Na iBalebale Dina Sara ni Bula Vakatisaipeli
Silvia H. Allred
iMatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei
Ni sa yaco me ivakavuvuli ni noda kauwaitaki ira na tani na loloma, sa yaco me kosipeli cakacakataki na noda veiqaravi ena vukudra.
Ena itekivu ni gauna, sa vakavuvulitaka na Turaga kevaka me da yaco me nona tamata eda na gadreva me da duavata ka yalovata.1 Sa vakavuvulitaka talega na iVakabula ni ivunau cecere e rua ena lawa sai koya “Mo lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kecega” ka “lomana na kai nomu me vaka ko lomani iko.”2Kena iotioti, ni oti ga na kena tauyavu na Lotu, a vakaroti ira na Yalododonu na Turaga me ra “raici ira na dravudravua kei na luveniyali ka vukea na nodra leqa.”3
Na cava na vakasama e tiko ena ivakaro kece oqo? Me da veilomani ka veiqaravi vakataki keda. Sai koya oqo, na ibalebale dina ni bula vakatisaipeli ena Lotu dina i Jisu Karisito.
Ni da marautaka na ika 75 ni yabaki ni parokaramu ni welefea ena Lotu, sa dau vakananumi tiko vei keda na inaki ni welefea, sai koya me ra vukei kina na lewenilotu me ra vukei ira vakataki ira me ra bula rawati ira, me ra dau raici ira na dravudravua kei na vakaleqai, ka dauveiqaravi. Sa tuvalaka tu na Lotu na ivurevure e tu kina me ra vukei kina na lewenilotu me ra vakarautaka na veika me ra tiko vinaka kina vakayago, vakayalo, vakaveimaliwai, vakakina na veika me baleta na lomadra, lomadra na nodra matavuvale, kei ira tale eso. E tiko ena itutu vakabisopi e dua na itavi bibi ni nodra raici na dravudravua kei na vakaleqai ka me vakayagataka na ivurevure eso oqori me baleti ira na lewenilotu ena nona tabanalevu. Ena vukei ena nona sasaga mai vei ira na kuoramu ni matabete, iSoqosoqo ni Veivukei, ka vakauasivi vei ira na dauveituberi kei na siko vuvale.
Sa dau tu ga na iSoqosoqo ni Veivukei ena loma ni welefea. Ni tauyavutaka na Parofita o Josefa Simici na iSoqosoqo ni Veivukei ena 1842, a kaya kina vei ira na marama, “Oqo na itekivu ni veisiga vinaka vei ira na dravudravua kei na vakaleqai.”4 E tukuna vei ira na marama ni inaki ni isoqosoqo na “veivukei vei ira na dravudravua, ira na vakaloloma, na yada kei na luveniyali, kei na cakacakataki ni veiinaki vinaka kece sara. … Era na liviraka kina na waiwai kei na waini ki na yalodra mavoa na kune rarawa, era na vakamamacataka na wainimatadra na luveniyali, ka vakamarautaka na yalodra na yada.”5
E kaya talega ni isoqosoqo, “Ena vakavuna me ra caka vinaka na tagane ena nodra raica na nodra gagadre na dravudravua—ena nodra vakasaqara na veika ni loloma cecere, ka qarava na veika era vinakata—me ra veivuke ena kena vakadodonutaki na ivakarau ni bula ka vaqaqacotaki na ivalavala dodonu ena noda veitikotiko.”6
Era cakacaka vata ena gauna nikua na tagane kei na yalewa ena Lotu ena nodra vakacegui o ira era leqa tu. Era vakarautaka na matabete na veitokoni e gadrevi vei ira era gadreva tu na veituberi vakayalo kei na veivuke. Era na vakalougatataka na bula ka vakarautaka na veivakalougatataki ni kosipeli ki na veimatavuvale yadua o ira na dauveituberi vakamatavuvale era vakauqeti. Me kuria, era dau solia na nodra kaukauwa kei na taledi ena veisala tale eso, me vaka nodra vukei na matavuvale e gadrevi tu me vakavinakataki nodratou vale, ena vukei ni dua na matavuvale sa toki, se ena nona vukei e dua na tagane me kunea na cakacaka e gadreva.
Era na sikova e dua na vale na peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei me dikeva na veika e gadrevi ena vukuna na bisopi. Era dau vakatawa ka qaravi ira na marama kei na matavuvale na dausiko vuvale vakauqeti. E vakavuqa ni o ira sara ga na imatai ni idewadewa ni veivuke ena gauna ni leqa vakasauri. Era dau vakarautaka na marama ena iSoqosoqo ni Veivukei na kakana, veiqaravi ni yalololoma, ka veitokoni ena gauna ni dredre.
