Xyo’la li Kristo, li qaKolonel
2023 Li ch’utam re Ralankil re li Xb’eenil Awa’b’ejil
Domingo, 3 re diciembre, 2023
Ex was wiitz’in, sahil Ralankil choq’ eere!
Rik’in b’antioxink nokoch’utla rik’in li qaraarookil Xb’eenil Awa’b’ejil sa’ li ch’utam a’in re Ralankil. Yalaq ta b’ar nekextawman sa’ li kutankil a’in re Ralankil, chereek’a taxaq lix rahom li Dios naq naqaninq’ehi ru li Jesukristo jo’ li raam li Ralankil.
Li Ralankil a’an xkutankil li son, li k’a’ru sununk ut sa, maatanink ut chaab’il wank. Jun hoonal re ch’utub’ank-ib’, maak’a’ naxye ma najt malaj nach’ wanko.
Wan naq li Ralankil nawulak choq’ Ralankil naq chi ch’anch’o naqak’am xsahilal li Ralankil rik’ineb’ li qas qiitz’in. Naab’aleb’ li junkab’al neke’xk’e ruuchil laj Santa. Naab’aleb’ li kristiaan neke’xkutanob’resi li ruchich’och’ rik’in lix saqen li Jesukristo.
Jun na’leb’ re Ralankil li najultikaman a’an jun na’leb’ li nab’aanuman wi’chik sa’ li Ralankil. Rik’in xnumik li hoonal, eb’ li na’leb’ re Ralankil neke’wulak jo’ jun na’leb’ neke’b’aanuman junelik ut neke’xnimob’resi li qarahom choq’ re li Jesukristo—lix Karneer li Dios, li Ralal li Junelik Yuwa’b’ej, laj Kolol re li ruchich’och.1
Wi wan eena’leb’ sa’ li Ralankil li jwal nawulak cheru, cheyalaq taxaq xsahil a’an sa’ li kutankil a’in. Wi toj yookex chixtawb’al k’a’ru teeb’aanu sa’ li Ralankil, chixnimob’resi taxaq lee rahom choq’ re li Jesukristo ut texrosob’tesi taxaq rajlal chihab’.
Ma naru tinwotz oxib’ li na’leb’ naqab’aanu laa’o li junkab’al Gong?
Xb’een, rajlal chihab’, li Hermana Gong ut laa’in nawulak chiqu rilb’aleb’ wi’chik li kok’ sahob’ re Ralankil li neke’reetali li seraq’ chirix li qajunkab’al.
Naq toje’aq chaq qasumlajik, li Hermana Gong ut laa’in wanko chaq chi tzolok aran Inglaterra. Wanko chaq sa’ jun ch’ina ochoch li kub’enaq xtz’aq choq’ reheb’ laj tzolonel. Naqajla chaq chi us li qakok’ tumin rub’elaj xloq’b’al junaq li ch’ina che’ re Ralankil, us ta laj Charlie Brown kiraho’ raj xch’ool.
Jo’ junelik, li Hermana Gong chi seeb’ xk’a’uxl kiroksi t’uyleb’aal t’ikr re xyiib’ankileb’ kok’ muñeek re xt’uyub’ankileb’ chiru li qache’. Kixyiib’eb’ xpunit rik’in q’eqi t’ikr ut se’se’eb’ ru naq kixyiib’eb’.
Chiru 43 chihab’, eb’ li kok’ muñeek a’in toj wankeb’ ajwi’ chiru li qach’ina che’ re Ralankil. Neke’xjultika qe li xb’een Ralankil kiqanumsi naq ak sumsuuko—najt rik’in li qochoch—ut li junjunq chik chi Ralankil chirix a’an.
Lix junkab’al li qalal ke’xyiib’ li kok’ muñeek a’in. A’aneb’ reetalileb’ li misioneer chiru li ruchich’och’. Ma nekeril naq se’se ruheb’? Li raq’eb’? Lix kok’ eetalil? Xe’xye we naq jun reheb’ xyiib’aman jo’ chanru injalam-uuch laa’in.
