Tahirim-pitaovana
Katsaho aloha ny hahazo ny teniko


Katsahoalohanyhahazonyteniko

Fampitanamivantanaamin’nyalalan’nyzanabolanaan’nySeminerasyInstitiotaFianarananyFilazantsara •4 aogositra 2015

Fampidirana

Fenofankasitrahanaahoamin’nyfahatongavakoeto,arytahakaanareodiatiamandrayanjaraamin’ityasaitykoaaho.

Rehefaniomanahoamin’nyandroanyahodianomekonyfianakaviakonylahatenikokanangatakafanamarihanaavytamin’izyireoaho…diasaikananampyavokoanyankamaroany.Nyfanamarihanatsydiasahikolazaina—aryazokoantokafatsymbolaazon’izanaizataminareomihitsyrehefanampianatrataoan-dakilasy—dianyhoerenokynytorimasoiAnnie,izayzanakay12taona,rehefanisasakailaylahateny.Kanohoizanydiamanantenaizahosyizyfahotsarakokoaitylahatenynasiam-panavaozanaity!

NanasaantsikaRahalahyChadWebbtaoanatin’nytsirairaytamin’ireotaonaroafaranymbahanampiantsikaireompianatsikahahazotraikefahandalinanysoratramasinambahampitombonyfinoan’izyireonyMpamonjy.1Betsakakokoanohonyteoalohanyisan’nympianatranamakysoratramasinatamin’nyherin-taona.Nandanyadiny9tapitrisamahery2izyireotamin’nyfandalinan’nytenanymanokananysoratramasina.Misaotranohonyezakanataonareo!

Manirynyhanavaoiofanasanaioizahayandroany.Hanampynympianatraseminerasyinstitiotatsirairayveianareombahananatraikefamanan-danjaamin’nyfandalinanasoratramasinaisan’andro?Arysatriaazoantokafahisyampahanyamin’nyTestamentaTalohaizayhosarotraamin’ireompianatsikanyhamakysyhahatakatraazy,diaminomarinatokoaahofatsyhilahampiasahafetsifetsenaisikambahisintonananyfahalianan’ireompianatsikaary“hibitsibitsika[nyTestamentaTaloha]aoan-tsofin’[izyireo].”3

NanasaantsikaihanykoaRahalahyWebbmbahifanakalohevitramikasikany“fombametyhahatongaantsikahifantokabebekokoaamin’nysoratramasinaampianarintsika.”4Manetrakafanontanianamaromaromikasikanyanjaraasan’nysoratramasinaaoanatin’nyfampianarantsikaizy.Marotaminareononandinikatsaraireofanontanianaireo.Misaotraanareo!Afakamanokanafotoanakelyveisikaandroanyhiresahanamikasikanyanjaratoeranahazonin’nysoratramasinaeoamin’nyfiomanantsikahampianatra?

NipetrakataoHarmony,PennsylvanieiJosephsyiEmmaSmithtamin’nyvolanamey1829.TonganamangyazyireoiHyrumSmithkananirynyhahalalanyanjaraasanytamin’ilayFamerenanatamin’nylaoninyizaynitranga.NanontanynyTomponyMpaminanykadianampahatsiahivinaazyfanytenydia“mailakasymahery,maranitrakokoanohonysabatraroalela.”5Taorian’izaynyTompodianampianatraan’iHyrum,synampianatraantsika,fitsipikairaysylaharam-pahamehanairayrehefanametrakaampahanyiraymanan-danjahoan’ireompampianatra:“Azamikatsakanyhitorynyteniko,fakatsahoalohanyhahazonyteniko,aryamin’izaydiahovahananylelanao;amin’izayrahairinao,diahanananyFanahikosynytenikoianao,eny,nyherin’Andriamanitrahofandresen-dahatranyolona.”6

Mahazonyteny:Tokonyhananafanirianamaheryvaikaaoanatintsikambahahazonytenyhoantsikaalohaisika

Nyezakaataontsikambahampianatradiatsymanombokaamin’nyfanomananalesonairay,nanyfieritreretananyfombaazohizaranaizany,nanyfamerenanamandinikaindraynyfandaharam-pampianaranamihitsyaza.Nyezakaataontsikambahampianatradiamanomboka,adfontes,na“anyamin’nyloharano.”7Arakanyvoalazan’nyFilohaMarionG.Romney,diatsymisyfiomananatsarakokoaamin’nyfampianaranamihoatranyfandalinanaavyamin’nyloharano,dianysoratramasina.8Rahamanirynyhampianatranysoratramasinaamin-keryisika,rahairintsikanyhahatsapan’ireompianatsikanyfahamarinanasynylanjan’nyandinin-tsoratramasinairay,diaazoantokafatsymaintsymanombokaamin’nyfientanentananamivaivayaoanatintsikaizany.9

NanorohevitranyFilohaRomneyhoe:“Mbahotongampampianatramahombynyfilazantsara…diatsymaintsymiasasymandalinanyfilazantsaraisika…mandra-pahatongan’nyfampianaran’[nyTompo]holasafampianarantsika.Diahovononanyhitenyamin-kerysyfandresen-dahatraisika.Rahamisafidynyhampiasafombahafahiomananaisika…dianyfilazantsikanyhevitsikamanokanananyhevitrynyolonahafanohovokatr’izany[kadiatsyhoazontsikaantokanyfahombiazantsika].”10

Mahazonyteny:Nyzavatratadiavintsikaaoanatin’nyfandalinantsika

Rehefamikatsakanyhahazonytenyamin’nyfombaizaymampangorakorakanyfontsikasoratramasinaamin’nyalalan’nysoratramasinaizaosyianao,diaafakamilazahevitratsotraroaizaytokonyhofenitraamin’nyfikatsahanaataontsikaveaho?

Voalohany,misyambaratonganynylanjan’ireofahamarinana,arynyfianaranamamantatraioambaratongaiodiahitahyantsikasyireompianatsika.

Faharoa,nysoratramasinadiaahitanaireofifandraisana,laminaarahina,arylohahevitra,11izayahitanasariohatrasytandindona,aryanisan’ireomanan-danjaindrindraamin’izanyireoizaymiresakamikasikanyMpamonjy.

Ambaratongan’nylanjan’nyfahamarinana

Hanombohanaizany,nyLoholonaNealA.Maxwelldiananoratramikasikany“ambaratongamisyeoanivon’ireofahamarinana”arynyfahamarinanasasanydiamendrikanyfankatoavantsika,izaytenymilazafahatokiana.

“Nyzavatrairaydiasadyafakanyhomarinanotsymanan-danja.…Tsytokonyhahayhanavakanyzavatratenamisysynyzavatranoforonin’nysainafotsinyihanyisika,fatokonymahafantatrakoahoeinonaavyireozavatratenamisyizaymendrikanyfankatoavana.