Era dau reki na lewe ni Lotu e vuravura raraba ena veigauna e liu ka dodonu me da reki ena gauna oqo ena madigi e yaco mai vei keda me da veiqaravi ena vukudra na tani. Na noda sasaga cokovata e kauta mai na vakacegu vei ira na dravudravua, na viakana, o ira era kune rarawa, se vakaleqai, ka da sa vakabula tiko kina na yalo.
E tadola tu vei ira yadua na bisopi na nona lololo na Turaga, ka tauyavu ena nodra “solia vei bisopi na lewenilotu yalodina na nodra gauna, taledi, nodra kila vakacakacaka, yalololoma, na iyaya, kei na ilavo me baleta na nodra qaravi na dravudravua kei na kena tarai cake na matanitu ni Kalou e vuravura.”7Ena rawa me da cau kece ki na nona lololo na Turaga ena noda sauma na noda isolisoli ni lolo ka solia na ivurevure kece e tu vei keda vua na bisopi me ra vukei kina o ira era leqa tu.
E dina ni sa totolo sara na veisau e vuravura ni toso tiko o gauna, ia e sega ni veisau na ivakavuvuli ni welefea baleta ni sa veivakauqeti vakalou, ka dina vakatakilai mai. Ni ra sa cakava na lewe ni Lotu na veika kece era rawata me ra bula kina ka ra sega tikoga ni rawata na veika taumada ni bula, sa na tu vakarau na Lotu me veivuke. Ena soli na veika e gadrevi vakatotolo, ka tauyavutaki e dua na ituvatuva me vukei kina me rawa ni bula vakataki koya o koya e leqa tiko. Na bula rawati koya sai koya na nona rawata e dua me vakarautaka na veika vakayalo kei na veika vakayago e gadreva o koya kei na nona matavuvale me rawa kina na bula.
Ni da vakalevutaka cake na noda ivakatagedegede ni bula rawati keda, eda sa vakalevutaka tiko na noda rawa ni vukei ira ka qaravi ira na tani me vaka e dau kitaka na iVakabula. Eda muria na nona ivakaraitaki na iVakabula ena noda qaravi ira era leqa tu, o ira na tauvimate, kei na kune rarawa. Ni sa yaco me ivakavuvuli ni noda kauwaitaki ira na tani na loloma, sa yaco me kosipeli cakacakataki na noda veiqaravi ena vukudra. Sai koya na kosipeli ena kena gauna uasivi duadua. Sai koya na lotu savasava.
Ena noqu ilesilesi vaka-Lotu eso, sa dau vakayalomalumalumutaki au na loloma kei na kauwai era dau vakaraitaka na bisopi kei na veiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei vei ira na nodra qelenisipi. Niu veiqaravi tiko vakaperesitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei ena iteki mai Chile ena ivakatekivu ni 1980 vakacaca, a sotava tiko kina na matanitu e dua na dredre ni bula ca sara ka tara sara na 30 na pasede na kedra levu na sega ni cakacaka. Au a vakadinadinataka na nodra yaloqaqa na peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei kei ira na dausiko vuvale yalodina ena nodra ia tikoga ena “caka vinaka” 8 ena veigauna dredre vaka koya.Era matanataka na ivolanikalou ena Vosa Vakaibalebale 31:20, “Sa dodoka yani na ligana me soli ka vei ira sa dravudravua; io, sa dodoka na ligana vei ira sa luveniyali.”
O ira mada ga na marama era sota kaya tiko na dredre na nodra matavuvale era ia tikoga na veivuke vei ira era nanuma ni ra vakaleqai vakalevu cake. Au qai kila vakavinaka cake kina na veika a raica na iVakabula ena nona kaya ena Luke 21:3–4:
“Au sa kaya vakaidina vei kemudou, na yada dravudravua oqo sa biuta vakalevu kina, ko ira kecega era biuta vakalailai ga:
“Ni ra sa biuta eso ko ira kecega oqo, mai na nodra ka e vuqa, ki na kato ni soli, ia ko koya, sa dravudravua, sa biuta kecega kina na nona ka me bula kina.”
Ena vica na yabaki e muri au vakadinadinataka na ka vata oqo niu a peresitedi tiko ni iSoqosoqo ni Veivukei ena iteki mai Argentina ena kena tubu cake vakasivia na isau ni yaya ka ra vakaleqai kina vakalevu e vuqa na noda lewenilotu yalodina ena kena lutu sobu na kaukauwa ni bula vakailavo. Au baci vakadinadinataka tale ena noqu veisiko ena dua na gauna lekaleka sa oti ki Kinshasa ena Democratic Republic kei Congo, e Antananarivo, mai Madagascar; kei Bulawayo e Zimbabwe. O ira kecega na lewenilotu, vakauasivi o ira na marama ena iSoqosoqo ni Veivukei, era tomana na tarai cake ni vakabauta, vaqaqacotaki ni tamata yadua kei na matavuvale, ka ra vukei na vakaleqai.
