’Ua fānauhia te Mesia, tō tātou Fa’aora
Purera’a Noera a te Peresidenira’a Mātāmua nō 2023
Sābati 3 nō Tītema 2023
E au mau taea’e, e au mau tuahine, ’ia ’oa’oa ’outou i te Noera !
Tē ’āmui nei tātou ma te māuruuru ’e tō tātou Peresidenira’a Mātāmua iti i roto i teie purera’a Noera. I te mau vāhi ato’a tei reira ’outou i teie tau Noera, ’ia putapū ’outou i te here o te Atua ’a fa’ahanahahana ai ia Iesu Mesia ’ei pū nō te Noera.
Te Noera, e tau ïa nō te pehe, nō te mau no’ano’a ta’a ’ē ’e te mau monamona, e tau nō te ieie ’e te ’ā’au hōro’a. E tau nō te putuputu, nā te vāhi piri ’e nā te ātea.
Pinepine te Noera e Noera ai i te taime e fa’atae marū tātou i te ’oa’oa nō te Noera i te mau ta’ata. E rave rahi ’utuāfare e hōro’a mai ia Pāpā Noera. E rave rahi ta’ata e tūrama i te ao i te māramarama nō Iesu Mesia.
Te ha’amana’ora’a nō Noera tei ho’i mai, e ha’amana’ora’a ïa tei fa’a’āpīhia. ’E ’ia nā ni’a iho noa i te roara’a o te tau, e riro mai te mau ha’amana’ora’a ’ei peu tumu, ’o tē fa’ahōhonu i tō tātou here nō Iesu Mesia—te ’Ārenio a te Atua, te Tamaiti a te Metua mure ’ore, te Fa’aora o te ao.1
Mai te mea e ha’amana’ora’a Noera tō ’outou, ’ia au ’e ’ia ’oa’oa ’outou i te reira i teie pu’e tau. Mai te mea tē ha’amau noa nei ’outou i tā ’outou pau peu tumu, ’ia fa’ahōhonu te reira i tō ’outou here ia Iesu Mesia ’e ’ia ha’amaita’i ho’i ia ’outou i te matahiti tāta’itahi.
Hina’aro ’outou e fa’aro’o e toru peu tumu nō Noera nō te ’utuāfare Gong ?
’A tahi, i te matahiti tāta’itahi, e mea au nā māua te tuahine Gong ’ia hi’o fa’ahou i te mau fa’anehenehe nō Noera e fa’ati’a nei i tō mātou ’ā’amu ’utuāfare.
’Ei ta’ata fa’aipoipo ’āpī, tei te ha’api’ira’a tuatoru māua te tuahine Gong i Peretāne. E nohora’a tahua na’ina’i tō māua, e mea māmā nō te pīahi. E tai’o māua i tā māua toata hou ’a ho’o ai i te hō’ē tumu rā’au Noera iti tā Charlie Brown iho paha e aroha mai.
E vahine nō te ha’arau, ’ua fa’a’ohipa te tuahine Gong i te mau pine ’ahu nō te hāmani i te mau fa’anehenehe fa’ehau peretāne nō tā māua tumu rā’au Noera. E tu’u ’oia i te tāupo’o huruhuru ’ere’ere ’e te mata ’ata’ata nō rātou tāta’itahi.
E 43 matahiti te maoro, ’ua ti’a ’āfaro noa teie nau fa’ehau pine ’ahu i ni’a i tā mātou tumu rā’au Noera. E fa’aha’amana’o mai te reira i tō māua Noera mātāmua ’ei ta’ata fa’aipoipo—i te ātea o te ’utuāfare—’e te Noera tāta’itahi i muri mai.
’Ua hāmani tā māua tamaiti i teie mau « ta’ata » pine ’ahu. E fa’ahōho’a rātou i te mau misiōnare ’ati a’e i te ao nei. Tē ’ite ra ānei ’outou i tō rātou mata ’ata’ata ? Ma te ’ahu e ’itehia nā te ara ? Te tāreta i’oa ? ’Ua parauhia mai ē, hō’ē tei fa’ahōho’ahia i ni’a iā’u.