“Manintonanyeritreritsikanyfilazantsaran’iJesoaKristymbahifantokaamin’nytenafisian’nyambaratongaeoamin’nylanjan’ireofahamarinana.Nyfahamarinanasasanydiamanan-danjakokoatsotraizaosymandrakizaynohonyhafa!”12

Nyankamaroan’nyandinin-tsoratramasinadiaahitanaantsipirian-javatramaro,aryireoantsipirianymanazavanysainaamam-panahyizaytafiditraaoireodiahanomehevi-baovaomikasikaireofitsipika13izaykasain’izyireohazavaina.14

Tokonyhompianatratenamahayazyroaireoisikadiaireoantsipirianysynynyfotopampianaranaaoamin’nysoratramasinaizany.Zava-dehibenymahatakatrafanyantsipirianyaoamin’nysoratramasinaizayampianarinatsymiarakaamin’nyfotopampianaranasyampianarinaamin’nytoetramampiavakaazymanokanadiazararahamanomefampahalalana.Nyfampianaranatoyizanydia“tsyhanimbaantsikarahaeonyfanahyarytsyhanampyantsikarahatsyeonyfanahy.”15Mifanohitraamin’izay,nyfampianaranaizaytsyahitanaafa-tsytantaran’nytenamanokanasyhevitrynytenamanokana,aryfahatsapanaazoavyamin’nyfifanakalozan-kevitrakanefatsyahitananyzavatraara-tsoratramasinailainahampianarananyfahamarinanasyhitaomanafanahydiatsyampyihanykoa.Ireompampianatraizaympianatramahafatra-ponysoratramasinasymahatakatranyanjaraasamanan-danjan’nyFanahyMasinanotenahoafakahampianatratsaraireompianatsika.16

Nahareolonaniresakamikasikany“fampianaranafivavahana”izaytsyampyfahalalanalalinaaho.Arynahareolonahafaniresakamikasikanyfampianaran’ireomanam-pahaizanaizaytsyampyfitaomam-panahymampiovafo.Rahamandehairery,diatsymisymahafenonyzavatratokanatakin’nyfampianarananyfilazantsarananyfampianaranafivavahanananyfahalalanatsyampy.IndraymandehaRahalahyRobertMatthewsdianilazahoe:“Nytenyhoe‘finoana’diamidikaara-bakitenyhoe‘mamatotraamin’ny.’Mifandrayamin’nytenyhoerohinofoizany,izaymampiraikitranynofoamin’nytaolana.Nyfivavahanadiaheverinafahamatotranyolonairayamin’Andriamanitrasyamin’ireozavatramasina.”17Arytokonyhotoyizanynyfianaranamombanyfinoanahoan’ireompianatsika.

Nyantsipirianyaoamin’nysoratramasinamatetikadiamampahafantatrafahamarinanasarobidy.Rehefaampianarinamiarakaamin’nyfijoroanahovavolombelonanyfahamarinana,diamisintonafanambarana,arymampanankerynySorompanavotanaeoamin’nyfiainantsikanyFanahyMasina,18mampitombonyfiovampontsikaamin’nyMpamonjy19synyfanoloran-tenantsikahanarakanydrafitrynyRayanyAn-danitra.

AzoantokafanyTestamentaTalohadiaahitana“tantaramampitaintaina,fombaamam-panaomahatalanjona,aryfombafanoratanaamin’nyendrinykanto.”20Zava-dehibehoantsikanymahatsiaro,aryzava-dehibehoan’nyfampianaranaomentsikanymampita,fatsyireoantsipirianyireonoantonynanoratanailaysoratramasina.Arakaizayefanampianarinaantsikahoe:“Nosoratananysoratramasinambahitehirizanaireofitsipika.”21“Izyireonosingasytanjon’ireofanambarana.”22

Rehefanodinihinadiamisyfilaharanynadiaireofitsipikaaza,satria“nyfitsipikafototrynyfivavahantsikadianyfijoroanahovavolombelonanataon’ireompaminanysyapôstôlymikasikanyMpamonjy.”23

Nymanasarakaireoantsipirianyamin’ireofitsipika,synymianatramianatramamantatranyambaratongaizaymisy,nadiaeoanivon’ireofitsipikaireoaza,diaasahataomandritranyfiainana.Rahamampianatranyantsipirianytsirairayamin’nytantarasynylalànaisika,aryrahamampianatranysingatsirairaymikasikanydianataon’iIsiraely,kanefatsyazontsikanyhafatraavyamin’nydrafitrynyRayanyAn-danitrasynySorompanavotan’nyMpamonjyaoamin’nyTestamentaTaloha,24diatsyhonampianatranyhafatrynyTestamentaTalohamihitsyisika.25

TenanamaritraahytokoaiPaoly,aryangambanamaritranysasanyamin’ireompianatsika,rehefanilazaizyfanyvoalyiraydia“tsynesorina…amin’nyfamakinanytenin’nyfanekenataloha.”Avyeoizydiananomevahaolanahoan’ioolanaiorehefanilazafa“aoamin’iKristyihanynohanesoranaizany,”ary“rehefamiverinaamin’nyTompo[nyfontsika],diahesorinaihanynyfisalobonana.”26

Rahatoakaamin’nyMpamonjynyfototrynyfampianaranatsika,27aryrahaafakamanampynysainasynyfon’ireompianatrahitodikaAminyisika,diahesorinailayvoalyamin’nyfamakian’izyireonyTestamentaTaloha.Aryangambamanan-danjakokoanohoizany,rehefamianatramitadynyMpamonjyamin’nyfandalinan’izyireonysoratramasinaireompianatsika,diahianatralesonamitovyamin’izanyizyireokahanombokahianatrahitasyAzysyhitadynyfitaoman’nyRayanyAn-danitraeoamin’nyfiainan’izyireomanokanaihanykoa.

Ohatraamin’ioambaratongaio

Mamelàahyhizarasosokevitrairayizayhanampyantsikahananafahaiza-mamantatrarehefamandalinanysoratramasina:Makàampahan-tsoratramasinairay,vakioizanydiamanontaniatenahoe:“Inonaavyireoantsipirianyaoamin’ilayampahan-tsoratramasina?”Tsipihoireoolona,ireotoerana,nyfotoana,arynyfitohizan’nyfizotrynytantara.Jereonysahan-kevitraankapobenyhoan’ilayampahan-tsoratramasina,diatsipihonyantsipirian-tsahan-kevitrarehetrametyhohitanao.Arakanysosokevitraaroson’nybokytorolalantsikadiajereoireo“fiatoanamandehahoazy”28izayhiovan’nylantom-peosynyvotoatiny.

Diajereoindrayilayampahan-tsoratramasina,aryamin’ityindraymitorakaitydiamanontaniatenahoe:“Inonaavyireofitsipikanafahamarinana‘mitambatrambahoampiharina’29izay‘[hitarika]anyamin’nyfankatoavanarahatakatra’?”30Halalinonysahankevitraankapoben’nyfotopampianaranaaoamin’ilayandininy.Asiomarikamiavakaamin’nymarikanataonaohoan’ireoantsipirianynyfitsipikatsirairay.Rahatsylazainamivantanaireofitsipika,31diamakàfotoanahanoratanaazyireo.

Hosarotranyhanaoizanyavyamin’nyezakaan-tsitrapoamin’nyvoalohany.Hitakyfifantohanasyfotoanaizany.Ampahanyamin’nyfitahianaafakahoazoavyamin’nyfanarahanaiofombaionyfanasan’izanyantsikahanontanymandrakarivahoe:“Inonaavyireoantsipirianyatoamin’ityampahan-tsoratramasinaity,aryinonaireofitsipikatian’izanyhoampianarina?”

