Lix musiqʼ li Ralankil
Xch’utam li Xb’eenil Awa’b’ejil re li Ralankil
Domingo, 5 diciembre, 2021
Ex was wiitz’in, ninb’antioxi naq wankin eerik’in sa’ li ch’utam a’in re Ralankil. Li b’ich ut li xchaq’al ru aatin naxtoch’ li qaam. Xe’xk’am chaq lix tz’aqal musiq’ejil li Ralankil, li sahil ch’oolejil li nak’ulman naq naqaloq’oni ut naqara li Qaawa’ Jesukristo. Ch’utch’uuko sa’ li qarahom ut qaloq’onihom choq’ re a’an.
Li eek’ahom a’an re loq’onink naniman rajlal naq nawileb’ li raqal sa’eb’ li loq’laj hu li nikine’xtenq’a chixnawb’al ani chaq a’an ut ani a’an anajwan. Sa’ xk’ab’a’ li tzolok ut li tijok a’an, ninwulak chixnawb’al ru li Jesus jo’ li Jehova, li kiyo’ob’tesink re chixjunil li k’a’aq re ru, rub’el xb’eresihom li qaChoxahil Yuwa’. Laj Pablo kixch’olob’ chi kama’in:
“Najter q’e kutan, k’iila wa ut yalaq chan ru li Dios kiraatinaheb’ li qana’ qayuwa’ chixtz’uumal reheb’ li profeet,
“A’b’an anajwan, sa’ roso’jikeb’ li kutan, xooraatina sa’ xk’ab’a’ li Ralal, li kixxaqab’ choq’ aj eechaninel re chixjunil, sa’ xk’ab’a’ ajwi’ a’an kixb’aanu li choxach’och’.
“A’an a’in xrepom li xnimal xloq’al ut xjalam u lix Diosilal, a’an nakuutunk re chixjunil rik’in xnimal xwankil li raatin, ut naq ak xch’ajob’resiheb’ li tenamit chiru li maak, kik’ojlaak sa’ xnim uq’ li Nimajwal Dios toj taqe’q.
“Ut q’axal nim xwankil sa’ xb’eeneb’ li anjel, xb’aan naq k’a’jo’ chik xloq’al lix k’ab’a’ li wank choq’ reechanihom.
“Ani tawi’ reheb’ li anjel kiyehe’ wi’ jun sutaq xb’aan li Dios, Laa’at li walal, anajwan xatinyoob’tesi? Malaj kixye, Laa’inaq lix Yuwa’ ut a’anaq li walal?
“Jo’kan ajwi’, naq kiroksi chaq li ralal jun chirib’il sa’ ruchich’och’, kixye, Ut chiloq’oniiq xb’aaneb’ chixjunil lix anjel li Dios.”1
Naq kiyo’la li Jesus aran Belen, jo’ kiyeeman sa’ profeetil aatin, eb’ li anjel ke’b’ichan ut kik’utun jun li chahim re xlemtz’unkil li choxa, re roxloq’inkil lix k’ulunik li Ralal li Dios sa’ li ruchich’och’il yu’am.
A’an nataqe’ chi najt xteram sa’ qab’een, a’b’anan, li k’a’ru kik’ulman sa’ lix yo’lajik sa’ ruchich’och’ naxk’e chiqeek’a naq nach’ wan qik’in. Kixsik’ ru elk chaq sa’ xk’ojarib’aal sa’ xseeb’al li Yuwa’b’ej ut xk’ulb’al sa’ xb’een xwankil li kamk. Kixb’aanu a’an xb’aan xrahom choq’ reheb’ li ralal ut lix rab’in lix Yuwa’ li te’yo’laaq sa’ li ruchich’och’. Kixb’aanu a’in sa’ xk’ab’a’ lix rahom choq’ eere ut choq’ we.