E fa’a’āpī tā mātou mau fa’anehenehe Noera i te mau ha’amana’ora’a au maita’i nō te mau hoa ’e te mau ’ohipa i tupu i te mau vāhi e rave rahi. E mata ’ata’ata tō mātou i te matahiti tāta’itahi i teie ’āpapara’a rau ’e te ’oa’oa nō te mau ha’amana’ora’a Noera.
’Ua parau pāpū te peropheta Alama ē tē fa’a’ite nei te terera’a tāmau o te fenua ē, tē vai nei te hō’ē Atua. E taime mātau te Noera i roto i te ’ohura’a matahiti 365¼ mahana o te mahana. ’Ia fa’aho’i teie ’ohura’a matahiti ia tātou i teie pu’e tau Noera poiherehia i te matahiti tāta’itahi, e feruri au i tā te ta’ata pāpa’i ra E. B. White i pāpa’i nō ni’a i te « Ring of Time [Tīpe’a o te tau]. »2
Tē parau nei ’oia ē, nā roto noa i te rāterera’a i te reira tātou e māramarama ai ē « ’aita te tau e ’ohu ’āfaro mau nei. » E au ē, e mea « menemene maita’i, e mea taui ’ore, e nehenehe e tohuhia, ’aita e ha’amatara’a ’aore rā ’aita e hope’a » tō te tīpe’a o te tau. ’O te taure’are’a noa rā tē mana’o ē, e nehenehe e fa’ahope i te fa’a’ohura’a ma te vai ’āpī noa mai te ha’amatara’a.
Nō’u nei, tā’u haerera’a i te Noera tāta’itahi, i te tahi taime e hō’ē ā huru ’e i te tahi taime e mea ta’a ’ē, tē fa’a’ite nei ïa i te hōho’a rēni ’e te hōho’a fa’a’ohu ato’a o te tau (’e te ārea). Nāhea te hō’ē « ’ē’a piriha’o ’e te oaoa »3 ’e te hō’ē « haerera’a mure ’ore »4 e nehenehe ai e fa’ahōho’a ’e e auturuturu i te hō’ē vaira’a nō te fafaura’a fa’atumuhia i ni’a i te hō’ē tama Mesia tei fānauhia i Betelehema.
Nō reira, nō’u nei, te tahi tuha’a nō te māere o te Noera, ’o te rirora’a ïa ’ei tamari’i ’e ’ei ta’ata pa’ari i te hō’ē ā taime. Tē ’oa’oa nei tātou te ta’ata pa’ari i te mea tā tātou i ’oa’oa na ’ei tamari’i. ’E e ’oa’oa tātou nā muri i te tamari’i ’a ha’amau ’e ’a ha’amau fa’ahou ai tātou i te mau ha’amana’ora’a ’e te mau peu tumu.
Te piti o te peu tumu au roa a’e ’e te ’utuāfare Gong, ’o te fa’a’itera’a ïa i tā tō mātou ’utuāfare phātene ’aore rā te ’ōro’a fānaura’a—’oia ho’i te hōho’a nō te fānaura’a o te tama Mesia mo’a.
’Aita ānei ’outou e au nei i te mau ’ōro’a fānaura’a e rōtahi i ni’a ia Iesu Mesia, ma te tītau manihini ia tātou ’ia nā reira ato’a ? Mai tā te hō’ē misiōnare tei fa’aoti a’enei i te misiōni i parau : « Hou tā’u misiōni, e tuha’a Iesu Mesia nō tō’u orara’a. I teienei ’o ’oia tō’u orara’a. »
’Ua rau te fāito ’e te huru o tā tō mātou ’utuāfare mau phātene, te mau mātēria ato’a i hāmanihia, nō te mau vāhi ato’a nei, e’ita e nehenehe e parau. Tē fa’a’ite pāpū nei te phātene tāta’itahi nō Iesu Mesia ’e tāna ha’amaita’ira’a i te mau fenua ato’a, te mau nūna’a, te mau reo ’e te mau ta’ata.
E mea au nā mātou te huru fa’ahōho’ara’a a te mau tamari’i a te Atua i te ’aiū Iesu, ia Maria, ia Iosepha, nā ta’ata pa’ari, nā tīa’i māmoe ’e te mau ’ānimara, ’e te mau vāhi, te mau tao’a ’e te mau mea ri’i mātau tei fa’ati’ahia. E fa’aha’amana’o ato’a mai teie mau phātene ē ’ua here te Atua i tāna mau tamari’i pā’āto’a ; e ’ite tātou i te here o te Atua i roto i te mau tao’a o tā tātou mau phātene ’e te mau ’ōro’a fānaura’a, noa atu ā te vāhi nō reira mai.
