2016 nga mga Debosyonal
Ang Kamatuoran nga Gipahiuli


Ang Kamatuoran nga Gipahiuli

Usa ka Gabii uban ni Elder Richard J. Maynes

Tibuok Kalibutan nga Debosyonal alang sa mga Young Adult • Mayo 1, 2016 • Salt Lake Tabernacle

Mga kaigsoonan, ganahan kong maminaw sa istorya sa pagkakabig sa akong asawa nga si Nancy ug unsa ka dako ang impluwensya sa Unang Panan-awon ni Joseph Smith ug sa Basahon ni Mormon ngadto sa iyang unang pagpamatuod ug pagkakabig. Kanunay akong mapasalamaton sa akong oportunidad nga nakabuhat og tahas sa usa ka misyonaryo sa pagpaila sa ebanghelyo ni Jesukristo ngadto kaniya pipila ka tuig human ko mibalik gikan sa akong full-time nga misyon. Sama sa inyo tingaling mahunahuna, nalipay ko sa nahitabo namong duha. Ang among kinabuhi sa simbahan ug sa pamilya maoy importante kaayo kanamo.

Tinud-anay ako nga mapasalamaton niini nga assignment gikan sa Unang Kapangulohan nga mamulong kaninyo karong gabhiona. Akong gibati nga importante nga inyong masayran nga akong gibati ang impluwensya ug pag-aghat sa Espiritu Santo atol sa pag-andam niini nga mensahe ug naglaum nga ang akong ipakigbahin adunay espirituhanong benepisyo kaninyo.

Ang Pagpahiuli sa kahingpitan sa ebanghelyo ni Jesukristo sa ulahing mga adlaw nakita nang daan ug gipanagna sa mga propeta sa tibuok kasaysayan. Tungod niana nga kamatuoran, ang Pagpahiuli sa ebanghelyo ni Jesukristo dili angay nga ikasurprisa niadtong nagtuon sa mga kasulatan. Adunay daghan kaayong propetikanhong mga pamahayag sa tibuok Daang Tugon, Bag-ong Tugon, ug sa Basahon ni Mormon nga klarong nanagna ug nakapunting ngadto sa Pagpahiuli sa ebanghelyo. Mga ehemplo gikan sa Daang Tugon makita sa Deuteronomio,1 Isaias,2 Jeremias,3 Ezequiel,4 Daniel,5 Amos6, ug Malaquias.7 Mga ehemplo gikan sa Bag-ong Tugon makita sa mga basahon ni Mateo, 8 Marcos, 9 Mga Buhat, 10 Mga Taga-Roma, 11 Mga Taga-Efeso, 12 2 Mga Taga-Tesalonica, 13 ug Pinadayag14. Daghan pang mga panagna nga naghisgot sa Pagpahiuli sa ebanghelyo ni Jesukristo makita sa tibuok Basahon ni Mormon. Mga ehemplo makita sa 1 Nephi, 15 2 Nephi, 16 Jacob, 17 ug 3 Nephi. 18

Usa sa akong paborito nga mga ehemplo niini nga mga panagna kabahin sa Pagpahiuli anaa sa basahon ni Daniel sa Daang Tugon. Si Hari Nabucodonosor sa Babelon mipalibut ug mibuntog sa Jerusalem sa mga 586 B.C. Human mibuntog sa Juda, gisugo ni Haring Nabucodonosor ang usa sa iyang mga pangulo, nga pundukon ang pipila sa mga anak sa Israel aron moserbisyo sa iyang palasyo isip mga tigtambag. Ang hari mihisgot nga kining pinili nga pundok kinahanglang “batid sa tanang kaalam, ug tinugahan sa kahibalo, ug manggialamon sa siyensya, ug ang kapid-an nga angay ipahiluna sa palasyo sa hari.” 19

Lakip niining pinili nga pundok mao sila si Daniel, Ananias, Misael, ug Azarias. Tingali inyong mahinumduman nga samtang diha sa pagkabihag kining batan-on nga mga lalaki gihatagan og bag-ong pang-Babelonia nga mga ngalan nga Beltsasar, Sadrach, Mesach, ug Abed-nego isip kabahin sa pagpatuhup kanila sa kulturang Babelonia.

May mga higayon nga si Haring Nabucodonosor mokonsulta niining upat ka batan-ong taga-Juda. Ang mga kasulatan mipahibalo kanato nga “sa bisan unsang butanga bahin sa kaalam sa salabutan nga gipakisayran kanila sa hari, iyang nakita nga sila labing maayo sa napulo ka pilo kay sa tanang mga mago ug mga maglalamat nga diha sa tibuok niya nga ginsakupan.” 20

Usa ka gabii samtang natulog ang hari, siya nagdamgo. Siya nasamok sa damgo ug gustong masayud sa kahulugan niini. Nakahukom siya nga sulayan ang iyang mga tigtambag pinaagi sa paghimo og talagsaon kaayo nga hangyo. Iyang gipatawag ang iyang mga mago, mga maglalamat, ug mga salamangkiro ug misugo kanila nga sultihan una siya kon unsay iyang damgo ug dayon hubaron kini. Seryuso gayud siya sa iyang hangyo. Si Hari Nabucodonosor miingon kanila, “Kon kamo dili magpahibalo kanako sa damgo ug ang kahulogan niana, kamo pagawatas-watason.” 21

Sa dihang ang maalamong mga tawo sa hari dili makasulti sa damgo ngadto kaniya ug, busa, klaro nga dili makahubad sa damgo, siya nasuko pag-ayo ug misugo nga ang tanang maalamong mga mago sa Babelonia pagalaglagon, lakip ni Daniel ug iyang mga kauban. Si Daniel, hinoon, nakahimo sa pagpakigsulti sa hari ug mikombinser kaniya nga hatagan siya og gamayng panahon ug iyang hubaron ang iyang damgo.

