12NIELSON-0
Ana Botaki n Taromauri ni Ka Kiritimati te Moan Beretitentii
Ritembwa 6, 2020
Te Uea n Raoi
Iroun Elder Brent H. Nielson
Man te Beretitentii n te Itingaun
N te tai teuana n te tabo teuana ae raroa , ae raroa nako mai ikai, tamau, Norman Nielson, bon te ataeinimwaane ae kabanea ana kauoua n ririki inanon aua te ririki ngke e buaka n te Kauoua ni Buaka n te Aonaaba n Aonon Te Betebeke. Tamneina aio i matan ana tent, bon te tia rabakau iaon bwai ni buaka ngke e maeka i buakonikain Papua New Guinea. Ni Bongin te Kiritimati 1943 ngke e korea a na reta nakon tinana are e a tia ni mate buuna: “N aron ae ko noria ni bongin namwakaina, te bong aei bon te Kiritimati. I uti n te aoa 7 n te ingabong, I kaingabong, ao imwina I mwakuri ni karokoa te aoa 3 n te bwakantaai ngke I nako n te karaaanga ae uarereke n uatiia au kunnikai ao n tebotebo. N te katairiki ao ti kana teutana te teeki, teutana te buteeta, te koon, renganana, ao te bwaai. I bon rang tangiria bwa N na mena irarikim ma kaain te utu ao n tekateka iaon te taibora ni manga kanii bwaai ni kabane ake ti tataneiai ni kanii ngke ti mena ikanne tabeua te ririki n nako. Ti rawawata ngkai aki roko ara batia ni kakiritimati imwain te Kiritimati. E mwaiti iroura ae akea te bwai ae a karekea ibukin te Kiritimati aei. I uringa am taeka ae bati nakoiu bwa ane ana iai aika a na butimwaea te bwai ae raka riki ngkana akea irouia te bwai anne.”
N te ririki ae nako kainnabau, Marcia, ao mwaneu, Susan, a korea rongorongon ana mwakuri tamau inanon te aua n ririki n tain te Kauoua ni Buaka n te Aonaba. A botii ni kabane taian reta ake e korei nakon tinana. I bon riai n taekinna bwa ngke I wareka te reta ae kanonakowaki n te Kiritimati aei, e kangaanga kakoauaana irou. E ngae ngke e taraa n aki kakawaki te bwai aei nakoimi ibukina bwa bon tamau, are I tangiria, I tangiria n bitii tabeua bwaai ake a riki ni bongin te Kiritimai anne. I iangoia ibon irou ma te nanokawaki, “Mwaitira riki te rawawata ae na uotia te ataenimwaane are kaain Idaho aei?” E bua tamana man aoraki mamana ngke tamau ai tibwa 12 ana ririki ni maiu. E kaikawaaki iroun tinana, e karinaki nakon te taanga ni buaka, ao ngkai e maeka n te buakonikai ibuakon te buaka ae korakora. E aera e aki kona ni karekea te bwaintangira ibukin te Kiritimati? Ngke I iangoa ana kangaanga aei, I namakina te Tamnei bwa e taetae nakoiu: “Brent, ko ataa tokin te rongorongo. N tokin maiuna ao tamam e karekea te kabanea ni kakaawaki ni bwaintangira ao e waaki nako ma maiuna ae kaonaki n te onimaki ao e riki te Kiritimati bwa te tai ae maten nanona inanon te ririki.”
Ngke I reitinako ni wareka rongorongon tamau, I wareka teuana ana kabanea n reta nakon tinana inanon Beberuare 1945. Inanon ana kaaua n ririki iaan ana kairiri General Douglas MacArthur, e a tia ni buaka i Darwin, Aotiteria, nako Papua New Guinea, nako Naman Leyte i Biribin, ao ai Manila i Biribin, te tabo are e toki iai ana mwakuri n te tanga ni buaka ao e oki nakon mweengana. N angiin te tai are e kabanea ni beku n tain te buaka ao bon akea taromauri n Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira, ma n te tai are e roko iai i Biribin, n rabanen ana beku, e reke ana tai n taromauri n te Ekaretia. Imwin kaean te taromuri anne, e korea te reta ae kakaongora aei nakon tinana: “I nako n taromauri ngkoananoa, ma I aki bati n taben nanoi baike a marooroakinaki. Tinau e taraa n ae angiin bwaai aikoa bati ni kakawaki irou ake a bon rangi ni kakaawaki irou mai mwaina. I aki nanona au koaua iroun te Atua, anne e teimatoa ni korakora, ma I taraa ngkai te Atua bwa te aomata ae tatangira ao n atataiaomata ao bon ngaia naba temanna [are] e tei irarikim n tainako ni katuaeko ibukin am bure nako ake ko karaoi.”