Eb’ li sahob’ re Ralankil wan qe neke’xjultika qeheb’ li qamiiw ut li hoonal xqanumsi chaq sa’ k’iila na’ajej. Eb’ li sahil na’leb’ a’in re Ralankil neke’xk’e xsahil qach’ool.
Li profeet aj Alma naxch’olob’ naq li ruchich’och’ li na’eek’an naxk’utb’esi naq wan jun li Dios. Li Ralankil naxk’utb’esi jun hoonal naq li saq’e naxsut rix li ruchich’och’ chiru 365¼ chi kutan. Naq li sutink a’in chiru li jun chihab’ nak’ulman, nokoxk’am sa’ lix kutankil li Ralankil rajlal chihab’, najultiko’ we li na’leb’ kixtz’iib’a laj E. B. White sa’ “El anillo del tiempo.”2
A’an naxye naq ka’ajwi’ rik’in yu’amink nokowulak chixtawb’al ru naq “li hoonal ink’a’ nareek’asi rib’ sa’ sirso.” Lix siram li hoonal chanchan naq “k’uub’anb’il chi tz’aqal re ru, li ink’a’ naru xch’olob’ankil, nawb’il ru, li maak’a’ xtiklajik chi moko roso’jik.” A’b’an ka’ajwi’ naq saajo naqak’oxla naq naru naqasut rix junaq sirso ut ink’a’ toxoo’elq b’ar wi’ xqatikib’ chaq.
Choq’ we laa’in, juntaq’eet naq ninwulak sa’ li junjunq chi Ralankil ut jalan ajwi’ b’ayaq ut a’an naxk’utb’esi naq li hoonal ut li na’ajej neke’xk’ul rib’ chi tiik ut chi sirso. Jun “li laatz’ ut ka’ch’in ruhil b’e”3 ut jun “b’e sa’ junaj chi sutam li wan chi junelik”4 naru neke’xch’olob’ xwanjik jun sumwank jayalinb’il rik’in jun ch’ina al Jesus li kiyo’la aran Belen.
Chi jo’ka’in, choq’ we laa’in, li Ralankil nokoxsutq’isi choq’ ch’ina al ut choq’ nimla kristiaan sa’ junpaat. Nasaho’ qach’ool jo’ ninqi kristiaan anajwan sa’ li k’a’ru nasaho’ wi’ qach’ool naq toj ka’ch’ino chaq. Ut nasaho’ qach’ool rik’in jun ch’ina al naq nokok’uub’an ut naq naqab’aanu li k’a’ru k’ayjenaqo wi’.
Jun chik li na’leb’ jwal nawulak chiqu sa’ li junkab’al Gong a’an xk’utb’aleb’ li qakok’ eetalil—reetalil lix yo’lajik li santil ch’ina al Kristo.
Ma ink’a’ nawulak cheru chan ru naq eb’ li eetalil naxk’e li Jesukristo sa’ xyi’ chixjunil, ut nokoxb’oq ajwi’ chixb’aanunkil a’an laa’o? Jo’ kixye jun li kiwan chaq choq’ misioneer, “Rub’elaj lin mission, li Jesukristo a’an xcha’al chaq lin yu’am. Anajwan a’an lin yu’am.”
Eb’ li eetalil re li qajunkab’al jalan jalanqeb’ xninqal ut rilb’al, jalan jalanq xyiib’ankileb’, ut neke’chal chaq yalaq ta b’ar. Chixjunileb’ li eetalil neke’xk’utb’esi li Jesukristo ut li rosob’tesihom choq’ reheb’ chixjunil li na’ajej, ch’uut, aatinob’aal, ut tenamit.
