Santil q’ojyin, li rahok ak naqil
Nawaj xyeeb’al wiib’ li seraq’ chirix ink’ulum chaq li wanjenaqeb’ sa’ inch’ool chiru k’iila chihab’ ut toj anajwan yookeb’ chixk’eeb’al li aajel ruhil na’leb’ we.
Li xb’een kik’ulman naq waqib’ chihab’ inyu’am. Laj b’eresinel b’ich sa’ lin teep, a’an li Hermana Beverly Whitley. Anajwan nink’e reetal naq sa’ li kutan a’an maji’ naxket ka’k’aal chihab’, a’b’an ke’wan xkok’al ak ninqeb’ ut xb’aan a’an, laa’o, li kok’al toj ka’ch’ineb’ sa’ li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al, kiqak’oxla naq tiix a’an ut nim xnawom. Jwal chaab’il ut ki’aatinak qik’in chanchan naq ak naab’al chihab’ wan qe, ut jwal kiwulak chiqu a’an. K’a’jo’ xchaab’ilal jo’ naqak’oxla ut kiqaj xsahob’resinkil xch’ool. A’an kixye qe naq naru toob’ichanq chi kaw re naq eb’ li qana’ qayuwa’ toohe’rab’i raj. Ink’a’ taqajap qe—toob’ichanq b’an chi kaw xyaab’ qakux! Ut koob’ichan chi anchal qach’ool. A’an kixk’ut ajwi’ chiqu jun li b’ich sa’ li b’ichleb’aal choq’ reheb’ li ninq, ut kixye naq ak seeb’o jo’ aj b’ichanel re naq tooruuq raj chixjultikankileb’ li aatin li ch’a’ajeb’ xtawb’al ru. A’an kixch’olob’ ajwi’ li junjunq aatin re naq taqataweb’ ru. A’an kixk’ut chiqu naq wan jun chaab’il esil choq’ qe sa’ li junjunq chi b’ich, ut naq wi took’oxlaq chirixeb’ li aatin, taqataw li esil li aajel ru choq’ qe sa’ li qayu’am.
Chiru li Ralankil a’an, kinyal roksinkil li kixk’ut li Hermana Whitley chiqu, ut kintzol chixjunileb’ li raqal re li b’ich “Santil q’ojyin.” Anajwan, che’xkuyaq inmaak eb’ aj jaltesinel ru aatin xb’aan naq ch’a’ajaq xjaltesinkil ru a’in. Naq waqib’ chihab’ inyu’am, jwal kaw kink’oxlaheb’ li aatin sa’ li rox raqal, a’b’an ink’a’ kintaw ru li puntuación. Sa’ xna’aj xb’ichankil “Ralal li Dios, lix saq ruhil saqen li rahok,” li naxye naq li Jesus a’an li reetalil li saqen li nachal rik’in li tz’aqal rahok, kink’oxla naq li raqal naxye naq li Ralal li Dios nawulak chiru li saq ruhil saqen—malaj naq a’an jwal nawulak chiru yalaq k’a’ru yiib’anb’il rik’in saq ruhil saqen. Xk’oxlankil jo’ chanchan li Hermana Whitley, kinyal inq’e chixtawb’al ru chan raj ru taaruuq tinra li “saq ruhil saqen” jo’ kixb’aanu li Jesus.
Li xkab’ seraq’ kik’ulman naq beleb’ chihab’ inyu’am. Jo’ neke’xb’aanu naab’aleb’ li kok’al, yookin chixtzolb’al xch’e’b’al li piano. Ink’a’ mas wan inseeb’al, ut, maare re xwaklesinkil inch’ool, lin obiisp kixpatz’ we ma taawulaq raj chiwu xwajb’ankil jun li b’ich re Ralankil sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak sa’ li ewu rub’elaj li Ralankil. Kink’e inch’ool naq tinwajb’a li b’ich “Santil q’ojyin.” Kinixtenq’a laj k’utunel piano. Inna’ inyuwa’ ke’rab’i li b’ich jun cient sut naq yookin chixwajb’ankil sa’ li qapiano sa’ qochoch. Kiyehe’ we naq maare naru tintzol xwajb’ankil li b’ich chi maak’a’ li b’ichleb’aal, a’b’an jwal wi’chik yoo ink’a’uxl chirix li wajb’ak chiru chixjunileb’ li komon sa’ lin teep jo’kan naq ink’a’ kinru chixjultikankil li b’ich chi maak’a’ li b’ichleb’aal. Jo’kan naq kink’uub’ jun inna’leb’. Tink’am chaq li b’ichleb’aal, a’b’an sa’ xna’aj xk’eeb’al sa’ li piano, tink’e sa’ xb’eeneb’ li wa’. Naru tin’iloq raj taq’a re rilb’aleb’ li wuq’ ut li b’ichleb’aal, a’ut te’xk’oxla chixjunil naq li b’ich wan sa’ inch’ool. Chaab’il li k’uub’anb’il na’leb’ a’in chiru xnumik jun ch’ina k’amok. Kink’e li b’ichleb’aal sa’ xb’een lin falda ut kin’ok chixwajb’ankil li b’ich, a’b’an xb’aan naq yolyol xt’ikrul lin falda, naq toj wankin sa’ li xb’een raqal re li b’ich, kit’ane’ li b’ichleb’aal chi ch’och’ ut kimuqun rub’el li piano. Maak’a’ li kinru chixb’aanunkil. Ink’a’ kinru chixxokb’al li b’ichleb’aal, ut kiyamtesiik ink’a’uxl. Kinyal inq’e chixwajb’ankil li b’ich chi chaab’il. A’b’an ink’a’ us ki’el.