Arakaizayefanolazaintsikadiamanan-danjakokoanohonyhafatsotraizaonyfitsipikasasany.Mitondrafitaomam-panahysyfiainanaaryfamonjenabebekokoaizyireosatriamiresakanyMpamonjy.Nohoizanydiajereoindrayamin’nyalalan’nyfombafijeryhafailayampahan-tsoratramasinaamin’ityindraymitorakaity,diamanontaniahoe:“Tamin’nyfombaahoananonandrindranaityampaha-tsoratramasinaity32mbahanintonananyeritreritrohifantokaamin’nyMpamonjy?Inonanyzavatraatoanatin’ity,izaymitondrafahatakaranalehibekokoamombaAzysynydrafitrynyRayanyAn-danitrasyfankasitrahanairetofaranyaryfianteheranaamin’izyireo?”

Faranydiaeritreretotsaranyzavatraizaymetynolazain’ireompaminanymaoderinakametyhitondrahevi-baovaosyfahatakaranaaryfitaomam-panahyfanampinyamin’ilayampahan-tsoratramasina.

Aorian’nyfandalinantsikaamin’iofombaio,rehefamiverinamiresakailayfandaharam-pampianaranaisika,diahifanampyamin’ireohevi-baovaosyfitaomam-panahyarytraikefaazontsikataoamin’nysoratramasinasynytenin’ireompaminanyireofahatakaranasysosokevitraarytorolalanafanampinynomenaaoanatin’izany.Diamanamafysymanatsaraarymampivelatranyfiomanantsikahanambaranytenyamin-keryilayfandaharam-pampianaranaamin’izayfotoanaizay.

Ohatra,rehefamandalinanybokin’iRotaisikaamin’itytaonaitydiametyhahitatantaramamymikasikanyfamoizan-javatrasynyfahatokiana.NametyhahatsikaritraisikafanamoynyvadinyiRota,fanandehatanyBetlehemaizy,33arytanyBetlehemenonihaonanytamin’iBoaza.Metyhahatsikaritraisikaamin’izayfanijeryakaikynyzavatranilain’iRotaiBoaza,nanomeazymofosydivayvinaingitrairaykaopyizy,34lasampanalalanahoazyizyteoamin’nyvavahadin’nytanàna,35arylasahavanytaorian’izay,izayadikaara-bakitenyhoe“mpanavotra,”36nahazoan’iRota,37nakaazyhovadiny,38arytsynijanonamandra-pahafahanynitenyhoe:“Vita.”39Amin’nyalalan’izanyfahalalanaizanydiametyhanombokahahatsapailayfijoroanahovavolombelonanyamin’nyfitiavanasynyfanavotanaizaytianahampitainaisikaarykoanyfanomezanaherysynyfahazavan’nysainasynyfanahyavyamin’nyfahafantaranafamanaozavatratoyizanyhoan’nytsirairayamintsikailayMpanavotraLehibe40

Ohatratsotrairayamin’nyfandalinanasoratramasinafotsinyio.Amin’izayilaympampianatratenamitandrinadiahanampynympianatratsirairayhianatrahahanaiotraikefafandalinanaiohoan’nytenanyrehefalasamahavitatenaara-panahyireompianatra.41

Rahalahysyranabavy,manaosafidynyhampitombonyherin’nyfampianaranasyfianaranaaoamin’nykilasintsikaisikaisakynypejyirayaoamin’nysoratramasina.Intyilaysafidy:Hampitodihantsikaamin’nyfahamarinanainonanysainasynyfoarynyfinoan’ireompianatsika?Iosafidyiodiamitondrafiovanagoavanaeoamin’ilayampahan’nyteny42izayraisin’izyireohoaoan-tsainysyeoamin’nyfiainany.Rahatsymazotoamin’nyfanaovanaizanyisika,rahamisafidynyhamelaireofahamarinanatsydiamanan-danja“hibahananyfampianarako”aho,arakaizaynampianarin’nyFilohaHenryB.Eyringdia,“Efamamilynytenakosahadyhialaamin’nyfanampianaireompianatrahanohitranyranomasimben’nyfahalotoanaaho.”43

Fifandraisana,lohahevitra,arytandindona

Ankoatranyfanekenanyfisian’ioambaratongaeoamin’nyfahamarinanaiodiahevitratsotrairayfaharoametyhanampyamin’nyfahazoantsikanytenynyhoenysoratramasinadiafenofifandraisanasylohahevitraarytandindona.Afakamanomeohatrafohyamin’nytsirairayavyamin’izanyavyaoamin’nyTestamentaTalohaveaho?

Fifandraisana

NanazavanyLoholonaDavidA.Bednarfa“nyfifandraisanadiarohymampifandrayhevitra,naolona,nazavatra,nazava-mitranga.”44

FifandraisanairaymetyhotsikaritsikanyhoenyTestamentaTalohadiafenotantaram-pahombiazanasytsyfahombiazana,arymatetikaireonomiara-ampianarina:KainasyAbela,Josefasyireorahalahiny,JakobasyEsao,AbigailasyNabala,aryireomarohafa.

NanomeityfanazavanaitynyFilohaEyring:“Hitaaoanatin’[ny]famaritananytsyfahombiazananytandindon’nylalanamankanyamin’nyfahombiazana…nyfiverimberenan’nyhodin’nyfianjeranasynyfahasitrananaara-panahy…diametyhitondrafanantenanasyfampianaranahoan’ireompianatrareo.”45

Lohahevitra

NanazavakoanyLoholonaBednarfa“ireolohahevitradiamahakasikailaylahatsoratrairaymanontolo,miverimberina,arymampirayireotoetranahevitra,mbaholasatahakanykofehyvoatenonaholambamanerananylahatsoratrairay.”46Hitaaoanatin’ityandian-tenyitynylohahevitrairayizaymetyhotsikaritsika:“diahofantatrareofaIzahonoJehovahAndriamanitrareo.”47

Nandritraireolozanitrangamialohanyfanafahanaazyireo,syireofahagaganataorian’izany,dianolazain’nytamin’nyzanak’Isiraelyfaamin’nyalalan’ireozavatraireo“nohahafantaranaofaIzahonoJehovah.”48

Nynamonoanaan’iGoliata,49nynanasitrananaan’iNamana,50IEliasyireompaminanin’iBala,51arynyzavatramasinasymanetriketrikaniainan’iDanielaaniarakatamin’nyMpanjakaNebokadnezara52dianoraketinaavokoanohoilayfikasananambara“mbahofantatrynytanyrehetrafamananaAndriamanitratokoanyIsiraely.”53

Manerananybokin’nySalamo,54Isaia,55aryEzekiela,56aoamin’nyboky17aoamin’nyTestamentaTaloha,arytaoanatin’nyfotoanasamyhafamihoatranyimbalopolo(80),dianamerimberinasynanantitrantitraarynanometokyAndriamanitrafahahitaAzysynyTananyaoanatin’ireozava-nitrangasyireofampianaranaaoamin’nyTestamentaTalohaisikasyIsiraelymbahahafahantsikasyireozanatsika“mbahahafantaranahatranyamin’nyfiposahan’nymasoandrokahatranyamin’nyfilentehanyfa…IzahonoJehovahfatsymisyhafa.”57

