Pagkahimong Matarung nga mga Ginikanan
Ni Elder L. Tom Perry
Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles
Adunay daghang paagi nga ang matarung nga ginikanan masuportahan sa pagtudlo sa ebanghelyo ni Jesukristo ngadto sa ilang mga anak.
Midangat ko sa espesyal nga hitabo sa miaging summer—sa ika-90 nakong adlawng natawhan. Kon moabut ang dakong hitabo sa imong kinabuhi, makatabang ang pagpamalandong sa mga nangaging hitabo ug mga kasinatian. Kamong mga batan-on nga nagpaminaw karon o nagbasa niini tingali dili kaayo makadayeg sa 90 ka tuig nga kinabuhi, apan sukad sa akong pagkatawo, ang edad sama niini nga gidugayon giisip nga dakong kalampusan. Matag adlaw mapasalamaton ko sa Langitnong Amahan sa taas nakong kinabuhi.
Daghan ang nausab sa tibuok nakong kinabuhi. Akong nakita ang kalamboan sa industriya ug sa panahon sa impormasyon. Daghang mga sakyanan, telepono, ug eroplano mga talagsaong kalamboan sa akong pagkabatan-on. Karon ang atong pagpangita, pakigbahin, ug paggamit sa impormasyon kanunayng nausab. Sa akong edad natingala ko sa paspas nga kausaban sa atong kalibutan. Daghang imbensyon karon nagdasig sa imahinasyon sa paghimong maayo sa atong kinabuhi.
Pinaagi sa paspas nga kausaban nga atong nasinati, tinuoray kitang nag-ampo ug naglihok sa pagsiguro nga ang mga mithi sa ebanghelyo ni Jesukristo molahutay. Ang uban niini nameligro na nga mawala. Nag-una sa lista niini nga mga mithi ug, ang unang target sa kaaway, mao ang kabalaan sa kaminyoon ug kamahinungdanon sa mga pamilya. Kini ang angkla ug luwas nga kadunggoan sa panimalay diin ang matag anak sa mahigugmaong Langitnong Amahan maimpluwensya sa kaayo ug maangkon ang mahangturong mga mithi.
Ang akong pamilya, nga nagpaabut sa selebrasyon sa akong ika-90 nga tuig sa kinabuhi, mitabang nako nga mahinumdom ug magpasalamat sa daghan nakong kasinatian. Sama sa akong mga pag-umangkon nga nagkolekta sa akong mga sulat nga akong nasulat para sa akong mga ginikanan dul-an na sa mga 70 ka tuig ang milabay gikan sa akong Marine outpost sa Saipan atol sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan.
Usa niini nga sulat nakaagni kanako. Sulat kini para sa akong mama aron mabasa sa Mother’s Day niadtong 1945. Akong ipakigbahin ang pipila diha ninyo nga unta inyong makita nganong mapasalamaton ko sa mahigugmaong amahan ug inahan tungod sa mga leksyon gikan nila nga akong nakat-unan. Sila ang talagsaon nakong ehemplo sa matarung nga ginikanan kinsa mihimo sa ilang kaminyoon ug pag-atiman sa mga bata nga labing unang prayoridad.
Ang akong 1945 nga sulat sa Mother’s Day nag-ingon:
“Minahal nga Mama,
“Sa miaging upat ka tuig wala gayud koy swerte nga magsaulog sa Mother’s Day nga layo nimo. Matag tuig gusto kong makig-uban nimo ug sultihan sa kadako sa akong gugma ug paghunahuna kanimo, apan kay imposible na usab, buhaton nako ang sunod nga pinakamaayong butang nga mao ang pagsulat kanimo.
“Niining tuiga labaw sa uban akong nakita kon unsa ang nahimo kanako sa pagkaangkon og talagsaong inahan. Una sa tanan, gimingaw ko sa gagmayng butang nga imong gibuhat nako. Sa matag bangon nako sa buntag, di ko mabalaka kon naa ba koy limpyong sinina ug limpyong medyas. Ang ako rang buhaton mao ang pag-abli sa drawer ug naa ra kini. Sa pagpangaon nahibalo ko nga naa kanunay ang akong ganahan nga maayong pagka andam. Sa gabii nahibalo ko nga limpyo ang hapin sa akong higdaanan ug hustong gibag-on sa habol aron komportable ko. Ang pagpuyo sa panimalay makalipay kaayo.”
Sa pagbasa nako sa unang duha ka paragrap sa sulat, nakalitan ko sa kasentimental niini nga paminawon. Tingali kay naa ra ko sa tent ug mag-moskitero pagkatulog sa teheras sa kampo maong nakahunahuna ko sa espesyal nakong balay.
