2:3

Ira na Agilosi kei na Veivakurabuitaki

Elder Jeffrey R. Holland

Ena Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua

Vuli Kaburaki ni iVakarau ni Vuli ni Lotu • 12 ni June, 2019 • Olo ni Tabavale Levu ni Valenivolavola ni Lotu

Ena nona idolamasu o Brother Peterson, e a vakayagataka kina na vosa “matavuvale,” ka tarai na yaloqu e kea ka tarai tale nikua. Au marautaka na tiko kei kemuni ena soqo vakayabaki oqo o ya, vei au, na matavuvale. Au sa vakauqeti ena vosa kece sa wasea o Brother Webb, Sister Cordon, kei Elder Clark. Sa noqu masu niu na rawa ni salavata tiko ki na veika e ratou kaya na lewe tolu oqo.

Niu kidavaki kemuni eke niu tukuni Brother Peterson, na vakasama oqo ni matavuvale sa yavu ka dina ni noqu nanuma baleti kemuni, kau vinakata mo ni vakabauta o ya. Au kila ni sa mai vei iratou talega na vakailesilesi ni Matabose, ia ena sala cecere, mai vei au.

Oi au kei Pat keirau a sainitaka na isevu ni neirau konitaraki ni VVL ena 54 na yabaki sa oti ena vula ikatataka oqo, ka keirau sa sema vei kemuni ena sala eso ena veiyabaki ni neirau bula mai na gauna o ya—ena sala eso. Ena gauna keirau sa lewa kina me keirau saga ena neirau bula kei na sala me bula voli ena Semineri kei na Inisitute, keirau sega ni kila ni na dua na ivau kaukauwa, tudei vei keirau. Keirau a se ka vou sara, ia ke a sega beka na veivakatokanitaki kei na nodra loloma dina na veitacini/veiganeni qasenivuli, kei na supavaisa, iliuliu veiqaravi, kei ira eso era solia vei keirau ena neirau matai ni yabaki, keirau na rairai sega beka ni nuidei me tomani yani. Na veisemati oqori ena veigauna taumada ni parokaramu era se neirau veitokani kamica tikoga ni mai oti oqo e veimama na senitiuri. Io e dina sara, e sega ni tukuni ekeri na drau—kau nanuma ni rairai dodonu me udolu vakacaca beka—na gonevuli keirau a vakavulica ka lomana ena gauna kece oqori. Sa noqu masu nida na sega ni vakayalia na yalo vakavuvale ena iVakarau ni Vuli ni Lotu. Oqo e dua na vuna eda via veiqaravi kina e kea.

Ena loloma o ya meu doladola kina, dua vei ira na ka au via tukuna vei kemuni nikua o ya na levu ni nodra lomani kemuni o ira kece na Vakaitutu Raraba kei na Vakailesilesi Raraba ni Lotu era lomani kemuni ka nuitaki kemuni tiko. Ena noda matabose kei na veikomiti, eda sa vakayagataka kina e vuqa na noda gauna, me matataki kina, na vuna e vuqa na noda vakailesilesi raraba ni veimataisoqosoqo era tiko nikua, meda cakava vatana veika oqo. Kau sega ni kila na levu ni gauna eda vakayagataka tiko, ia meu na vakilakila mada (mera qai vakadodonutaki au e muri) ni na ciciva yani na itagede ni 30 se 35 na pasede ni nodra gauna na vakaitutu raraba/vakailesilesi raraba, ena sala cava ga, ni tukuni tiko o ira na itabagone ni Lotu—na ilawalawa ni yabaki ni bula oqori, tukuni vakararaba, o ni cakacaka vata tiko, o ni vakacakacakataki mo ni vakavulica, vata kei ira sa vakarau tu mera gole mai vei kemuni. Era veitalanoataka na vuravura keimami tiko kina, na bolebole era sotava, na veika matata dau yaco ka dau yaco mai vei ira na noda itabagone ena yabaki gone sara. Ia oqo, e sega ni veika dina kece oqori era butobuto, ia eso vei ira. O ira na itabagone oqo era gadreva sara mera vukei ena kena taucoko era rawa ni taura, ka marautaki ni sa rawa mera vakayagataka. Na Kalou sa kavetanitaka tiko na waqa oqo, ka na yaco bula yani ena kena toba. Sa cakava o Koya na kena vakavakarau kece sara.

Me vakataka, au sega ni nanuma ni ka vakacala-ka noda vagolei ira noda gonevuli ki na parokaramu ni semineri ena yabaki nei Josefa Simici ena gauna a raica kina na iMatai ni Raivotu. Au nanuma ni Tamada mai Lomalagi e kila ni yabaki 14 nei Josefa sa yacova e dua na itagede ni yalomatua me rawa kina me tekivutaki koya ena sala ni ilesilesi cecere vakaparofita. Eda rawa talega ni nanuma, vakararaba ni oqo talega na nodra yabaki na itabagone eso mera tekivutaka vei ira e dua na ivakadinadina matua ni kosipeli i Jisu Karisito, raicimatua tiko na ivakadinadina oqo me tubu (eda nuitaka) ena veiyabaki ni mataka ni sai koya na kaukauwa veidusimaki ki na veigauna tawamudu?