Rehefamandalinaireolohahevitraaoamin’nysoratramasinaaoamin’ireokilasin’nyvatofehizorovaovaoan’nyinstitiotaisika,58dia“hifandray[ireosoratramasina]karehefamandalinanyiray[isika]dia[ho]voatarikaanyamin’ilayirayhafa.”59Rahanysoratramasinamihitsynohifantohan’ireokilasyireo,dia“hitambatra”izyireokahitondraireompianatsika“hoamin’nyfahalalananyfanekempihavana[n’izyireo].”60“Nydinganaarahinaamin’nyfandalinanasynyfitadiavanaireolohahevitraaoamin’nysoratramasina,”hoynyLoholonaBednardia“mitarikaantsikahoamin’…ireofahamarinanamandrakizayizaymanasanytenivavolombelonamanamafyavyamin’nyFanahyMasina.Ityfombahahazoanaranovelonaavyamin’nysiniben-dranon’nysoratramasinaitynomitakyzavatrasymafyindrindra.Izyioihanykoanomanomenyherylehibeindrindra.”61Hitakyzavatramaroavyamintsikaizany,fatsylatsak’izay,amin’nymaha-mpampianatraantsika.62

Tandindonasysariohatramanehoan’iKristy

Manintonamanokananysaintsikasynyezakaataontsikanyirayamin’ireolaminamaroarahinaaoamin’nyTestamentaTaloha,63Mazavahoazyfanyfitadiavanafijoroanahovavolombelonanyamin’nyRayanyAn-danitrasynyMpamonjyizany.HoynyLoholonaBruceR.McConkie,“Metykokoa…nymitadyireotandindon’iKristymanerananysoratramasinasymampiasaazyireomatetikasadymanometoeranaambonyindrindrahoAzysyireolalànyaoan-tsaintsika.”64

NyfanombohanamitanisaireotandindonasysariohatramanehonyMpamonjydiaefahilahitovyamin’nyfanisanaireoteteaoamin’nyreniranoiraynaireoampahanybitikaamin’nyhazavanaamin’nyandroiraymibaliaka.Rahanymarina,“nyzavatrarehetraizayefanomen’Andriamanitranyolonahatrynyfiandohan’izaotontoloizaodiatandindony.”65

NyFahariana,66ilaybibilavavarahina,67nymana,68nyfanafahanaan’Isiraelytamin’nyfanandevozan’nyEgyptianatamin’nyalalan’nyran’nyzanak’ondryirayizaynahosotrateoamin’nytolanam-baravaran’izyireo,69arynylalàn’iMosesyiraymanontolo,miarakaamin’nyrafitrynysoronasynyfahatsiarovanaizayniarakatamin’izany,dianataoan-tsitraposymazavatsaramba“hompitaizaantsikahoamin’iKristy.”70

Nyfahavononan’iAbrahama71mbahanaosoronaan’iIsaka72;ireoanarananiantsoanaan’iMelkizedeka,73aoanatin’izanynyhoe“Printsin’nyfiadanana”74.Nyfanavotan’iJosefaireorahalahinyizaynivarotraazy75;arynyfanafahan’iMosesy76nyzanak’Isiraelydiamahatongaazyireohotandindon’“Ilayhoavy.”77

LehilahylavoraryiAdama78izaynisafidyan-tsitrapo,rahambolataoamin’nysahairay79mbahamoynyfiainanymbahahafahantsikamiaina.80

Nympanjakadia“nikasahanandratra[an’iDanielaa]holehiben’nyfanjakanarehetrafananam-panahyhendryizy.”81Ireo“komandylehibesyireosolom-panjaka,”82ireoolonananam-pahefanaizaynankahalaan’iDanielaadia“nitadyizayhiampangany[azy]…nefatsynahita.”83Taorian’izaydia“somaritakanivoryireolehilahyratsyfanahyireo,”84arytamin’izayfotoanaizaydianandehatanyamin’ilaytoeranaizaynahazatraazyiDanielaa,85dianivavakataoizy.86Rehefanahalalaireozavatrarehetraireonympanjakadia“matiny[ihanyizy]nyhanafakaan’iDanielaa.”87Arytaorian’izay,rehefaavynalefatanyamin’nytoeranaizaynoheverinafahahafatyazytokoaiDanielaadia“nisyvatonatampinanyvava-lavaka.”88Taorian’izaydianympanjakaihanynonifoha“maraina…kanandehafainganahoanyamin’nylavakynyliona”89karehefatongatanydianahitafanisyanjelytongateo,90ary“nakarinaavyaoan-davakaiDanielaa,arytsyhitanisynaratraizy.”91

NilazaiAlfredEdersheimfanyTestamentaTalohairaymanontolodia“nataombahiresahanaan’iKristy.…Tsynylalànaihanynompampianatra…naireotandindona,izaysariohatramaneho[Azy],tsyireofaminanianaihanykoa,izayfanambaranamialohanymikasika[Azy];fanytantarairaymanontoloaoamin’nyTestamentaTalohanofenoan’iKristy.…Zavatrairaynoazoavyamin’izany:diatsyinonafa…nyfandalinanasoratramasinadiaafakanyhoampynahahazoanatombontsoakaamin’nyalalan’izanynohianarantsikamamantatra[nyMpamonjy].”92

Afakamakafotoanaveianareo,mandritranyfotoam-pianaranareo,enyaoan-tokantranonareosynyfianakavianareo,mbahanontanynympianatrareosynyzanakareonyzavatraizayianaran’izyireosynyfombahanampian’izanyazyireohahatakatrasyhiantehitraamin’nyRayanyAn-danitrasynyMpamonjy?Arymanombokaamin’nyandrovoalohanyhianarana,diaafakamampianatraireompianatrareoveianareombahitadyan-tsitrapoan’ireotenivavolombelonamahatalanjonadianyfikasanavoasainatsaran’ireompanoratranotaomim-panahyireo?

Famaranana

Ryrahalahysyrahavavy,mananaanjaraasatsyhaysoloinanysoratramasinaeoamin’nyfampianarantsikasyeoamin’nyfiomanantsikahampianatraihanykoa!Tsarovyityfampitandremanaavyamin’nyFilohaRomneyity:

“Nomenaandraikitranyhampitaizayzavatravoaraintsikaavyamin’nyTompo(nysoratramasina)amin’ireoizayampianarintsikaisika.Tsindraindray[isikadiamety]alaim-panahyhampitafahalalanakanefambolatsynahazoakory. …

“… [Mety]handehaavyhatranysyhitoryisikaalohan’ny[hanomezantsika]fahafahananyTompohanomana[antsika].”93

Eoam-pieritreretanatsaraizany,diaafakamametrakafanontanianavitsivitsyveahohofanampin’ireoizayazontsikaavytamin-dRahalahyWebbtamin’nyherin-taonaarymanasaantsikambahieritreritraizanymandritranyfiomanantsikahampianatra?

