Chekʼul tzʼaqal lee Rey
2022 Li ch’utam re Ralankil re li Xb’eenil Awa’b’ejil
Domingo, 4 diciembre, 2022
Tehomaq lee ch’ool re xk’ulb’al
Li musiq’anb’il b’ich naxnujob’resi li qaam rik’in tuqtuukilal ut sahilal.
Sahil Ralankil!
Sa’ li diciembre re 1943, kiwan li nimla pleet sa’ ruchich’och’. Ke’wan xk’a’uxl chixjunileb’ chirix lix komoneb’ li wankeb’ najt, ut ke’ch’a’ajko’ ajwi’ xb’aan xmaak’a’il li tumin ut li tzakemq. Jwal ch’a’ajeb’ li kutankil a’an choq’ re xjunkab’al, jo’kan naq kisach xch’ool lin yuwa’, laj Harold Hillam, li wan chaq re beleeb’ chihab’, naq kixk’ul jun xchaab’il maatan sa’ Ralankil―jun ch’ina tren. A’an maawa’ jun li tren po’ol; li tren a’an nab’eek chiru lix b’e xjunes rib’. Maa’ani na’eek’asink re. Chanchan naq moko yaal ta naq kixk’ul jun sachb’a-ch’oolejil maatan jo’ a’an. Ay, k’a’jo’ naq kixra li tren a’an.
Wiib’ oxib’ chihab’ chirix a’an, naq kinach’ok chaq li Ralankil, li ruchich’och’ ki’ok chixkanab’ankil li pleetik. A’b’anan, aran sa’ li ch’ina k’aleb’aal St. Anthony, Idaho, ink’a’ kitam li tumin, ut lix junkab’al lin yuwa’ jwal ke’rahob’tesiik tz’aqal. Lix yuwa’ laj Harold kiwan tz’aqal chiru li yajel, toj reetal naq kikam raj. Moko te’k’ehe’q ta li maatan sa’ li Ralankil a’an—chi moko choq’ re laj Harold ut li riitz’in, laj Arnold.
Rub’elaj li Ralankil, lix yuwa’ laj Harold kinach’ok rik’in ut kixpatz’ re, “Harold, ma naru raj taasi laa tren re laj Arnold re naq taawanq junaq lix maatan sa’ li Ralankil chiru li chihab’ a’in?”
Ma kirab’i tawi’ lix yuwa’ chi chaab’il? Lix raarookil tren? A’an tz’aqal jun reheb’ lix ninqal ru patz’om.
Xwulak li eq’la re li Ralankil ut laj Arnold kixjap re xb’aan xsahil xch’ool naq xk’ul jun li tren jo’ li re laj Harold.
Laj Arnold sa’ junpaat kixk’e reetal naq laj Harold ink’a’ chik nab’atz’un rik’in lix tren. Rik’in xnumik li hoonal, laj Arnold kixk’e reetal naq lix maatan moko chanchan ta re laj Harold—a’an b’an lix tren laj Harold! Naq laj Arnold kixtaw ru lix nimal ru li maatan a’an, li tren a’an kiwulak jo’ jun li k’a’aq re ru li terto tz’aqal xtz’aq.
Choq’ we, jwal chaab’il li seraq’ a’in—ink’a’ ka’ajwi’ xb’aan naq naxjultika we lin raarookil yuwa’ ut li riitz’in. Nim wi’chik chiru a’an, naxjultika we li mayejak—lix mayej ut lix rahom lix raarookil Alal li Dios—li jun li naqaninq’ehi lix yo’lajik.
Li Jesukristo a’an ut a’anaq li xb’een xnimal qamaatan re li Ralankil. Ninch’olob’ xyaalal li yaal a’in: a’an kiyo’la, kiwan, ut kikam sa’ qak’ab’a’, ut toj yo’yo a’an!
Jwal osob’tesinb’ilo rik’in xk’ulb’al li maatan a’in re sahil ch’oolejil. Sa’ raatinul jun li raarookil b’ich re Ralankil, “Sahaq eech’ool, li Qaawa’ xchal; Chek’ul tz’aqal lee Rey!”1
Li Elder Neal A. Maxwell kixk’ut: “Rik’in chixjunil li naxk’e li Dios qe, tento naq chaab’ilaqo raj chi k’uluk, a’b’an moko chaab’ilo ta. Choq’ qe li naqak’oxla naq chaab’il wanko, wan naq moko sa ta ut nach’a’ajko’ chiqu li k’uluk. …
“A’b’anan eb’ li maatan naxk’e li Dios jalaneb’ chiru li maatan re li ruchich’och’ xb’aan naq neke’wan chi junelik, jo’ li Ralankil li wan rajlal li maajun wa na’oso’!”2
Jo’kan b’i’ chan ru naq naqak’ul chi tz’aqal li xchaq’al ru maatan? Chan ru naqasik wulaj wulaj li maatan re li qaKolonel, lix rahom, ut lix tojb’al rix li maak li maak’a’ roso’jik?
