Madigi ni Caka Vinaka

Henry B. Eyring

iMatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada

Ia, na icakacaka ni nona veivuke na Turaga vei ira era gadreva na veivuke vakayago ena gadrevi kina na tamata dauloloma era sa tu vakarau, me ra solia na nodra bula kei na veika sa nodra Vua na Kalou, vakakina ki na Nona cakacaka.

Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, na inaki ni noqu itukutuku vei kemuni nikua meu vakacerecerea ka marautaka na veika sa cakava oti na Turaga kei na veika ena tomana tiko me cakava vei ira na Luvena ena veiyasai vuravura. O Koya e lomani ira na luvena era via vukei, kei ira era via veivuke. Ka sa vakarautaka tiko o Koya na sala me vakalougatataki ira kina o ira era na gadreva na veivuke vakakina o ira era na veivuke tiko.

E rogoca na Tamada Vakalomalagi na nodra masu na luvena ena veiyasai vuravura ni ra kere kakana mera kania, isulu mera vakaisulu kina, kei na galala me na yaco mai ni ra sa bula rawati ira. Sa rogoca o Koya na kerekere kece oqori, tekivu mai na gauna e a biuta kina o Koya na tagane kei na yalewa e delai vuravura.

Ko na vulica na veigagadre oqori ena vanua ko na bula kina vakakina mai na veiyasai vuravura. Ena vakauqeti na yalomu mo na yalololoma. Ni ko na sotava e dua e vaqara cakacaka tiko, ko na vakauqeti mo veivuke. Ko na vakila ni ko curu yani ki na vale ni dua na marama yada ka sega tu kina na kakana. Ko na vakila ni ko raica na kedra iyaloyalo e so na gonelalai ni ra veitagicaki tiko ena dua na vanua sa vakacacani ena uneune se kama.

Me vaka ni sa rogoca na Turaga na nodra tagi ka vakila na nomuni sa rui yalololoma vei ira, sa vakarautaka kina o Koya na sala vei ira na Nona tisaipeli mera na veivuke kina. Sa sureti ira na luvena o koya mera solia na nodra gauna, nodra iyau, vakakina na nodra bula mera duavata kei Koya ena nodra vukei na tani.

Na Nona ivakarau ni veivuke sa dau vakatokai ena so na gauna me bulataki ni lawa ni vakatatabu. E vakatokai ena dua tale na gauna me ivakaro ni duavata. Ena noda gauna sa vakatokai me parokaramu ni welefea ni Lotu.

Sa veisau na yaca kei na matailalai ni ka me caka me veidonui kei na ka e gadrevi kei na ivakarau ni bula ni tamata yadua. Ia na icakacaka ni nona veivuke na Turaga vei ira era gadreva na veivuke vakayago, ena gadrevi kina na tamata dauloloma era sa tu vakarau, me ra solia na nodra bula kei na veika sa nodra Vua na Kalou, vakakina ki na Nona cakacaka.

Sa veisureti ka vakaroti keda o Koya meda vakaitavi ena Nona cakacaka, ni nodra vueti cake o ira era gadreva tu na veivuke. Eda sa ia na veiyalayalati meda cakava oqori ena wai ni veipapitaisotaki vakakina mai na valetabu ni Kalou. Eda vakavouia na veiyalayalati oqo ena noda laki vakayagataka na sakaramede ena Sigatabu.

Sa noqu inaki nikua meu vakamacalataka e so na madigi e sa vakarautaka o Koya me da na vukei ira kina era gadreva na veivuke. Au na sega ni rawa ni tukuni ira kece, ni lekaleka na noda gauna vata. Au sa nuitaka niu na rawa ni vakauqeti kemuni mo ni vakavouia ka vaqaqacotaka na nomuni via veivuke.

E dua na serenilotu baleta na veisureti ni Turaga ki na cakacaka oqo, au a se dau lagata voli niu se gone. Me vaka niu a se gone au dau taleitaka ga na kena ilagalaga ka sega soti na ibalebale ni qaqana. Au sa masulaka ni ko ni na vakila na yaga ni kena ibalebale nikua. Meda rogoca tale mada na qaqana:

Au caka vinaka beka li edai ?
Sa dua li au bau vukea?
Au veivakayaloqaqataki tu li?
Ke sega, au sa druka.
Sa dua beka e a vukei e dai
Baleta niu veivuke mai?
Tauvimate na oca sa tokoni ne?
Au a yaga beka meu kila?
Mo yadra ka veivuke mai
Na noda tikina sa tu.
Na caka vinaka sa vuni reki dina,
Tavi dina ni loloma. 1

Ena veigauna e dau vakayadrati keda na Turaga. So na gauna e dau vaka meda dau vakananumi ira e so ni ra gadreva tiko na veivuke.Ena vakila beka e dua na tama ni raica e dua na gone ni lutu ka drakusi na duruna.Ena vakila beka e dua na tina ni rogoca na tagi ni rere e dua na luvena ena bogi. Ena vakila beka e dua na gonetagane se goneyalewa ni lomana e dua na nona itokani ni sotava tiko na rarawa se rere mai koronivuli.