Te bwai ae reireiai te Tamnei bwa rinanon taai ni kakatai aika matoatoa, ngkai I tia n rinanon te buaka ae korakora are e mwaiti iai tautia, neeti, taan ieie, bwairati, ao kaain te aba n itera aika uoua aika a bua maiuia, e kunea te bwaintangira tamau—e kunea nanon raoi te Kiritimati. E reiakinna bwa iai Tamana are i Karawa ae ataa arona ao e tararuaia. Te kabanea ni kakaawaki n reirei are e karekea bon aei, “Ba E tangiriia aomata te Atua n te aro are E anga Natina ae te riki temanna iai, ba e aonga n aki mate ane onimakinna, ma e na reke irouna te maiu are aki toki.”1 Inanon ana kangaanga, ngke e kataaki nakon ana kabanea ni konaa, tamau e kunea te Tama are i Karawa, ae tatangira man akoi. Te bwai ae kunea tamau e uota te rau ao te kimwareirei ao te kukurei nakoina n te aonaaba are on n te mangaongao ao te maraki ma te rawawata. Ngke e kitana te buaka, e uota rikaki te bwaintangira anne nakon mwengana.
I aki koaua raoi bwa I kona n uoti kangaanga ake e kaitarai tamau inanon teniua Kiritimati n raroanako man mwengana, ma I ataia bwa te reirei are e karekea ao are I karekea bon te bwaintangira ni koaua n te Kiritimati, are e anga Tamara are i Karawa, bon te Tia Kamaiu Iesu Kristo. N te Kiritimati aei, ibukin kangaanga n te aonaaba ngkai, tabeman iroura ti noria bwa ti mena n taabo aika raroa ma ara utu ke ti kainaki mai irouia e ngae ngke a bon maeka n uakaan. Tabeman iroura tao a nora te ririki aei n aron are e noria tamau ni Bongin te Kiritimati 1943. Tao ti na bae n titiraki bwa bukin tera akea te bwaintangira ke kawarakira ae ti karekea. Ma ngkana ti kabanea ara tai nakon te bwai ae riki irarikira ao n tararake n taraa te Atua ma ni maiu, ti na kunea bwa Iesu Kristo bon te kabanea ni kakaawaki ni bwaintangira. Kabonganakin raoi Ana mwakuri ni kamaiu te Tia Kamaiu inanon maiura e kariaira bwa ti na karekea te maiu ae tamaroa, man rau.
Ni Mareko mwakoro 4 n te Nu Tetemanti, a rinanon te bwai ae kakamaaku ana reirei te Tia Kamaiu. A mena iaon te kaibuke ma te Tia Kamaiu i Namani Kariraia ngke e kaoti naba te angibuaka ae korakora. A bon maaku ana reirei, ao e taku ana taeka te Tia Kamaiu nakoia, “Kam aera ngkai kam maku? “E a nga ami onimaki?”2 Ao man ana taeka, E katoka te ang ma te nao te Tia Kamaiu. Ana reirei a tabeka te titiraki ae korakora are I kaoi ngkami bwa kam na iangoia n te Kiritimati aei: “Antai Teuaei, ngkae e ongo i Rouna te ang ma te nama?”3 N na kataia ni kaekaa te titiraki aei. Iesu Kristo bon “[Te tia Reirei ae kamimi], Te Atua ae Mwaaka, Te Tama ae Akea tokina, Te Uea n Raoi.”4 “Mai irouna, ao rinanona, ao irouna, iai aonaba ao a karikaki.”5 Ngaia bon ara Tia Kamaiu ao Ara Tia Kabooira; Ngaia bon Ana Karimoa te Tama.
Itaia e kabwarabwara Te tia Kamaiu n aron aei: “Ko aki ataia? ko aki ongo, E aki nimamate te Atua ae akea tokina, ae Iehova, ae te tia Karaoi tabon aonaba ao E aki kua naba? … E na manga reke te korakora irouia akana kantaninga; a na mwemwerake ni baia ni kiba n ai aroia ikare; a na biribiri, ao a na aki kua; a na nakonako, ao a na aki nimamate.”6
Man te rongorongo aei are Te tia Kamaiu e kaoira ngaira ni bane n tain te Kiritimati aei ao n tainako, “Bane mai nako Iu, ngkami akana kam kua ao kam rawawata, ao N na motiki rawami. … Bwa I nimamanei ao I nanorinano: ao e na reke iroumi iai motikan rawaia tamneimi. Bwa e aorai amou, ao e bebete uotau.”7 Ana kakao nakoira bwa ti na “nakoina.”
Au kantaninga n tain te Kiritimati aei bwa tera nako te bwai are ti mena inanona, bwa ti mena iaa, ao bwa raroara ngaira ma ara utu ke raoraora, ti na uringnga bwa Ngaia, are Te tia Kamaiu Iesu Kristo, bon te bwaintangira; ao ngkana ti nako Ina, E na kabebetei uotara; ao tao ti na Kunea, n aron are e karaoia tamau ibuakon te buaka ae korakora. E taku Te tia Kamaiu, “I katuka te rau i roumi, I anganingkami au rau: I aki anganingkami n ai aron te aba, ngkana e anga. A na tai rawawata nanomi,ao a na tai maku.”8 Ngkae ti onimakinna, ti na karekea te rau ao te kukurei, ni bwai nako ake ti mena inanona.
I katekeraoi ngkami n te Kirimati aio ao I tataro bwa, n te ririki aei, ngkai e kimwareirei te aonaaba ae kua, kam na karekea ao n nora te bwaintangira are e anga te Tama nakoira ngke E anga Ana Rikitemanna. I kaota au koaua ae onoti iroun Tamara are i Karawa ao Natina ae E kororaoi, te Uea n Raoi. N aran Iesu Kristo, amen.