Empatiya
2021 nga Tinuig nga Sibya sa Pagbansay sa S&I
Enero 26, 2021
Magpasalamat ko sa gisulti ni Brother Wilkinson mahitungod niadtong nawad-an og mga minahal ug nag-antos sa ubang mga paagi niini nga panahon ug gusto nakong masayod kamo nga misimpatiya kami kaninyo.
Gusto usab nakong sugdan sa yanong pagpasalamat kaninyo sa inyong mga paningkamot atol sa panahon sa dakong kausaban. Ang inyong kakugi nga epektibong motudlo pinaagi sa internet talagsaon. Nasayod ko nga ang ubang adlaw makasagmuyo, naningkamot sa pagtabang sa inyong mga estudyante nga magpabiling interesado bisan sa daghang makabalda. Busa salamat sa inyong makanunayong mga paningkamot. Nakadayeg usab kami sa inyong kaandam nga mopahiangay ngadto sa ubang mahinungdanong kausaban,sama sa bag-ong iskedyul sa kurikulum ug mga gikinahanglang basahon. Mapasalamaton kaayo ko sa inyong dakong kapasidad ug kaandam sa pag-atubang niining tanan uban sa hugot nga pagtuo.
Sa usa ka panahon sa kausaban, adunay abilidad, tingali gani usa ka gasa sa Espiritu, nga sa akong hunahuna importante nga maangkon sa matag usa kanato. Molambo kini gikan sa pagtuo diha ni Jesukristo. Kini ang abilidad nga magbaton og pagsalig sa nangagi nga mga kalamposan, samtang mahinamon sa dugang nga kahayag nga gustong ihatag sa Ginoo. Si Elder Jeffrey R. Holland namulong niini sa ingon niining paagi:
“Ang nangagi angay nga makat-onan apan dili puy-an. … Ug kon kita makakat-on kon unsa ang kinahanglan natong makat-unan ug atong gibuhat ang atong labing maayo sa atong nasinati, dayon kita molantaw sa unahan, mohinumdom nga ang hugot nga pagtuo kanunay nagtumong ngadto sa umaabut. …
“Ang hugot nga pagtuo natukod diha sa nangagi apan dili magtinguha nga magpabilin dinha. Ang hugot nga pagtuo nagsalig nga ang Dios adunay talagsaon nga mga butang nga giandam.”1
Samtang maghupot sa tanang maayo sa milabay nga panahon, kinahanglang magtinguha kita sa pagpalambo niadto nga mga paningkamot pinaagi sa pagsabot sa unsay sunod nga ipabuhat kanato sa Ginoo. Kinahanglang andam kitang mangutana sa atong kaugalingon “Unsa pa may kinahanglan kong buhaton?”2 ug maningkamot sa pagpalambo sa atong kahibalo, pamatasan, kinaiya, ug binuhatan. Kana usab usa ka pagpahayag sa pagtuo.
Tingali nahimumdom kamo nga sobra sa lima ka tuig na ang milabay, si Elder Kim B. Clark misulti kanato:
“Bisan unsa nga lebel sa pagka-espirituhanon ang atong gitagamtam karon sa atong kinabuhi; bisan unsa nga ang-ang sa pagtuo diha ni Jesukristo ang ato karong gibatonan; bisan unsa nga kalig-on sa pasalig ug pagpahinungod, bisan unsa nga ang-ang sa pagkamasulundon o paglaum o gugmang putli ang anaa kanato; bisan unsa nga lebel sa propesyonal nga kahanas ug abilidad ang atong naangkon, dili kini mopaigo alang sa buhat nga nagpaabut. …
“… Ang Ginoong si Jesukristo dunay dakong buhat nga ipahimo kanato uban sa bag-ong henerasyon. Mas dako pa kini nga buhat kay sa nahimo nato sukad.”3
Mapasalamaton ako sa inyong tubag sa iyang pagdapit. Nakakita ko og daghan kaninyo nga mipalambo sa inyong pagkaespirituhanon ug pasalig ug sa inyong mga kahanas ug mga abilidad. Nakakita kita og daghang rason nganong importante kaayo kini ug nganong magpadayon kini nga gikinahanglan aron sa pagpalambo niini nga mga kinaiya sa umaabot.