Sa dina sara ni oqo na vuna sa vakauqeta kina na Turaga na noda parokaramu me tuvai vakaoqo—tarai na yaloi cauravou se goneyalewa ni ra tekivuna na mua totoka yani mera matua cake yani, qaqaco noda veitaratara kei ira, vakayaco-ka vinaka vei ira ena loma ni macawa ka sega ni vakararavi vakatabakidua ki na matawilivola ni Siga ni Vakacecegu. Ni sa toso tiko oqo na Lotu ena lewenivuli e kena usutu na vuvale ka tokona na Lotu, sa rawa meda marautaka na kena raicamatua tiko na VVL na nona vuli e vale kei na siga ni macawa sa mua tiko e kea. Na veisau vou sa yaco oqo sa mua voleka kina na semineri kei na inisitute ki na uto ni lewenivuli ni Lotu me qai bau yaco vakadua kina.

Niu tiko ena ulutaga o ya, meu tukuna mada e dua na ka vinaka e ratou sa mai dolea kina na veitacini vakatulewa me ratou kerea me cicivaki na lewenivuli ni semineri me veitokoni ki na lewenivuli vakaivolanikalolu ni va na yabaki ni Lotu. E dua na ka meda ciqoma na vakavinavinaka vakaoqo, ia sa iyaulevu me rawa vei jeameni ni noda matabose me sauma. Meu veivakananumi mada vei kemuni o cei na noda jeameni ni matabose. Oqo na ka a kaya o Peresitedi Nelson ni vakaraitaka tiko na veivakatorocaketaki oqo.

“Ena tekitekivu ni yabaki 2020, sa na veisau na lewenivuli ni semineri me ituvatuva vakayabaki. Era na vulica na veikalasi na ivolanikalou vata ga ena lewenivuli ni Lako Mai, Mo Muri Au. Na veisau oqo ena vakabibitaka na vulici ni kosipeli me iusutu ni vuvale, ka tokoni ena Lotu ena sasaga duavata kei na vuli vakavuvale, Matawilivola ni Sigatabu, kei na semineri.

“Ni o vakasamataka na veisau oqo, au sureti iko mo vakasamataka mada na nomu veisiga ni mataka. Na nomu rawa ni veivakayarayarataki vakalevu cake e vuravura e vakatautaki ena ivakatagedegede ni nomu yalodina vua na Turaga o Jisu Karisito. Oi kemuni yadua sa nomu itavi mo ni veivuke ena kena vakavulici na kosipeli e nomuni veivale vei ira ko ni bula vata. Na Semineri kei na Inisitiute ena vukei iko me tuvai vou na nomu itikotiko me vanua tabu ni vakabauta—me vanua e vakavulici kina, vulici, bulataki ka lomani kina na kosipeli i Jisu Karisito.”

Au sega mada ni kila baleti kemuni, ia au sa mai tiko vakadede sara ena parokaramu oqo, ka sa vakayabaki mai ena noqu nanuma ni mai vosa vakabibi kina e dua na peresitedi ni Lotu ka veivakayaloqaqataki ena ulutaga o ya ka vosa vei keda yadudua. Au sa vakavinavinaka kina, Peresitedi Nelson. Ia oqo, me qai tukuni kina ni sa mai yaco tiko na veisau lelevu ka lalai oqo, o ira na Veitacini era a veivosakitaka vakalevu, vakasamataka vakalevu, ka cakacaka vata kei ira na vakailesilesi kei na lawa ni semineri kei na inisitute ni vakatauvatani kei na veigauna au nanuma rawa ena noqu veiyabaki veiqaravi eke. Sa qai dua na gauna totoka dina meda tiko ena vuvale ni Vakarau ni Vuli ni Lotu.

Ia oqo, meu gole mada ki na inaki ni ka kece oqo, na vu ni noda soqoni nikua kei na vu ni noda veivakavulici e veisiga kei na veimacawa—o gonevuli, na usutu ni noda kauwai kei na yalololoma.