Eda sa vakila kece na noda dau lomaleqataki ira o ira eda sega tu mada ga ni bau kilai ira. Kena ivakaraitaki, ni da sa rogoca na kena sa cici takosova mai na Pasifika na ua lelevu ni oti na uneune mai Japani, o alomaleqataki ira era na vakaleqai kina.

Na lomaleqa mai vei kemuni e udolu ena nomuni sa rogoca na uwaluvu levu mai Kuinisiladi e Ositrelia. E tukuni ga mai vakacaca o ira na vakaleqai. Ia e lewe levu vei kemuni o ni vakila na mosi era sotava na vakaleqai. Na veivakayadrati era dodoliga kina e 1,500 vakacaca na lewe ni Lotu mai Ositrelia ka ra lako yani ka veivukei kina.

Era vukica na ka era vakila ni ra lomaleqataka, ki na vakatutu mera cakacakataka na ka era sa yalayala kina. Au sa raica na nodra vakalougatataki o ira era ciqoma na veivuke, kei ira era tu vakarau mera solia na veivuke.

O ira na itubutubu yalomatua era na raica, ni nodra vukei na tani ena kauta mai na kalougata vei ira na luvedra tagane kei na yalewa. Dua na gauna lekaleka sa oti, eratou a kau kakana mai e tolu na gonelalai ki neitou vale. Eratou a kila na nodratou itubutubu ni keitou a gadreva dina tiko na veivuke, ka ratou sa qai vakaitavitaki iratou na luvedrau me ratou mai veiqaravi vei keitou.

Erau a vakalougatataka na neitou matavuvale na itubutubu o ya ena nodra a mai veiqaravi. Erau a dolava na veivakalougatataki vei ira na luvedrau vakakina vei ira na makubudrau ena nodrau vakaitavitaki iratou na luvedrau ena veiqaravi. E vakadeitaka vei au ni ratou na vakalougatataki ena nodratou matamamarau ni ratou sa lesu. Eratou na talanoataka vei ira na luvedrau na marau eratou a vakila ni ratou a veiqaravi tiko ena vuku ni Turaga. Au nanuma lesu ni o ya na marau au a vakila ena noqu a laki cavu co ena nona vale e dua na neitou itokani ka ni a sureti au o tamaqu meu a lai vakayacora na ka oya. Na veigauna kece e dau vinakati kina meu soli-ka, au dau nanuma ka vakabauta na serenilotu, “Talei na Liga ni Kalou.” ²

Au kila ni a volai na veiqaqana oqori me vakamacalataka na marau e dau yaco mai ni da laki sokalou ena Sigatabu. Ia o iratou na gone e ratou a kau kakana yani vei keitou e ratou sa vakila tiko ena siga o ya na marau ni nodratou vakayacora tiko na cakacaka ni Turaga. Ka rau sa raica rawa vakakina na itubutubu na madigi ni kena rawa ni tete yani na cakavinaka vaka oqo vei ira na nodrau kawa.

Na sala sa vakarautaka na Turaga mera vukei kina o ira era vakaloloma ena solia na madigi vei ira na itubutubu mera vakalougatataki kina na luvedra. Au a raica oqo e valenilotu ena dua na Sigatabu. Na nona a solia e dua na gonetagane lailai e dua na waqanivola ni solika ena gauna e curu mai kina o bisovi ki na soqoni ni sakaramede.

Au kila na matavuvale kei na gonetagane o ya. Eratou a rogoca ni dua ena tabanalevu e gadreva tiko na veivuke. Ea kaya vakaoqo o tamanigone vei luvena ena nona sa vakatawana na ilavo ena waqanivola ni solika: “Edatou sa lolo mai nikua ka masulaki ira na vakaloloma. Yalovinaka qai solia na nodatou waqanivola vei bisovi. Au kila ni na solia o koya vei ira era na gadreva cake vakalevu na veivuke mai vei kedatou.”