Miqajayali qib’ rik’in li utz’u’ujinb’il k’a’aq re ru re li Ralankil ut chiqatzolaq b’an qib’ rik’ineb’ li tuulanil moos li xb’een ke’k’uluk re li Kolonel sa’ xyo’lajik.
Xk’ulb’al lix santilal
Naq kinach’ok chaq xkutankil xyo’lajik li Kolonel, li xMaria ut laj Jose ke’xyal xq’e chi wulak Belen, a’b’an eb’ li na’ajej nujenaqeb’. Ma maa’ani aj-ik’in wan junaq lix na’ajeb’? Ma maajun raj kiru chixk’eeb’aleb’ xna’aj re hilank? Li xMaria kixnaw k’a’ru li maatan wan rik’in, a’b’an maa’ani kiraj k’uluk re, xk’ulb’al li Jesus.
Ink’a’ naru naqanaw k’a’ru tz’aqal ke’reek’a li xMaria ut laj Jose sa’ li hoonal a’an, a’b’an rajlal kink’oxla naq xkoheb’ chi uub’ej chi kaw li royb’enihomeb’ ut rik’in paab’aal. Sa’ rab’inkil lix b’oqom li anjel naq “ink’a’ taaxiwaq”3 ut naq tixkawresi rib’ re naq taayo’laaq li Jesus, maare ke’royb’eni raj junaq ch’ina-usil na’ajej, a’b’an ke’wan sa’ jun li na’ajej tuqtu ru ut tuulan. A’ut li kiril jo’ jun hoonal jwal yib’ ru ink’a’ taakanaaq chi jo’kan. Li Qaawa’ chi seeb’ tixnujob’resi li hoonal a’an rik’in santilal.
Jo’ naxye sa’ Lukas 2:7: “Ut kiwan li xb’een xk’uula’al, kixb’at sa’ t’ikr ut kixsotob’ sa’ xwa’leb’aaleb’ ketomq, xb’aan naq maak’a’ na’ajej choq’ reheb’ sa’ li kab’l.”
Li qaKolonel—li ch’ina-usil maatan re yu’am, oyb’enink, ut yeechi’ihom—kichal sa’ ruchich’och’.
Ma naru naqak’e xna’aj sa’ li qaam re xk’ulb’al li Kristo ut xkanab’ankil naq lix santilal tixnujob’resi li qach’ool? Jo’ li xMaria ut laj Jose, naru naqapaab’ a’an, sa’eb’ ajwi’ li hoonal re yale’k. Li b’eresihom—eb’ li sachb’a ch’oolej ajwi’—li neke’qak’ul ink’a’ te’k’ehe’q sa’ li choqink, chi moko sa’eb’ li escenario ut li estadio, sa’eb’ b’an li ch’anch’ookil na’ajej nokowan ut nokok’anjelak wi’—b’ar wi’ naqasik’ qatenq’ankil. Yalaq b’ar naqaj qatenq’ sa’ tuulanil, naru naqak’ul ut taqak’ul xsumehomeb’ li qach’anch’ookil tij.
Xk’ulb’al lix b’oqom re k’anjelak
Ma ink’a’ ch’ina-us rilb’al naq jun reheb’ li xb’eenil li ke’k’uluk re lix Karneer li Dios a’aneb’ laj ilol xul?
Li q’ojyin kixnujob’resi li ruchich’och’ naq eb’ laj ilol xul ke’ch’utub’aak rub’el jun li saqen naq li choxa ut li ch’och’ yookeb’ chixyeeb’al resil xyo’lajik li Kolonel.
“A’b’an li anjel kixye reheb’: Mexxiwak xb’aan naq tinye eere jun chaab’il esilal. …
“Anajwan sa’ lix tenamit laj David, xyo’laak choq’ eere jun aj Kolonel, a’an li Kristo, li Qaawa’.”4
Nawulak chiqu rilb’al naq eb’ laj ilol xul ink’a’ ke’b’ay chi xik, ke’seeb’an b’an chi xik re xtawb’al lix Reyeb’. Rik’ineb’ a’an, naqatzol naq k’uluk a’an jun aatin re k’anjelak. Sa’ Lukas naxye qe naq eb’ laj ilol xul “ke’seeb’an chi xik, … ut ke’xtaw li k’uula’al sotso sa’ xwa’leb’aaleb’ li ketomq.”5
Naab’al sut ink’a’ naqak’ulub’aheb’ li kok’ na’leb’ naxtaqla li Qaawa’ xb’aan naq ink’a’ neke’xk’am rib’ rik’in li qakutan, rik’in li qak’uub’ahom, chi moko rik’in li qahoonal. Li seraq’ re li Ralankil naxjultika qe naq toowanq raj jo’eb’ laj ilol xul li ink’a’ ke’b’ay chixb’aanunkil li na’ajman re xk’ulb’aleb’ lix Reyeb’.