  • Miandohaamin’nyfandalinananysoratramasinavenyfiomanako?

  • Sitrakynyfokove94nysoratramasinaampianarikoandroany,ary“afomirehitra…voahidyatoamin’nytaolako”?95

  • Samytakatrodaholoireoantsipirianysynyfotopampianaranaizaytian’ilaympanoratranotaomim-panahyhohitakosyhotakatro?

  • Moaveahonandalinaireotenin’nympaminanyarynikatsakataoanatin’nyandinin-tsoratramasiannytian’izyireohoantitranterina,hevi-baovaoaryfijoroanyhovavolombelona?

  • Aryamin’nyohatratsirairay,moaveahonitadykanahitaireofombaizayhijoroan’ilayampahan-tsoratramasinahovavolombelonanyamin’nyMpamonjysynySorompanavotany?96

Engaanienytenykahomaranitrakokoanohonysabatraroalela97rehefaaoamin’nykilasintsikasatriamampangorakorakanyfontsikanysoratramasina!Engaanieisikakahananafahavononananyhanavakaireoantsipirianysynyfotopampianaranaizaymendrikanyfankatoavana!Aryengaanieisikakahanampyireompianatsikahianatrahahitaireofijoroanahovavolombelonakantoaoamin’nysoratramasinamikasikanydrafitrynyRayanyAn-danitrasynyZananyMalalanyindrindra!98

Miara-mijorohovavolombelonaaminareoaho,indrindrafanyamin’nyfitiavan’nyRayanyAn-danitra99izaymisehosyafakanyhoazontsikaamin’nyalalan’nySorompanavotanamahagaganataon’nyZanany.Arymanehonyfankasitrahakoahonohonytombontsoalehibeananakombahandrayanjaraamin’nyasairayizaymitondrafanampianaamin’nyfampahafantarananyAnaranymanerananytanymandrakizay,”100amin’nyanaran’iJesoaKristy,amena.

Fanamarihana

  1. JereonyRahalahyChadHWebb,“AnInvitationtoStudytheDoctrineandCovenants”,Fampitanamivantanaamin’nyalalan’nyzanabolanaan’nySeminerasyInstitiota,aogositra2014.

  2. Mpianatrasemineramiisa200.000nonamakynyFotopampianaranasyFanekempihavananatamin’nyherin-taona.Rahanamakynandritrany15minitraisan’androizyireonandritranyandrofianaranamiisa180diamanomeadiny9tapitrisaizany.

  3. J. ReubenClark Jr.,TheChartedCourseoftheChurchinEducation,ed.nohavaozina(1994), 9.

  4. RahalahyChadHWebb,“AnInvitationtoStudytheDoctrineandCovenants”,Fampitanamivantanaamin’nyalalan’nyzanabolanaan’nySeminerasyInstitiota,aogositra2014.

  5. FotopampianaranasyFanekempihavanana11:2.

  6. FotopampianaranasyFanekempihavanana11:21.

  7. NampianatraiBruce R.McConkiefanyfanalahidyvoalohan’nyfahatakarananyBaibolydianyfamakiananyBaiboly:

    “Moamisyfanalahidyhafamihoatraizanyve?Tsymisyafa-tsynyhoevakioalohailayboky.Rahatoakatsymanaonamandra-panaovantsikaizanydiatsyhisyzavatrahitranga.Tsymisyazontsikaataoafa-tsynyfanombantombananaizanyamin’nyfanomezananaotyfolo.Nyfahaizanasyfahatakaranaara-baibolydiamanombokaamin’nyfamakianailayloharanofototra.

    “Irayamin’ireoolanaananantsikadianyfamakiantsikanyzavatralazain’nyhafamikasikanyBaiboly. …

    “Vakioilayboky.‘Dinihonareonysoratramasina’(Jaona5:39).Mivokisaamin’nytenin’nyTompo.Mitodihaamin’nyloharanotenaizy”(“TheBible,aSealedBook”[ChurchEducationalSystemsymposium,17Aog. ,1984] 4,si.lds.org).

  8. FilohaMarionG.Romney,“Rehefamisotroranoavyeoamin’nyloharanoirayahodiatiakoalainaanyamin’nytoeranahivoahanyavyaoanatytanyilayrano,fatsyenyamin’nyreniranorehefaavynitsabatsabakaizanynybibyfiompy.…Tiakonyfandikanaataon’nyolonasasany,farehefanyfilazantsaranoresahinadiatokonyhiezakahahalalanyzavatranolazain’nyTompoisika.”(lahatenynataotamin’ireompampianatranyfilazantsara,naverin’iJ.RichardClarkenolazaina,“MySoulDelightethintheScriptures,”Ensign,Nôv.1982, 15).

  9. Jereony:FilohaHaroldB.Lee,“Tsyafakamampaheryfanahyirayhafaianaorahatsymaherykokoanohoizy.Tokonyhoazonaoantoka,rahatoakatianaonyhanavotrailayolona,fanytenanaodiamanehonyohatraizaytianaombahahatongavany.Tsyafakamampiredaredanyfinoanaaoamin’nyfanahyirayhafaianaorahatsymiredaredaaoamin’nyfanahinaoizany.”(“StandYeinHolyPlaces,”Ensign,,Oct.2008, 47).LoholonaNealA.Maxwell,“Ampahan-javatrairayizaymetytsyhoampy,indraindray,aoanatin’nympampianatratsarairaynyfientanentananavaovaotsapan’nytenamanokanamikasikanyfilazantsara,izaytenamoramamakatokoa.Koasatriaisikadiatsyafakamiresakaafa-tsynyampahanykelyindrindraamin’nyzavatratsapantsika,diatsytokonyavelantsikahihenaizany“ampahanykelyindrindra”izany”(“TeachingbytheSpirit—‘TheLanguageofInspiration’”(ChurchEducationalSystemsymposiumontheOldTestament,Aug. 15,1991, 5,si.lds.org).

  10. Marion G.Romney,“TheMessageoftheOldTestament”(ChurchEducationalSystemsymposiumontheOldTestament,17Aog. 1979), 1,si.lds.org.

  11. JereonyDavid A.Bednar,“AReservoirofLivingWater”(ChurchEducationalSystemfiresideforyoungadults,4feb. 2007),speeches.byu.edu(text),LDS.org(video).

  12. Neal A.Maxwell, TheSmallestPart(1973), 4;jereokoanyNeal A.Maxwell,“TheInexhaustibleGospel,”Ensign,Apr.1993, 69.

  13. HoynyLoholonaRichardG.Scott,“Ireofitsipikadiafahamarinanamitambatra,natambatrambahoampiharinaamin’nytoe-javatramarosamihafa”(“AcquiringSpiritualKnowledge,”Ensign,Nôv.1993, 86;JereoihanykoanyGospelTeachingandLearning:AHandbookforTeachersandLeadersinSeminariesandInstitutesofReligion[2012],5–7).NanomesosokevitraRahalahyWebbfambahamantaranarahafitsipikanyzavatrairaydiaafakamanontanynytenantsikaisikahoe:“Marinafoanaveilayizy?Azoampiharinaamin’nytoe-javatramisyrehetrasyamin’nyfotoanarehetrasyamin’nytoe-javatraiainanarehetraaryamin’nyolonarehetraveilayizy?”

