Choq’ reheb’ li tiikeb’ xch’ool, li Ralankil naraj naxye naq us taawanq chixjunil

2022 Li ch’utam re Ralankil re li Xb’eenil Awa’b’ejil

Elder Neil L. Andersen

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Domingo, 4 diciembre, 2022

Ninb’antioxi re li Awa’b’ej Nelson ut li Xb’eenil Awa’b’ejil naq neke’xk’e inloq’al re naq tin’aatinaq chiru li q’ojyin a’in. Li qajunkab’al naxninq’ehi ru li Ralankil sa’ li qatenamit ut aran Francia, Alemania, ut Brasil. Yalaq ta b’ar wanko, choq’ qe laa’o li naqapaab’ ut naqataaqe li Jesukristo, jun xchaq’al ru li yaal juntaq’eet: nasaho’ qach’ool chirix li kib’oqe’ chalen sa’ xtiklajik, li ki’oyb’eniman chiru k’iila chihab’, li junaj kiyo’la chiru li Yuwa’b’ej, a’an kik’ulun—sa’ xjayal li hoonal, chi tz’aqal tuulan—a’an kik’ulun. Ut sa’ xk’ab’a’ naq a’an kik’ulun, li k’iila mil chi millon chi kristiaan li wanjenaqeb’ sa’ li ruchich’och’ te’wanq wi’chik xyu’am, ut wi neke’raj, te’xmaatani li junelik yu’am, li xnimal ru maatan naxye li Dios.

Sa’ li xchaq’alil ru resilal lix yo’lajik sa’ Ralankil, naab’aleb’ li na’leb’ naru neke’qatzol.

A’an a’in li na’leb’ tinwotz eerik’in chiru li q’ojyin a’in: Rik’in chixjunil li k’a’uxl ut li xkab’ rix ch’oolej, eb’ li rahilal ut eb’ li ch’a’ajkilal re li yu’am a’in, choq’ reheb’ li tiikeb’ xch’ool—li wankeb’ xpaab’aal ut royb’enihom rik’in li Qaawa’—us taawanq chixjunill sa’ xraqik.

K’oxlahomaqeb’ li xchaq’al ru eetalil a’in.

Jun li ixq tiik xch’ool xElisabet xk’ab’a’ ut lix b’eelom, aj Sakarias, li ak ninqeb’ xyu’am, ke’raho’ xch’ool xb’aan naq ink’a’ ke’osob’tesiik rik’ineb’ xkok’al. A’b’anan, tiikeb’ xch’ool ut wankeb’ royb’enihom rik’in li Qaawa’.

Us ta li loq’laj hu ink’a’ naxye k’a’ru ke’reek’a ut k’a’ru ke’xye laj Sakarias ut xElisabet chirib’ileb’ rib’, li b’ich Aj Kolol re li ruchich’och’ nokoxtenq’a chixtz’ilb’al rix li maare k’a’ru kiwan sa’ xch’ooleb’. Laj Sakarias naxye re li xElisabet: “Ink’a’ xsik’e’ qu re naq te’wanq qakok’al. A’b’an toj wan qoyb’enihom rik’in li Qaawa’.” Ut chirix a’an neke’xb’icha: “Tink’ehoq re li Dios chi junelik, a’b’an ink’a’ re xb’aanunkil li wajom laa’in. … Wi ink’a’ chi jo’kan, li k’ehok re a’an naraj naxye naq tin’oyb’eninq, tin’iloq ut tin’iloq. … Tinkanab’ a’an chixk’amb’al inb’e … sa’ lin hoonal, sa’eb’ lin kutan, toj reetal naq te’oso’q lin chihab’.”¹

Toja’ ut naq kik’ulman jun sachb’a-ch’oolej. Li loq’laj hu naxye naq sa’ li santil ochoch, li anjel aj Gabriel kixk’utb’esi rib’ chiru laj Sakarias. Li anjel kixye re: “Li xElisabet laa wixaqil taarala jun aak’uula’al, ut Jwan taak’e choq’ xk’ab’a’. … Ut a’an … tixkawresi jun tenamit yo’on wanq, choq’ re li Qaawa’.”²

