Li tz’aqal maatan
Junxil chaq, oxib’ kutan ma naxket li Ralankil, lin b’eelom laj Roberto, naq toj ka’ch’in, xril wiib’eb’ li ranab’ naq yookeb’ sa’ muqmu chixteeb’aleb’ lix maatan re li Ralankil. Chirix naq ak xe’ril k’a’ru wan chi sa’, xe’xlan li rix wi’chik. Chankeb’ re laj Roberto, “Wi ink’a’ taaye re li qana’, taqak’ut chawu xb’aanunkil.”
Chi junpaat xpaab’ li aleek, xb’aan naq anchal lanlo chaq jun li b’olotz uq’ choq’ re.
A’b’anan, ink’a’ mas aal li maatan naq xk’am toj sa’ xwarib’aal. Xte li maatan ut xril naq yamyo lix sa’. Junes jun li ch’ina hu wan chi sa’. Naxye chiru li hu, “Ninnaw k’a’ru yookat. Maamux li Ralankil. Laa’in laa na’.” Aran xyot’ lix ch’ool, ut xraqe’ li ch’ina b’atz’unk a’an.
K’oxla junpaataq li k’a’ru ch’ina-us rilb’al, li sa rab’inkil, ut li chaab’il rutz’b’al li nanaq sa’ laa ch’ool naq nakat-ok chixk’oxlankil li Ralankil. Jwal chaab’il wi’chik li nanaq sa’ qach’ool chalen chaq sa’ qaka’ch’inal chirix lix loq’alil li Ralankil—a’an xninq’ehinkil lix yo’lajik li Kolonel. Li loq’alil a’an maajo’q’e nasach sa’ qach’ool.
Junelik naqeek’a a’an naq naqak’oxla li ch’ina wa’leb’aal xul sa’ Belen b’ar wi’ k’iila profeetil aatin re k’iila cient chihab’ ke’xjunaji rib’ chiru jun li santil q’ojyin—naq laj Kolol qe ut laj Tojol qix kichal sa’ li ruchich’och’ jo’ xReyeb’ li rey ut lix Qaawa’ileb’ li qaawa’.
Wankeb’ li neke’ril li Ralankil junes choq’ reheb’ li kok’al, a’b’an ma ink’a’ kok’alo chiqajunil? Kiwan jun li na’b’ej jwal latz’ li ru naq yoo chi loq’ok rochb’een lix ch’ina ko’. Naq yookeb’ chi alinak sa’ k’ayil, lix ko’ xril jun li nimla eetalil re xk’ayinkileb’ li q’ol. Chiru li eetalil naxye, “Li maatan li junelik naxsi wi’chik rib’.”
Lix ko’ kiril li aatin a’an, kixk’oxla junpaat, ut kise’ek li ru. Chi sa sa’ xch’ool xye re lix na’, “Ninnaw k’a’ru li maatan li junelik naxsi wi’chik rib’.”
“Pe’ yaal?” chan lix na’ naq toj yookeb’ chi alinak sa’ k’ayil.
Chi tuulan xna’leb’, lix ko’ kixye, “A’an li Jesus!”
Sa’ majelal lix na’ xchaq’ok, “Ink’a’, ch’ina ixqa’al. A’an li q’ol.”
Laj Isaias naxjultika, “Ut jun li ch’ina al tixk’ameb’ xb’e.”1
Sa’ internet, laa’in xintaw k’iila mil li maatan li neke’k’ayiman rik’in li eetalil “Li maatan li junelik naxsi wi’chik rib’.” Us ta taqayal qaq’e, maajun maatan re li ruchich’och’ taakanaaq chi junajwa.
Inyehaq b’an resil jun seraq’ re li Ralankil chirix wiib’eb’ li kristiaan li nawileb’ jo’ li junelik xe’xsi wi’chik rib’. A’aneb’ lin na’ lin yuwa’, laj Aldo ut lix Eleanor Harmon.
Junxil chaq naq ak xt’ane’ naab’al li saqb’ach sa’ li qak’aleb’aal, lin yuwa’ toj xooxk’am chixsik’b’al jun li qache’ re Ralankil. Naq ak xqak’ojob’ li che’ sa’ li qochochnal, sa’ rahok xqat’uy li kok’ luz, li ch’ina lem, ut xkomon chik li b’atz’uul chiru. Ak yo’on xkana li qochoch choq’ re li Ralankil.
Xk’ulun li revista re Ralankil sa’ correo ut xoo’ok chixsik’b’al xjalam-uucheb’ li chaab’il maatan chiru xperelil. Jwal sununk xkana li qochoch xb’aan li kaxlan wa ut li pastel, ut chi timil xnume’ xkutankil li dicimebre. Xqakanab’ li ch’ina maatan chiru rochocheb’ li qech kab’al, ut xqayal xtenq’ankileb’ li ani te’raj b’ayaq xsahil lix ch’ool.
Wulaj wulaj, chirix naq xoowar, lin na’ xnumsi naab’al li hoonal sa’ lix warib’aal. Junes xyaab’ lix b’ojleb’ ch’iich’ nawab’i. Chalen chalen naxyiib’ li qat’ikr chi uq’ej, jo’kan naq ink’a’ xink’oxla chirix.
