki hoku ngaahi faingataʻaʻiá mo e palopalemá?


Te u ʻilo fēfē nai ha ngaahi meʻa ke fakaleleiʻi ʻaki hoku ngaahi faingataʻaʻiá mo e palopalemá?

ʻOku kau ʻi he moʻui fakafalala pē kiate kitá ʻa e malava ke maʻu ha ngaahi fakalelei ki heʻetau ngaahi palopalemá mo hotau ngaahi faingataʻaʻiá. ʻOku maʻu e ngaahi fakalelei lahi ko ʻení ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisi kuo toe fakafoki maí. ʻOku ʻafioʻi heʻetau Tamai Hēvaní ʻa e ngaahi faingataʻa ʻoku tau fehangahangai mo iá. ʻOkú Ne ʻofa mo finangalo ke tokoniʻi kitautolu. ʻOku totonu ke tau lotua ha fakahinohino ʻi heʻetau kumia e tali ki hotau faingataʻaʻiá ʻi he folofolá pea mo e lea ʻa e kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā ha founga kuo ʻomi ai ʻe he ongoongoleleí ha fakaleleiʻi mo ha fakafiemālie lolotonga ho ngaahi taimi faingataʻaʻiá?

Ko e hā e ngaahi meʻa pe ngaahi faingataʻa ʻoku fehangahangai mo e kau talavoú? Ko e hā ha ngaahi faingataʻa te nau fehangahangai mo ia ʻi he kahaʻú? Ko e fē e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí te ne tokoniʻi kinautolu ke nau lava lelei ʻo fekuki mo e ngaahi faingataʻa ko ʻení?

Ko e hā e ngaahi potufolofola mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe ʻe tokoni ke mahino ki he kau talavoú ʻa e founga ʻe lava ke tokoni ai ʻa e ongoongoleleí ki he ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí?

Lea Fakatātā 3:5–6; Mātiu 11:28–30; Maʻake 4:36–39; ʻAlamā 7:11–13; ʻAlamā 37:35–37;38:5 (Fekumi ki he tokoni ʻa e ʻEikí ki he ngaahi faingataʻá mo e palopalemá)

Richard G. Scott, “Fakamuʻomuʻa Hoʻo Ngāueʻi e Tuí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2014, 92–95

Jeffrey R. Holland, “Hangē ha Ipu Kuo Maumaú,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2013, 40–42

Moʻui Lelei Fakaesino mo Fakaelotó,” Ki hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (2012), 25–27

Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí

‘Oku akoʻi ‘e he Fakamoʻuí Hono kau muimuí ke nau fakakaukau ki he folofolá ‘iate kinautolu pē pea ngāue ʻaki kinautolu ke maʻu e tali ki heʻenau fehuʻí. Te ke tokoniʻi fēfē a e kau talavoú ke nau holi ke fekumi he folofolá mo e lea ʻa e kau palōfitá ʻi heʻenau fekumi ki he ngaahi tali ki honau ngaahi faingataʻaʻiá?

Tuku ke taki e kau talavoú

ʻE tataki e fakataha fakakōlomú ʻe ha mēmipa ʻo e kau palesitenisī fakakōlomú (pe ko ha ʻasisiteni ki he pīsopé ʻi he kōlomu ʻa e kau taulaʻeikí). Te ne taki e kau talavoú ʻi hono aleaʻi fakataha e pisinisi ʻa e kōlomú, akoʻi kinautolu ʻi honau ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (mei he folofolá pea mo e tohi Fatongia ki he ʻOtuá), fakalotolahiʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia ʻi hono fakahoko honau fatongia ki he ʻOtuá, pea mo fakaafeʻi ha ʻetivaisa pe mēmipa kehe ʻo e kōlomú ke ne akoʻi ha lēsoni ʻo e ongoongoleleí. ʻE lava ke ne teuteu ʻaki ʻene fakafonu e ʻasenita ʻo e fakataha ʻa e kōlomú lolotonga e fakataha fakapalesitenisií.