Laj Sakarias kixsume, “Ak xintixk ut xikenaq xchihab’ li wixaqil.”³

Laj Gabriel kixsume, “Anajwan mem chik tatkanaaq ut ink’a’ tatruhanq chi aatinak toj sa’ chik li kutan taak’ulmanq wi’ a’in, xb’aan naq ink’a’ xapaab’ li waatin, li relik chi yaal naq taatz’aqloq ru sa’ xq’ehil.”⁴

K’oxlahomaq k’a’ ta wi’ ru raj ke’reek’a xElisabet ut laj Sakarias. Chiru k’iila chihab’ ke’tijok re naq te’wanq xkok’al, a’b’an maajun kiwan. Toj ke’xpaab’eb’ li taqlahom ut ke’oyb’enin rik’in li Qaawa’. Toj reetal naq jun anjel kixk’utb’esi rib’ chiru laj Sakarias, a’b’an chirix a’an ink’a’ chik kiru chi aatinak. Maare ki’ok xk’a’uxl chirix lix wanjik chiru li Qaawa’. A’b’an naq kiwulak xhoonalil, kiyo’la li k’uula’al. Laj Sakarias kiru wi’chik chi aatinak. Ut li k’uula’al kiwulak choq’ li profeet aj Jwan, li kikawresin xb’e li Kolonel. Rik’in chixjunil li k’a’uxl ut li ch’a’ajkilal, choq’ reheb’ li tiikeb’ xch’ool, us nawan chixjunil sa’ xraqik.

Chirix a’an, sa’ li seraq’ re Ralankil, naqanaw ru lix raarookil Maria, li sik’b’il ru re naq a’anaq xna’ li Ralal li Dios. A’b’anan, wan xk’a’uxl ut xkab’ rix xch’ool sa’ lix yu’am. Laj Gabriel kixk’utb’esi rib’ chiru li xMaria ut kiraatina a’an chirix lix loq’laj b’oqb’al. Li xMaria kixpatz’, “Chan put ru naq taawanq a’in, xb’aan naq ink’a’ ninnaw ru winq?”⁵ Laj Gabriel kixch’olob’ naq lix wankil li Santil Musiq’ej taachalq sa’ xb’een, ut lix wankilal li Niwajwal tixk’e sa’ yu’am, ut rik’in a’an taayo’laaq li Ralal li Dios, ut lix k’ab’a’ a’an Jesus.

K’oxlahomaq li sahil ch’oolejil li maare kireek’a xb’aan naq ki’ula’aniik xb’aan jun x’anjel li Dios. K’a’jo’ xtuulanil wank choq’ xna’ li oyb’eninb’il Mesias. A’b’anan, naq kixye re laj Jose, moko chaab’il ta kikana. Laj Jose a’an jun winq tiik xch’ool ut ink’a’ kiraj xk’eeb’al xxutaan xMaria, a’b’an ink’a’ jwal ch’olch’o chiru k’a’ru tento tixb’aanu. Sa’ lix sachik ut xkab’ rix xch’ool, jun li anjel kik’ulun rik’in a’an sa’ lix matk’: “Jose, … matk’oxlak chixk’amb’al li xMaria choq’ aawixaqil, xb’aan naq li siyajenaq rik’in a’an re li Santil Musiq’ej. Taawanq jun xk’uula’al ut Jesus taak’e choq’ xk’ab’a’: xb’aan naq tixkol lix tenamit chiru lix maakeb’.”⁶

Maare naqataw ru naq li xMaria yoo xxiw ut ink’a’ naxnaw k’a’ru tixb’aanu, naq naqapatz’ qib’ chan ru naq taak’ulmanq li xnimal ru osob’tesihom a’an. Laj Jose yoo xk’a’uxl ut ch’i’ch’i’ kiwan. A’b’anan, ch’olch’o chik chiru naq a’an li b’e te’xk’am sa’ wiib’al. K’a’jo’ tana naq kisaho’ xch’ool xMaria naq kixnaw naq li anjel kixk’utb’esi rib’ chiru laj Jose. K’a’jo’ tana naq kisaho’ xch’ool laj Jose naq kixnaw naq a’an li rajom li Dios. Rik’in chixjunil li k’a’uxl ut li ch’a’ajkilal, choq’ reheb’ li tiikeb’ xch’ool, us nawan chixjunil sa’ xraqik.