Te toru o te peu tumu au roa a’e ’e te ’utuāfare Gong, ta’a ’ē atu i te tai’o-’āmui-ra’a i te mau fa’ati’ara’a pāpa’ira’a mo’a nō te fānaura’a o tō tātou Fa’aora, ’o te tai’o-pūai-ra’a ïa te ’utuāfare i te ’ā’ai ra E hīmene nō Noera [A Christmas Carol] a Charles Dicken.
Mai te peu e ’ō’omo vau i te hō’ē tāhei ’e tāupo’o, e hōho’a ri’i paha ïa vau ia Ebenezer Scrooge i roto i te ’ā’ai E hīmene nō Noera ?
I te tahi mau matahiti e tai’o tō mātou ’utuāfare i te ’ā’ai E hīmene nō Noera mai te ha’amatara’a i te hope’a. E fa’arapu mātou i tā mātou tōtōrā ve’ave’a i te momona ma te ’ata’ata i te mau parau « Norfolk biffins » ’e « smoking bishop [’episekōpo pupuhi ’ava’ava]. » E horiri mātou ’a ha’apāpa’a’ina Jacob Marley i tāna mau fifi. E tupu tō mātou mana’o fa’aitoito ’ia tauturu nā vārua nō te Noera i ma’iri, ’e nō teienei ’e nō ananahi ia Ebenezer Scrooge ’ia riro ’ei ta’ata ’āpī.
I te tahi mau matahiti e tai’o tō mātou ’utuāfare i te ha’apotora’a nō te ’ā’ai E hīmene nō Noera, ha’apotohia e tā māua hunō’a vahine ’e te tamaiti, ’ia tano nō te mau tamari’i o te ’utuāfare.
’E i te tahi mau matahiti, ma te ’ata’ata ’e te mana’o au, e tai’o mātou i te tahi ri’i mau parau nō te ’ā’ai E hīmene nō Noera. E piti noa rēni : « Bah, humbug [Parau faufa’a ’ore] » ’e « ’Ia ha’amaita’i te Atua i te mau ta’ata ato’a. »
’Ua ha’amata Charles Dickens i te pāpa’i i te E hīmene nō Noera i te ’āva’e ’Ātopa ’e ’ua fa’aoti i te ’āva’e Tītema nō 1843—e ono no’a hepetoma te maoro. E 6 000 nene’ira’a mātāmua tei ha’apararehia i Lonedona i te 19 nō Tītema 1843. ’Ua pau nā mua noa a’e i te pō Noera.
Tē fa’ata’a nei te feiā i tuatāpapa i te parau nō te ’ā’ai E hīmene nō Noera ’ua pāpa’i Charles Dickens i te reira i te tau nō te ari’ivahine Victoria, tē uiui haere ra te mau ta’ata nō Peretāne e aha te aura’a nō te Noera. E aha pa’i te maita’i nō te pu’e tau Noera ’e te mau tumu rā’au ’e te mau fa’atau aroha ’e te mau putuputura’a fēti’i ’e te mau tāreta ’e te mau hīmene nō te hō’ē tōtaiete ?
I te hō’ē tau e rave rahi tei fifi ’e tei vai ’āta’a ’e tei vai mo’emo’e, ’ua pāhono te ’ā’ai a Dickens E hīmene nō Noera i te hia’ai rahi nō te hoara’a, te here ’e te mau faufa’a Mesia ’e te fa’atūtau, mai tā Ebenezer Scrooge i ’ite i te hau ’e te ora i tōna ma’i i roto i tōna tau i ma’iri, nō teienei ’e nō ananahi.
I terā ra tau ’e i teienei, e ha’afātata atu ā te aura’a mau o te Noera ia tātou, ia Iesu Mesia, tei fānauhia i roto i te hō’ē phātene. ’Ua ’ite Iesu Mesia nā roto i te tino i te rāve’a nō te fa’aora ia tātou ma te ’ā’au ’ī i te aroha. I terā ra tau ’e i teienei, e fa’ahanahana te Noera i te tā’amura’a fafaura’a, te auhō’ēra’a fafaura’a ’e te orara’a huira’atira i roto i te fafaura’a ia Iesu Mesia ’e te i te tahi.