A’ yaal raj chan ru naq kiru chi yo’laak. A’b’anan, li Jesus kiyo’la sa’ jun neb’a’il na’ajej. Eb’ laj ilol xul ke’xk’e xk’ulunik. Chirix chik a’an, junjunqeb’ aj q’e ke’b’eresiik toj b’ar wi’ kiwan re te’xloq’oni. Laj jolominel re li tenamit kixtaqla xkamsinkil. Kik’ame’ sa’ jalan chik tenamit re xkolb’al rix xyu’am. Naq jun li anjel kixye reheb’ lix na’ xyuwa’ sa’ ruchich’och’ naq naru naq’aj sa’ lix tenamit, ke’xk’am aran Nazaret. Kiwan aran 30 chihab’, kik’i ut kik’anjelak jo’ jun aj peech’, rub’elaj naq kixtikib’ lix k’anjel.
Maare nekepatz’, jo’ ajwi’ laa’in, k’a’ut naq aajel ru naq li Ralal li Dios li tz’aqal re ru kitaqlaak chaq sa’ li k’anjel a’an. Jultikaq eere chan ru naq kixch’olob’ a’an lix tuulanil sa’ xk’ulub’ankil lix b’oqb’al:
“Xinkubʼe chaq saʼ choxa moko re ta xbʼaanunkil li wajom laaʼin, re bʼan xbʼaanunkil li rajom li kitaqlank chaq we.
“Ut a’an a’in li rajom li kitaqlank chaq we, naq chixjunil li xk’ehom we ink’a’ taasachq chiwu, tinwaklesi b’an chi yo’yo sa’ roso’jikeb’ li kutan.
“Xbʼaan naq aʼan aʼin li rajom lin Yuwaʼ: naq yalaq ani taaril ru li Kʼajolbʼej ut tixpaabʼ, wanq xyuʼam chi junelik, ut laaʼin tinwaklesi chi yoʼyo saʼ rosoʼjikebʼ li kutan.”2
Li Jesus kixk’ut lix rahom ut lix tuulanil. Us ta wan xwankil ut xnimal sa’ rilob’aal lix Yuwa’, li Jesus kixsik’eb’ li winq ink’a’ ninqeb’ ru sa’ ruchich’och’ re naq te’wanq jo’ lix tzolom, sa’ xyanqeb’ wankeb’ aj kar, aj xokol impuesto, ut aj zelote.
Kixjultika li evangelio ut nawotzok rik’ineb’ li xoxeb’ rix, li yaj, li wankeb’ xpaaltil, ut li xik’ neke’ile’. Kixraheb’ ut kixk’ulub’eb’ li jwal tz’aqal tuulaneb’ sa’ xyanq, us ta a’an na’el chaq sa’ tz’aqal li xchaq’al ru na’ajej taqe’q. Kik’anjelak chiruheb’, kixraheb’, ut kixwaklesiheb’.
Li xnimal xchaab’ilal ut xtusulal xwanjik kiniman chalen toj sa’ xraqik lix k’anjel sa’ ruchich’och’. Kixq’ax ruheb’ li ka’pak’alil ut li xik’ ile’k li kixnaw naq a’an xcha’al lix k’anjel kib’oqe’ wi’ ut li kixk’ulub’a chaq. A’an xnumsinkil li rahilal xb’aaneb’ lix maak ut lix yajel chixjunileb’ li neke’chal sa’ li yu’am a’in.
Jultikaq eere li raatin laj Jakob naq kik’utuk chiru lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo:
“Aay, kʼaʼjoʼ xnimal lix santilal li qaDios! Xbʼaan naq aʼan naxnaw chixjunil li kʼaʼaq re ru, ut maakʼaʼ kʼaʼru wan li inkʼaʼ ta naxnaw.
“Ut aʼan nachal saʼ li ruchichʼochʼ re tixkolebʼ chixjunil li winq wi teʼabʼinq chiru lix yaabʼ xkux; xbʼaan naq kʼehomaq reetal, aʼan naxkʼul lix rahilebʼ chixjunilebʼ li winq, relik chi yaal, lix rahilebʼ chixjunil li ani yoʼobʼtesinbʼil li wan xyuʼam, li winq joʼ ajwiʼ li ixq ut li kokʼal, li wankebʼ saʼ lix junkabʼal laj Adan.