Na gone oqo ena sega ni vakila na mosi ni viakana ena Sigatabu o ya, ia ena nanuma ga na vakacegu veivakauqeti e a vakila. Au rawa ni kila na nona sa rui marautaki tamana ena nona matadredredre ka ni a vakabauti me nona itavi na solia na nodratou isolisoli me baleti ira na vakaloloma. Ena dau nanuma tiko na siga o ya ena gauna sa na dikoni kina se me tawamudu.

Au a raica na marau e matadra na tamata era a veivuke baleta na Turaga ena vica na yabaki sa oti mai Idaho. E a kasura na Teton Dam ena Vakarauwai na ika 5 ni June, 1976. Era a mate kina e tinikadua na tamata. Era a biuta na nodra vale e udolu ena loma ga ni vica na auwa. So na vale era a kuitaki yani. Ka vica vata na drau na vale a rawa walega ni tawani tale ena nodra sasaga kei na veivuke tale eso ka ra sega ni cakava rawa ga vakaiira o ira na itaukei ni vale.

O ira era rogoca na vakacaca o ya era lomaleqa ka ra vakila ni dodonu mera lako yani ka veivuke. O ira era tiko veitikivi, bisopi, na peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei, iliuliu ni kuoramu, dausiko vuvale, kei na dauveisiko, era a biuta na nodra vale kei na cakacaka ka ra laki veivuke ena samaki ni nodra vale o ira era a vakaleqai.

Rau a lesu tiko mai ki Rexburg e dua na veiwatini ena dua na gade ni se qai oti ga na waluvu. Erau a sega ni lako yani ki nodrau vale. Erau a tarogi bisopi ga se cava e rawa ni rau veivuke kina. Sa qai dusimaki rau o bisopi vei iratou e dua na matavuvale ka vakaleqai.

Ni oti e vica na siga e rau sa qai lako ka laki raica na nodrau vale. E sa yali, ni sa kauta na waluvu. Erau sa qai lesu vei bisopi ka taroga, “Ia oqo, na cava e rawa ni keirau cakava?”

E vei ga na vanua o tiko kina, ko na raica ni cakamana ni yalosolisoli ena vakavuna na tuvakarau ki na kaci ni veivuke. Ena sega beka ni vanua e yaco kina e dua na vakacaca levu. Au sa raica ena dua na kuoramu ni matabete, ena nona tucake e dua na matabete turaga ka tukuna ni dua na turaga se marama e vaqara tiko e dua na cakacaka me rawa ni ratou bau tacegu toka kina na nona matavuvale. Au rawa ni vakila na yalo ni loloma ena loma ni rumu, ia era qai tukuna ga mai na yacadra e so na tamata ka rawa ni ra vakacakacakataka na turaga o ya.

Na ka a yaco ena kuoramu ni matabete kei na vale ka a luvuci mai Idaho, sa vakaraitaka tiko na nona ituvatuva na Turaga ni rawa ni ra vukei o ira era sotava na leqa me ra na qai bula-rawati ira tale. Eda na vakila na yalololoma ka da na kila na ka meda cakava me muri na sala ni Turaga mera vukei kina na vakaleqai.

Ena yabaki oqo eda sa mai marautaka tiko na ika 75 ni yabaki ni parokaramu ni welefea ni Lotu. E a tekivutaki me ra vukei kina o ira era a vakayalia na nodra cakacaka, nodra iteitei, vakakina na nodra vale ena gauna ka a vakatokai Na Vakaloloma Levu.

Na bula dredre era sa sotava tiko na luvena na Tamada Vakalomalagi ena yaco tiko ena veigauna kece sara. Na ivakavuvuli ni parokaramu ni welefea ni Lotu e sega ni baleta walega e dua na gauna se dua ga na vanua. E baleta na veigauna kei na veivanua taucoko sara.

Na ivakavuvuli oqori e vakayalo ka tawamudu. O ya sara ga na vuna, ni da sa kila ka tugana ki yaloda sa na qai rawa kina vei keda meda raica ka dodoliga ni veivukei ena gauna kei na vanua cava ga e sureti keda mai kina na Turaga.

Oqo e so na ivakavuvuli ka sa vukei au ena noqu gadreva meu veivuke ena kena gaunisala sa vakarautaka na Turaga, kei na noqu sa bau vukei talega mai kina.