Kamata ʻa e akó

Fili mei he ngaahi fakakaukau ko ʻení pe ko haʻo fakakaukau pē ʻaʻau ke fakamanatu e lēsoni he uike kuo ʻosí mo fakafeʻiloaki ʻaki e lēsoni ʻo e uike ní:

  • Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe ha ngaahi meʻa ne nau aʻusia he lolotonga ʻo e uiké ʻi heʻenau feinga ke moʻui fakatatau mo e meʻa ne nau ako he māhiná ni kau ki he moʻui fakafalala pē kiate kitá.

  • Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau fakahā ha niʻihi ʻo e ngaahi faingataʻa pe palopalema ʻoku fehangahangai mo e toʻu tupu ʻoku nau taʻu tataú, pea hiki ʻenau talí ʻi he palakipoé. Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai lelei pe taʻeʻaonga ʻoku faʻa fai ʻe he kau talavoú he taimi ʻe niʻihi ke matuʻuaki ai e ngaahi palopalemá ni? Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ʻi he lolotonga ʻo e lēsoní kotoa, ke nau kumi ha ngaahi founga ʻe lava ke tokoni ai e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.

Ako fakataha

ʻE lava ke tokoni e ngaahi ʻekitivitī ʻi laló ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau ʻilo ʻa e founga ke tali ʻaki honau ngaahi faingataʻaʻiá. Muimui ʻi he ueʻi ʻa e Laumālié ʻo fili ha taha pe toe lahi ange ʻe ngāue lelei taha ki hoʻo kōlomú:

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau fakakaukau ki ha faingataʻa pe palopalema ʻoku fehangahangai mo e kakai kei talavou he 'aho ní. Kole ange ke nau vakai takai holo ʻi he fakahokohoko fakamotuʻalea ʻo e tefitó ʻi he makasini ʻo e konifelenisi lahi fakamuimuitaha ʻo e Ensign pe Liahona, pea kumi ki he lea ʻe lava ke tokoni ki he palopalema ko iá. Fakaafeʻi kinautolu ke nau kumi ha taha ʻo e ngaahi lea ʻoku fekauʻaki mo e ngaahi tefito ko ʻení pea vahevahe mo e kōlomú ha fakamatala ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha ke ikunaʻi e ngaahi faingataʻá. Poupouʻi e kau talavoú ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e fakahokohoko fakamotuʻalea ʻo e tefitó ke maʻu ha tokoni ki honau ngaahi faingataʻaʻiá.

  • Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau lau ʻa e ongo palakalafi fakamuimuitaha ʻo e “Moʻui Lelei Fakaesino mo Fakaelotó ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú mo fekumi ki he faleʻi ʻe lava ʻo tokoni kiate kinautolu pe kakai ʻoku nau ʻiló. Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e “founga fakaleleiʻi ʻoku moʻui leleí” ʻoku totonu ke tau fekumi ki ai ʻi he taimi ʻoku ʻi ai haʻatau palopalemá? Ko e hā e ngaahi founga fakaleleiʻi ʻoku ʻomi ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí? Vahevahe ha aʻusia mei hoʻo moʻuí ne ʻoatu ai ʻe he ongoongoleleí ha tali pe tokoni ki ha ngaahi palopalema pe faingataʻa pau. Fakaafeʻi e kau talavoú ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia meimei tatau mei heʻenau moʻuí.

  • Vahevahe e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoni: “ʻE kāinga, ʻoku tau monūʻia fau ke maʻu e ongoongolelei kuo toe fakafoki mai ʻa Sīsū Kalaisí ʻi heʻetau moʻuí mo hotau lotó. ʻOkú ne ʻomi ha ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi maʻongoʻonga taha ʻo e moʻuí. ʻOkú ne ʻomi ha ʻuhinga mo ha taumuʻa pea mo ha ʻamanaki lelei ki heʻetau moʻuí. ʻOku tau moʻui ʻi he kuonga puputuʻu. ʻOku ou fie fakapapauʻi atu ʻoku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní e ngaahi faignataʻa ʻoku tau fehangahangai mo iá. ʻOkú Ne ʻofeina fakatāutaha kitautolu pea ʻokú Ne finangalo ke tāpuakiʻi mo tokoniʻi kitautolu”(Heʻetau Fakaʻosi e Konifelenisí ni, Ensign pe Liahona, Mē 2012, 115). Kole ki he talavou takitaha ke lau ha taha ʻo e ngaahi potufolofola mei he fokotuʻutuʻu ko ʻení pea vahevahe ʻa e founga ʻe lava ke ne tokoniʻi ha taha ʻoku fehangahangai mo ha faingataʻa pe palopalema ʻoku tofanga ai e toʻu tupu ʻo e ʻaho ní. Ko e hā hono ʻuhinga ʻo e pehē ke falala ki he ʻEikí pe ko e haʻu kia Kalaisi ʻi he taimi ʻoku tau fie maʻu tokoni aí? ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi potufolofola kehe ʻe fakakaukau ki ai e kau talavoú ʻe lava ʻo tokoni ki ha faingataʻa pe palopalema pau?