Ni sa mai vakatani cake tikoga o vuravura, me vaka a kaya o Elder Clark—ni ra kaya kece oqo, meda vulica meda dauveivukei sara ka ivakaraitaki vei ira noda cauravou kei na goneyalewa era na taqomaka na nodra vakabauta ni ra bula tiko ena dua na ivakarau vakavanua e cakitaki kina, se vakatorosobutaka. Na kedrau maliwa o ira na noda itabagone yalodina kei na veisaqasaqa kei vuravura e voliti ira tiko, ni tukuni tiko vakararaba, sa rabailevu sara ena veisiga yadua. Sai koya dina oqo, “sa soli mai” ena veiparofisai ni iotioti ni gauna oqo, ia e sega kina ni daumaka me tukuni tiko ka sega talega ni ka me marautaki tiko. Ena ivakaleka oqo baleti vuravura, o ira na noda gonevuli era sa vakasakiti tiko ni ra sa iTabatamata Z ena vuku ni veituvaki dina eso. Na veituvaki oqo era sa vakamatatataka tiko eso na noda ibolebole ni veivakavulici:²

Era sa dau semati yani ki na ka eso. “Era se bera mada ni kila ni vuravura a sega tu na kena initaneti, se talevoni veikauyaki [se irogorogo ni daliga]. … Sa dau tu ga e veigauna o Google [ena vukudra].”³ Era a sega beka ni bau raica e dua na talevoni cowiri se qiri ena dua na ka e vakatokai na valeniqiri. Ia sa donu oqo baleta ni ilawalawa oqo era taleitaka ga na teks.
Mai na gacagaca vakalivaliva veitaratara raraba oqo, era sotava kina na iyaloyalo vakasisila butobuto, e veivakarusai ena veiyabaki gone sara.
Era dau “[tokona] na vakamau vakamataqali vata kei na nodra dodonu o ira era veisautaka na yagodra tabu … [me] sa tiki ni bula e veisiga. Ena ka vou vua e dua na Z me sega na nona itokani mai vei ira na lewe ni LGBT.”⁴ Ena vuku ni veimaliwai vakatamata oqo, na laini mamare ena tadrua ni veitokani kei na itovo vakadonui sa kabukabuya mai.
“Era sa imuri Vakarisito. Voleka ni dua na ikava,” (era sega ni noda gonevuli ni LDS, ia sai ira dina na vuravura eda sarava tiko), “Voleka ni dua na ikava (23 na pasede) ni qase e Amerika—ka dua na ikatolu ni itabagone nikua—era ‘sega,’ ni lewena e dua na matalotu. E vuqa na Z era sa tubu cake tiko ena itikotiko ka sega tu kina na lotu, sa sega ni [solia vei ira] e dua na bula [se itukutuku] ni lotu”⁵ena nodra dui bula.
E dua na vakadidike sa oti baleta na nodra nanuma na itabagone mai Ositerelia baleta na lotu a itukutuku rogolevu sara ni 52 na pasede vei ira era sega tu ni oka ena dua na lotu ka 37 walega na pasede era vakabauta na Kalolu.⁶
O Pastor ka daunivola James Emery White sa vola e vuqa na ivola me baleta na kedra ituvaki vakayalo. A kaya, “iMatai, era sa yali tu. Era sa sega walega ni bula voli ka tuvai tiko ena dua na itukutuku vakaitovo vakavanua ni imuri Vakarisito. Era sega mada ga ni bau nanuma tu na kosipeli [se dua na tiki ni kosipeli]. Na itagede ni lecaika vakayalo sa veivakurabuitaki. … [iKarua], e sega tu na nodra iliuliu. Vakalailai sara ke dua na veidusimaki mai na nodra vuvale, e lailai sobu mai na nodra sasaga mera dusimaki mai na initaneti.”⁷
Na itukutuku a tabaki ena USA Today, ni iTaba Z sa ilawalawa lailai galili duadua.⁸ E tukuna na itukutuku e dua na vakadidike ni 2010 BYU ni “Galili sa vakayaco leqa ki na tamata me vaka ga na kena cerumi e 15 na tavako e veisiga, ka rerevaki cake sara mai na levulevu sivia.”⁹
Volekata ni 53 na pasede ni goneyalewa yabaki 13 e Amerika era sega ni taleitaka na yagodra. E tubu na iwiliwili oqo ki na 78 na pasede ena gauna era yacova yani kina na goneyalewa na yabaki 17, noda tikoga. E sivia na 50 na pasede na goneyalewa lalai ka 30 na pasede na cauravou lalai era taurivaka na ivakarau ni vakalutu bibi me vakataka na vakalutu kana, lolo, kana tavako, lualua, kei na tauri wainimate.¹⁰
iOtioti, e lekaleka wale nodra gauna ni vakarorogo. Eso na ripote e kaya ni gauna ni vakarorogo ni Z e walu na sekodi.¹¹ Au a rawa ni vakayali ira ena tolu na digo eda sa vakaraitaka eke.

Ia, o ira na qasenivuli ni semineri kei na inisitute era na sega ni walia na leqa kece oqo ena dua na bogi, ia na Veitacini era sa nuitaki kemuni tiko mo ni kila vakavinaka, vakavakarau vinaka, savasava vakayalo, ka rawa mo ni sauma na vakatataro ni ra basika mai vakadodonu ena kena gauna. Ena nomuni veitaratara ena loma ni macawa, ko ni na veisotari vakalevu cake kei ira na gonevuli mai vei ira e vuqa—voleka ni taucoko—na qasenivuli ena Lotu, mo ni sa qai yalomatua kina, ia vakadeitaka tiko ni iratou na Veitacini era vinakata ka namaka tiko nomu veivuke—ilesilesi se nomu gauna ga, ena kalasi se tautuba—ena vakavulici ni lawa, ivakarau, kei na vunau ni Lotu.