Pwedeng mopaambit ko ninyo og usa ka ehemplo? Naghisgot kita bag-ohay lang sa panginahanglan nga mas nakasentro kang Kristo ug nakatutok sa tigkat-on. Dili lang kini panultihon o paagi sa pagtudlo. Ang pagsentro diha kang Kristo ug pagtutok sa tigkat-on maoy usa ka paagi sa paggamit sa duha ka dagkong sugo.4 Kinahanglang moumol kini sa atong mga paningkamot sa pagdapit og dugang kabatan-onan ug batan-ong mga hamtong sa pag-apil. Ug kinahanglang moumol kini sa atong mga paningkamot nga madugangan ang gahom sa atong pagtudlo.
Kon tinud-anay kitang naningkamot sa paggamit sa unang dakong sugo ngadto sa atong pagtudlo dili lang kita maghisgot sa Manluluwas sa kataposan sa usa ka leksyon. Atong gamiton ang matag oportunidad sa pagpamatuod mahitungod Kaniya ug sa pagpahayag sa atong pasalamat Kaniya. Mobiya kita gikan sa paghisgot lamang mahitungod Kaniya ngadto sa pagsulti bahin Kaniya isip atong personal nga Manunubos nga atong nailhan, gimahal, ug gisaligan.
Kon tinud-anay kitang naningkamot sa paggamit sa unang dakong sugo diha sa atong pagtudlo, dili lang kita motutok nga mahisgotan ang materyal o mogamit og pihong mga pamaagi sa pagtudlo alang sa pag-apil sa estudyante. Motutok kita sa mga indibidwal ug sa ilang mga panginahanglan, ug mangandoy kita sa pagtabang kanila nga mouswag padulong sa kinabuhing dayon. Mobiya kita sa pagtan-aw sa usa ka klase sa mga estudyante ngadto sa pagtan-aw sa matag tigkat-on isip pinalanggang anak sa Dios nga adunay balaanong potensyal.
Dili kana bag-o nga mga ideya. Kanunay kitang gusto nga mobuhat niini. Ang akong pangutana mao, Unsaon nato paggamit sa milabay nga kalamposan aron mas epektibo pa kining mahimo sa umaabot?
Bisan kon nakahisgot na ako niini kaniadto, sa paglaom nga mapadayon ang pag-ugmad sa maayo nga gibuhat gusto kong mopaambit og dugang hunahuna mahitungod sa matag usa sa duha ka bahin niana nga pamahayag, magsugod sa pagkahimong mas nakasentro kang Kristo. Naningkamot ko nga mas makasabot sa kahulogan niana ug sama sa unsa kana diha sa atong mga panimalay ug mga klasehanan. Sigurado, kinahanglang mopadayon kita sa atong mga paningkamot sa pagtabang sa mga estudyante nga tutokan ang mga titulo, mga kinaiya, ug ehemplo ni Jesukristo.5 Pwedeng mosugyot ko og dugang nga paagi? Uban ninyo, gipahinumdoman ko sa propeta sa Ginoo, si Presidente Russell M. Nelson, nga “ang pag-ihap sa atong mga panalangin mas maayo kay sa pagsubay sa atong mga problema.”6 Nakakat-on ko gikan niya sa mga panalangin nga mahimong makuha sa nakigsaad nga Israel ug nga kon atong ipatigbabaw ang Dios labaw sa tanan, makasinati kita og pagkaayo, makakaplag og mga tubag, makadawat og kaisog sa pag-atubang og tintasyon ug kusog sa pakig-away sa atong mga gubat. Ug sama sa gipamahayag usab ni Presidente Nelson, atong “masinati sa [atong kaugalingon] nga ang atong Dios ‘usa ka Dios sa mga milagro’ [Mormon 9:11].”7 Busa ang laing paagi sa pagtutok diha sa Manluluwas mao ang pagtabang sa atong mga estudyante nga makaila sa paagi diin Siya motabang uban sa gugma ug kalooy sa tanang anak sa Langitnong Amahan.