Jwal nawulak chiqu naq eb’ li ralal xk’ajol li Dios yalaq ta b’ar neke’reetali li ch’ina al Jesus, li xMaria, laj Jose, eb’ laj eek’, laj ilol xul, ut eb’ li ketomq, a’ li k’a’ru nanawman ru. Eb’ li eetalil a’in neke’xjultika ajwi’ qe naq li Dios naxraheb’ chixjunil li ralal xk’ajol; naqil lix rahom li Dios sa’ chixjunileb’ li kok’ eetalil yalaq ta b’ar neke’chal.
Li rox na’leb’ naqab’aanu sa’ li junkab’al Gong, chirix rilb’aleb’ li seraq’ sa’eb’ li loq’laj hu chirix lix yo’lajik li qaKolonel, a’an xyaab’asinkil jun seraq’ re Ralankil re laj Charles Dickens.
Wi nink’e raj jun inpunit ut jun insut chinja’aj, ma naru nikineek’oxla junpaataq jo’ laj Ebenezer Scrooge sa’ li seraq’ re Ralankil?
Chiru wiib’ oxib’ chihab’, sa’ li qajunkab’al naqayaab’asi li seraq’ re Ralankil chalen xtiklajik toj sa’ xraqik. Naqeek’asi li quk’a rik’ineb’ li kok’ xuq re caramelo ut nokose’ek chirix li “Norfolk biffins” ut li “smoking bishop.” Nasaho’ qach’ool rik’in lix musiq’ laj Jakob Marley naq na’eek’an sa’ lix kadeen. Naxtoch’ qach’ool chan ru naq lix musiq’ li Ralankil li ak xnume’, li yoo chi nume’k, ut li taachalq neke’xtenq’a laj Ebenezer Scrooge chi wulak jo’ jun ak’il winq.
Chiru wiib’ oxib’ chihab’, sa’ li qajunkab’al naqayaab’asi xcha’al jun seraq’ re Ralankil li ke’xk’os ru li qalib’ ut li qayum re naq eb’ li kok’al ink’a’ te’titz’q.
Ut chiru wiib’ oxib’ chihab’, chi sa qach’ool, sa’ li qajunkab’al naqayaab’asi jun ch’ina seraq’ re Ralankil. Wiib’ ch’ol ajwi’ chi aatin xnimal: “Bah, humbug” ut “Li Dios chi osob’tesinq qe.”
Laj Charles Dickens kixtikib’ xtz’iib’ankil li seraq’ re Ralankil sa’ octubre ut kiraqe’ sa’ xtiklajik diciembre re 1843—chiru yal waqib’ xamaan. Li xb’een waqib’ mil chi hu kipuktesiman aran Londres sa’ 19 re diciembre re 1843. Ki’oso’ sa’ xtuuq li q’ojyin re Ralankil.
Li ke’nawok re chixjunil li resilal li seraq’ re Ralankil neke’xye naq laj Charles Dickens yoo chaq chixtz’iib’ankil a’an sa’ li kutankil naq Inglaterra Victoriana yoo chaq chixtz’ilb’al rix lix yaalal li Ralankil. K’a’ raj ru tento tixk’anjela li Ralankil, li che’ re Ralankil, li k’ehok sahil ch’oolej, li ch’utlaak sa’ junkab’al, li kok’ hu re Ralankil, eb’ li kok’ b’ich re Ralankil sa’ xyu’ameb’ li kristiaan?
Sa’ jun li kutan naq naab’aleb’ yookeb’ xk’a’uxl ut wankeb’ sa’ junaatalil, lix seraq’ laj Dickens re Ralankil ki’aatinak chirix li ajom re xtawb’al li amiiwul, li rahok, ut lix chaab’ilaleb’ laj Kristiano, jo’ chanru naq laj Ebenezer Scrooge kixtaw xtuqtuukilal ut lix k’irtesinkil li k’a’ru xnume’, li k’a’ru wan, ut li k’a’ru chal re.