Mipauli si Daniel ug gipakigbahin ang balita sa iyang mga kauban. Nangamuyo sila sa Ginoo nga ipadayag ang sekreto sa panan-awon sa hari aron sila ug ang ubang maalamong mga tawo sa Babelonia dili mamatay. Gipakigbahin sa mga kasulatan ang resulta niana nga hangyo: “Unya ang tinago [sekreto] gipadayag kang Daniel pinaagi sa usa ka panan-awon. Unya gidayeg ni Daniel ang Dios sa langit.” 22

Human modayeg ug mopasalamat sa Dios, gipangita ni Daniel si Arioch, ang kapitan sa mga magbalantay sa hari, ug miingon kaniya, “Ayaw pagpatya ang mga tawong manggialamon sa Babelonia: dad-a ako sa atubangan sa hari, ug akong ipadayag sa hari ang kahulogan.” 23

Gidala dayon ni Arioch si Daniel ngadto sa hari ug miingon, “May tawo nga hingkaplagan ko sa mga anak sa mga nangabihag gikan sa Juda, nga mopahayag sa hari sa kahulugan.” 24

Sa dihang gipresentar si Daniel ngadto sa hari, ang hari nangutana ni Daniel: “Makahimo ka ba sa pagpadayag kanako sa damgo nga akong nakita, ug sa kahulugan niini?” 25

Si Daniel mitubag, nag-ingon:

“Ang butang tinago nga gisugo sa hari kinahanglang ipadayag, dili ikapadayag kaniya, ni sa mga tawong manggialamon, ni sa mga maglalamat, ni sa mga mulo-manalagna;

““Apan adunay usa ka Dios sa langit nga mopadayag sa mga tinago, ug siya nagpahibalo kang hari Nabucodonosor sa mga butang manghitabo sa ulahing mga adlaw. Ang imong damgo, ug ang mga panan-awon sa imong ulo sa ibabaw sa imong higdaanan, mao kini.” 26

Si Daniel dayon mipadayag sa damgo ngadto ni Haring Nabucodonosor. Siya mipahayag:

“Ikaw, O hari, nakakita, ug, nakasud-ong sa usa ka dakong larawan. Kining larawan nga dako uyamut, ug kansang kasilaw maayo kaayo, mitindog sa imong atubangan; ang dagway niana makalilisang.

“Ang iyang ulo bulawan nga lunsay, ang iyang dughan ug ang iyang mga bukton salapi, ang iyang tiyan ug ang iyang mga paa tumbaga,

“Ang iyang mga bitiis puthaw, ang iyang mga tiil may bahin nga puthaw, ug may bahin nga yutang kolonon.

“Nakita mo hangtud nga ang usa ka bato gisapsap nga walay mga kamot, nga minglapdos sa larawan sa iyang mga tiil nga puthaw ug yuta nga kolonon, ug nakadugmok kanila.

“Unya ang puthaw, ang yutang kolonon, ang tumbaga, ang salapi, ug ang bulawan, nadungan pagkadugmok, ug nangahimong sama sa tahop sa mga salog nga giukanan sa panahon sa ting-init; ug sila ginapadpad sa hangin, sa pagkaagi nga walay dapit nga nakita alang kanila: ug ang bato nga naglapdos sa larawan, nahimong usa ka dakong bukid, ug gipuno niini ang tibuok kalibutan.” 27

Human masaysay ang sulod sa damgo ngadto ni Haring Nabucodonosor, si Daniel dayon mipadayon sa pagpakigbahin sa hubad sa damgo ngadto sa hari. Si Daniel mipahayag:

“Ikaw, Oh hari, mao ang hari sa kaharian, kang kinsa ang Dios sa langit mihatag sa gingharian, sa gahum, sa kusog, ug sa himaya.

“Ug sa bisan diin nga dapit ang mga anak sa tawo managpuyo, ang mga mananap sa kapatagan ug ang mga langgam sa kalangitan iyang gihatag sa imong kamot, ug naghimo kanimo nga agalon kanilang tanan. Ikaw mao kadtong ulo nga bulawan.” 28

Si Daniel mipadayon sa pagpasabut sa hari sa lain-laing mga gingharian nga mosunod sa iyang gingharian, nga maoy girepresentahan sa dughan ug mga bukton nga salapi, sa tiyan ug mga paa nga tumbaga, sa mga bitiis nga puthaw, ug mga tiil nga may bahin puthaw ug bahin yutang kolonon.

Karon misunod ang panagna kabahin sa Pagpahiuli sa ebanghelyo ni Jesukristo ug sa pag-establisar sa gingharian sa Dios sa katapusang mga adlaw. Si Daniel mipahayag:

“Ug sa mga adlaw nianang mga haria [nagpasabut sa katapusang mga adlaw] ang Dios sa langit magatukod og usa ka gingharian nga dili gayud malumpag, ni ang gahum niana mahibilin sa lain nga katawohan, apan kini magadugmok ug magaut-ut niining tanan nga mga gingharian, ug kini molungtad sa walay katapusan.

“Sanglit ingon sa imong nakita nga gikan sa usa bukid nga gisapsap nga walay kamot ang usa ka bato, ug nga kini nakadugmok sa puthaw, sa tumbaga, sa yutang kolonon, sa salapi, ug sa bulawan; ang dako nga Dios nagpahibalo sa hari sa mga butang manghitabo sa kaulahian: ug ang damgo matuod, ug ang kahulugan niana dili kaduhaduhaan.” 29

Mga kaigsoonan, ang Pagpahiuli ug ang misunod nga kalamboan sa Simbahan ug sa ebanghelyo ni Jesukristo niining katapusang mga adlaw maoy sinugdanan sa katumanan niining detalyadong panagna nga gipakigbahin sa karaang propeta nga si Daniel.

Karon atong iabante og 2,400 ka tuig human sa paghari ni Hari Nabucodonosor ngadto sa panahon nga hapit na ang Pagpahiuli sa ebanghelyo ni Jesukristo. Tuguti kong ipakigbahin kaninyo ang pipila ka konteksto sa kasaysayan padulong ngadto sa Unang Panan-awon ni Joseph Smith.

Ang lolo ni Joseph Smith nga si Asael Smith nahimong sundalo sa American army panahon sa Revolutionary War ug nakasaksi mismo sa pagkamugna sa bag-ong nasud.

Ang mga ginikanan ni Joseph Smith, si Joseph Sr. ug Lucy Mack, mga bata pa sa dihang nahimo ang Konstitusyon sa Tinipong Bansa sa Amerika niadtong 1788, lakip ang Unang Amendment sa 1791, diin migarantiya nga ang gobyerno dili mokontrolar sa relihiyon ug ang relihiyon dili mokontrolar sa gobyerno.

Busa, ang relihiyon sa Estados Unidos wala gipaubos sa gobyerno, ug tungod kay ang gobyerno walay gisuportahan nga relihiyon, ang mga tawo may kagawasan sa pagpili sa bisan unsang simbahan o walay piliong simbahan.

Si Asael Smith nalipay wala madugay sa kagawasan sa pagpili og relihiyon diha sa bag-ong nasud. Siya mipahayag, “[Ang Dios] migiya kanato tadlas sa talagsaong rebolusyon ug midala kanato sa gisaad nga yuta sa kalinaw ug kagawasan.” 30

Agi og sangputanan sa American Revolution, ang mga kausaban sa transportasyon, komunikasyon, ug industriya mitabang sa pagmugna og kultura sa usa ka republika sa bag-o nga nasud. Ang mga banko gitukod aron mopahulam og puhunan sa bag-ong ma negosyo diha sa gawasnon nga ekonomiya.

