Li evangelio re tuqtuukilal
Sa’ xq’ehil li Ralankil, chixjunileb’ aj Kristiano neke’xninq’ehi lix yo’lajik li Jesukristo, li “Awa’b’ej re Tuqtuukilal.” Chiqajunil nasaho qach’ool xb’aan li resil lix yo’lajik li yaab’asinb’il xb’aan li anjel:
“Anajwan sa’ lix tenamit laj David, xyo’laak choq’ eere jun aj Kolonel, a’an li Kristo, li Qaawa’. …
“Xaqaamileb’ chixk’atq li anjel naab’aleb’ chik anjel li wankeb’ sa’ choxa, yookeb’ chixnimankil ru li Dios chi jo’ka’in:
“Nim lix loq’al li Dios taqe’q ut wank tuqtuukil usilal sa’ ruchich’och’ rik’ineb’ li raarookeb’ xb’aan li Qaawa’.”1
Laj Charles Dickens kixtz’iib’a choq’ reheb’ lix kok’al jun chaab’il reetalil chan ru xloq’oninkil li Qaawa’ sa’ Ralankil:
“Ex inkok’al, jwal nawaj naq teenaw resilal li Jesukristo. Xb’aan naq chixjunileb’ raj te’xnaw chirix. Maa’ani chik naxq’ax ru xchaab’ilal, rusilal, xq’unal, ut ruxtaan a’an choq’ reheb’ li neke’maakob’.”
Chi jo’kan xtikla li raatin laj Dickens. Ut chi jo’ka’in naraqe’:
“Chijultiko’q eere!—li xpaab’ankil li Kristo, a’an xb’aanunkil rajlal li us—reheb’ ajwi’ li nokohe’xmaa’usila. A’an xraab’al li qech kab’al jo’ chanru naqara qib’, ut xb’aanunkil re chixjunil jo’ chanru taqaj te’xb’aanu qe. A’an li q’unal ch’oolej, li uxtaan, li kuyuk maak—li naqamuq sa’ qach’ool ut ink’a’ naqanima qib’ xb’aan, chi moko xb’aan li qatij malaj li qarahom choq’ re li Dios, a’b’an naqak’utb’esi rik’in xyalb’al qaq’e chixb’aanunkil li us. Wi naqab’aanu a’in, ut nanaq sa’ qach’ool lix yu’am ut lix k’utum li Qaawa’ Jesukristo, ut naqasik’ xpaab’ankileb’ xk’utum, naru taqoyb’eni naq li Dios tixkuy qamaak, ut tooxtenq’a chi wank sa’ tuqtuukilal sa’ qayu’am jo’ ajwi’ sa’ qakamik.”2
Jo’ kixtz’iib’a laj Dickens, “lix yu’am ut lix k’utum li Qaawa’ Jesukristo” tooxk’am sa’ tuqtuukilal. Li apostol aj Pablo kixye naq lix k’utum li Kolonel a’an “lix chaab’il esil li tuqtuukilal.”3
K’iila paay xyaalalil li aatin tuqtuukilal sa’eb’ li loq’laj hu Naq kixye li Jesus, “Chiwanq taxaq eerik’in li tuqtuukil usilal,” anchal na’aatinak chirix li tuqtuukilal ki’aatinak wi’ laj Isaias: “Lix k’anjel li tiikilal a’an li wank sa’ tuqtuukilal, ut li naruuchin li k’ulub’ej a’an li sahil wank ut li kawil ch’oolej chi junajwa.”4 Li Kolonel kixtz’aqob’resi ru li profeetil aatin a’an. A’an kixye: “Xinye a’in eere re naq teetaw tuqtuukil usilal wik’in.”5
Sa’ xchaq’rab’inkileb’ lix apostol, li Qaawa’ Jesukristo kixye: “Li tuqtuukil usilal ninkanab’ eerik’in, lin tuqtuukil usilal nink’e eere: ink’a’ nink’e eere kama’ naxk’e li ruchich’och’. Misachk eech’ool chi k’oxlak,chi moko chexxiwaq.”6
Moqon, naq yoo chirula’ankileb’ li tiikeb’ xch’ool sa’ li ch’och’ America, li Qaawa’ kixye li raatin laj Isaias: “Ut chixjunileb’ laa kok’al te’tzole’q chirix li Qaawa’; ut nimaq lix tuqtuukilaleb’ laa kok’al.”7
Li kixk’ut li Kolonel chirix li tuqtuukilal sa’ xyu’am li junjunq qe wan ajwi’ xyaalalil sa’ li junkab’al, sa’ li tenamit, ut sa’ chixjunil li ruchich’och’.