Dolavi iko tiko—dolava na yalomu vakabibi vua na Yalo. Laiva eso na rumu ni veitosoyaki ena ituvatuva ni lesoni. Kevaka e gadrevi me vakalekataki na lesoni me rawa ni o solia nomu ivakadinadina ka uqeti me veivosakitaki e dua na ka e yaco tiko, yalovinaka vakayacora ena veiuqeti ni Yalo ni sa dodonu vakakina.

Io, e dodonu mo cakava oqo ka kakua ni sivia nomu iyalayala mo laki vakawalena kina na nomu ilesilesi vakamatabete se iliuliu e sega ni dodonu mo cakava. Na taubale ena dali oqori sa ibolebole tu mai ni noda ivakarau mai na ivakatekivu, ka sa kena ivakarau tu. E taura na vakatulewa vinaka kei na veidusimaki ni Yalo meda taubale kina, ia sa ibolebole e kilikili me ciqomi ka ra vakasausau na Veitacini ni ko sasagataka. Era sa gadrevi kece, kei na itukutuku ena itagede yadua e dodonu me matata ka tudei.

“Ia kevaka ena rorogo na davui ni valu ka sega ni kilai na kena rorogo, o cei ena vakarautaki koya me laki valu? … Mo dou uasivi cake ena ka sa vakatataki kina ko ira nai soqosoqo lewe ni lotu.”¹²

Sa laurai kina, ni cakacaka tiko na veimataqali kaukauwa cecere vakaoqo, sa na gadrevi kina na ivakasala ni kosipeli e kaukauwa sara ka sega na ka me yavalata rawa na vakabauta se vagolea tani nodra sala na noda itabagone ni ra suka mai na nomu kalasi ka curuma tale na vuravura. Na mataqali veivakavulici o ya e rawarawa me tukuni ka dredre ni caka, kau yalataka vei iko ka o kila tiko, ni sa rawa vei keda kece meda vinaka cake. Sa rawa meda qasenvuli kaukauwa cake sara mai na veigauna eso. Ena kena sagai na itavi levu oqo, yalovinaka nanuma tiko oqo ena noqu gauna oqo kei kemuni nikua—nanuma tiko ni o gonevuli e sega ni koniteina me vakasinaiti; o gonevuli e bukawaqa me vakacaudrevi.

Ni da sa qasenivuli ni kosipeli, sa dodonu meda dauvakamakama vakayalo. Na noda lesoni sa gacagaca ni vakautubuka. Sa dodonu meda dauvakamakama, kau laivi na “vakamakama” —me “dau ga.” Meu vakamacala mada ni bera nomuni ripotetaki au vei iratou na Veitacini se ovisa?

Au sa dau qoroya tiko ni voleka ni veivakavulici bibi taucoko e tiko ena iVola i Momani, na malanivosa e dau vakamacalataka na gauna o ya ni tamata yadua a vakavulici ena “kaukauwa kei na lewa.”¹³ena vosa. Oqori na gagadre cecere ni noqu veivakavulici, kau vakabauta sa nomuni talega.

Yalovinaka kakua ni nanuma cala. Au sega ni tukuna tiko mo laveta cake na voqa ni domomu, se mo ukutaka na nomu vosa; au sega ni tukuna tiko vakabibi na yaloluluvu vakarairai. Au tukuna tiko e dua na ka sa ka bibi, sa ka ni yalo, na yalo ena vakatakilai mai ena veimataqali sala duidui me vakataki kemuni. E dodonu mo bulataki iko ga. E sega ni rawa mo Bruce McConkie se Boyd Packer se Russell Nelson, dina ga ni da na caka vinaka meda tarogi keda na vuna era uqeti keda kina na qasenivuli ena sala era cakava kina. Ia, vuli vakalevu sara mai vei ira na qasenivuli cecere, ira e (nanoa kei na mataka), ni sa cava, o na veivakavulici vakai iko ga, ka veivakavulici ena nomu sala. Ia, na sasaga cava ga sa yaco rawa, na macala ni veivakavulici e dodonu me kaukauwa, ka qaqa.