Uban sa mga kausaban sa katilingban ug kultura sa Amerika, ang sunod-sunod nga mga bag-ong kadasig sa relihiyon [religious revivals] nga milanat og mga dekada nagsugod sa hinapos nga bahin sa 1790, nailhan sa mga historian isip ang Ikaduhang Dako nga Pagkaamgo [Second Great Awakening]. Kini nga mga revival kasagaran ipahigayon sa gawas, dunay madasigon ug makatandog nga pagwali, ug pagkakabig sa daghang mga tawo. Ang labing dako nga nakapahimulos sa Ikaduhang Dako nga Pagkaamgo mao ang mga Baptist ug mga Methodist, kinsa misalikway sa popular nga doktrinang Calvinist kabahin sa kapalaran sama sa gitudlo sa mga Congregational nga mga simbahanhan nianang higayuna. Ang mga Calvinist naghunahuna sa Dios isip mapatuyangon nga magmamando kinsa misteryusong nagluwas daan sa piho nga mga tawo sa walay klarong hinungdan. Sa mga Calvinist, ang mga lalaki ug mga babaye, isip resulta sa Pagkapukan, hingpit ka dautan nga mga makasasala ug dili makahimo sa pagpili og kaluwasan pinaagi kang Kristo.

Atol sa Ikaduhang Dakong Pagkaamgo, hinoon, ang mga Baptist ug mga Methodist misangyaw og mas manggiloloy-ong Dios ug gipatataw nga ang kaluwasan usa ka indibidwal nga pagpili. Kini nga panan-aw sa personal nga kaluwasan sa dakong bahin nagagikan sa Arminian nga teyolohiya, o sa mga doktrina sa Dutch theologian nga si Jacobus Arminius. Si Arminius, ug wala madugay ang relihiyusong mga lider sa Amerika, nagtuo nga ang grasya sa Dios naghatag sa mga indibidwal sa abilidad sa pagpili ni Kristo ug nga Siya gamhanan sa pagluwas sa tanan kinsa mipili nga maluwas. 31

Tadlas niining nagkasumpaki nga mga ideya sa kaluwasan nga ang pamilya ni Joseph Smith naningkamot sa pagpili sa ilang relihiyon. Ang lolo ug amahan ni Joseph Smith, si Asael ug Joseph Sr., miuyon sa Arminian nga panglantaw sa usa ka manggiloloy-on ug mahigugmaong Dios. Si Asael Smith misulat, “Si Jesukristo siguradong makaluwas sa tanan.” 32 Si Asael ug Joseph Sr. miila sa ilang mga kaugalingon isip mga Universalist ug nagtuo nga ang Dios motubos sa tanang katawhan nga walay pagpili—nga sukwahi sa panglantaw sa mga Calvinist nga ang kaluwasan alang lang sa mga pinili sa Dios.

Ang relihiyusong background ni Lucy Mack wala masayri hangtud 1802, sa dihang grabe siyang nasakit ug misaad sa Dios nga buhaton niya ang iyang labing maayo sa pag-alagad Kaniya kon luwason ang iyang kinabuhi. Human siya naulian gikan sa sakit, sa kaulahian misulat si Lucy Mack, “Wala kaayo koy gisulti kabahin sa relihiyon bisan tuod hingpit kining mipuno sa akong hunahuna.” 33 Si Joseph Sr. ug Lucy Mack sa katapusan mibalhin-balhin og kalungsuran nga nangita og temporal ug espiritwal nga kaluwasan.

Niining walay kasiguroan nga panahon sa pagbalhin-balhin og lungsod, si Joseph Smith Jr. natawo sa Sharon, Vermont, niadtong Disyembre 23, 1805. Sa katapusan ang pamilyang Smith mipuyo sa Palmyra, New York, ug dayon nanimuyo sa duol nga Manchester. Dunay daghan kaayong relihiyusong kalihokan ug kadasig sa dapit nga gibalhinan sa pamilyang Smith. Ang mga Baptist, Presbyterian, ug Methodist nakasinati tanan og dakong paglambo diha sa dapit tali 1816 ug 1821, nga miresulta sa pagporma og bag-ong kongregasyon sa Presbyterian, pagtukod og bag-ong meetinghouse sa Methodist, ug pagkakabig sa gatusan ka mga lalaki ug babaye.

Si Lucy Mack misulay sa Presbyterian, apan sa iyang mga pulong, “ang tanan haw-ang.” Dayon misulay siya sa Methodism, apan gipugngan siya ni Joseph Sr. sa pagpadayon, tungod kay siya ug ang iyang amahan, si Asael, wala kaayoy pagtuo sa mga doktrina nga ilang gitudlo. Samtang ang mga Smith walay giapilan nga simbahan, sila naningkamot sa pagtudlo sa ilang mga anak sa Kristiyanong mga baruganan diha sa panimalay, lakip ang pagbasa sa Biblia ug personal nga pag-ampo. 34

Si Joseph Smith Jr. mitambong og pipila ka revival nga mga miting uban sa iyang pamilya isip bata. Siya naimpluwensyahan pag-ayo sa mga pagtulun-an ug mga hilisgutan sa iyang amahan, kinsa nangita ug wala makakita diha sa revivalist nga mga relihiyon sa bisan unsa nga giorganisar sama sa karaang kapunongan ni Jesukristo ug sa Iyang mga Apostoles. Si Joseph maminaw ug mamalandong atol sa pagtuon sa Biblia sa pamilya. Sa edad nga 12, misugod siya pagkabalaka mahitungod sa iyang mga sala ug sa kaayohan sa iyang imortal nga kalag, nga miduso kaniya sa pagsiksik sa mga kasulatan sa iyang kaugalingon.

Sa dihang si Joseph Jr. 14 anyos, siya mirekord:

“Ako usa ka adlaw nagbasa sa Epistola ni Santiago, kapitulo uno ug ikalima nga bersikulo, nga nag-ingon: Kon hain kaninyo ang nagkulang sa kaalam, papangayoa siya sa Dios, nga naghatag sa tanan nga katawhan sa walay pagdumili, ug walay pagkasuko; ug kini ihatag ngadto kaniya.

“Wala pay bisan unsa nga tudling sa kasulatan nga mituhop uban sa labaw nga gahum ngadto sa kasingkasing sa tawo kay sa nahimo niini nga panahon ngari kanako. Kini ingon og misulod uban sa makusog nga gahum ngadto sa matag tipik sa akong kasingkasing. Ako mipalandong niini pagbalik-balik, sa kasayuran nga kon adunay tawo nga nagkinahanglan og kaalam gikan sa Dios, ako mao.” 35

Si Joseph sa katapusan nakahukom sa pagpangutana sa Dios.