E ui au i te hō’ē uira’a ’ē nō ni’a i te ’ā’ai E hīmene nō Noera. Nō te aha tātou, ’ia feruri ana’e tātou ia Scrooge, e rū’au nō te amuamu, e ta’ata nō te tāhitohito i te Noera ’ei parau faufa’a ’ore rahi tei puta mai nā mua ?
Nō te aha ’aita tātou e hi’o rahi a’e i te Scrooge ’āpī ? Te Scrooge ’āpī tei hāpono ma te rima here i te moa ra’oro rahi ’ei tao’a ha’amāere nō te Noera ? Te Scrooge ’āpī tei fa’afāite i tāna iramutu tamāroa ’oa’oa, ia Freddie ra ? Te Scrooge ’āpī, tei ha’amara’a i te moni a tāna rave ’ohipa Bob Cratchit ’e tei aupuru ia Tim iti ?
E tāhitohito te fē’a’a. Terā rā « ’ua oti i te [Scrooge ’āpī] te mau mea ato’a ’e hau atu. » ’Ua riro mai ’oia ’ei ta’ata maita’i ’e ’ei hoa maita’i, mai tā te ao iti i ’ite.
Nō te aha ïa ’aita tātou e ha’amana’o ai i terā Scrooge tāne ? E mau ta’ata ānei ’ati a’e ia tātou, pēnei a’e ’o tātou iho nei, tē nehenehe e riro mai ’ei ta’ata ta’a ’ē ’āhani e fa’aea tātou i te tītiro ia rātou i tō rātou huru tahito ?
’Aita e ta’ata ’e ’aita e ’utuāfare i te fāito maita’i roa. Tātou tāta’itahi e mau peu huru ’ē ’e te mau hape—’o tā tātou e hia’ai e ha’amaita’i. I teie Noera, pēnei a’e e nehenehe tātou e fa’ari’i—’e e pūpū—i te mau hōro’a tao’a rahi a Iesu Mesia nō te tauira’a ’e nō te tātarahapara’a, nō te fa’a’orera’a hapa ’e nō te ha’amo’era’a, nō te hōro’ara’a i te reira mau hōro’a ia vetahi ’ē ’e ’ia tātou iho nei.
Fa’ahau ana’e ia tātou ’e te matahiti i ma’iri. Ha’apae ana’e te ahoaho ’e te māniania o te manava, te ’ume’umera’a ’e te riri, ’o tē fa’ahuehue i tō tātou mau orara’a. ’Ia fa’ari’i tātou ē e mau rāve’a ’āpī nō te tahi ’e te tahi, ’eiaha rā e fa’aea mau noa i ni’a i tō tātou mau fifi tahito. Hōro’a ana’e i te Scrooge ’āpī i roto ia tātou tāta’itahi i te ti’aturira’a e taui ’oia.
’Ua tae mai tō tātou Fa’aora i te Noera ’ia ora tei fa’atītīhia—e ’ere ’o rātou noa i te fare tāpe’ara’a. E ti’a iāna ’ia fa’aora ia tātou i tō tātou mau tūpapa’u tahito, ’ia tātara i te mau mana’o ’oto nō tā tātou mau hara ’e tā vetahi ato’a. E ti’a iāna ’ia tara ’ē ia tātou i tō tātou pipiri ha’apa’o noa ia tātou iho, nā roto i te fānau-fa’ahou-ra’a i roto iāna.
« I na’uanei ho’i i fānau ai te Ora nō ’outou […] ’oia ho’i te Mesia ra ’o te Fatu. »5
Nō reira, ’ia ’oa’oa i te Noera !
’Ia ’oa’oa ’e ’ia ’ana’ana tā ’outou mau peu tumu Noera ’e te mau ha’amana’ora’a.
’Ia ’oa’oa tātou i roto ia Iesu Mesia, i te Noera ’e i te mau mahana ato’a.
Tē parau pāpū nei au ma te ’oa’oa nōna i tōna i’oa mo’a ’e te ra’a, ’oia ho’i Iesu Mesia, ’āmene.