Meu na vakayagataka mada e vica na ivakaraitaki mai na iVola i Momani. NaIlamani 5e tukuna tiko na italanoa i Nifai kei Liai, ka rau vakayacani vei tukadrau e liu, ka nodrau ilesilesi me rau vakavulici ira na Lemanaiti ena vanua o Saraemala. Me ikuri ni nodrau vakavulica na ilawalawa veibolei o ya, rau a vunauca talega o Nifai kei Liai “eso na dauveisaqasaqa,” o ira na Nifai vukitani era sa laki duavata kei ira na Leimanaiti mera saqati ira na parofita ni Kalou. Au sega mada ni kila baleti kemuni, ia oi rau na ilawalawa matataka tiko na isoqosoqo ca oqo au na sega ni via sotavi ira taumada ena mataka ni Moniti. Ena gauna oqo, era sa vakasinaiti tu na Leimanaiti ena yalo ca, cudru, mera sauma na ca vei ira na Nifai ena vuku ni dua na veiba makawa, ka vuqa vei ira era sa guilecava na kena tekivu. Oti o ya, ke se bera ni rauta, mera tauri na Momani makawa vei Jisu, ira na vukutani ena vanua era a lewe tu ni kuoramu ni bete, era a veiqaravi yalodina talega ka ra sa mai gole tani mai na sala, (o ya nodra cavuta na vosa “Momani,” sega ni noqu, donu?). Era a veivakavulici baleti keda e liu ia oqo era sa veivakavulici me saqati keda, me saqata na matanitu ni Kalou.

Ia, kivei ira na ilawalawa veibolei oqori e kaya kina na ivolanikalou baleti Nifai kei Liai, “Ka sa yaco ni rau sa vunau voli ena kaukauwa levu, ka rau sa vakamaduataka kina e vuqa vei ira na Nifaiti ka ra a se tani. … Ka sa yaco ni rau sa vunau vei ira na Leimanaiti ko Nifai kei Liai ena kaukauwa levu kei na lewa, ka ni sa soli vei rau na kaukauwa kei na lewa me rau vosa kina, a sa soli tale ga vei rau na ka me rau vosataka.”¹⁴ Ia oqo, meda cegu mada vakalailai. Cegu mada ka vakasamataka ena kena totoka mera yaco na qasenivuli kece ena iVakarau ni Vuli ni Lotu se ena loma ni Lotu—mera kila na rua na ka o ya—na ivakarau ni vosa kei na cava mera kaya ni ra cakava. Sa rawa me isolisoli dina ni duivosavosa ke me nomu vosa mada ga ni vanua. Ena noqu kila oqo, o ya na isolisoli matata ka savasava a soli vei rau oqo ena nodrau veitavulici. Sa tu vei rau na “kaukauwa kei na lewa me rau vosa kina, na … ka me rau vosataka. … O koya gona era sa kurabui vakalevu kina na Leimanaiti ena nodrau vosa.”¹⁵

Na vosa oqo kurabui a voqataki beka mai kina e dua na itukutuku mai liu ena iVola i Momani? Raica matua mada na Mosaia 27, a yaco kina o Alama kei ratou na luvei Mosaia “ra sa veilakoyaki ka veisaqasaqa tiko vua na Kalou.” Ena tikina e 11, “Sa rairai vei ira e dua na agilosi ni Turaga; a sa lako sobu mai me vaka na o; a sa vosa ko koya me vaka na domo ni kurukuru, ka sa yavalata na vanua era tu kina.”¹⁶

Ni vosoti au niu na kuria eke e dua na vakasama vakaedita lailai walega oqo. O nanuma beka, o nanuma beka ni o ya e dua na uneune sa solia kece nona kaukauwa? O na nanuma beka ke tiko nomu ivakarau Richter teivaki tu ena veiya-40 na fute a dodonu beka me lima se ono se walu se ciwa, me vakavuna na ualoka ena wasa titobu kei na buca taucoko e vuravura me veisau e vanua? Io, beka. So beka na gauna. E a rawa sara ga ni yaco, ia ena kena oqo (soli na itukutuku), au nanuma kina ni sega. Au nanuma ni oqo e dua na uneune ni tamata yadua e vakauta mai na Turaga ki na tamata yadua, e veirauti donu. Au vakabauta ni a sakure na vanua ena vuku i Alama kei iratou na luvei Mosaia, ia o cei e kila a sakure beka ena vukuna e dua tale.

E dina, e dina o sa sotava oti oqo ni ko vakavulica e dua na kalasi. E dua na ka o a kaya a vakila e dua na gonevuli a kaukauwa sara a vulaci na matana, tagi, se ruarua, tarai na yalodra e loma, ia o gonevuli e yasana imatau, se o gonevuli ena imawi a sega mada ga ni yavalati vakalailai. Oqo e yaco ena buturara ni kaulotu ena veigauna. O kila vinaka o ya; o sa cakava oti! E dua na veitokani e vakavulica tiko na vuvale ena dua na vale ena dua na vanua. Era a taura e dua na lesoni uneune, e veisautaka na yalodrau e rua e laveta cake na Apartment 106 mai na kena yavu, ia o ira ena katuba e tarava ena 105 era marautaka tiko na sarava na American Idol, vata kei ira ena 107 era saga tiko mera kila na sikoa nei Green Bay Packers/San Francisco 49ers. Au sega ni kila na uneune ena ivakarau Richter e rawa ni yalataki mai, ni cavuti vaka-jioloji, ia au nanuma ni Turaga kei na ivolanikalou sa rawa vakaidina me yalataka vei iko na uneune ni tamata yadua e veisautaka e dua na gonevuli vakataucoko sara ki na vu ni yalona ka yaco o vuravura me sakure e yavadra. Ia, vosoti au—au sa vosa vakatikitiki!