Si Joseph misulat o midiktar og upat ka nahibaloan nga mga saysay sa iyang Unang Panan-awon. Dugang pa, ang iyang mga kadungan mirekord sa ilang mga panumduman kon unsay ilang nadunggan nga gisulti ni Joseph bahin sa panan-awon; lima ka ingon nga mga saysay ang nahibaloan. Usa ka panalangin nga anaa kini nga mga rekord. Naghimo kini sa Unang Panan-awon ni Joseph nga maoy labing narekord nga panan-awon sa kasaysayan. Moawhag ko kaninyo sa pagbisita sa history.lds.orgaron makat-on og dugang mahitungod sa mga saysay ug tan-awon kon sa unsang paagi kini mas hingpit nga mihulagway sa panghitabo.

Ang saysay sa Hilisgutan sa Ebanghelyo “Mga Saysay sa Unang Panan-awon” namahayag: “Ang nagkalain-laing mga saysay sa Unang Panan-awon nagsulti og makanunayon nga istorya, bisan kon managlahi kini sa gihatagag gibug-aton ug detalye. Ang mga tigsaysay naghunahuna nga kon ang indibidwal mosulti og usa ka kasinatian sa daghang mga sitwasyon sa lain-laing tigpaminaw sa daghang katuigan, ang matag saysay mohatag og gibug-aton sa lain-laing mga aspeto sa kasinatian ug maglakip og lahi nga mga detalye. Sa pagkatinuod, ang mga kalainan nga susama sa mga saysay sa Unang Panan-awon anaa sa nagkalain-laing mga saysay sa kasulatan kabahin sa panan-awon ni Pablo diha sa dalan sa Damasco ug sa kasinatian sa mga Apostoles didto sa Bukid sa Transpigurasyon. Apan bisan pa sa mga kalainan, adunay importanteng pagkamakanunayon sa tanang mga saysay sa Unang Panan-awon. Sayop nga nakiglalis ang uban nga ang bisan unsang pagkausab diha sa pagsaysay og balik sa istorya usa ka ebidensya nga kini bakak. Hinoon, ang kadaghan sa rekord sa kasaysayan nagtugot kanato nga makat-on pa mahitungod niining talagsaong hitabo kay sa atong mahimo kon wala kaayo kini marekord.” 36

Gusto nakong daklit nga iribyu kaninyo ang upat ka mga saysay nga gisulat o gidiktar ni Joseph Smith.

Una, ang 1832 nga saysay mao ang kinaunhan nga sinulat nga saysay sa Unang Panan-awon. Kabahin kini sa unom ka pahina nga autobiography, nga kasagaran sinulat mismo ni Joseph. Kini nga dokumento gipanag-iya sa Simbahan sukad kini nahisulat. Human sa pagbaktas padulong sa Kasadpan, nagpabilin kini diha sa usa ka kaban sulod sa daghang katuigan ug wala kaayo mahibaloi hangtud nga kini gimantala sa thesis sa usa ka estudyante sa unibersidad niadtong 1965. Kini pabalik-balik nga gimantala sukad, lakip diha sa LDS.org ug sa Mga Papeles ni Joseph Smith. Niini nga dokumento si Joseph naghisgot sa kaguol nga wala masayud asa mangita og kapsayloan gikan sa Manluluwas. Siya mipamatuod, “Ang Ginoo mibukas sa kalangitan ngari kanako ug ako nakakita sa Ginoo,” 37 diin gihubad sa pipila nga nagpasabut sa pagpakita sa usa lamang ka balaan nga binuhat, apan, kon basahon diha sa konteksto sa ubang mga dokumento, kini nga mga pulong mahimong masabut nga ang Dios nga Amahan mibukas sa kalangitan ug mipakita sa Iyang Anak, si Jesukristo, ngadto ni Joseph.

Kini nga saysay mihatag og gibug-aton sa nindot nga paagi sa Pag-ula sa Manluluwas ug sa personal nga katubsanan nga Iyang gitanyag kang Joseph. Kini nagsulti sa usa ka bahin: “Ang Ginoo mibukas sa kalangitan ngari kanako ug ako nakakita sa Ginoo ug siya namulong ngari kanako nga nag-ingon, ‘Joseph akong anak ang imong mga sala gipasaylo na. … Ako gilansang sa krus alang sa kalibutan aron kadtong tanan nga motuo sa akong ngalan mahimo nga makaangkon og kinabuhing dayon.’” Si Joseph mipamatuod nga nakasinati siya og hingpit nga kalipay ug gugma apan wala makakita og usa nga mituo. “Ang akong kalag napuno sa gugma ug sulod sa daghang mga adlaw nagmaya ako uban sa hingpit nga kalipay ug ang Ginoo nag-uban kanako, apan wala makakita og usa nga motuo sa langitnong panan-awon. Bisan pa niana, akong gipamalandungan kini nga mga butang diha sa akong kasingkasing.” 38

Sunod, ang 1835 nga saysay mao ang paghulagway ni Joseph sa iyang panan-awon ngadto ni Robert Matthews, usa ka bisita sa Kirtland niadtong 1835. Kini girekord diha sa journal ni Joseph pinaagi sa iyang tigsulat. Wala kini gilakip sa unang mga edisyon sa kasaysayan ni Joseph ug unang gimantala diha sa BYU Studiesniadtong 1960s. Niini nga saysay, si Joseph nagpamatuod nga ang Dios ang unang mipakita kaniya ug dayon iyang nakita usab ang Manluluwas: “Nangamuyo ako sa Ginoo sa kusganon nga pag-ampo. Usa ka dako nga gilis sa kalayo mipakita ibabaw sa akong ulo; kini mitugdon diha kanako ug mipuno kanako sa dili mahulagway nga kalipay. Usa ka personahe mipakita taliwala niining dako nga gilis sa kalayo, nga mikatap sa palibut apan walay bisan unsa nga nasunog. Laing personahe dayon mipakita sama sa nahauna. Siya miingon kanako, ‘Ang imong mga sala gipasaylo na.’” Niini nga saysay, si Joseph mipahibalo usab, “Nakakita ako og daghang mga anghel niini nga panan-awon.” 39

Sunod, ang 1838 nga saysay mao ang labing nailhan nga saysay ug nagagikan sa Joseph’s Manuscript History. Ang unang draft gisulat human si Joseph mibiya sa Kirtland sa sayong bahin sa 1838, ug ang ikaduhang draft sa wala madugay human siya miikyas gikan sa Missouri niadtong 1839. Busa kini gisulat sa panahon sa grabeng oposisyon. Kini unang gimantala niadtong 1842 sa Times and Seasons. Gilakip usab kini diha sa Perlas nga Labing Bililhon niadtong 1851, nga sa orihinal usa ka pamphlet alang sa mga Santos sa Britanya, unya sa kaulahian opisyal nga gitugotan isip kasulatan alang sa tanan nga mga Santos niadtong 1880.