Jun ajwi’ li na’leb’ xkawresi li Kolonel ut lix apostol choq’ re xk’eeb’al li tuqtuukilal—a’an li tiikilal sa’ ch’oolej Ink’a’ ke’xsik’ xt’anb’al lix awa’b’ejihom aj Roma chi moko eb’ lix jolominel aj rahob’tesinel. Ke’xk’ut b’an li tiikilal sa’ ch’oolej ut naq eb’ li ralal xk’ajol li Dios tento te’xraheb’ li xik’ neke’ilok reheb’8 ut “te’wanq sa’ usilal rik’ineb’ chixjunil.”9
Li pleetik ut li wech’ok nachal rik’in li maa’usilal; li tuqtuukilal nachal rik’in li tiikilal. Li osob’tesiik sa’ li evangelio naru taqak’ul chiqajunilo, ut juntaq’eet li b’e naqak’ul wi’ li tuqtuukilal: a’an xpaab’ankileb’ lix taqlahom li Dios.
Li Awa’b’ej Howard W. Hunter kixk’ut a’in:
“Jwal taqaj li tuqtuukilal sa’ ruchich’och’ re naq tixram ru li josq’il chiru jun q’ehil; a’b’an li winq ink’a’ neke’xk’e reetal naq li tuqtuukilal junes nachal jo’ taqlanb’il xb’aan li Dios, ut ka’ajwi’ chi jo’kan. …
“… Wi naqasik’ sa’ xna’leb’ li winq ut li ruchich’och’, taqataw li choqink. Wi b’an taqasik’ rik’in li Dios, taqataw tuqtuukilal choq’ re li aamej tawajenaq. …
“Li tuqtuukilal a’in naxk’e qamuheb’aal chiru li choqink sa’ ruchich’och’.”10
Sa’ li na’leb’ k’utb’esinb’il sa’ qakutankil laa’o naxye: “Aʼut chetzol naq ani nabʼaanunk re li kʼanjel re tiikilal tixkʼul lix qʼajkamunkil, aʼ li tuqtuukilal saʼ li ruchichʼochʼ aʼin, ut li junelik yuʼam saʼ li ruchichʼochʼ toj chalel.”11
Li Kolonel naxk’e li tuqtuukilal, ut laa’o naqasik’ li tuqtuukilal. Li tuqtuukilal li naxk’e, a’an xtuqlajik li qak’a’uxl xb’aan xpaab’ankileb’ lix taqlahom. Li Awa’b’ej Spencer W. Kimball kixye:
“Li tuqtuukilal nayo’la sa’ li tiikilal. Ink’a’ naru xloq’b’al rik’in tumin, ut ink’a’ naru xyakonkil. Naraj xyalb’al qaq’e.”12 Sa’ jun li qab’ich naxye, “Sa li tuqtuukilal naxk’am li evangelio,”13 ut sa’ jun chik li b’ich naqab’icha li ch’ina-usil tij a’in:
“Chiwanq taxaq tuqtuukilal sa’ ruchich’och’
Ut wik’in laa’in chitiklaaq.”14
Ink’a’ naru taawanq li tuqtuukilal sa’ xyanqeb’ li tenamit chi maak’a’ li tiikilal Sa’ xkutankil li Segunda Guerra Mundial, li Elder John A. Widtsoe kixk’ut a’in:
“Ka’ajwi’ naru xwaklesinkil jun li tuqtuukil tenamit rik’in xwaklesinkileb’ li winq ut li ixq li neke’xk’ojob’ li tuqtuukilal. Li wankilal choq’ re li tuqtuukilal wan sa’ ruq’eb’ li kristiaan chi junjunqal, xb’aan lix k’utum ut lix Iglees li Kristo.
“Jo’kan naq teneb’anb’ilin laa’in choq’ re li tuqtuukilal, ut teneb’anb’ilat ajwi’ laa’at choq’ re. Ink’a’ naru xnumsinkil li teneb’ank a’an sa’ xb’een anihaq chik.”15
Lajeeb’ xka’k’aal chihab’ chirix a’an, jun chik li jolomil aj b’eresinel, li Eldred G. Smith, kixk’ut ajwi’ a’an:
“Wi ta wan tuqtuukilal sa’ raam li junjunq kristiaan, taawanq raj tuqtuukilal sa’ junkab’al. Wi ta wan tuqtuukilal sa’eb’ li junkab’al, taawanq raj tuqtuukilal sa’ tenamit. Wi ta wan tuqtuukilal sa’eb’ li tenamit, taawanq raj tuqtuukilal sa’ ruchich’och’.
“Ink’a’ yal taqab’icha, “Chiwanq taxaq tuqtuukilal sa’ ruchich’och’ ut wik’in laa’in chitiklaaq”; taqayu’ami b’an. Chiqak’e qach’ool chixb’aanunkil.”16
Jun seraq’ chirix li Ralankil li jwal nawulak chiwu kipuktesiman sa’ li hu Deseret News junxil. Naxye resil li na’leb’ kixtzol jun li ixqa’al naq sa’ rahilal ink’a’ xk’ul li maatan ak xpatz’ chaq, ut naq sa’ tuqtuukilal xk’e reetal k’a’ru nareetali li maatanink sa’ Ralankil. Jwal nawaj wi’chik xwotzb’al rik’ineb’ li kok’al ut li saaj.
jun li ixqa’al naraho’ xch’ool xb’aan naq ink’a’ xk’ul li muñeek li jwal naraj chalen chaq junxil.