  14. NampianatraihanykoanyLoholonaRichardG.Scotthoe:“Rehefamikatsakafahalalanaara-panahyianareodiakatsahonyhahazoireofitsipika.Sarahoamim-pitandremanaamin’ireoantsipirianyentinamanazavaazyireoizyireny”(“AcquiringSpiritualKnowledge,” 86;jereokoanyGospelTeachingandLearning,26–31).

  15. Boyd K.Packer,LetNotYourHeartBeTroubled(1991),15.

  16. JereonyC. S.Lewis,“MeditationinaToolshed,”inGodintheDock:EssaysonTheologyandEthics,ed.WalterHooper(1970),212–15.

  17. Robert J.Matthews,“WhatisReligiousEducation”(Lahatenynataotamin’nyFivorian’ireoSampam-pianaranaambonymampianatramikasikanyfilazantsaraamin’nyfotoanafenoaoBrighamYoungUniversity,ParkCity,Utah,31aogositra1989), 2.

  18. NampianatranyLoholonaD. ToddChristoffersonhoe:“NyfanomezananyFanahyMasina…diailayirakynyfamindrampoizayhahafahan’nyran’iKristyhanadionyotantsikaaryhanamasinaantsika”(“ThePowerofCovenants,”Ensign,Mey2009, 22;jereokoanyAreaDirectors’Convention,2011,fivorianamikasikany“TheRoleoftheHolyGhost”).

  19. JereonyAlmà23:5–7.

  20. HenryB.Eyring,“TeachingtheOldTestament”(ChurchEducationalSystemsymposiumontheOldTestament,10Aog. 1999), 5,si.lds.org.

  21. Marion G.Romney,“TheMessageoftheOldTestament,” 3,si.lds.org;JereoihanykoanyGospelTeachingandLearning,26–28.

  22. BoydK.Packer,Ensign,Mar.1985, 8;jereokoanyGospelTeachingandLearning,26–28.

  23. JosephSmith,aoamin’nyHistoryoftheChurch,3:30,“Ireofitsipikafototrynyfinoantsikadianyfijoroan’ireoApôstôlysyMpaminanyhovavolombelonamikasikaan’iJesoaKristyizaymanaohoe:matyIzydianalevinaarynitsanganatamin’nymatynyandrofahatelo,dianiakatraanyan-danitraaryireozavatrahafamikasikanyfinoantsikadiamifampiankinaamin’izanyfotsiny.”

  24. NampianatranyFilohaMarionG.Romneyhoe:“NyhafatrynyTestamentaTalohadiaahitananyhafatr’iKristysynyamin’nyfiavianyarynysorompanavotany”(“TheMessageoftheOldTestament,” 4,si.lds.org).

  25. Jereony1 Nefia6:4;F&F76:40–43.NamaritranyfilazantsaranyFilohaEzraTaftBensonaoamin’ny,“TheGospelTeacherandHisMessage,”([addresstoreligiouseducators,17sept. 1976],si.lds.org).Namariparitra“fombafijeryroamikasikanyfilazantsara”nyFilohaHenryB.Eyringtaoamin’nyEyestoJereonyandEarstoHear,([ChurchEducationalSystemsymposiumontheNewTestament,16Aog. 1984],si.lds.org;nambaraihanykoataoamin’nyTeachingandLearning, 54).Jereoihanykoanyfampiasananytenyhoefilazantsaraaoamin’nyJ. ReubenClark Jr.,“TheChartedCourseoftheChurchinEducation.”

  26. 2 Korintiana3:14, 16;jereokoanyDikantenin’iJosephSmith,2 Korintiana3:14, 16.

  27. NampianatranyFilohaBoyd K.Packerfanysorompanavotana“notenafototrynyfotopampianaranaKristianina.Metymahafantatrazavatrabetsakamombanyfilazantsaraianaorehefamisampanaavyamin’izanyfakaizanyilayizy,saingyrahaireosampanafotsinynofantatraokatsymahakasitraizanyfakaizanyireosampanaireo,rahanotapahinahialatamin’izanyfahamarinanaizanyizyireo,diatsyhisyainanalanjanafanavotanaaoanatin’izyireo”(“TheMediator,”Ensign,Mey1977, 56;nambaraihanykoataoamin’nyGospelTeachingandLearning, 1).

  28. GospelTeachingandLearning, 52.

  29. Richard G.Scott,“AcquiringSpiritualKnowledge,” 86;jereokoanyGospelTeachingandLearning, 26.

  30. Henry B.Eyring,“ConvertingPrinciples”(ampahan-dahatenynataonandritranytakarivaniarahanatamin’nyLoholonaL. TomPerry,2feb. 1996), 1,si.lds.org;nambaraihanykoataoamin’nyGospelTeachingandLearning, 54.

  31. JereonyGospelTeachingandLearning,26–27.

  32. NampianatranyMpaminanyJosephSmithhoe:“Isikadiametyhisintonalesonahoe:nadianisyazaireofotoampitantananasamihafa,dianovolavolainastarambahanintonananyeritreritr’ireoolon’Andriamanitrahifantokaamin’ilaytanjonalehibenyzavatrarehetraizaynampitain’Andriamanitratamin’izyireo,arymbahampianaranaazyireohiantehitraamin’Andriamanitraireryihanyamin’nymahatompon’nyfamonjenaazyireoAzy”(TeachingsofPresidentsoftheChurch:JosephSmith[2007], 49).

  33. JereonyRota1:19.

  34. JereonyRota2:14.

  35. JereonyRota4:1.

  36. “Ilaytenynadikahoe“mpanavotra”etodiaadikantsikaara-bakitenyavyamin’nytenyHebreohoego’elaryionodikantenytenamarinahoan’izany.Nadikahoe‘havana’fotsinyihanyizanyaoamin’nydikantenyamin’nytenyanglisyan’iKingJames.Nyasan’nygo’eldianymanaoizayhamerenananyvehivavyiraymananotena,izayverytranosyfananana,homanambadysyhananafiainanamilaminaindrayarytaranakambahampitomboananyfianakaviany.

    “Moranymamantatranyantonynindraman’ireompaminanytatyaorianaiotenyioavyamin’ireolalànanifehynyfiaraha-monin’Isiraelykanampiasanyizanymbahamaritananyasan’IlayholasaAndriamanitraMpanavotra::Eritreretonyzavatranataonymbahamerenanaantsikaamin’nytoe-piainanatokonyhananatsikamiarakaamin’Andriamanitra,synyhanomezanaantsikafiainanamilaminasy‘taranaka’mandrakizayanyamin’nyhoavy”(Ellis T.Rasmussen,AnIntroductiontotheOldTestamentandItsTeachings,Part 1(syllabusforReligion 301,1972), 157;andOldTestamentStudentManual:Genesis–2 Samoela(ChurchEducationalSystemmanual,2003), 263.