Daghang mga draft niini nga saysay gimantala diha sa Joseph Smith Papers. Sama sa 1835 nga saysay, ang importante nga pangutana niini nga istorya mao kon asa nga simbahan ang husto. sip usa ka kasaysayan sa Simbahan, ug dili lang kang Joseph, kini nga saysay “nagtutok sa panan-awon isip sinugdanan sa ‘pag-uswag ug paglambo sa Simbahan.’” 40 Busa, wala kini maglakip sa impormasyon mahitungod sa personal nga pagpasaylo nga gihisgutan sa miaging duha ka mga saysay.

Ug sa katapusan ang 1842 nga saysay agig tubag sa usa ka hangyo og impormasyon gikan ni John Wentworth, editor sa Chicago Democrat. Si Joseph mipadala kaniya og sulat nga naglakip dili lamang sa mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo apan usab usa ka paghulagway sa iyang Unang Panan-awon. Ang sulat gimantala sa Times and Seasons niadtong 1842. Uban sa pagtugot ni Joseph, gimantala kini pag-usab niadtong 1843 ni historian Israel Daniel Rupp diha sa iyang libro bahin sa mga simbahan sa Estados Unidos. Kini nga saysay gituyo alang sa mga tigbasa nga dili pamilyar sa Mormon nga mga tinuohan. Gisulat kini atol sa usa ka panahon sa kalinaw gikan sa oposisyon nga gisagubang sa Propeta.

Sama sa uban nga mga saysay, si Joseph mihisgut sa kalibug nga iyang nasinati ug sa pagpakita sa duha ka personahe agig tubag sa iyang pag-ampo: “Naputos ako sa usa ka langitnong panan-awon ug nakakita og duha ka mahimayaong mga personahe kinsa sama gayud sa usag usa sa hitsura, ug panagway, gialirongan sa usa ka kahayag nga mibuntog sa adlaw sa udtong tutok. Sila miingon kanako nga ang tanan nga relihiyosong mga denominasyon nagtuo sa sayop nga mga doktrina, ug nga walay niini ang giila sa Dios isip iyang simbahan ug gingharian. Ug ako piho nga gisugo nga ‘dili monunot kanila,’ ug sa samang higayon nakadawat og saad nga ang kahingpitan sa ebanghelyo ipahibalo kanako sa umaabut nga panahon.” 41

Usa ka panalangin nga makabaton niini nga mga saysay sa Unang Panan-awon ni Joseph. Sama sa tagsa-tagsa sa Mga Ebanghelyo sa Bag-ong Tugon nga sa kinatibuk-an hingpit nga naghulagway sa kinabuhi ug pangalagad ni Kristo, ang matag usa sa mga saysay nga naghulagway sa Unang Panan-awon ni Joseph nagdugang og talagsaong detalye ug panglantaw sa tibuok kasinatian. Kini sa kinatibuk-an nagsulti sa makanunayon, nagkauyon nga istorya ni Joseph. Kining tanan naghatag og gibug-aton nga adunay kalibug ug kagubot tali sa Kristiyano nga mga simbahan, nga si Joseph nagtinguha nga mahibalo asa (kon aduna) ang tinuod, nga siya nagsiksik sa mga kasulatan ug nag-ampo, nga usa ka kahayag ang mikunsad gikan sa langit, ug nga ang balaan nga mga binuhat mipakita ug mitubag sa iyang pag-ampo.

Atong balikon karon ug detalyado nga ribyuhon ang pangkasulatan nga 1838 nga bersyon sa saysay ni Joseph Smith bahin sa Unang Panan-awon. Kini mao ang labing gamhanan nga kasinatian sa pagkat-on nga maangkon ni bisan kinsa dinhi sa yuta. Kini nga kasinatian nakapausab sa kinabuhi ni Joseph, kini nakapausab sa akong kinabuhi, ug ako nasayud nga kini nakapausab o mousab sa inyong kinabuhi samtang kamo modangup sa Ginoo alang sa kumpirmasyon sa kamatuoran niini.

“Sa kadugayan ako miabut sa paghukom nga ako kinahanglan nga magpabilin sa kangitngit ug sa kalibug, o ako kinahanglan mobuhat ingon sa gisugo ni Santiago, nga mao, ang pagpangutana sa Dios. Ako sa kadugayan miabut sa hugot nga tinguha sa ‘pagpangutana sa Dios,’ sa pagtuo nga kon siya mohatag og kaalam ngadto kanila nga nagkulang og kaalam, ug mohatag sa walay pagdumili, ug dili masuko, ako tingali mosulay.

“Busa, pinasubay niini, sa akong hugot nga tinguha sa pagpangutana sa Dios, ako miadto sa kakahoyan aron sa paghimo sa pagsulay. Kini usa ka buntag sa usa ka matahum, maayo nga panahon, sayo sa tingpamulak sa usa ka libo walo ka gatus ug kawhaan. Kini mao ang una nga higayon sa akong kinabuhi nga ako mihimo sa ingon nga pagsulay, kay taliwala sa akong tanan nga mga kabalaka ako wala pa gayud makahimo sa pagsulay og pag-ampo sa kusog nga tingog.

“Human ako moabut sa dapit diin ako naglaraw sa pag-adto, human ako makapaniid sa akong palibut, ug nakita ang akong kaugalingon nga nag-inusara, ako miluhod ug misugod sa pagtugyan sa mga tinguha sa akong kasingkasing ngadto sa Dios. Ako wala pa gani makasugod, sa ingon, sa kalit lamang ako gipugngan sa usa ka gahum nga sa hingpit mibuntog kanako ug adunay kahibulongan nga gahum ibabaw kanako nga mao ang mipugong sa akong dila aron ako dili makasulti. “Baga nga kangitngit ang mialirong kanako, ug kini gipakaingon ko sa makadiyut ingon og ako gitakda ngadto sa kalit nga kalaglagan”.

“Apan, sa pagpanlimbasug sa akong tibuok nga mga gahum sa pagtawag sa Dios aron pagluwas kanako gikan sa gahum niini nga kaaway diin mibuntog kanako, ug niana nga higayon sa diha nga ako andam na sa pag-unlod ngadto sa pagkawalay paglaum ug pagtugyan sa akong kaugalingon ngadto sa kalaglagan—dili usa ka bunga sa hunahuna nga kadautan, apan ngadto sa gahum sa usa ka tinuod nga binuhat gikan sa dili makita nga kalibutan, kinsa nagbaton og ingon nga kahibulongan nga gahum nga ako sukad wala pa gayud makasinati diha ni bisan kinsa nga binuhat—ug dinhi niini nga higayon sa dako nga kahadlok, ako nakakita og usa ka dako nga gilis sa kahayag ibabaw gayud sa akong ulo, labaw sa kahayag sa adlaw, nga nag-anam og paubos hangtud kini midapat kanako.