Ang akong sulat nagpadayon:
“Apan mas lawom ang gugma ko nimo tungod sa ehemplo nga imong gipakita. Makalingaw kaayo ang atong kinabuhi sa pamilya nga gusto ka namong sundon, aron magpadayon pinaagi sa pagsinati sa samang kalipay nga among gitagamtam sa gagmay pa mi. Kanunay mi nimong dad-on sa bungtod, ug buhaton nimo ang tanan gikan sa pagsaka og bungtod ngadto sa pakigdula og bola kanamo. Kamo si Papa wala gayud magbakasyon nga kamo ra. Ang pamilya kanunay ninyong kauban. Karon nga layo nako gusto kong maghisgot sa akong kinabuhi sa balay tungod kay makalingaw kini. Di nako ikabaliwala ang imong gipangtudlo kay moingon unya sila nga ang akong mga aksyon magpakita sa imong kinaiya. Ang kinabuhi dakong hagit kanako nga mahimong takus nga tawagong anak ni Nora Sonne Perry. Mapagarbuhon ko ani nga titulo, ug unta kanunay kong angayan niini.
“Unta sa sunod tuig magkauban ta aron ipakita ko nimo ang nindot nga akong giplano nga ipakita inig ka Mother’s Day sulod sa milabay nga upat ka tuig.
“Hinaut nga ang Ginoo manalangin kanimo sa tanang maanindot nga butang nga imong gihimo niining gubot nga kalibutan.
“Nagmahal, Tom”1
Sa pagbasa nako og usab sa sulat, gitan-aw sab nako ang kultura sa pamilya, ward, stake, ug komunidad diin ko nagdako.
Ang kultura mao ang paagi sa kinabuhi sa katawhan. Dunay lahi nga kultura sa ebanghelyo, hut-ong sa mithi ug ekpektasyon ug praktis nga komon sa tanang miyembro sa Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Ang kultura sa ebanghelyo, o paagi sa kinabuhi, naggikan sa plano sa kaluwasan, sa mga sugo sa Dios, ug mga pagtulun-an sa buhing mga propeta. Makita kini sa atong paagi sa atong pagpatubo og mga pamilya ug sa atong indibidwal nga kinabuhi.
Ang unang instruksyon kang Adan sa mortal niyang responsibilidad anaa sa Genesis 2:24: “Tungod niini ang lalaki magabiya sa iyang amahan ug sa iyang inahan, ug moipon siya sa iyang asawa: ug sila mahimong usa ka unod.”
Ang paghiusa sa lalaki ug babaye sa legal ug subay sa balaod nga kaminyoon dili lamang pagpangandam sa umaabut nga henerasyon aron mapanunod ang yuta, apan nagdala usab sa dakong kalipay ug katagbawan nga ania sa mortal nga kasinatian. Tinuod gayud kini kon ang mga gahum sa priesthood mopahayag sa kaminyoon alang niini nga panahon ug sa kahangturan. Ang mga bata nga matawo sa ingon nga kaminyoon dunay kasiguroan nga wala sa uban.
Ang mga leksyon sa panimalay sa matarung nga mga ginikanan nagka-importante sa kalibutan karon, diin nagkagrabe ang impluwensya sa kaaway. Nahibalo ta, naningkamot siya sa pagbungkag sa pinakapundasyon sa atong katilingban—ang pamilya. Sa inantigo ug maampingong pagtakuban, moataki siya sa pasalig sa pamilya sa tibuok kalibutan ug pagguba sa kultura ug pakigsaad sa matinud-anong mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Ang ginikanan kinahanglang modesider nga ang pagtudlo diha sa panimalay sagrado ug importanting responsibilidad. Samtang ang ubang mga institusyon sama sa simbahan ug eskwelahan makatabang sa mga ginikanan sa “pagbansay sa bata diha sa dalan nga [iyang] agian” (Proverbio 22:6), kini nga responsibilidad anaa gayud sa mga ginikanan. Sumala sa importanting plano sa kalipay, ang matarung nga mga ginikanan ang gisaligan sa pag-amuma ug pagpauswag sa mga anak sa Langitnong Amahan.
Sa talagsaon natong pagkatinugyanan nga ginikanan, naay daghang paagi nga ang matarung nga ginikanan masuportahan sa pagtudlo sa ebanghelyo ni Jesukristo ngadto sa ilang mga anak. Mosugyot ko og lima ka butang sa mga ginikanan aron makahimo og lig-ong kultura sa pamilya:
Una,ang mga ginikanan makaampo, makapangayo sa Mahangturong Amahan sa pagtabang nila sa paghigugma, pagsabut, ug paggiya sa Iyang mga anak.
Ikaduha, maghimo sila og pag-ampo sa pamilya, magtuon sa kasulatan, ug mag-family home evening ug kanunay dungang mangaon, himoon ang pagpanihapon nga panahon sa pag-istoryahay ug pagtudlo sa mga mithi.
Ikatulo, makadawat og suporta sa Simbahan ang mga ginikanan, sa pakig-istorya sa mga magtutudlo sa Primary, mga lider sa kabatan-onan, ug kapangulohan sa klase ug sa korum. Pinaagi sa pakig-istorya niadtong gitawag ug gi-set apart alang sa ilang mga anak, makahatag ang mga ginikanan sa importanting panabut ug espesyal nga panginahanglan sa bata.