Anajwan ut, ma xek’e reetal naq laj Lukas kixtz’iib’a jo’ xcha’al li seraq’ chirix li Ralankil jun sahil na’leb’ naq xk’ulb’al li Kolonel, a’an ajwi’ xwotzb’al, naq kixye, “Naq ke’ril [li Jesus], ke’xseraq’i li k’a’ru yeeb’il reheb’ chirix li k’uula’al a’an”?6 Eb’ laj ilol xul ke’xk’ul li esil a’an li nachal sa’ choxa, ke’seeb’an chi xik, ut chalen aran a’aneb’ chik laj yehol esil re li choxa, ke’xjultika “sahaq eech’ool,” ut ke’xb’oqeb’ chixjunil “chixk’ulb’al tz’aqal lix Reyeb’!”7
Xk’ulb’al rik’in kawil paab’aal
Anajwan, qatz’ilaq rixeb’ laj q’e. Wankeb’ sa’ xyanqeb’ li jwal ke’sik’ok re li Jesukristo. Chiru xyu’ameb’, ke’royb’eni chi anchaleb’ xch’ool li choxahil k’utb’esink, ut naq kiwulak lix hoonalil, ke’xkanab’eb’ xna’ajeb’, xk’anjeleb’, xjunkab’aleb’, ut ramiiweb’ re xtaaqenkil li chahim ut xtawb’al lix Reyeb’.
Lix jalanil rik’ineb’ laj ilol xul, a’an naq li reheb’, a’an jun li najtil b’e li naxk’am naab’al hoonal. Tento ke’sik’ok, ke’patz’ok, ke’oyb’enin, ke’b’eek, ut chirix a’an ke’sutq’i re xb’aanunkil wi’chik a’an toj reetal naq ke’ril li k’uula’al rik’in li xMaria lix na’. Ke’xk’e lix ch’ina-usil maatan ut ke’xwiq’ib’ rib’ ut ke’xloq’oni.8
Naab’al sut ink’oxlahom: Sa’ xk’ulb’al li Kristo, ma naqasik’ chi anchal li qach’ool toja’ ut naq naqakanab’ naq tooxb’eresi sa’ jalan jalanq chi na’ajej ut rik’in jalan jalanq chi kristiaan? Chan ru naru naqak’ut li qab’antioxihom rik’ineb’ li maatan ut li loq’onink naqab’aanu?
Us xaq reheb’ li neke’k’ehok
Us b’i’, a’an a’in li nimla seraq’ re Ralankil.
Ex wamiiw, osob’tesinb’ileb’ li neke’k’ehok. Jwal raab’il li tren kixk’ul lin yuwa’, ut wankeb’ chik li chaab’il maatan k’eeb’ileb’ xb’aaneb’ li junkab’al sa’ chixjunil li na’ajej, a’b’anan eb’ li maatan a’an maak’a’eb’ aj-e chiru li tz’aqal maatan re li Ralankil—li Jesukristo.
“Xbʼaan naq kʼaʼru tixra wiʼ junaq winq wi kʼeebʼil jun maatan re, ut moko naxkʼul ta li maatan?”9
K’oxlahomaq li raqal a’an rik’in xsaqenkil ut xyaalalil li junelikil na’leb’ a’in: “Xbʼaan naq li Dios kʼaʼjoʼ naq kixra li ruchichʼochʼ: kixkʼe chaq li Ralal jun chiribʼil re naq chixjunil li taapaabʼanq re, inkʼaʼ taasachq, wanq bʼan xyuʼam chi junelik.”10
Jwal nawulak tz’aqal chiwu li yeechi’ihom naq li ani nak’uluk re chi anchal xch’ool li maatan re li Kristo chiru li loq’laj qojyin a’an, a’an taawanq xyu’am chi junelik!
Chi jo’kan naqil naq xb’aan lix yalb’al qaq’e chixk’ulb’al chi tz’aqal li Kristo wulaj wulaj, toowulaq, jo’ kixye li qaraarookil profeet, li Awa’b’ej Russell M. Nelson, jo’ “jun tenamit li neke’ru, yo’on wankeb’, ut k’ulub’eb’ chixk’ulb’al li Qaawa’ naq taak’ulunq wi’chik, jun tenamit li ak xe’xsik’ ru li Jesukristo.”11
Chaq’alaq ru li kutankil naq sa’ komonil taqajultika wi’chik, “Sahaq eech’ool, li Qaawa’ xchal; chiqakʼul tzʼaqal li qaRey!”12 Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.