“Diha-diha nga kini mipakita ako nakakaplag sa akong kaugalingon nga giluwas gikan sa kaaway nga migapos kanako. Sa diha nga ang kahayag midapat kanako ako nakakita og duha ka Personahe, kansang kahayag ug himaya dili mahulagway, nagtindog ibabaw kanako diha sa kawanangan. Usa kanila misulti ngari kanako, nagtawag kanako sa akong ngalan ug miingon, nagtudlo ngadto sa lain—Kini mao ang Akong Hinigugmang Anak. Paminaw Kaniya!

““Ang akong tuyo sa pagpangutana sa Ginoo mao ang pagpakisayud hain sa tanan nga mga tinuohan ang tinuod, nga ako unta masayud asa ako magpasakop. Busa sa wala madugay, ako miandam sa akong kaugalingon, nga aron ako makasulti, nga ako nangutana sa mga Personahe kinsa nagbarug ibabaw kanako diha sa kahayag, hain sa tanan nga mga tinuohan ang tinuod (kay niini nga higayon kini wala gayud mosulod ngari sa akong kasingkasing nga ang tanan mga sayop)—ug asa ako kinahanglan magpasakop.

“Ako gitubag nga ako kinahanglan dili gayud mopasakop bisan hain kanila, kay silang tanan mga sayop.” 42

Sama sa gipahayag diha sa dokumento “Mga Pagsaysay sa Unang Panan-awon” nga makita sa LDS.org, “si Joseph Smith balik-balik nga mipamatuod nga siya nakasinati og usa ka talagsaon nga panan-awon sa Dios nga Amahan ug Iyang Anak, si Jesukristo. Ang kamatuoran sa Unang Panan-awon ug ang mga argumento batok niini dili maprubar pinaagi lamang sa pagsiksik sa kasaysayan. Ang pagkasayud sa kamatuoran sa pagpamatuod ni Joseph Smith nagkinahanglan sa matag matinguhaong tigpangita sa kamatuoran sa pagtuon sa nahisulat ug dayon mopakita og igong hugot nga pagtuo diha kang Kristo sa pagpangutana sa Dios sa sinsero, mapaubsanon nga pag-ampo kon tinuod ba ang nahisulat. Kon ang nagpangita mangutana uban sa tinuod nga katuyoan nga molihok sumala sa tubag nga ipadayag pinaagi sa Espiritu Santo, ang katinuod sa panan-awon ni Joseph Smith ipakita. Niining paagiha, ang matag tawo mahimong masayud nga matinud-anong namulong si Joseph Smith sa dihang siya mipahayag, ‘Ako nakakita og usa ka panan-awon, ako nasayud niini, ug ako nasayud nga ang Dios nasayud niini, ug ako dili makalimud niini.’ [Joseph Smith—Kasaysayan 1:25].”43

Sumala ni Presidente Joseph F. Smith, Smith, “Ang pinakamahinungdanong panghitabo nga sukad nahitabo sa kalibutan, sukad sa pagkabanhaw sa Anak sa Dios gikan sa lubnganan ug sa iyang pagkayab sa langit, mao ang pag-anhi sa Amahan ug sa Anak ngadto nianang batang lalaki nga si Joseph Smith.” 44

Mga kaigsoonan, usa ka talagsaon ingon man makapalamdag nga kasinatian nga moanalisar kon unsay tinud-anay natong nakat-unan gikan niining sagrado, impresibong kasinatian ni Joseph Smith. Gusto nakong ipakigbahin kaninyo ang pipila ka mga ehemplo sa mga kamatuoran nga atong nakat-unan gikan sa Unang Panan-awon ni Joseph Smith kabahin sa mahangturong kinaiyahan sa atong Langitnong Amahan; Iyang Anak, si Jesukristo; ang katinuod ni Satanas; ug ang panlimbasog tali sa maayo ug dautan, ingon man sa ubang importanteng mga aspeto sa mahinungdanong plano sa kaluwasan.

Atong nakat-unan nga ang mga kasulatan tinuod ug mahimong literal nga sabton ug gamiton sa atong mga kinabuhi.

Atong nakat-unan nga ang pagpamalandong sa mga kasulatan makahatag og gahum ug panabut.

Atong nakat-unan nga ang kaalam lamang dili igo; ang pagbuhat sa unsay atong nahibaloan moresulta sa mga panalangin sa Dios.

Atong nakat-unan nga mosalig sa Dios ug modangup Kaniya alang sa mga tubag sa pinakaimportanting mga pangutana sa kinabuhi ug nga ili mosalig sa tawo.

Atong nakat-unan nga ang mga pag-ampo tubagon sumala sa atong lig-on nga pagtuo ug sumala sa kabubut-on sa Langitnong Amahan.

Atong nakat-unan ang katinuod ni Satanas ug nga siya adunay tinuod nga gahum sa pag-impluwensya sa pisikal nga kalibutan, lakip kanato.

Atong nakat-unan nga ang gahum ni Satanas limitado ug ubos sa gahum sa Dios.

Atong nakat-unan nga si Satanas dili mohunong sa paglaglag sa buhat sa Dios ug nga si Satanas siguradong nakahibalo sa kaimportante ni Joseph Smith sa iyang tahas isip Propeta sa Pagpahiuli.

Atong nakat-unan nga kita makabuntog ni Satanas pinaagi sa pagpangamuyo ngadto sa Dios ug pagbutang sa atong hingpit nga pagtuo ug pagsalig diha sa Ginoo.

Atong nakat-unan nga kon anaa ang kahayag, mawala ang kangitngit.

Atong nakat-unan nga ang Dios Amahan ug ang Iyang Anak, si Jesukristo, managbulag ug managlahi nga mga binuhat, nga susama sa usag usa sa hitsura ug panagway.

Atong nakat-unan nga kita gilalang subay sa panagway sa Dios.

Atong nakat-unan nga si Kristo nabanhaw.

Atong nakat-unan nga ang Dios personal nga nakaila kanato ug nasayud sa atong mga panginahanglan ug mga problema. Iyang gitawag si Joseph sa pangalan.

Atong nakat-unan ang relasyon tali sa Dios nga Amahan ug sa Iyang Anak, ang Ginoong Jesukristo. Si Jesus monunot ngadto sa Iyang Amahan, ug ang Amahan nakig-istorya sa mga mortal dinhi sa yuta pinaagi sa Iyang Anak, si Jesukristo.

Atong nakat-unan nga si Jesukristo gihigugma sa Iyang Amahan pinaagi sa pagtawag kang Jesus isip ang Iyang Pinalanggang Anak.