Bag-o lang kong miapil sa usa ka virtual nga klase. Agig pagpangandam alang sa klase, ang mga estudyante mibasa sa Ether 2:25: “Ug tan-awa, Ako moandam kaninyo batok niini nga mga butang; kay kamo dili makatabok niining dako nga lawod gawas kon Ako moandam kaninyo batok sa mga balod sa dagat.”8 Ang mga sakop sa klase naghisgot niini nga bersikulo ug giunsa sa Ginoo sa pag-andam sa mga Jaredite alang sa ilang panaw. Usa ka estudyante mipaambit nga anaa siya sa usa ka pagsulay, diin iyang gihulagway nga maoy labing makahugno nga butang nga iyang nasinati sukad.
Dayon adunay gipangutana nga sa akong pagtuo gidasig sa Espiritu Santo. Unsay nabuhat na sa Ginoo aron sa pag-andam kanimo alang niini nga pagsulay—bisan sa wala pa kini mahitabo? Unsa nga mga kasinatian ang gihatag na Niya kanimo, ug unsa nga mga leksyon ang gitudlo na Niya kanimo nga mahimo nimong gamiton karon? Pagkanindot nga pangutana nga nakapahunahuna kanato kon sa unsang paagi ang Manluluwas motabang kanato uban sa gugma, bisan kon nagpasabot kana nga giandaman ang atong mga panginahanglan. Ang tawo nga nagsinati og pagsulay mihisgot sa daghang paagi diin ang Ginoo miandam kaniya. Nakaamgo siya nga aduna siyay mga kasinatian nga iyang magamit ug lawom nga pagsabot ug pagpamatuod sa mga baruganan nga kinahanglan niyang masayran aron pagsagubang niini nga pagsulay uban sa hugot nga pagtuo. Pipila pa ka mga sakop sa klase mipaambit kon giunsa sila pagsuporta sa Ginoo sa ilang mga pagsulay ug giunsa nila pagkasayod nga Siya nagmahal kanila ug gusto nga mopanalangin kanila.
Samtang kamo ug ang inyong mga estudyante makakita sa kamot sa Ginoo nga mipanalangin sa mga tawo nga atong nailhan diha sa mga kasulatan, makatabang mo kanila nga makaila usab sa tahas nga Iyang gibuhat karon diha sa ilang kinabuhi. Sama sa giawhag sa Basahon ni Mormon, makatabang kita kanila nga “mahinumdom unsa ka maloloy-on ang Ginoo ngadto sa mga katawhan.”9
Karon usa ka hunahuna mahitungod sa ikaduhang bahin niana nga pamahayag: ang panginahanglan nga tutokan ang atong mga estudyante. Nagpuyo kita sa panahon diin daghang kabatan-onan ug batan-ong mga hamtong ang nanglimbasog sa wala matubag nga mga pangutana ug mibati og kalibog sa daghang opinyon sa kalibotan. Aron dili maglibog kinahanglan silang makasabot sa tinuod nga doktrina. Sama sa naandan, nagkinahanglan sila kanato nga adunay moral nga kaisog sa pagtudlo ug pagpamatuod sa mahangturong kamatuoran. Busa, unsaon nato nga mapabilin kana—ug mapalambo kana—aron matubag ang ilang mga panginahanglan sa umaabot? Unsaon nato nga mas nakatutok dili lang sa pagtudlo sa kamatuoran apan sa pagtabang sa atong mga estudyante sa pagkat-on sa kamatuoran?