E veivakurabuitaki ni da vakasamataka ni rawa vua e dua na marama se turaga yalomalumalumu vakaitavi vaka-Lotu me curuma yani e dua na vale ka tu kina na dravudravua, na yaluma, na tauvimate, se na leqa ka rawa me kauta yani na sautu, na vakacegu, kei na marau. Veitalia na vanua e tu kina na tabanalevu se tabana se na kena levu se lailai na ilawalawa, e tu vei keda kece na lewenilotu e vuravura raraba na madigi oqori. E dau yaco e veisiga yadua, ka yaco tiko ena dua na vanua ena gauna sara ga oqo.
O Karla na tinadrau gone e lewe rua. Na watina, o Brent, e dau balavu na nona gauna ni cakacaka ka dua na auwa na balavu ni nona dau lako tiko se lesu mai ena cakacaka. Ni oti vakalailai na nona sucu mai na ikarua ni nodrau goneyalewa lailai, a tukuna kina na veika oqo: “Ena siga ni oti na noqu kacivi meu daunivakasala ena mataveiliutaki ni iSoqosoqo ni Veivukei ena noqu tabanalevu, au a vakadrukai. Ena rawa vakacava meu colata na itavi ni nodra vukei na marama ena noqu tabanalevu niu sa taqeya dredre tiko mada ga meu qarava vakavinaka na noqu itavi vakaradinivale ka tina vua e dua na gone yabaki rua waribariba kei na dua na gone se qai sucu mai? Niu vakananuma toka na veisau oqo, sa tauvimate na yabaki rua. Au sega ni kila na cava me caka vua ka qarava tiko na gone dramidrami ena gauna vata oqori. Ena gauna oqori, a basika mai kina e katuba o Sisita Wasden, e dua vei ira na noqu dausiko vuvale. E kila vinaka o koya na sala me veivuke kina, ni ra sa ka lelevu tu na luvena. E tukuna vei au na ka meu cakava ena gauna e lako kina ki na sitoa ni wainimate me laki volivoli mai. A qai veivosakitaka na nona laki kau mai na siteseni ni sitimanivanua na watiqu me rawa ni yaco totolo mai ki vale me vukei au. Ena nona rogoca na ka au vakabauta ni veivakauqeti ni Yalo Tabu, kei na nona lomasoli me qaravi au, sai koya sara ga na veivakadeitaki au gadreva mai vua na Turaga, ni na vukei au meu rawata vakavinaka na noqu ilesilesi vou.”
E lomani keda o Tamada Vakalomalagi ka kila na veika eda dui sotava kei na veika eda rawa ni rawata. E dina ni da vakasaqara e veisiga na Nona veivuke ena noda dau masu, e vakavuqa ni na dau sotava na noda gagadre mai vua e dua tale na tamata.9
E kaya na Turaga, “A ka oqo era na kila kina na tamata kecega ni dou sa noqu tisaipeli, kevaka dou sa veilomani.”10
Ena vakaraitaki na loloma savasava i Karisito ena noda veiqaravi ka guilecava na veika e baleti keda. Na noda dau veivukevukei e veivakasavasavataki, ena laveta cake o koya e ciqoma ka vakayalomalumalumutaka o koya e solia. E vukei keda me da tisaipeli dina nei Karisito.
Na ituvatuva ni welefea sai koya na kena vakayagataki na ivakavuvuli tawamudu ni kosipeli. Sai koya dina na veivuke ena Nona ivakarau na Turaga. Me da vakavouya na noda gagadre me da iyaya ena Nona lololo na Turaga ena nodra vakalougatataki na tani.
Au masuta me vakalougatataki keda na Turaga me levu cake vei keda na yalo ni loloma vakarisito, loloma veivueti, kei na yalololoma. Au vakamamasu me vakalevutaki cake na noda gagadre kei na noda rawata me da dolele yani ka veivuke vei ira era kalouca, o ira na vakaleqai, kei ira era vakararawataki, me sotavi na nodra gagadre, me vaqaqacotaki na nodra vakabauta, ka me vakasinaiti na yalodra ena vakavinavinaka kei na loloma.
Me vakalougatataki keda na Turaga ena noda lako voli ena talairawarawa ki na Nona ivakaro, Nona kosipeli, kei na Nona rarama. Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.