Sa’ li kutan a’an jo’ ajwi’ anajwan, lix yaalal li Ralankil nokoxnach’ob’resi rik’in li Jesukristo, li kiyo’la sa’ xna’ajeb’ li ketomq. Li Jesukristo naxnaw, jo’ chanru li tib’elej, chan ru qatenq’ankil chi nujenaq chi uxtaan. Sa’ li kutan a’an jo’ ajwi’ anajwan, li Ralankil naxninq’ehi li wank sa’ sumwank, sa’ li junajink-ib’, ut sa’ lix tenamit li Jesukristo ut chiqib’il qib’.
Wan jun inpatz’om jalan b’ayaq chirix li seraq’ re Ralankil. K’a’ut naq, wi noko’aatinak chirix laj Scrooge, naqak’oxla naq a’an jun josq’ aj cheek, li nareetz’u li Ralankil jo’ jun aj xik’ ilonel?
K’a’ut naq ink’a’ naqak’e reetal laj Scrooge li toj ak’? Laj Scrooge li toj ak’, li nataqlan re li ak’ach jo’ jun maatan re li Ralankil? Laj Scrooge li toj ak’, li naxk’am rib’ sa’ usilal rik’in li rikan, aj Alepo? Laj Scrooge li toj ak’, li naxtaqsi xtojb’al laj Bob Cratchit ut li naril laj Tiny Tim?
Kanab’omaq naq li wankeb’ xkab’ rix xch’ool te’eetz’unq. Laj Scrooge li toj ak’ “kixb’aanu chixjunil, ut kixk’e xb’een chixjunil.” Kiwulak jo’ jun chaab’il winq ut jo’ jun chaab’il amiiw jo’ naxnaw li chaab’il ruchich’och’.
Jo’kan ut, k’a’ut naq ink’a’ naqajultika li Qawa’ Scrooge? Ma wankeb’ kristiaan sa’ qasutam, maare laa’o ajwi’, li maare naru neke’jala wi ta yal naqakanab’ xk’oxlankil li k’a’ru ink’a’ us li ak xnume’?
Maajun kristiaan chi moko junkab’al tz’aqal re ru. Chiqajunilo wan xq’unal qametz’ew ut qasachik, li naqaj xjalb’al. Sa’ li Ralankil a’in, maare naru naqak’ul—ut naqayeechi’i—lix chaab’il maatan li Jesukristo re jalaak ut re jalok ch’oolej, re kuyuk maak, ut re k’ehok maatan reheb’ li qas qiitz’in ut qe qajunes qib’.
Qak’amaq qib’ sa’ usilal rik’in li chihab’ xnume’. Kanab’omaq li rahil ch’oolejil ut lix ch’a’ajkil li k’a’uxlej, li ch’e’ink-ib’ ut li k’a’ru ch’a’aj li neke’nujak sa’ li qayu’am. Nintz’aama naq taqak’am qib’ sa’ usilal chiqib’il qib’ sa’ xna’aj rilb’al lix q’unal qametz’ew ak xe’nume’. Qak’ehaq re laj Scrooge li hoonal re jalaak sa’ li qayu’am.
Li qaKolonel kichal sa’ li Ralankil chixhitb’aleb’ li preex, ut moko ka’ajwi’ ta li wankeb’ sa’ tz’alam. A’an naru na’ach’ab’an qe chiruheb’ xmusiq’ejil li k’a’ru ak xnume’, naru nahitok re li rahilal xb’aaneb’ li qamaak ut li reheb’ ajwi’ li qas qiitz’in. A’an naru naxtoj qix chiru lix kawil qach’ool rik’in li yo’laak wi’chik rik’in a’an.
“Xyo’la choq’ eere jun aj Kolonel, a’an li Kristo, li Qaawa’.”5
Sahil Ralankil choq’ eere!
Sahaqeb’ ut lemtz’aqeb’ taxaq li na’leb’ nekeb’aanu sa’ li Ralankil.
Chisaho’q qach’ool rik’in li Jesukristo, sa’ li Ralankil ut chixjunileb’ chik li kutan.
Chi sa inch’ool ninch’olob’ xyaalal a’an sa’ lix santil k’ab’a’ a’an, li Jesukristo, amen.