  • Kole ki he kau talavoú ke nau fakakaukau ki ha taha ʻoku nau ʻilo ʻoku fefaʻuhi mo e faingataʻaʻia fakaʻatamaí pe fakaeloto. ʻOange ki he talavou takitaha ha tatau ʻo e lea ʻa ʻEletā Jeffrey R. Holland “Hangē ha Ipu Kuo Maumaú.” Kole ange ke nau kumi e tali ki heʻene fehuʻí, “Ko e hā ʻa e founga lelei taha ke tali ʻaki e ngaahi faingataʻa fakaʻatamai mo fakaeloto ʻokú ke fehangahangai mo iá pe niʻihi ʻokú ke ʻofa aí?” Fakaafeʻi ʻa e kau talavoú ke nau vahevahe e meʻa ne nau akó mo aleaʻi e founga  ʻe lava ʻo tokoni ai e ngaahi akonakí ni ki he tokotaha ʻoku nau fakakaukau ki aí. 

  • Kole ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke fakakaukau ki he ngaahi faingataʻa fakatāutaha pe palopalea ʻoku nau fehangahangai mo iá. Lisi ʻi he palakipoé e founga ʻe fā ne talanoa ki ai ʻa ʻEletā Richard G. Scott ʻi heʻene leá “Fakamuʻomuʻa Hoʻo Ngāueʻi e Tuí,” pea kole ki he kau mēmipa ʻo e kōlomú ke ako ki ha founga ʻe taha ʻoku nau ongoʻi te ne tokoniʻi kinautolu ʻi honau ngaahi faingataʻá. Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe e meʻa ne nau ako mei he faleʻi ʻa ʻEletā Sikotí.

Kole ki he kau talavoú ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau ako ‘i he ‘aho ní. ʻOku mahino nai kiate kinautolu e founga ke maʻu ai ʻa e tali ki he ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ‘Oku toe ‘i ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke tuku ha taimi lahi ange ʻi he tokāteline ko ʻení?

Tokoni fakafaiakó

“Tokanga ke ‘oua naʻá ke fakangata vave ha fealēleaʻaki lelei koeʻuhí ka ke fakahoko kotoa ‘a e ngaahi meʻa kuó ke teuteú. Neongo ‘oku mahuʻinga ke fakahoko kotoa ‘a e lēsoní, ka ‘oku mahuʻinga ange ke tokoniʻi ‘a e kau akó ke nau ongoʻi e mālohi ʻo e Laumālié, tali ‘enau ngaahi fehuʻí, fakatupulaki e mahino ʻoku nau maʻu ki he ongoongoleleí, pea fakamālohia ‘enau tukupā ke tauhi e ngaahi fekaú” ({21}ʻOku ‘Ikai ha Ui ‘e Mahuʻinga Ange ‘i he Faiakó[2000], 71).

ʻĪmisi

Vitiō: “Aleaʻi e Ngaahi Fehuʻí”

Sio ke lahi ange

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻOku fakaʻosi ʻa e fakatahá ʻe he talavou ʻoku tatakí.Te ne lava ʻo:

  • Vahevahe e founga kuo tokoniʻi ai ia ʻe he mahino ʻokú ne maʻú mo hono moʻui ʻaki e ongoongoleleí ke ne ikunaʻi ʻa e ngaahi faingataʻá.

  • Fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kōlomú ke nau fakaʻaongaʻi e meʻa ne nau ako he ʻaho ní ke tokoniʻi pe fakalotolahiʻi ʻaki ha taha ʻoku fefaʻuhi mo ha ngaahi faingataʻaʻia fakaeloto.

Paaki