Ikaupat, ang mga ginikanan mopakigbahin kanunay ngadto sa ilang mga anak sa ilang pagpamatuod, pasaligon sila sa pagsunod sa mga sugo sa Dios, ug mosaad sa mga panalangin nga gisaad sa Langitnong Amahan ngadto sa matinud-anong mga anak.
Ikalima, maorganisar nato ang atong pamilya basi sa klaro, yanong mga lagda sa pamilya ug ekpektasyon, maayong tradisyon sa pamilya ug mga ritwal, ug “pinansyal sa pamilya,” diin ang mga bata dunay buluhaton sa balay ug makakwarta aron makakat-on sa pagbadyet, pagtigom, ug pagbayad og ikapulo gikan sa ilang kita.
Kini nga sugyot alang sa paghimo og mas lig-ong kultura sa pamilya mahiuyon sa kultura sa Simbahan. Ang atong nalig-on nga kultura sa pamilya usa ka proteksyon sa atong mga anak gikan sa “nagdilaab nga mga pana sa kaaway” (1 Nephi 15:24) nga nasukip sa kultura sa kaedad, sa kalingawan ug sa kultura sa mga artista, sa kultura sa credit ug entitlement, ug sa kultura sa Internet ug media nga sila kanunayng nabantang. Ang lig-on nga kultura sa pamilya makatabang sa atong mga anak nga “magpuyo sa kalibutan” ug dili “iya sa kalibutan” (Juan 15:19).
Gitudlo ni Presidente Joseph Fielding Smith: “Katungdanan sa mga ginikanan ang pagtudlo sa ilang mga anak niining makaluwas nga mga baruganan sa ebanghelyo ni Jesukristo, aron mahibalo nganong bunyagan sila ug sila mobati sa tinguha nga magpadayon sa pagsunod sa mga sugo sa Dios human sila mabunyagan, aron makabalik sila sa iyang presensya. Kamo ba, buotan kong kaigsoonan, gusto nga ang inyong pamilya, mga anak; kamo ba gustong mabugkos sa inyong amahan ug inahan … ? Kon mao, kinahanglan ninyong sugdan ang pagtudlo sa gamay pa. Tudloan ninyo pinaagi sa ehemplo ug sa pagtulun-an.”2
Ang pamahayag sa pamilya nag-ingon:
“Ang bana ug asawa adunay ligdong nga kapangakohan sa paghigugma ug pag-amuma alang sa usag usa ug alang sa ilang mga anak. ‘Ang mga kabataan mao ang panulundon sa Ginoo’ (Salmo 127:3). Ang mga ginikanan adunay sagrado nga katungdanan sa pag-amuma sa ilang mga anak sa paghigugma ug pagkamatarung, sa pagsangkap alang sa ilang pisikal ug espirituhanon nga mga panginahanglan, ug sa pagtudlo kanila sa paghigugma ug pag-alagad sa usag usa, pagsunod sa mga sugo sa Dios, ug kinsa mosunod sa mga balaod sa ilang nasud bisan asa sila magpuyo.
“… Pinaagi sa balaan nga plano, ang mga amahan mao ang mangulo sa ilang mga pamilya diha sa gugma ug sa pagkamatarung ug may kapangakohan sa pagsangkap sa mga kinahanglanon sa kinabuhi ug sa pagpanalipod sa ilang mga pamilya. Ang unang mga kapangakohan sa mga inahan mao ang pag-atiman sa ilang mga anak. Niining sagrado nga mga kapangakohan o responsibilidad, ang mga amahan ug mga inahan adunay katungdanan sa pagtabang sa usag usa ingon nga magkauban.”3
Nagtuo ko nga pinaagi sa balaan nga plano nga ang tahas sa pagkainahan nagpasabut sa pag-amuma ug pagtudlo sa sunod nga henerasyon. Apan nindot tan-awon kon ang mga bana ug asawa naningkamot sa tinuod nga panag-uban diin gitingob ang ilang impluwensya ug may epektibong pagsultihanay sa ilang mga anak ug ngadto sa ilang anak.
Ang grabe nga kadautan batok sa atong mga anak mas maliputon ug mas milig-on kaysa kaniadto. Ang paghimo og lig-ong kultura sa pamilya makadugang og ang-ang sa panalipod alang sa atong mga anak, makapanalipod nila gikan sa kalibutanong mga impluwensya.
Manalangin ang Dios kaninyong matarung nga mga inahan ug mga anahan sa Zion. Iyang gisalig kaninyo ang Iyang mahangturong mga anak. Isip mga ginikanan, nakig-partner kita, sa Dios sa pagpahinabo sa Iyang buhat ug himaya diha sa Iyang mga anak. Sagrado nato nga katungdanan sa pagbuhat sa atong labing maayo. Niini ako mopamatuod sa pangalan ni Jesukristo, amen.