  37. JereonyRota4:10.

  38. JereonyRota4:13;Jereoihanykoanysasin-tenin’nytokoRota 4.

  39. Jaona19:30;JereonyRota3:18.

  40. Itytantaramahafinaritraitydia“miresakasymanehoamin’nyalalan’nytandindonanyherymanavotr’Andriamanitra.Mampianatraantsikanyfombaahafahantsikamahazoizanyheryizanyizyioarymanehoamin’nyalalan’nyohatranyfombatokonyhakantsikatahakanyMpanavotraantsika.Singamaroaoamin’ilaytantaranoampiasainahotoynytandindon’iKristy.MikasikanyfanantenanaaoIsiraelyizany.[Ampahan’ny]antonyhitiavantsikafatratrailaytantara[angamba]nyhoesatria…Manakoakoarakanytombantombanaataon’nysaintsikaaoanatin’nyfanahitsikanyfanavotanaan’iRota;manirymafynyzavatranitrangataminyteoamin’nyfiainanytetoan-tanyhitrangaamintsikanaetoamin’nyfiainanaan-tanynaanyamin’nymandrakizayisika.Nanomefahafahamponysasanytamin’ireofanirian’nyfanahintsikambahahazofanafahanaiRota.Manantitrantitranyantonytokonyhananantsikafanantenanaizany”(KerryMuhlestein,“Rota,Redemption,Covenant,andChrist,”inD. KellyOgden,Jared W.Ludlow,andKerryMuhlstein,eds.,TheGospelofJesusChristintheOldTestament,38thAnnualBrighamYoungUniversitySidney B.SperrySymposium[2009],187–88).

  41. JereonyBoyd K.Packer,“Self-Reliance”(BrighamYoungUniversityfireside,2mar. 1975),speeches.byu.edu.

  42. JereonyAlmà12:9–11;3 Nefia26:1–11(indrindraaoamin’nyandininyfaha9–10).NilazanyLoholonaJeffrey R.Hollandhoe:“Rehefatonganyolanaeoamin’nyfiainantsika—aryhisyizany—diatsyampyhiatrehanaizanynyfombafihevitr’olombelonaampiarahanaamin’nysoratramasinavitsivitsysytononkalo.Moatenamamahanaireozatovontsikaveisika…amin’nyfombaizayhanohanaazyireorehefamisedranyfahasahiranan’nyfiainanaizyireo?Savemanomeazyireokarazam-pampianaranatahakanymofomamyTwinkiefotsinyisika—izaytsymisyherijikaara-panahyakory?Izanykarazanafampianaranaizanydianantsoin’nyFilohaJohnTaylorhotoyny‘hanin-tsymahavoky,’izayzavatraazohaninamandritranyandromanontolokanefatsymahatsapahoafa-pomihitsy.NandritranyririninamangirififrytaonamaromarolasadiananamarikanyFilohaBoydK.Packerfamatin’nyhanohanananyserfamarobekanefafenovilonanyvavonin’izyireo.Rehefananaoezakatamin-kitsimpombahanampyireofikambananadianyzavatratsydiamanan-danjafirynonomen’izyireokanefanyzavatratenamanan-danjanonilaina.Mampalahelofanamahanaireoserfaizyireosaingytsynanomeazyireonyhaninamahavelona”(“ATeacherComefromGod,”Ensign,Mey1998,26–27).

  43. Henry B.Eyring,“EyestoJereony,EarstoHear,”si.lds.org;nambaraihanykoataoamin’nyGospelTeachingandLearning, 54.

  44. David A.Bednar,“AReservoirofLivingWater,” 4,speeches.byu.edu.

  45. Henry B.Eyring,“TeachingtheOldTestament,” 2,si.lds.org.

  46. David A.Bednar,“AReservoirofLivingWater,” 6,speeches.byu.edu.

  47. Eksodosy6:7.

  48. Eksodosy7:17;JereoihanykoanyEksodosy7:5;8:10, 22;9:14,16, 29;10:2;11:7;14:4, 18;16:6, 12;29:46.

  49. Jereony1 Samoela17:46.

  50. Jereony2 Mpanjaka5:15.

  51. Jereony1 Mpanjaka18:37.

  52. JereonyDaniela4:17, 26.

  53. 1 Samoela17:46.

  54. JereonySalamo59:13;67:2;83:18;109:27.

  55. JereonyIsaia5:19;9:9;19:21;37:20;41:20,22–23;41:26;43:10;45:3, 6;49:23,26;52:6;60:16.

  56. JereonyEzekiela6:10, 14;7:4,9, 27;11:10,12;12:15–16;13:9,14,21, 23;14:8;15:7;16:62;17:21, 24;20:20;22:16;24:27;25:7;35:4,12, 15.

  57. Isaia45:6.

  58. Jereonyfizarana“WhyAreWeMakingTheseChanges?”aoamin’ny“NewReligionandInstituteCourses:AdditionalInformation,”si.lds.org/announcement-new-religion-courses.

  59. Boyd K.Packer,“Scriptures,”Ensign,Nôv.1982, 53.

  60. 2Nefia3:12.

  61. David A.Bednar,“AReservoirofLivingWater,” 6,speeches.byu.edu.

  62. Nofaritan’nyLoholonaNeal A.Maxwelltoyizaoizany:“Atambaronysoratramasinareombahampifandraisananysoratramasinaaoamin’nyTestamentaTalohaizaymiresakalohahevitrairaymanokana[amin’nybokin-tsoratramasinahafa]syamin’ireozavatranolazain’ireompaminanyvelona.Mifampiankinanysoratramasin’nyFiangonana…Arymifanampyizyireo. …

    “… ….[dia]hanaoizay…hahatonganyfotoanahampianaranahomanan-danjakokoaianao…

    “… ampioireompianatraombahisorokanyfahazaranamanafosafokelyfotsinynysoratramasina…amporisihoizyireombahanambatranysoratramasinamanarakanylohahevitra,toynyhoesalohim-boalobokaizyireo,izayhamotseranaonyranonyrehetrasyhakanaonyhevitrarehetrafonosiny”(“TheOldTestament:RelevancywithinAntiquity”[ChurchEducationalSystemsymposiumontheOldTestament,Aug. 16,1979],1–2,si.lds.org.

  63. JereonyOldTestamentStudentManual:Genesisy–2 Samoela,111–15.

  64. Bruce R.McConkie,ThePromisedMessiah:TheFirstComingofChrist(1978), 453.

  65. 2 Nefia11:4;JereoihanykoanyHosea12:10;Almà30:23–60(indrindranyandininyfaha40–41);Mosesy6:59–63.

  66. JereonyMosesy6:63.NampianatranyLoholonaBruce R.McConkiehoe:“IreotantaramikasikanyFaharianaizaynampahafantarinadianataombahanatanterahanatanjonaroa.Nytanjon’[izyireo]ankapobenydianyhanomeantsikafahafahanahahatakatranytoetran’nyfizahan-toetraantsikaetoan-tany,fizahan-toetraizayhitsapananyolonarehetra“mbahahitanarahatoaizyireokahanaonyzava-drehetrahandidian’nyTompoAndriamaninyazyireo.”(Abr.3:25.)Nytanjon’[izyireo]manokanadianyhanaoizayhahatakarantsikanysoronamanavotr’iJesoaKristyTompo,aryizanySorompanavotanatsymisyfetrasymandrakizayizanynofototraizayiankinan’ireofivavahananampahafantarina”(“ChristandtheCreation,”Ensign,jona1982, 13).