Atong nakat-unan nga ang tinuod nga Simbahan ni Jesukristo sama sa Iyang orihinal nga pag-organisar niini wala sa yuta sa panahon ni Joseph Smith, nagkumpirmar sa katinuod sa Dakong Apostasiya nga gipanagna ni Pablo ang Apostol.

Atong nakat-unan nga kon kita igong nagpakabana aron magtinguha sa direksyon sa Dios sa atong kinabuhi, Iyang ipadayag ang makalunsay nga dalan alang kanato. Sa panahon ni Joseph ang tanang mga simbahan ug mga relihiyon mga sayop.

Atong nakat-unan nga ang matag dispensasyon sa panahon nakadawat sa mga panan-awon, mga panalangin, ug mga himaya sa Dios.

Atong nakat-unan ang panabut kon sa unsang paagi ang Dios nagpili sa Iyang mga propeta.

Atong nakat-unan nga ang Dios nagpili sa mga putli og kasingkasing nga mga matarung ug adunay matarung nga mga tinguha sa pagbuhat sa Iyang buluhaton, nagmatuod sa pagtulun-an gikan sa Biblia nga ang Dios nagtan-aw sa kasingkasing ug dili mopili base sa gawas nga panagway o sosyal nga kahimtang o posisyon.

Mga kaigsoonan, ang Unang Panan-awon maoy yawe nga moabli sa daghang mga kamatuoran nga natago sulod sa daghang mga siglo. Dili nato kalimtan o ibaliwala ang daghang bililhon nga mga kamatuoran nga atong nakat-unan gikan sa Unang Panan-awon ni Joseph Smith.

Ang pagpakita sa Dios nga Amahan ug iyang Anak, ang Ginoong Jesukristo, ngadto ni Joseph Smith misugod sa dispensasyon sa kahingpitan sa panahon. Kinahanglang atong ipaambit kini nga sagradong panghitabo ug ang mga butang nga atong nakat-unan gikan niini ngadto sa tanan natong gimahal ug gipangga.

Aniay duha ka mga pangutana nga mahimo ninyong ikonsiderar, tubagon, ug ipakigbahin diha sa social media gamit ang #LDSdevo.

  • Unsa nga mga kamatuoran ang inyong nakat-unan gikan sa Unang Panan-awon ni Joseph Smith?

  • Sa unsang paagi nga ang Ginoo mitubag kaninyo samtang kamo nagtinguha sa kamatuoran ug sa mga tubag sa gibatunan ninyo nga mga pangutana?

Naghinam-hinam ko nga mobasa kon unsay inyong ipakigbahin kalabut niining importante nga hilisgutan ug niining importante nga mga pangutana.

Tuguti ko nga motapus pinaagi sa pagpakigbahin kaninyo og laing kamatuoran nga akong nakat-unan isip resulta sa pagtutok diha sa Unang Panan-awon ni Joseph Smith samtang nagtudlo sa full-time nga mga misyonaryo.

Pipila ka tuig ang milabay pribilehiyo nako nga moserbisyo sa Philippines Area Presidency. Ang mga sakop sa Area Presidency magpuli-puli sa pagpamulong sa mga debosyonal nga gihimo sa Missionary Training Center sa Manila. Ang bag-ong gitawag nga full-time nga mga misyonaryo miadto sa Manila gikan sa gibana-bana nga 14 ka lain-laing mga nasud sa tibuok Asia ug sa Pacific Rim nga mga nasud.

Sa dayon nang tapos sa among assignment sa Philippines, nalipay mi sa katapusang oportunidad nga mamulong sa mga misyonaryo sa debosyonal sa MTC. Dili gayud nako malimtan nga naglingkod diha sa atubangan nga nagtan-aw sa kongregasyon ngadto niining talagsaon nga full-time nga mga misyonaryo. Nag-ampo ako alang sa inspirasyon nga mopakigbahin kanila og usa ka butang nga makatabang kanila nga makasabut sa dakong importansya sa buhat nga ilang sugdan sa pag-apil. Samtang naghunahuna ko sa unsay akong isulti, nakabantay ko og usa ka painting sa bongbong sa auditorium. Usa kadto ka painting nga tingali nakit-an ninyo nga nagbitay sa inyong meetinghouse. Kini ang inila nga painting ni Del Parson kabahin sa Unang Panan-awon ni Joseph Smith. Kini nagpakita sa 14 anyos nga Joseph Smith nga nagluhod sa Sagradong Kakahoyan, nagdawat og mga instruksyon gikan sa atong Langitnong Amahan ug ni Jesukristo.

Akong gisugdan ang akong mensahe ngadto sa mga misyonaryo pinaagi sa pagtudlo ngadto sa Unang Panan-awon nga painting ni Del Parson ug pagpasabut kanila nga si Joseph Smith, niana nga higayon, nagluhod sa Sagradong Kakahoyan, nag-ampo og direksyon sa iyang kinabuhi, nagrepresentar sa tanang nagpangita sa kamatuoran nga mga investigator, kaniadto, karon, ug sa umaabut. Ngano? Tungod kay siya adunay sama nga pangutana nga anaa sa tanan nga matinuoron ug sinsero nga mga investigator. Sa dihang nangutana sa Ginoo hain sa tanan nga mga tinuohan ang tinuod, siya sa tinuod nangita sa kamatuoran. Iyang gipangita ang iyang katuyoan sa kinabuhi. Iyang gipangita ang mahinungdanong plano sa Langitnong Amahan alang sa kaluwasan.

Aduna bay awtorisado nga mga misyonaryo dinhi sa yuta sa panahon sa kinasingkasing nga pag-ampo ni Joseph nga motubag sa iyang pangutana? Wala, wala gayud. Busa, nianang sagrado nga higayon, ang Langitnong Amahan ug Iyang Pinalanggang Anak, si Jesukristo, mipakita ug mitubag sa hangyo sa batang Joseph, ug misugod ang Pagpahiuli sa kahingpitan sa ebanghelyo ni Jesukristo.

Sama ni Joseph Smith, ang mga investigator nga mas lagmit nga mohimo ug motuman sa ilang mga pasalig ug sa katapusan molambo padulong sa bunyag mao kadtong aktibong nagpangita sa kamatuoran ug sa ilang katuyoan dinhi sa yuta. Dili lamang kini importante nga leksyon alang sa full-time nga mga misyonaryo apan usab alang kanato nga angayng kat-unan samtang mopakigbahin kita sa ebanghelyo. Importante usab nga timan-an nga daghan niadtong nangita og direksyon ug katuyoan sa kinabuhi girepresentaran sa susama og edad nga grupo nga nag-apil niini nga debosyunal. Sila ang inyong mga higala ug inyong mga kaubanan. Ang akong asawa, si Nancy, usa niadtong anaa sa sama ninyo og edad kinsa nangita sa kamatuoran ug sa iyang katuyoan sa kinabuhi.