Kena imatai, na tamata kece ena marau vakalevu cake ka vakila na galala ni vakasama ni rawa ni qaravi koya ga vakaikoya, vakakina na nona matavuvale, ka qai dodoliga yani me vukei ira na tani. Au sa dau vakavinavinaka tu ga vei ira era dodoliga mai ka vukei au ena noqu leqa. Kau sa vakavinavinaka vakalevu sara vei ira ka ra sa vukei au mai ena vica na yabaki sa oti ka sa rawa kina meu mai bula-rawati au. Vakakina na noqu vakavinavinaka vei ira era a vakaraitaka vei au na ka au rawa ni cakava meu vukei ira kina era sotava tiko na leqa.

Au sa vulica niu rawa ni maroroi-kā kevaka me na lailai na ka au vakayagataka mai na ka au rawata. Mai na veika sa maroroi au sa rawa ni vakadinadinataka ni sa vinaka dina ga na solia, mai na ciqoma. O ya sara ga na ka ena yaco ni da sa solia na ka ena qai vakalougatataki keda na Turaga.

Tukuna vakaoqo o Peresitedi Marion G. Romney baleta na cakacaka ni welefea, “Ena sega ni rawa mo solia na ka kevaka o dravudravua.” Oti sa qai tukuna na ka e dau kaya na nona peresitedi ni kaulotu o Melvin J. Ballard: “Sega ni rawa ni dua na tamata me solia ga vakatikina vua na Turaga ka me na qai vakaitamera na ka ena soli lesu mai vua.” ³

Au sa vakadinadinataka na ka o ya ena noqu bula. Niu sa yalololoma vei ira na luvena na Tamada Vakalomalagi ka ra leqa tu, o Koya ena qai yalololoma talega vakakina vei au.

Na ikarua ni ivakavuvuli ka sa vaka me tuberi au voli mai ena cakacaka ni welefea sa ikoya na kaukauwa kei na veivakalougatataki ni duavata. Ni da veitauriliga ena nodra qaravi na tamata era vakaleqai tu, ena vakaduavatataka na yaloda na Turaga. E vakaoqo na ka e tukuna kina o Peresitedi J. Reuben Clark Jr.: “Na soli-ka sa … vaka e kauta mai … na kena vakilai na duavata ni veitacini ni ra sa lako vata mai na turaga ena duidui ni vuli kei na cakacaka ka ra mai duavata ena kena qaravi na iteitei ni Welefea se dua tale na veiqaravi.”⁴

Na vakilai ni dauvata ni veitacini e ka dina sara vei ira era ciqoma kei ira era solia. Nikua, keirau sa veivolekati sara kei koya na turaga ka keirau a sivi qele vata voli ena waluvu mai Rexburg. O koya sara mada ga sa vakila ena nona bula vakataki koya ni sa vakayacora e dua na ka vinaka vakabibi ki na nona matavuvale. Kevaka beka me keirau a cakacaka duadua voli ga ke a sa yali na galala ni kena a tauyavu e dua na veivakalougatataki vakayalo.

O ya sa kauta mai vei au na ikatolu ni vakavuvuli ni cakacaka ni welefea: Vakavolekati iratou mai na nomu matavuvale mera na cakacaka vata kei iko, me rawa ni ratou vulica ni ratou sa veivukei vakairatou sa na rawa ni ratou laki vukei ira talega na tani. O ira na luvemu tagane kei na luvemu yalewa ka ra dau cakacaka vata kei iko mera vukei na tani, ka ra gadreva na veivuke, ena rawarawa na nodratou na qai veivukei ga vakataki ira ni ra tiko leqa.

Na ikava ni ivakavuvuli ni Welefea ni Lotu au a vulica niu a bisopi voli. E a yaco ena kena muri na ivakaro mera vaqarai na vakaloloma. Sa itavi ni bisopi me vaqarai ira yani na vakaloloma ena nodra sa rawa ni qaravi ira vakaiira, kei ira era na qaravi vata kei ira na nodra dui matavuvale. Au a raica ni Turaga ena tala mai na Yalo Tabu me rawa kina mo “vakasaqara ko na kunea” ⁵ ena nodra qaravi na dravudravua vakakina ena Nona vaqara na dina. Ia au sa vulica talega meu dau vakaitavitaki peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei ena vakasaqaqara oqo. Ena rawa ni yaco mai liu vua na ivakatakila ka qai muri vei iko.

Eso vei kemuni ena gadreva na veivakauqeti o ya ena vica na vula mai oqo. Ena kena vakananumi na ika 75 ni yabaki ni parokaramu ni welefea ni Lotu, ko ni sa sureti tiko kina na lewenilotu e vuravura raraba mo ni na vakaitavi ena dua na siga ni veiqaravi. Mera na vaqara na ivakatakila o ira na iliuliu kei na lewenilotu ni ra tuvanaka na veivuke cava mera na cakava.