“Ut aʼan naxkʼul li rahilal aʼin re naq taanumeʼq li wakliik chi yoʼyo saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li winq, re naq chixjunilebʼ teʼxaqliiq chiru aʼan saʼ li nimla kutan re li raqbʼa-aatin.”3
Li k’uula’al sa’ xwa’leb’aal li xul a’an li Ralal li Dios, taqlanb’il chaq xb’aan li Yuwa’b’ej re naq taawulaq jo’ li qaKolonel. A’an li Alalb’ej Junaj Yo’lajenaq chiru li Yuwa’b’ej sa’ tib’elej. A’an li eetalil choq’ qe.
Re naq taawanq li musiq’ej re Ralankil, tento naq toorahoq jo’ naq kirahok a’an. Li raatin choq’ eere ut choq’ we a’aneb’, “Chera eerib’ cherib’il eerib’ jo’ naq xexinra laa’in.”4
Naru nekereek’a li musiq’ej re Ralankil, jo’ naq naweek’a laa’in, rik’ineb’ li aatin a’an. Week’ahom li saqen ut li sahil ch’oolejil neke’chal chaq rik’in li Santil Musiq’ej rajlal sut naq ninjultika ut nintz’il rix li eetalil kixkanab’ qe laj Kolol re li ruchich’och’.
Choq’ we, maare li k’a’ru jwal sa ninjultika a’an naq li Qaawa’ ak kawresinb’il re qatenq’ankil maak’a’ naxye k’a’ru li nak’ulman qik’in. Jo’ kixye laj Mormon:
“Li Dios, rikʼin naq naxnaw chixjunil li kʼaʼaq re ru, xbʼaan naq aʼan junelik wanjenaq ut junelik taawanq, kʼehomaq reetal, kixtaqlahebʼ li anjel re teʼkʼanjelaq chiruhebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq, re teʼxkʼutbʼesi chiruhebʼ chirix lix kʼulunik li Kristo, ut rikʼin li Kristo taachalq chixjunil li kʼaʼru us.
“Ut li Dios kixchʼolobʼ chiruhebʼ li profeet, rikʼin tzʼaqal lix tzʼuumal re, naq taachalq li Kristo.
“Ut kʼehomaq reetal, jalan jalanq paay chanru naq kixkʼutbʼesi li kʼaʼaq re ru chiruhebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq, li bʼarwan us; ut chixjunil li kʼaʼaq re ru us rikʼin li Kristo nachal chaq; wi ta inkʼaʼ joʼkan, tʼanenaqebʼ raj li winq, ut maajun kʼaʼru us taaruuq raj chi chalk rikʼinebʼ.
“Joʼkan ut, rikʼin lix kʼanjelebʼ li anjel, ut rikʼin li junjunq chi aatin li naʼel chaq saʼ xtzʼuumal re li Dios, ebʼ li winq keʼok chixkʼanjelankil li paabʼaal chirix li Kristo; ut chi joʼkan rikʼin paabʼaal, keʼxchap ribʼ chiru chixjunil li kʼaʼru us; ut joʼkaʼin naq kiwan toj reetal lix kʼulunik li Kristo.
“Ut chirix naq kichal aʼan, ebʼ li winq keʼkoleʼ ajwiʼ xbʼaan xpaabʼankil lix kʼabʼaʼ; ut xbʼaan li paabʼaal, keʼok choqʼ ralal li Dios. Ut joʼ chanru naq chʼolchʼo ru naq yoʼyo li Kristo, aʼan kixye li aatin aʼin rehebʼ li qayuwaʼ; kixye: Yalaq kʼaʼru teetzʼaama chiru li Yuwaʼbʼej saʼ lin kʼabʼaʼ, li us, rikʼin paabʼaal, chi nekepaabʼ naq texkʼuluq, kʼehomaq reetal, taabʼaanumanq eere.”5
Sa’ li kutankil a’in, naab’al eere laa’ex nekextijok re xpatz’b’al eekawilal re xnumsinkileb’ li yale’k li neke’xyal eerix toj reetal naq nekereek’a naq ink’a’ chik nekexru. Ninch’olob’ xyaalal naq li Kolonel ut li Yuwa’b’ej neke’rab’i lee tz’aam naq nekepatz’ lee tenq’ ut li k’a’ru us choq’ eere ut choq’ reheb’ li ani nekera ut nekexk’anjelak wi’.