Tomani tale ena tikina 12 ni Mosaia 27:

“Ena levu [ni] taqaya” nei Alama kei iratou na luvei Mosaia, “ena levu ni nodratou taqaya, era sa bale sobu kina ki na qele, ka ra sa sega kina ni kila na veivosa e tukuna vei ira [na agilosi]. …

“Ia oqo ko Alama kei ira ka tu vata kaya era sa bale sobu tale ki na qele, ni ra sa kurabui;vakalevu, io e ratou sa raica vakaidina e matadratou e dua na agilosi ni Turaga; sa vaka na kurukuru na domona ka sa yavalata na vanua. …

“Ia oqo ena levu ni kurabuinei Alama sa yaco kina me galu, ka sega ni dalaga rawa; io, sa malumalumu mai, ka sega ni yavalata rawa na ligana.”¹⁷

Na ka au dau masulaka ka vakasamataka ka nuitaka me yaco ki na Vakarau ni Vuli ni Lotu e ivakavuvuli veivakurabuitaki dina. E gadrevi meda vakurabuitaki ira na gonevuli ka vakayacora ena “kaukauwa kei na lewa ni Kalou”¹⁸ sa dau soli vua e dua na qasenivuli—kenadau se volodia—e vakavulica na kosipeli i Jisu Karisito ena doudou kei na dina. O kila beka na yavu ni vosa kurabui? Au sega ni kila na kena ena vosa vaka-Ijipita se Iperiu vou, ia na kena Vakavalagi e kau mai na yavu ni vosa “tonare”—e kena ibalebale na kurukuru.¹⁹

Ena vukea beka oqo mo kila kina na vuna a kaya kina o Alama e muri ni oti na veisau oqo, “Isa me’u agilosi mada ga, ka rawa me yaco na gagadre ni lomaqu, me’u lako yani ka vosa me vaka na davui ni Kalou, ena domo me kurea na vuravura, ka kailavaka na veivutuni vei ira na tamata kecega!

“Io, au na vunautaka vei ira na tamata kecega, me vaka na domo ni kurukuru, na veivutuni kei na ituvatuva ni veisereki, me ra veivutuni ka lesu mai vua na noda Kalou, me kakua kina ni levu na rarawa ena delai vuravura taucoko.”²⁰

Ia, kemuni na itokani lomani ni VVL, sa kilai levu tu na vuna e gadreva kina o Alama me uqeti vakaagilosi, na domo ni kurukuru e vaka na rorogo ni davui ni Kalou e kurea na vuravura. E rawarawa sara—na ka a yaco vua ena yaco talega vei ira na tamata! Era gugumatua na gonevuli ena veivutuni me tolu na siga, na veivakasavasavataki cecere ka dredre sara mera gole tani mai na kena kaukauwa, bula vakataucoko ka vakaidina ena tarai cake ni matanitu ni Kalou me tawamudu ni oti o ya. Ia oqo, na veivakavulici kaukauwa. Eda sa kila me vakataki Alama ni da sega ni agilosi, ka na sega vei keda na kaukauwa o ya e veigauna eda sotavi ira kina na ilawalawa gonevuli. Ia na ka cecere baleta na veikacivi kei na cakacaka ena VVL o ya ni sa noda na madigi meda tovolea meda cakava o ya, ena kena vakaivosavosa, eda sa tokaruataka tiko na veigauna ni kalasi meda na tovolea kina.

Parofisai tiko vei ira na Lemanaiti o Nifai kei Liai

Ia oqo, meda lesu ki na Ilamani 5. Nanuma tiko ni o Nifai kei Liai rau a sega ni agilosi ia e rau qasenivuli vinaka, vakayago vakailesilesi kei na itukutuku e rau vakavulica ena “kaukauwa kei na lewa cecere.” Oi rau oqo rau a raica e 8,000 na Leimanaiti era a “veivutuni ka papitaiso” ka lako mai ki na Lotu ni Kalou.²¹ Ni sa lako sobu mai na bukawaqa mai lomalagi, o kila tiko na italanoa oqo, kei na yameyame ni Yalo sa vakatakatara na lomadra, na ivavakoso taucoko ni “gonevuli” ke o ni gadreva, sa waqari na yalodra ena dina. Na ka au sotava, na 8,000 oqo ena rawa me ripote ni iwasewase vinaka sara vakamacawa mai na veitokani cava ga ni kaulotu ena dua ga na vanua e vuravura.