Usa ka paagi sa pagbuhat niana mao ang pinaagi sa Kristohanong hiyas nga empatiya. Ang empatiya mao ang abilidad sa pagsabot ug pag-ambit sa mga pagbati sa laing tawo. Ang tinuod nga empatiya makapahiusa sa mga tawo; mopasiugda kini og mga koneksyon ug motabang sa mga tawo nga mobati nga wala sila mag-inusara. Importante kini nga bahin sa pagmugna og pagbati nga nahisakop. Kini nga hiyas importante sa epektibong pagtubag sa estudyante nga adunay pangutana ug sa epektibong paggiya og diskusyon sa grupo diin daghang estudyante ang maminaw pag-ayo nga dunay wala masulti nga mga pangutana.
Ang mga pagsiksik nagpakita nga kadtong nanglimbasog sa pagtuo sa kinatibuk-an wala magpalayo tungod sa doktrina. Nagpalayo sila tungod kay nangutana sila diha sa konteksto sa personal nga mga kasinatian nga nakapahimo nila sa pagtan-aw niini nga mga isyu agi sa piho nga mga lente—kasagaran agi sa mga lente nga wala mohaom o agi sa kasagmuyo o wala makuha nga mga ekspektasyon. Kon atong tubagon ang ilang mga pangutana nga walay empatiya, walay pagsabot sa konteksto, tingali dili nato mahatag ang tabang nga ilang gikinahanglan. Samot pa, kon kita mobaliwala, manghusga, o modepensa, mawad-an kita sa ilang pagsalig ug sa oportunidad nga adunay positibo nga impluwensya sa ilang kinabuhi.
Ang Manluluwas maoy hingpit nga ehemplo sa “pagsulti sa kamatuoran uban ang gugma.”10 Ang Iyang mga inter-aksyon puno sa empatiya, kanunay nga gipahaom sa mga panginahanglan ug pagsabot sa indibidwal. Isip resulta, kadtong mibati nga wala makasunod o wala mohaom sa sundanan sa gimithi nga disipulo mibati gihapon sa Iyang gugma ug mipaduol Kaniya. Miangkon sila nga nagkinahanglan sila Kaniya.
Laing talagsaong ehemplo moabot gikan sa pagtuon sa Doktrina ug mga Pakigsaad karong tuiga. Ang Seksyon 88 nagrekord sa instruksyon sa Ginoo alang sa Tulunghaan sa mga Propeta. Ang magtutudlo mag-una og abot kay sa mga estudyante ug moandam sa iyang kaugalingon ug sa lawak. Gitudloan usab siya sa pagtimbaya sa mga estudyante niini nga mga pulong:
“Ako moyukbo kaninyo sa ngalan sa Ginoo nga si Jesukristo, agi og timaan o handumanan sa walay katapusan nga pakigsaad, nga diin nga pakigsaad ako modawat kaninyo sa panagdait, sa katuyoan nga malig-on, dili matarug, ug dili mabalhinon, nga mahimo ninyo nga higala ug igsoon pinaagi sa grasya sa Dios diha sa mga higot sa gugma.”11
Samtang dili angay nga sugdan ang matag klase sa seminary o institute niana nga paagi, kini nga pagtimbaya hilabihan nga makatudlo ug puno sa kahulugan. Sama sa gipangutana ni Sister Virginia Pearce: “Mahunahuna ba ninyo ang kahimtang sa pagkat-on nga naugmad sa ingon nga panghimatuod sa gugma ug pasalig gikan ug ngadto sa inyong kauban nga mga estudyante? Mahunahuna ba ninyo ang personal nga kasiguroan nga siguradong ilang gibati—ug ang kusog nga magamit unta sa pagdepensa ug pagpanalipod sa ilang kaugalingon ug magamit nila sa pagkat-on ug pagtubo ug pag-usab? Mahunahuna ba ninyo ang gahom sa Espiritu Santo sa usa ka lawak diin ang matag partisipante misaad nga mahimong higala ug igsoon pinaagi sa grasya sa Dios diha sa mga higot sa gugma?”12
Hunahunaa lang kon sa unsang paagi kana mousab sa atong mga klase ug sa unsang paagi kana mopanalangin sa tagsa-tagsa ka estudyante. Hunahunaa, pananglitan, ang usa ka batan-ong lalaki nga ginganlan og Alex, kinsa nangutana, “Unsay akong buhaton kon dili ko mouyon sa matag polisiya sa Simbahan?” Unsaon ninyo pagtubag sa paagi nga nagpakita sa inyong gugma ug empatiya? Siyempre, kinahanglan siyang makasabot sa tahas sa mga propeta ug sa kaimportante sa pagkamasulundon. Hinoon, dili tingali kini ang labing bilihon nga dinaliang tubag, ug tingali dili kini igo alang sa tawo kinsa tinud-anay nga nakigbisog. Sa dili pa kita motubag sa usa ka pangutana o mangulo og diskusyon, mas maayo nga tinguhaon usa nato nga makasabot sa tawo nga nangutana o sa grupo nga naghimo sa diskusyon. Busa kon kamo dunay oportunidad nga makigsulti gayod kang Alex, unsa pa ang kinahanglan ninyong masayran, ug unsa pa ang iyang gikinahanglan kaninyo?