A’b’an jo’ naqanaw, toj wankeb’ li ch’a’ajkilal chi uub’ej; junelik wankeb’. Naq yoo chi wulak li hoonal naq li xMaria taaq’axtesiiq, eb’ laj Romano ke’raj ru naq taasutq’iiq laj Jose sa’ li tenamit Belen. Li xMaria ut laj Jose ke’xk’uub’ naq te’xik sa’ wiib’al. Jwal nawulak chiqu li xchaq’al ru seraq’ re li Ralankil. Naq ke’wulak aran Belen, maak’a’ na’ajej yamyo sa’ li hilob’aal. K’a’jo tana naq ki’ok xk’a’uxl laj Jose. Chan put ru naq jo’kan a’in? K’a’ut naq li xMaria, li sik’b’il ru sa’ xyanqeb’ chixjunil li ixq, tento taayo’laaq li Ralal li Niwajwal rik’in sa’ jun xna’aj li xul? Ma taach’a’ajko’q lix usajik malaj ink’a’?

Maare chanchan naq ra rilb’al, malaj moko tiik ta. A’b’an kiyo’la li k’uula’al; kaw naq kiyo’la. Jo’ naxye sa’ li xchaq’al ru b’ich re Ralankil, “Aran saʼ ichaj chi maakʼaʼ xwaribʼaal, xyoʼla chaq li Kristo joʼ chʼina kʼuulaʼal.”⁷

Rub’elaj naq taaraqe’q li q’ojyin, jun anjel kixk’utb’esi rib’ chiruheb’ laj ilol xul chiru taq’a re xk’amb’al chaq li chaab’il esil re sahil ch’oolej. Ut eb’ li anjel ke’xb’icha, “Nim lix loq’al li Dios taqe’q ut wan tuqtuukil usilal sa’ ruchich’och’ rik’ineb’ li raarookeb’ xb’aan li Qaawa’.”⁸

Eb’ laj ilol xul ke’xchap xb’e toj aran Belen chixsik’b’al li k’uula’al Jesus. Ut naq ke’xtaw li k’uula’al Kristo, k’a’jo’ tana xk’ojob’ankileb’ xch’ool ke’reek’a laj Jose ut xMaria naq ke’xk’e reetal naq wan jun xyaalal li ch’a’ajkilal wan sa’ xsutameb’. Eb’ li anjel ke’xch’olob’ xyaalal lix k’ulunik ut lix k’anjel. Chirix li yalok q’e ut li xkab’ rix ch’oolej, choq’ reheb’ li tiikeb’ xch’ool, us nawan chixjunil sa’ xraqik.

Sa’ li ak’ ruchich’och’, eb’ li ch’a’ajkilal, li xkab’ rix ch’oolej, ut eb’ li k’a’uxlej wan ajwi’ rik’ineb’ li tiikeb’ xch’ool. Li profeet aj Samuel kixye profeetil aatin naq lix yo’lajik li Kolonel taak’ulmanq sa’ oob’ chihab’ chalel ut naq ink’a’ taaq’ojyino’q chiru tz’aqal jun kutan. Naq yoo chaq chi nach’ok li kutan, li kik’oxlaman naq ink’a’ raj taaruuq ak ok re chi k’ulmank. “Kiwan jun kutan xaqab’anb’il xb’aaneb’ li ink’a’ neke’paab’an, [li ke’xye naq ak numenaq li hoonal,] naq chixjunileb’ li [neke’xpaab’ naq taachalq li Kolonel] te’k’ehe’q chi kamk wi ink’a’ taak’ulmanq li eetalil.”⁹ Eb’ li ink’a’ neke’paab’an ke’xk’uteb’ xxutaan li neke’paab’an: “Maak’a’ xyaalal lix sahil eech’ool ut lee paab’aal chirix li na’leb’ a’in.”¹⁰ K’oxlahomaq lix na’leb’eb’ ut lix k’a’uxleb’ li tiikeb’ xch’ool. Li loq’laj hu naxye naq laj Nefi “kixkub’si rib’ chi ch’och’, ut ki’elajin chi anchal xmetz’ew chiru li Dios choq’ re lix tenamit.”¹¹ Ut naq yoo chi tijok laj Nefi, “kichal lix yaab’ xkux li Qaawa’ rik’in, ut kixye: Taqsi aajolom ut chiwanq xsahil aach’ool, xb’aan naq k’e reetal, xwulak li hoonal, ut sa’ li q’ojyin a’in taak’eemanq li eetalil, ut sa’ li kutan wulaj ninchal sa’ li ruchich’och’.”¹²