Au sa na vakatututaka e tolu na ka mo ni na cakava ena nomuni na laki veiqaravi.

iMatai, vakarautaki kemuni vakayalo kei ira ko ni na liutaka. Kevaka walega me na vakamalumalumutaka na yalo na Veisorovaki ni iVakabula sa na qai rawa ni laurai na ka e vinakati me yaco, o ya na kena vakayalo ka vakayago na vakalougatataki ni nodra bula na luvena na Tamada Vakalomalagi.

Na ikarua ni noqu vakatutu o ya mo digitaka e dua ena loma ni matanitu se itikotiko raraba e vakaleqai tu me na ciqoma na nomu veiqaravi ka na rawa ni tara na yalodra o ira era na laki veiqaravi kina. Era na vakila na nodra loloma o ira era laki veiqaravi yani. O ya ena levu kina nodra marau me vaka ga na yalayala ni sere ni na sivia na veika era na gadreva.

Na iotioti ni noqu vakatutu sai koya meda navuca na rawati ni kaukauwa ni isema vakavuvale, kuoramu, mataisoqosoqo, kei ira o kila ena nomu itikotiko raraba. Ena vakalevutaka na vinaka ni nomu veiqaravi na yalo ni duavata. Na yalo ni duavata vakamatavuvale, ena Lotu, ena itikotiko raraba era na qai tubu ka iyau tudei tu ni oti mada ga na itaviqaravi sa mai vakacavari vata rawa.

Sa noqu madigi oqo meu tukuna kina vei kemuni na levu ni noqu vakavinavinaka. Ena veiqaravi ni loloma ko ni sa vakayacora tiko ena vuku ni Turaga, au sa mai ciqoma kina e levu sara na vakavinavinaka mai vei ira ko ni a sa vukei ira ena noqu dau sotavi ira ena veiyasai vuravura.

O ni a vueti ira cake ena nomuni vukei ira ena kena sala sa vakarautaka na Turaga. O kemuni kei ira na tisaipeli yalomalumalumu ni iVakabula me vakataki kemuni o ni sa kaburaka e dela ni wai na kemuni madrai ena veiqaravi, ka ra sa solia lesu mai vei au o ira o ni vukei ira na nodra ibulivakavinavinaka levu.

Au ciqoma na veivakacaucautaki mai vei ira na tamata ko ni a veiqaravi vata kei ira. Au nanuma ena dua na gauna niu a tucake tu e yasai Peresitedi Ezra Taft Benson. Keirau a veivosakitaka tiko na veiqaravi ni welefea ena Lotu ni Turaga. E vakurabuitaki au ena nona ivukivuki vakacauravou ka tukuna mai, ena nona kuretaka tiko na ligana, “Au taleitaka na cakacaka oqo, ka ni sai koya na cakacaka!”

Au vakauta yani vei kemuni ena vuku ni Turaga na noqu vakavinavinaka ena vuku ni nomuni qaravi ira tiko na luvena na Tamada Vakalomalagi. E kilai kemuni tiko o Koya, ka raica tiko na ka o ni cakava, na nomuni dina, kei na solibula. Sa noqu masu mena solia vei kemuni o Koya na veivakalougatataki ni nomuni raica na vua ni nomuni veiqaravi kei na nodra bula marau o ira o ni a veiqaravi vei ira ena vuku ni Turaga.

Au kila ni bula tiko na Kalou na Tamada ka sa dau rogoca na noda masu. Au kila ni o Jisu na Karisito. Sa rawa vei kemuni kei ira o ni veiqaravi tiko kina mo ni vakasavasavataki ka vaqaqacotaki mai Vua ena nomuni qaravi Koya tiko ka maroroya na Nona ivunau. Sa rawa mo ni kila me vaka au sa kila ena kaukauwa ni Yalo Tabu ni o Josefa Simici e parofita ni Kalou ka sa nona ilesilesi me vakalesuya mai na Lotu dina oqo. Au sa vakadinadinataka ni sa parofita bula ni Kalou o Peresitedi Thomas S. Monson. Sa ivakaraitaki cecere ni veika sa cakava na Turaga: ni sa veilakoyaki voli ena caka vinaka. Sa noqu masu meda na taura na veimadigi eso meda “vakaukauwataka na liga [sa] wadamele, kei na duru sa malumalumu.”⁶ Ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.