Au kerea meu vosa tale vakalailai me baleta e dua tale na qasenivuli/gonevuli a sega walega ni vakamai na yalona ia a sauma na ivoli cecere ni nona veiqaravi me vakamai na yagona.

O Apinatai, tekivu niu se itabagone voli mai, sa dua na parofita au dau qoroya vakalevu ena ivolanikalou kece sara. Sa lasika mai o Apinatai ia a sega tu ni kilai, ka sega na nona iyau vakaparofita se vakaraitaka ni kawa ni vuvale kilai levu. Ni sa malumalumu sobu tiko na koloni kaukauwa nei Senifi, a kaci o Apinatai me veivutuni na luvei Senifi ka veisosomitaki ca, o Tui Noa. Kemuni kila na italanoa.

Sa solia o Noa na ivakaro ni veivakamatei, ka sa dro sara kina o Apinatai. Ni oti e rua na yabaki nona tiko vuni, sa tu tale yani o Apinatai me veivakavulici ka soli ivakadinadina. Au cegu mada meu dredrevaka na ivakarau vagone tawacala nei parofita oqo ena ka kece oqo. A tiko vuni o koya me 24 taucoko na vula, ka sa mai vakalecalecataki koya me kua ni kilai, ia ni sa lesu mai na imatai ni vosa a lako mai gusuna o ya, “Sa vakaroti au vakaoqo na Turaga, ka kaya—I Apinatai, mo laki parofisai.”²² Ena gauna oqo eda na vakataroga beka na mana ni vakalecaleca o ya, ia eda na sega ni vakataroga eke na nona vakabauta kei na lomana.

Ni sa parofisai vakadoudou baleta na ivalavala ca nei Tui Noa kei na nona lewa, ka sa vesu kina o Apinatai ka kau yani ki na mataveilewai a vunauca taumada e liu. Ni sa vakatarogi vakaukauwa sara mai na matabose, sa yaco na parofita qaqa oqo me “sauma vakadoudou na nodra taro, a sa sauma kece na nodra taro, … ka vakalasuya na nodra vosa kecega.”²³ Ni sa mua yani mai na tataqomaki ki na veivakadodonutaki, sa tekivu ena lima veimama na wase ni vunau e tautauvata ki na veika kaukauwa duadua ena iVola i Momani taucoko. Se qai tekivu walega, sa kaya o Noa ni kila ni sa cala ka cata sara, sa kaya me sa vakamatei o koya.

Sa vakadinadina tiko ko Apinatai ena mataveilewai i Noa na Tui

Na ka kece oqo sa tuvai kina me yaco oqo sa mai balolo tu ni noqu vakanananu, sega ni vaka e vakaraitaka kina o Arnold Friberg ena nona droini totoka,²⁴ia e voleka toka, vinaka vakalevu. Ena tikina cava ga, ni sa tiko vakavesu, a rawa vei Apinatai me vesuki tu, ena dua na mataqali ivesu ena gauna o ya. Nona yabaki ni bula, eda sega ni kila. E droinitaka o Friberg ni tamata qase o Apinatai, ia na itukutuku e sega ni tukuna o ya. Au sega ni kila e yabaki vica o koya. Kaukauwa beka vakayago? Sega ni kila, ia se qai oti ga e rua na yabaki nona vuni tu ena ituvaki cava ga se ena vanua cava ga se ena vanua e sega ni levu kina na kakana. Vakasamataki Ilaija nona a vakani mai vei ira na reveni. ²⁵ O sa raica beka na qaqalo ni reveni? Au sega ni vakabauta nodra vuka tiko na manumanu taba lalai oqo mera qumia rawa e levu na ka cava ga.) Eda sega ni kila oqori, ia a rairai via kana o Apinatai, wawale, ka momosi vakalailai na yagona ena ituvaki e sotava.

“Dou kauta tani na tamata oqo ka vakamatei koya,” a qai kailavaka o Tui Noa, “se cava meda cakava vua. …

Era sa tucake yani ka tovolea me ra tauri koya, ia sa vorati ira ko koya ka kaya vei ira:

“Dou kakua ni tarai au, ni na yaviti kemudou na Kalou kevaka dou na tarai au, ni’u se bera tiko ni talaucaka vakaoti na itukutuku a talai au mai kina na Turaga me’u mai tukuna. …

“Ni sa tu vei koya na Yalo ni Turaga; ka sa serau sara na matana, me vaka na iserau ni matai Mosese ena ulunivanua ko Saineai, ni sa veivosaki tiko kei na Turaga.