Sa pagsugod, mahimo kitang maminaw, ug mahimo kitang mag-ampo alang sa abilidad nga makasabot sa iyang sitwasyon ug mosulay sa paghunahuna sa unsay iyang gibati. Si Alex wala tingali mangutana niini isip yanong ehersisyo sa utok o aron lang makasabot sa doktrina. Si Alex adunay kasaysayan. Aduna siyay mga kasinatian ug mga relasyon, diin ang uban positibo ug ang uban dili. Gani, niini nga sitwasyon, si Alex mibati nga medyo wala malakip kon moadto siya sa simbahan ug institute. Panahon sa mga diskusyon sa ebanghelyo, lahi ang iyang gibati kay sa daghan sa mga tawo nga namulong. Naghunahuna siya kon aduna bay mibati og sama kaniya, apan walay tawo nga miisa sa iyang piho nga mga pangutana. Kini nga mga kasinatian nakahimo niya nga mobati nga nag-inusara sa simbahan. Sa dihang misulay siya sa pagpaambit sa iyang panglantaw, wala siya mobati nga nadunggan o nasabtan. Sa laing okasyon, usa ka magtutudlo mikomentaryo sa iyang balbas. Wala madugay, usa ka kaubang estudyante mibaliwala sa usa ka isyu nga gihunahuna ni Alex nga importante kaayo. Misugod siya sa pagbati nga gihusgahan ug usahay nasuko gani.
Apan adunay usa pa ka butang nga kinahanglan ninyong masayran ug mahinumdoman kalabot ni Alex. Ania gihapon siya. Mitambong siya sa klase. Mitambong siya tungod kay gimahal niya ang ebanghelyo ug ang Simbahan. Naningkamot siya nga magpabilin ang iyang pagtuo, ug naningkamot siya sa pagbuhat sa unsay matarong. Naningkamot usab siya sa pagtino, sa tanan nga iyang nadunggan ug nasinati sa Simbahan, hain nga mga parte ang tinuod nga doktrina ug hain nga mga parte ang naandan sa kultura o gani mga sayop nga napasa sa tarong og tuyo nga mga miyembro. Anaa siya sa taliwala sa emosyonal nga panlimbasog, ug nagtinguha siya nga masayod sa kabubut-on sa Ginoo. Unsaon ninyo pagkasayod niining tanan mahitungod ni Alex kon wala kamo maminaw ug magtinguha sa empatiya? Karon nga mas nakaila na kamo og gamay kang Alex, nakaamgo kamo nga wala lang siya mangutana mahitungod sa polisiya sa Simbahan. Ang iyang pangutana dili lang kay “Tinuod ba ang Simbahan?” Gusto niyang masayran, “Maayo ba ang Simbahan?” “Aduna bay luna alang kanako?” ug “Unsaon nako nga mohaom kon daw ako rang usa ang dunay mga pagduhaduha ug mga pangutana?”