Li loq’laj hu naxye, “Ut kik’ulman naq kitz’aqlok ru li aatin li kichal rik’in laj Nefi … xb’aan naq k’ehomaq reetal, sa’ rokik li saq’e moko kiwan ta aak’ab’. … [Ut] chixjunileb’ li tenamit … q’axal numtajenaq xsachikeb’ xch’ool jo’kan naq ke’t’ane’ chi ch’och’. … [Ut] kik’ulman naq maajun aak’ab’ kiwan chiru chixjunil li q’ojyin a’an; kutan b’an kiwan chanchan naq wa’leb’. … Ut ke’xnaw naq a’an li kutan taayo’laaq wi’ li Qaawa.”¹³

Rik’in chixjunil li k’a’uxl ut li ch’a’ajkilal, choq’ reheb’ li tiikeb’ xch’ool—choq’ reheb’ li neke’oyb’enin rik’in li Dios—sa’ li yu’am a’in malaj naq toowiq’laaq chiroq, us nawan chixjunil sa’ xraqik.¹⁴

Naq nink’oxla li loq’laj hoonal re lix yo’lajik li Kolonel, k’a’ut naq li Qaawa’ kiroyb’eni li xraqik li q’ojyin re xyeeb’al re laj Nefi naq taayo’laaq chiru li kutan chal re? Kiru raj kixye re wiib’ oxib’ xamaan malaj wiib’ oxib’ po chaq rub’elaj. K’a’ut naq kixkanab’eb’ li xElisabet ut laj Sakarias chi tixk chi maak’a’eb’ xkok’al rub’elaj naq te’xnaw naq taayo’laaq li profeet aj Jwan rik’ineb’? Ut k’a’ut naq xMaria kixpatz’ rib’ b’ar ta wi’ xaqxo rub’elaj naq a’an ut laj Jose ke’xpatz’ k’a’ru xk’anjeleb’ sa’ li nimla seraq’ chiruheb’ li seraq’? K’a’ut naq ink’a’ kinnawman k’a’ru xk’anjel jun xyo’leb’aal li xul, eb’ laj ilol xul, ut eb’ li anjel toj reetal naq kik’ulman li k’a’ru tento kik’ulman?

Sa’ li yu’am naq maji’ nokoyo’la, li Qaawa’ kixye: “Ut taqayaleb’ rix rik’in a’in, re taqil ma te’xb’aanu chixjunil li k’a’aq re ru li b’arwan tixtaqlaheb’ wi’ li Qaawa’ lix Dios.”¹⁵ Ut sa’ li hu Proverbios: “K’ojk’ooq aach’ool rik’in li Dios chi junelik, ut maawa’ rik’in laa k’a’uxl laa na’leb’. Sa’ chixjunil li k’a’ru taab’aanu wanq sa’ aach’ool li Qaawa’ Dios, ut a’an tixtiikob’resi laa b’e.”¹⁶

Sa’eb’ li hoonal naq na’ok qak’a’uxl, sa’eb’ li hoonal naq wankeb’ qach’a’ajkilal ut qarahilal, sa’eb’ lix yalb’al qix, choowanq chi tiik. Li Jesus kik’ulun sa’ li santil q’ojyin a’an. A’an laj Kolol re li ruchich’och’, li Awa’b’ej re Tuqtuukilal, li Rey reheb’ li rey. A’an yo’yo, ut “li tzʼaqal yaal ut chaabʼilal chiru qʼojyin taakʼe.”¹⁷ Ninch’olob’ xyaalal naq wi tiik qach’ool, chixjunil lix ya’al qu, qach’a’ajkilal, ut qak’a’uxl te’xjunaji rib’ ut te’tuqub’amanq ru sa’ xk’ab’a’ a’an, a’ lix raarookil Alal li Dios. “Sahaq eechʼool, li Qaawaʼ xchal.”¹⁸ Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.