“Ka sa vosa ena kaukauwa kei na lewa sa mai vua na Kalou.”²⁶

“Kaukauwa kei na lewa.” Sa tu tale oqo. Niu sa tekivu vola na vosa ka gadreva meu vakayagataki Apinatai, au sega ni nanuma, se sega beka niu kila, ni kena itukutuku a tini ena malanivosa vata o ya, ni a veivakavulici ena kaukauwa kei na lewa. Ia, noqu itokani, e dua na ka me wiliki na iqi ena draunipepa, ia e dua tale o ya meda raitayalotaka ka rogoca e yaloda me vaka na domo ni kurukuru, “Dou kakua ni tarai au, ni na yaviti kemudou na Kalou kevaka dou na tarai au.”²⁷ Sa dredre sara meu wilika na veivosa oqo ka sega ni tagi. E voqa tikoga ena lagilagi, ena kaukauwa, kei na qaqa cecere e yaloqu. A sega ni tukuni ni a vosa vakadomoi levu. A sega ni tukuni ni a yavala na yagona. Ni viribaiti tu ena sotia vakaiyaragi ka vesu tu sa sega ni rawa me cakava e dua na ka. Ia au raica ni veika a kaya kei na kena iwalewale a yaco rawa kina. Au kaya “au raica” baleta ni sega na itukutuku cava ga ni ira na sotia o ya a saga me bau vagalalataki koya, se o Tui Noa se ira nona bete me kaya e dua na ka ena va tale na wase vakanomodi e tarava.

Ia, eda na sega ni vakasamataka kece na ivakaraitaki totoka ni mataqali veivakavulici o ya ena ivolanikalou, ni ra sa tu ena veivanua kecega. Au sureti keda yadua meda vakasaqarai ira, ka vakasamataka, ka tarogi keda ena tiki ni isolisoli o ya me tudei tiko ena noda veikacivi.

Na mataqali veivakavulici oqo sa gadrevi vakalevu me caka, ka dredre me kune. Keu a kila tu na veivakavulici vakaoqo, au na rawa ni qaqa sara ena noqu cakava. Ia oqo na ka au kila—au kila oqo: vakavo ga ke sa gadreva dina na yalomu e dua na ka, ena sega ni rawa, ki na vuravura tawayalani, mo vakaukauwataka vei ira na nomu gonevuli mera gadreva e lomadra. Meu tokaruataka? Vakavo ga ke sa gadreva dina na lomamu e dua na ka, sa sega ni rawa, ki na vuravura tawayalani, mo vakaukauwataka vei ira na nomu gonevuli mera gadreva e lomadra. E dina sara, na ivurevure cecere ni gagadre ni yalo o ya sai koya na ka a tukuni baleti Apinatai: “Ni sa tu vei koya na Yalo ni Turaga; ka sa serau sara na matana.”²⁸

Kevaka sa yaco na Yalo, me vaka yadua vei ira na qasenivuli totoka oqo me veivakavulici kina ena itutu ni vunau oqo, tekivu vei Brother Webb—kevaka sa yaco na Yalo me idola ki na veivakavulici veivakurabuitaki—ni sa dina oqo—sa rivabitaki kina na vosa mai na itukutuku makawa se vakayagataka na ivakaraitaki ni dua na qasenivuli ena veigauna, se tokaruataka tikoga e dua na vosa ni koniferedi. O ira vakaoqo era sa vinaka ka totoka ena imatai ni gauna a soli kina, mo qai vakayagataka na veika eso me bula ka vakaikanakana kina na nomu veivakavulici. Ia na ka e bibi cake o ya na ivakarau ni veika o na vakila ni ko cavuta na veivosa eso. E sega na ka me sosomitaka rawa na ka o ya. “Isa meu agilosi mada ga … ka rawa meu … vosa … ena domo e kurea na vuravura!”²⁹ Mo nanuma tiko: o gonevuli e sega ni koniteina me vakasinaiti. O gonevuli e dua na bukawaqa me vakacaudrevi. Ni da cakava vakavinaka oqo, eda na kilikili kaya ena dua na siga meda sotavi ira a vakamai ena iteki ena inaki sara ga ni igu o ya me lidi na sitila ka me yameyame. Yalovinaka, ni gole yani, oi kemuni na agilosi lagilagi ena vuravura oqo—ka nanumi ira na ivavakoso eda sa vosa tiko kina—yalovinaka ni gole ka vakurabuitaki ira na nomuni gonevuli. Au vakadinadinataka ni sa ka vakalou na cakacaka oqo. Au vakadinadinataka ni sa ka vakalou na nomuni veikacivi. Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, oqo na cakacaka ni Kalou sa Cecere Sara. Au a sega ni solia na noqu bula ki na dua na itukuni makawa. Au a sega ni solia na noqu bula, se o iko, ena ka a kaya o Pita eda na beitaki kina ni da cakava, o ya na sasagataki ni ka lasu, sasagataki ni itukuni, sasagataki na ka lasu e teivaki vakailawaki. Sai koya oqo na dina. E sega ni dua na itukuni tuvai vakailawaki. Au sa solia na noqu bula, o sa soli iko, o ira na tamata vinaka duadua au kila era sa solia oti ka sa solia tiko. Oqo na dina ni Kalou sa Cecere Sara, ka vakalougatataki kemuni me tawamudu ni ko vakavulica tiko. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.