Lee sumenkil te’chalq jo’ kik’ulman rik’in li profeet aj Jose Smith. Teek’e reetal naq lix tij laj Jose re xk’ulb’al xtenq’, a’an chanchan lee re. Ut teereek’a lix rahom li Qaawa’ choq’ re laj Jose ut choq’ eere laa’ex sa’ lix sumehom re xk’ojob’ankil xch’ool laj Jose. Laj Jose kixye sa’ xtij:
“At Dios, bʼar wankat laaʼat? Ut bʼar wan li muhebʼaal li natzʼapok re li naʼajej muqmuukat wiʼ?
“Joʼ najtil chik taawanq chi rambʼil laa wuqʼ, ut lix naqʼ aawu, relik chi yaal, lix saqen ruhil xnaqʼ aawu taaril chaq saʼ li choxa re junelik qʼe kutan li maaʼusilal keʼxkʼul laa tenamit ut ebʼ laa moos, ut taaqʼaxeʼq laa xik xbʼaan lix yaabʼebʼ?”6
Li Qaawa’ kisumen jo’ chanru naru nokoxsume:
“Tuqtuukilal chiwanq sa’ aawaam; laa ch’a’ajkilal ut laa tawasinkil yal chiru jun ch’ina k’amok taawanq;
“Ut chirix aʼan, wi nakakuy chi us, li Dios tixtaqsi aaloqʼal chi taqeʼq; laaʼat tatnumtaaq saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li xikʼ nekeʼilok aawe.
“Ebʼ li raabʼilebʼ aabʼaan toj xaqxookebʼ chakʼatq, ut teʼxkʼe wiʼchik xsahil aachʼool rikʼin xqʼixnalebʼ lix chʼool ut xchaabʼilalebʼ li ruqʼ.”7
Ninnaw injunes wib’ naq li yeechi’ihom a’an tz’aqal ch’olch’o choq’ eere, choq’ we, ut choq’ reheb’ li neke’qara. Li Qaawa’ nareek’a li qarahilal. Kixb’aanu li k’a’ru kixb’aanu sa’ xk’ab’a’ lix rahom choq’ qe. A’an naxnaw chan ru qatenq’ankil chireek’ankil li tuqtuukilal sa’eb’ li ch’a’ajkilal, us ta toj yooqo chi yale’k. A’an tixtaqlaheb’ lee ramiiw jo’ lee anjel re naq texrochb’eeni “rik’in chaab’il aamej ut uq’ej aj tenq’.” Li qaam taajalaaq chi chaab’il naq naqayal qaq’e chixq’axb’aleb’ ru li yale’k rik’in paab’aal chirix a’an.8 Ut rik’in li jalaak a’an, toowulaq choq’ li amiiw li naru naxtaqla li Qaawa’ jo’ x’anjel li qas qiitz’in.
Jo’ aj yehol resil a’an, ninch’olob’ xyaalal naq li k’uula’al li kiyo’la aran Belen a’an li Jesukristo, lix raarookil Alal li Dios. Ninyeechi’i eere naq wi nekextz’aaman chiru li qaChoxahil Yuwa’ rik’in paab’aal ut sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, li Musiq’ej tixk’e lee tuqtuukilal laa’ex ut eb’ li raarookeb’ eeb’aan.
Ninwotz lin rahom choq’ eere rik’in li wajom naq taawanq xsahil eech’ool sa’ li Ralankil, sa’ li chihab’ a’in, ut junelik. Sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.