A’ut naq ak xhaye’ li Ralankil, jwal xlub’ li qana’. Yaj xkana sa’ xch’aat naq wan jun kutan ma naxket li Ralankil. Naq laj b’anonel xye naq tento taakanaaq sa’ xch’aat chiru jun xamaan, xchal ink’a’uxl—ut xraho’ inch’ool. Chan ta wi’ ru taqaninq’ehi li Ralankil chi maak’a’ li qana’? Chan ta wi’ ru taqeek’a li Ralankil sa’ qaam? Ut jo’kan ajwi’, ani tixk’uub’ li wa choq’ re li Ralankil?
Naq lin yuwa’ yoo chixtenq’ankil lin na’, xk’e reetal naq tixtz’aq xk’uub’ankil li wa. Xchal wi’chik ink’a’uxl! Us ta jwal chaab’il xna’leb’, toj maak’a’ xseeb’al sa’ xk’uub’ankil li wa.
Chiru li q’ojyin a’an wiq’wookin xinkana, ut sa’ tijok xintz’aama naq jun sachb’a-ch’oolej tixk’irtesi lin na’, ut too’ok wi’chik sa’ jun chik li chaab’il Ralankil, chi ch’utch’uuko chiru li che’ re Ralankil. Xraho’ li qach’ool sa’ li eq’la naq xqanaw naq toj yaj wan li qana’ sa’ xch’aat. Naq xqateheb’ li qamaatan, xsaho’ inch’ool naq xink’e reetal naq lin maatan laa’in, a’an xt’ikr lin muñeek yiib’anb’il xb’aan lin na’ chiru li k’iila q’ojyin sa’ diciembre. Jwal xwaj xq’alunkil lin na’. Naab’al li xmayeja choq’ we.
Lin yuwa’ xyal xq’e chixb’aanunkil li Ralankil a’an jo’ li k’aynaqo wi’, us ta maak’a’ li qana’. Ut chaab’il xb’aanu. Chirix naq xoowa’ak, lin yuwa’ x’ok chi wark chixk’atq li qaxam naq yookin chi b’atz’unk rik’ineb’ li was wiitz’in ut rik’in lin muñeek sa’ lix ak’ t’ikr. Lin na’ xk’ira chirix naab’al li hilank, ut chaab’il xkana. Sa’ lin yu’am laa’in, lin na’ lin yuwa’ junelik neke’xsi wi’chik rib’.
Qak’oxlahaq li aatin a’an junpaataq. Ma ink’a’ tz’aqal re ru jun li maatan li junelik naxsi wi’chik rib’? Xb’een, jun maatan li tz’aqal re ru tixk’utb’esi jun na’leb’ chirix aj k’ehol re. Xkab’, tixk’ut xnawom chirix li k’a’ru aajel ru choq’ re aj k’ulul re. Ut rox, wi ta tz’aqal re ru chi yaal, li maatan taakanaaq raj xwankil toj chi junelik q’e kutan.
Ma ink’a’ naxb’aanu laj Kolol qe li oxib’ chi na’leb’ a’an? Ma naxk’utb’esi sa’ lix yo’lajik, lix k’anjel, ut lix tojb’al rix li maak jun li na’leb’ chirix laj K’ehol re? Naxk’utb’esi. “Xb’aan naq li Dios k’a’jo’ naq kixra li ruchich’och’: kixk’e chaq li Ralal jun chirib’il.”2 Li qaChoxahil Yuwa’ kixmayeja chaq li Ralal xb’aan naq nokoxra laa’o, li ralal xk’ajol.
Ma naxk’utb’esi li maatan re li Jesukristo naq li qaChoxahil Yuwa’ naxnaw k’a’ru aajel ru choq’ qe? Relik chi yaal, naxk’utb’esi! Laa’o t’anenaqo, ut jwal taqaj ru jun laj Kolol qe ut jun laj Tojol qix. Chan laj Nefi, li Jesukristo “maak’a’ naxb’aanu, ka’ajwi’ wi taawanq choq’ re lix chaab’ilal li ruchich’och’; xb’aan naq naxra li ruchich’och’.”3
Ut li rox na’leb’ choq’ re tz’aqal li maatan? Tento taakanaaq xwankil toj chi junelik q’e kutan. Lix Hu laj Mormon ch’olch’o naxk’ut naq maak’a’ roso’jik lix tojb’al rix li maak.4
Ma jultik eere li eetalil re xk’ayinkileb’ li q’ol? Li ixqa’al a’an ak xnaw b’ar wan tz’aqal li maatan. Sa’ raak’ab’il li ruchich’och’, ink’a’ noko’ilok wan wi’ li q’ol, toj wan wi’ b’an lix Saqen li Ruchich’och’. Li Kolonel kixk’ut:
“Jo’kan ut, taqsihomaq lee saqen re taaruuq taalemtz’unq chiru li ruchich’och’. K’ehomaq reetal, laa’in li saqen li teetaqsi.”5
“Laa’in li saqen li nalemtz’un sa’ q’ojyin.”6
Ninch’olob’ xyaalal naq li Jesus, a’an tz’aqal li maatan—li junelik naxsi wi’chik rib’. Chiqak’oxla li na’leb’ a’an sa’ li Ralankil a’in ut chi junelik. A’an yo’yo. Sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.