Makatabang kamo ni Alex sa paghunahuna sa iyang mga pangutana ug paghan-ay og usab niini gamit ang mahangturong panglantaw. Usahay ang pagpangutana sa saktong pangutana importante nga bahin sa pagkadawat og mga tubag gikan sa atong Amahan sa Langit. Apan ang pagbaton og igong gugma ug empatiya aron makasabot kaniya ug mokaila sa konteksto sa iyang pangutana makatabang kaninyo sa paghatag sa suporta ug giya nga iyang gikinahanglan. Dili kini sayon ug daw makahadlok pa gani. Apan wala ako maghangyo ninyo sa pagpangulo sa matag diskusyon o sa pagtubag sa matag pangutana sa perpektong paagi. Naghangyo ko ninyo sa pagpaminaw, sa pag-empatiya, ug sa pagtabang nila nga mobati sa gugma sa Langitnong Amahan alang kanila. Mahunahuna ba ninyo ang personal nga kasiguroan nga bation ni Alex ug sa iyang mga klasmeyt ug sa kusog nga kaniadto gamiton unta sa pagdepensa ug pagpanalipod sa ilang kaugalingon nga karon magamit na nila sa pagkat-on ug pagtubo ug pag-usab? Mahunahuna ba ninyo ang gahom sa Espiritu Santo diha sa klasehanan nga puno sa panaghigalaay ug sa higot sa gugma?
Nakahinumdom ba kamo sa tambag ni Elder Dale G. Renlund gikan sa pinakaulahing kinatibuk-ang komperensya? Naghisgot siya kalabot sa usa ka pasyente nga naospital sa makadaghang higayon aron magpatambal sa sakit nga may kalabotan sa alkohol. Usa ka nagbansay nga doktor mikomentaryo nga mibati siya nga dili makiangayon nga siya mogahin og daghan kaayong oras sa pag-atiman niini nga pasyente tungod kay ang iyang sitwasyon tinuyoan.
Nadunggan ni Elder Renlund ang laing doktor nga mitubag sa pag-ingon, “Ikaw nahimong doktor aron moatiman sa mga tawo ug motrabaho sa pag-ayo nila. Ikaw wala mahimong doktor aron mohukom kanila. Kon ikaw wala makasabut sa kalainan, ikaw walay katungod nga magbansay niini nga institusyon.”13
Kamo ug ako wala mahimong mga magtutudlo sa ebanghelyo ni Jesukristo aron mohusga sa atong mga estudyante. Nahimo kitang mga magtutudlo tungod kay gusto natong magiyahan sila ngadto sa Gamhanan nga Tig-ayo. Si Jesukristo lamang ang adunay katungod sa paghukom, ug siya lamang ang makaayo. Pinaagi lamang sa pagtutok matag adlaw diha Kaniya—sa Iyang ehemplo, Iyang mga pagtulun-an, ug Iyang mga saad—nga makatabang kita kanila sa pagdiskobre sa pagkaayo ug direksyon nga ilang gikinahanglan. Bisan unsa ang mga kausaban sa atong pamaagi sa pagtudlo ug pagkonektar ngadto sa atong mga estudyante, usa ka butang dili gayod mausab. Ang bugtong nga labing importanting paagi nga makatabang kita sa pagpalambo sa pagtuo sa nagtubo nga henerasyon mao ang mas hingpit nga pagbutang ni Jesukristo diha sa sentro sa atong pagtudlo ug pagkat-on pinaagi sa pagtabang kanila nga makaila Kaniya, makat-on gikan Kaniya, ug maningkamot pag-ayo nga mahimong sama Kaniya. Kon ang kalayo sa inyong pagpamatuod ubanan og lawom nga gugma alang sa inyong mga estudyante, maanaa kamo sa labing maayong posisyon sa pagtabang kanila nga makasabot ug mosalig sa Iyang mga pagtulun-an ug sa Iyang Pag-ula ug mahimong sarang sa Iyang gisaad nga mga panalangin. Sa ngalan ni Jesukristo, amen.
Karon, gusto ko nga moadto ug moapil nilang Brother Bigelow ug Brother Smith.