Chi ra inch’ool kinwajb’a li b’ich us ta moko sa ta yoo chi elk, ut kiwil naq eb’ li kristiaan ke’xk’e reetal. Kinwulak sa’ xraqik li xkab’ raqal. Kinchoy li b’ich naq maji’ ninwulak sa’ li rox raqal ut kin’eelelik sa’ junpaat chixyalb’al inq’e chi ink’a’ ok chi yaab’ak. Eb’ inna’ inyuwa’ xe’xhasb’a we, “K’a’ru xk’ulman? Ak xatzol li b’ich chi us.” Ka’ajwi’ kiwaj elk sa’ li iglees. Maajun komon kiwaj rilb’al malaj raatinankil; jwal kinxutaanak. Naq kiraqe’ li ch’utam, laj k’utunel sa’ li Dominkil Tzoleb’aal, li Hermana Alma Heaton xk’ab’a’, kinach’o wik’in. Kinyal inq’e chi eelelik, a’b’an kixchap li wuq’. Ruuchil xyeeb’al we naq chaab’il xinb’aanu li wajb’ak, xb’aan naq tik’ti’ a’an, a’an kixye jun na’leb’ li taajultiko’q we chiru chixjunil inyu’am. A’an kixye, “Sharon, maak’a’ naxye ma chaab’il malaj ink’a’ x’el a’an. Chixjunileb’ xe’ril naq xayal aaq’e chi anchal aach’ool, ut nakatqara, maak’a’ naxye ma nakatru chixch’e’b’al li piano malaj ink’a’.”
A’an li yaal chi maak’a’ b’alaq’. A’b’an ink’a’ kinixk’e chi raho’k inch’ool jo’ kink’oxla naq taa’uxmanq. Yaal naq kinyal inq’e chi kaw, ut raab’ilin xb’aaneb’ us ta ink’a’ ninnaw xch’e’b’al li piano chi us. Kinse’e b’ayaq ut a’an kinixq’alu, ut sa’ junpaat kik’ojla inch’ool.
Anajwan ut, moko q’axal nim ta li ke’xb’aanu li xBeverly Whitley ut li xAlma Heaton. Maak’a’ ke’xtz’iib’a chirix li ke’xb’aanu. Maajun sa’ lix junkab’aleb’ naxnaweb’ li seraq’ a’in. Yal yookeb’ chixk’utb’al chiruheb’ li kok’al chan ru b’ichank ut chan ru xtawb’al ru li evangelio. Chanchan naq ink’a’ mas aajel ru a’an. A’b’an ink’a’ yaal a’an, jwal aajel ru. Wi taapatz’ raj we chan ru rilb’al junaq li “naxra li saq ruhil saqen,” a’an li Hermana Whitley. A’an li xAlma Heaton. Xkab’ichaleb’ ke’ru chixk’eeb’al reetal lix “saq ruhil saqen” jun ch’ina xqa’al li yoo chixyalb’al xq’e chi anchal xch’ool ut ke’ru chixraab’al, us ta ink’a’ tz’aqal re ru lix b’aanuhom.
Tz’aqal kama’in Li qaChoxahil Yuwa’. A’an naril naq laa’o, li ralal xk’ajol, yooko chixyalb’al qaq’e. Ink’a’ junelik us na’el lix yalb’al qaq’e, a’b’an a’an naxnaw naq yooko chi k’anjelak—wan naq ra qach’ool sa’ xyi li majelal—ut a’an nokoxra xb’aan a’in. Re xtuqub’ankil chixjunil li nokomajelo’ wi’, a’an kixtaqla li chaq’al ru Ralal Junaj Yo’lajenaq chiru, a’an ajwi’ lix saq ruhil saqen li rahok. Li Jesukristo tixtuqub’ chixjunil li qamajelal ut tixtoj rix chixjunil li qamaak wi taqasutq’isi qib’ rik’in ut taqatz’aama chiru naq tooxtenq’a. Xb’aan lix yo’lajik, lix tojb’al rix li maak xb’aan, ut lix waklijik chi yo’yo li Jesukristo, chiqajunilo taqak’ul li choxahil hilank.1
K’a’jo’ xsahil inch’ool xb’aan lix q’ehil li Ralankil re xb’ichankileb’ li b’ich wankeb’ wi’ li chaq’al ru esil re laj Kolol re li ruchich’och’ choq’ reheb’ li raheb’ xch’ool. Ninyeechi’i eere li k’a’ru kixyeechi’i li Hermana Whitley reheb’ li kok’al sa’ li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al. Wi teek’oxlaheb’ li aatin li nekeb’icha sa’ li Ralankil a’in, teetaw jun choxahil esil li k’uub’anb’il tz’aqal choq’ eere li tixwaklesi ut tixk’ojob’ eech’ool. Wahe’ jun li xintaw sa’ xq’ehil li Ralankil a’in. Jwal yoo ink’a’uxl chirixeb’ chixjunil li kristiaan li ink’a’ neke’ru chixk’ulb’al li tenq’ yooko chixtaqlankil chiru li ruchich’och’ ut yoo ajwi’ inxk’a’uxl chirix naq wankeb’ li tenamit li nokohe’xram chixtenq’ankileb’ li qas qiitz’in li wankeb’ sa’ rahilal. Ut toje’ eq’la chaq sa’ li Komonil re Tenq’ank, xink’e reetal li b’ich xqab’icha:
Chawosob’tesi li kok’al wan arin,
Ut choohaatenq’a chi sutq’iik aawik’in.2
Ninch’olob’ xyaalal naq li Ralal li Dios naxra li saq ruhil saqen; a’an lix saq ruhil saqen li rahok. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.