  67. JereonyAlmà33:19;JereoihanykoanyTopicalGuide,“JesusChrist,Typesof,inAnticipation”.

  68. “Nyrazanareonihinananymanatanyan-efitra,nefamatyihany.

    “Itynomofoizaymidinaavyanyan-danitra,mbatsyhofatyizaymihinanaazy.

    “Izahonomofovelona”(Jaona6:49–51);JereoihanykoanyEksodosy17:6;1 Kôrintiana10:4;TopicalGuide,“JesusChrist,Typesof,inAnticipation.”

  69. JereonyEksodosy12:5–14.

  70. Galatiana3:24.

  71. Fatherofamultitude.NantsoinatalohahoeAbram,‘exaltedfather.’”(BibleDictionary,“Abraham”).

  72. NanazavanyLoholonaDallin H.Oakshoe:“Itytantaraity…diamanehonyhatsaran’Andriamanitratamin’nyniarovanyan’iIsakasynynanomezanysolonymbatsyhahafatesany.Nohonyfahotantsikanynymaha-metymatyantsikasiavoateryhofatytahakaan’iIsakaisika.RehefatsynisyintsonynyfanantenanahafarehetradiananomenyZanak’ondrin’AndriamanitranyRayanyAn-danitrakadiavoavonjyamin’nyalalan’nysoronanataonyisika”(“BibleStoriesandPersonalProtection,”Ensign,Nôv.1992, 37).

  73. “KingofSalem”(Hebreo7:1–2);“thekingofheaven”(Dikantenin’iJosephSmith,Genesisy14:36[intheBibleappendix]);“Kingofrighteousness”(Hebreo7:2);JereoihanykoanyTopicalGuide,“JesusChrist,Typesof,inAnticipation.”

  74. Dikantenin’iJosephSmith,Genesisy14:33(intheBibleappendix);JereoihanykoanyTopicalGuide,“JesusChrist,Typesof,inAnticipation.”

  75. JereonyGenesisy37:27–28.

  76. JereonyMosesy1:26;JereoihanykoanyDeoteronomia18:15;3 Nefia20:23;ThePearlofGreatPriceTeacherManual(ChurchEducationalSystemmanual,2000),9–11.

  77. Romana5:14.

  78. Jereony2 Nefia2:23.

  79. JereonyMosesy4:18.

  80. Jereony2 Nefia2:25.

  81. Daniela6:3.

  82. Daniela6:3–4,6–7.

  83. Daniela6:4;Jereoihanykoanyandininy 5.

  84. Daniela6:6–7.

  85. Lioka22:39;JereonyDaniela6:10.

  86. JereonyDaniela6:10.

  87. Daniela6:14.

  88. Daniela6:17.

  89. Daniela6:19.

  90. JereonyDaniela6:22.

  91. Daniela6:23.

  92. AlfredEdersheim,BibleHistory:OldTestament,onevol.ed.(1982), xiii;nambaraihanykoataoamin’nyOldTestamentStudentManual:Genesis–2 Samoela, 22.

  93. Marion G.Romney,“TheMessageoftheOldTestament,” 1,si.lds.org.

  94. JereonySalamo1:2–3.

  95. Jeremiah20:9;JereoihanykoanyGospelTeachingandLearning,29–30. NanazavanyFilohaBoyd K.Packer:

    “‘Misyporofolehibe,’arakanynosoratan-dRahalahy[Wilford B.]Lee,‘mbahilazanafatsyarakanyfahalalanaanananynyzavatraataon’nyolona,indrindrafaamin’nyfitondrantena.’Arynilazaizyfahosarotranyhitadyolonamatavybeirayizaytsymahalalafarahatianynyhampihenanylanjanydiaampahanyamin’nyzavatratokonyhataonynymampihenanysakafoohaniny.Afakamakasaryan-tsainampitsaboiraymifokasigaraveianaokahoetsyfantanyfamanimbanyfahasalamanynysigara?Efanahafantatrarayaman-drenynisara-panambadianaveianao,arynyandaninysynyan-kilanydiatsynahalalatsarafahisyfiantraikanytenaratsyamin’ireozananyizany?Rahaireonomitrangadiamahafantatranylalanamarinaireoolonaireosaingymbolatsymanarakaizany.

    “Mahakasikanyfitondrantenamendrikadiatsyampynyfahafantaranaizanyaoan-tsainafotsiny.Tokonyhotafiditraaoanatin’izanynyfahatsapana”(LetNotYourHeartBeTroubled[1991], 14).

  96. Aoamin’nyTheChartedCourseoftheChurchinEducation,nyFilohaJ. ReubenClark Jr.diamampianatraantsikafaaoanatin’nyfandalinantsikasynyfampianarantsikadiatenamisy“zavatraroamanan-danjaizaytsyazotsinontsinoavina,naadinoina,naovainanyheviny,naholavina.”MazavahoazyfanyvoalohanydianyMpamonjysynysorompanavotany.“Nyfaharoaamin’ireozavatraroaizaytsymaintsyhanehoantsikafinoanafenodianyhoenyRaysynyZanakadiatenanisehomarinatokoatamin’nyMpaminanyJosephtaoanatin’nyfahitanairaytaoanatyala”(1–2).

  97. Taoamin’nyfanazavananyFotopampianaranasyFanekempihavanana6:2,nyFotopampianaranasyFanekempihavanana:bokytorolalanahoan’nympianatradiaahitanaizaofanazavanamanarakaizao:“Marotamin’ireosabatratamin’nyandrofahinynotsynisyafa-tsylelanyirayihany.Rehefanisyolonananapa-kevitranyhanaosabatraroaleladianitombobetokoanyfahombiazanaazoavytamin’ilayfitaovam-piadiana.Afakananapakaamin’izayilayizynaavyaizanaavyaiza,natamin’nyfombaahoananonamelezanatamin’izanynatamin’nyfombaahoana.Nohoizany,nyfampitoviananytenin’Andriamanitraamin’ilaysabatraroaleladiafampitahanamazavatsara.Tahakanyfahafahan’nysabatramaranitrairaymanapakalalinatokoambahanapakaireoratsam-batanasymamonohofatynomaha-maheryvaikatokoanytenin’nyTompokaahafahan’izanymitondrafahasimban’nyfanahy(fahafatesanaara-panahy)amin’ireoizaytsymihainoizany(JereonyHebreo4:12;Apokalypsy1:16;2:12, 16).Nytenin’Andriamanitraihanykoadiamananaheryhandoakanyfanahytoynysabatrasyhanindronanyolonahatranyanatinylalina(Jereony3 Nefia11:3;F&F85:6).Afakamanapatapakanyfahadisoanasynytsyfahamarinan-toetraavyanyamin’nylafinyrehetraizy”([ChurchEducationalSystemmanual,2001], 15).

  98. JereonyMôrmôna5:14.

  99. Jereony1Nefia11:22.

  100. Abrahama1:19.

Hamoaka printy