Re xk’ojob’ankil xch’ool, lix na’ xye re, “Ink’a’ chik aajel ru a’an choq’ aawe.” Ma yaal naq ink’a’ chik aajel ru li Ralankil choq’ we? chan. Lix yuwa’ xch’olob’:
“At inrab’in. Naab’al li rahilal, ut li sahilal, naqataw naq nimank yooko. A’b’an, at inrab’in, toj aajel ru li Ralankil choq’ aawe. Wan k’a’ru aajel wi’chik ru yookat chixk’ulb’al. Yookat chi nimank ut chixk’eeb’al reetal naq nim wi’chik xyaalalil li k’a’ru ink’a’ xataw ru naq toj ka’ch’in’at. … Ak xawab’i chi yeemank naq nokomaatanink sa’ Ralankil xb’aan naq eb’ laj ilol karneer ut eb’ laj q’e ke’xk’ameb’ chaq maatan chiru li Kristo, a’b’an inyehaq aawe li xb’eenil maatan re Ralankil.”
Toja’ naq lix yuwa’ kixch’olob’ xyaalal li xnimal ru rahom li qaChoxahil Yuwa’ choq’ re li Ralal, “li kixtaaqe li Yuwa’b’ej us ta li ch’a’ajkilal ut li po’resink ch’oolej wan chixsutam, ut li kixtenq’a chixyo’ob’tesinkil li ruchich’och’ wanko wi’.” Kixye re chan ru naq li qaChoxahil Yuwa’ kixk’e li Ralal, li Qaawa’ Jesukristo, choq’ aj Kolol qe.
Xye li esil sa’ lix Hu laj Mormon naq li Ralal “taachalq chaq sa’ choxa sa’ xyanqeb’ li ralal xk’ajoleb’ li winq, ut taawanq jo’ muheb’aal ch’och’. … Abʼi ut, tixnumsi li aaleek, ut xrahil li tzʼejwalej, tzʼokaak, chaqi-eel, ut tawaak, tixqʼax li naxkuy xnumsinkil li winq chi inkʼaʼ taakamq; xbʼaan naq kʼe reetal, naʼel xkikʼel ruuchil tiqobʼ, xbʼaan naq qʼaxalaq xnimal lix yotʼbʼal xmusiqʼ xbʼaan xmaaʼusilalebʼ ut xtzʼeqbʼeetalilebʼ lix tenamit. Ut Jesukristo taakʼabʼaʼiiq wiʼ, li Ralal li Dios, lix Yuwaʼil li choxa ut chʼochʼ ” (Mosiah 3:5, 7–8).
Kixtz’ap li hu, ut xch’olob’:
“Us ta kixnaw li qaYuwa’ sa’ Choxa k’a’ru tixk’ul lix raarookil Alal, sa’ lix rahom ut chaab’ilal xna’leb’ li maak’a’ roso’jik, kixk’e a’an re li ruchich’och’. Ut li xkab’ xraqal li xchaq’al ru maatan a’in, a’an naq us ta li Kristo, li Ralal, kixnaw ajwi’ a’an, kixq’axtesi rib’ re taawanq qayu’am chi junelik.”
Moqon, naq ak nim chik, li ixqa’al a’an kixtz’iib’a li aatin a’in:
“A’an li xb’een q’ojyin sa’ xq’ehil li Ralankil naq kinwar chi maak’a’ lin muñeek chink’atq. Jwal chaab’il wi’chik li ak xink’ul. X’ok sa’ waam li tuqtuukilal chi jwal sa wi’chik. Xintaw jun maatan ink’a’ naru xtz’ajninkil chi moko xsachb’al, jun maatan li junelik aajelaq ru choq’ we, a’b’an li toj timil timil tink’ul rik’in xtenq’ li Dios. … Ut xintijok … re xtz’aamankil naq sa’ junaq kutan te’wanq inkok’al, toja’ naq tinnaw xtz’aqob’ li Maatan re Rahok.”17
Ninchoy li waatin rik’in li raatin li Awa’b’ej Russell M. Nelson jun chihab’ chaq sa’ Ralankil: “Li Jesukristo a’an li xnimal ru maatan re li Dios—li maatan naxk’e li Yuwa’b’ej reheb’ chixjunil li ralal xk’ajol.”18
“Xbʼaan naq li Dios kʼaʼjoʼ naq kixra li ruchichʼochʼ: kixkʼe chaq li Ralal jun chiribʼil re naq chixjunil li taapaabʼanq re, inkʼaʼ taasachq, wanq bʼan xyuʼam chi junelik.”19
Nintz’aama naq li tz’aqal yaal tooxb’eresi sa’ chixjunil li naqab’aanu chiru li Ralankil a’in, sa’ xk’ab’a li Jesukristo, amen.