Akong batan-ong mga higala, unsa ka talagsaong panalangin ang atong giambitan nga matawo sa panahon nga ang ebanghelyo ni Jesukristo napahiuli na dinhi sa yuta diha sa kahingpitan niini. Ako mohatag sa akong pagsaksi ug akong pagpamatuod nga si Joseph Smith gibisitahan sa Dios nga Amahan ug Iyang Anak, ang Ginoong Jesukristo, nianang maanindot nga adlaw sa tingpamulak sa 1820. Ako mosaksi nga ang sagradong impormasyon nga Ilang gipakigbahin ug mapaubsanong gidawat ni Joseph maoy katumanan sa propetikanhon nga mga pamahayag nga gipamulong sa balaan nga mga propeta sa tibuok kasaysayan sa yuta.  Mosaksi usab ako nga ang relihiyuso nga kagawasan nga gihatag pinaagi sa pagmugna ug pagtukod sa Tinipong Bansa sa Amerika mitabang sa pag-andam sa dalan alang sa Pagpahiuli. Dugang akong mopamatuod sa katinuod sa mga pulong ni Presidente Gordon B. Hinckley nga nagpasabut sa Unang Panan-awon dihang siya mipahayag, “Si Joseph Smith nakat-on niadtong mga higayuna, wala igsapayan ang gidugayon, mas labaw pa ka daghan kabahin sa kinaiya sa Dios kay sa tanang nakat-unan sa mga eskolar sa relihiyon sukad pa sa unang panahon.” 45 Pagkatalagsaon nga oportunidad alang kanatong tanan nga mopakigbahin sa atong mga pagpamatuod sa pagpahiuli sa Ebanghelyo ni Jesukristo niining ulahing mga adlaw.

Mga kaigsoonan, ang kamatuoran gipahiuli na, sa pangalan ni Jesukristo, amen.

Mubo nga mga Sulat

  1. Tan-awa sa Deuteronomio 4:27–31.

  2. Tan-awa sa Isaias 60–62.

  3. Tan-awa sa Jeremias 30–33.

  4. Tan-awa sa Ezequiel 37:15–28.

  5. Tan-awa sa Daniel 2:44.

  6. Tan-awa sa Amos 9:11.

  7. Tan-awa sa Malaquias 3:1.

  8. Tan-awa sa Mateo 5:11 .

  9. Tan-awa sa Marcos 9:12 .

  10. Tan-awa sa Mga Buhat 3:19–21.

  11. Tan-awa sa Mga Taga-Roma 11:25–27.

  12. Tan-awa sa Mga Taga-Efeso 1:9–10.

  13. Tan-awa sa 2 Mga Taga-Tesalonica 2:1–3.

  14. Tan-awa sa Pinadayag 14:6.

  15. Tan-awa sa 1 Nephi 1:34–42.

  16. Tan-awa sa 2 Nephi 26:14–17.

  17. Tan-awa sa Jacob 6:1–4.

  18. Tan-awa sa 3 Nephi 21.

  19. Daniel 1:4.

  20. Daniel 1:20.

  21. Daniel 2:5.

  22. Daniel 2:19.

  23. Daniel 2:24.

  24. Daniel 2:25.

  25. Daniel 2:26.

  26. Daniel 2:27–28.

  27. Daniel 2:31–35.

  28. Daniel 2:37–38.

  29. Daniel 2:44–45.

  30. Asael Smith, sa Steven C. Harper, Joseph Smith’s First Vision: A Guide to the Historical Accounts (2012), 13–14.

  31. Tan-awa sa Harper, Joseph Smith’s First Vision, 15–16; Richard Lyman Bushman, Joseph Smith: Rough Stone Rolling (2005), 197.

  32. Tan-awa sa Harper, Joseph Smith’s First Vision, 16–22; Bushman, Joseph Smith, 14–29.

  33. Lucy Mack Smith, “Lucy Mack Smith, History, 1844–1845,” basahon 2, pahina 4; josephsmithpapers.org.

  34. Tan-awa sa Harper, Joseph Smith’s First Vision, 16–22; Bushman, Joseph Smith, 14–29.

  35. Joseph Smith—Kasaysayan 1:11–12.

  36. “First Vision Accounts,” Gospel Topics, topics.lds.org.

  37. Joseph Smith, sa Karen Lynn Davidson, David J. Whittaker, Mark Ashurst-McGee, ug Richard L. Jensen, eds., Histories, Volume 1: Joseph Smith Histories, 1832–1844, vol. 1 sa Histories nga serye sa The Joseph Smith Papers, gi-edit ni Dean C. Jessee, Ronald K. Esplin, ug Richard Lyman Bushman (Salt Lake City: Church Historian’s Press, 2012), 12–13; ang spelling, punctuation, ug capitalization gipamoderno; tan-awa usab sa Dean C. Jessee, “The Earliest Documented Accounts of Joseph Smith’s First Vision,” in John W. Welch and Erick B. Carlson, eds., Opening the Heavens: Accounts of Divine Manifestations, 1820–1844 (2005), 1–33; “First Vision Accounts,” Gospel Topics, topics.lds.org.

  38. Joseph Smith, sa Histories, Volume 1: Joseph Smith Histories, 1832–1844, 12–13; ang spelling, punctuation, ug capitalization gipamoderno; tan-awa usab sa “First Vision Accounts,” Gospel Topics, topics.lds.org.

  39. Joseph Smith, sa Dean C. Jessee, Mark Ashurst-McGee, ug Richard L. Jensen, eds., Journals, Volume 1: 1832–1839, vol. 1 sa Journals nga serye sa The Joseph Smith Papers, gi-edit ni Dean C. Jessee, Ronald K. Esplin, ug Richard Lyman Bushman (Salt Lake City: Church Historian’s Press, 2008), 88; ang spelling, punctuation, ug capitalization gipamoderno; tan-awa usab sa “First Vision Accounts,” Gospel Topics, topics.lds.org.

  40. “First Vision Accounts,” Gospel Topics, topics.lds.org.

  41. Joseph Smith, sa Histories, Volume 1: Joseph Smith Histories, 1832–1844, 494; tan-awa usab sa “First Vision Accounts,” Gospel Topics, topics.lds.org.

  42. Joseph Smith—Kasaysayan 1:13–19.

  43. “First Vision Accounts,” Gospel Topics, topics.lds.org.

  44. Joseph F. Smith, Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: Joseph F. Smith (1998), 14.

  45. Gordon B. Hinckley, “Inspirational Thoughts,” Ensign, Ago. 1997, 3.